[ από το DIP (Επαναστατικό Εργατικό Κόμμα/Τουρκία), 31 Μάρτη 2016 ]
Ένα διεθνές εργαστήρι με τίτλο «Κρίσεις και Θύματα: Ένα Εργαστήρι για τους Πρόσφυγες, τους Μετανάστες και τον αντιμεταναστευτικό λόγο με έναν Νέο Τρόπο», συνδιοργανώθηκε από το Ίδρυμα Ρόζας Λούξεμπουργκ, το Κέντρο Karl Polanyi για Παγκόσμιες Κοινωνικές Σπουδές και το περιοδικό Eszmelet, στις 26-27 Φλεβάρη στη Βουδαπέστη.
Η Συνδιάσκεψη πραγματοποιήθηκε σε μια κρίσιμη συγκυρία καθορισμένη από δύο αλληλένδετες εξελίξεις.
Πρώτον, οι Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για να αρνηθούν να επιτρέψουν την είσοδο στους πρόσφυγες που δραπετεύουν από τους πολέμους στο Αφγανιστάν, τη Λιβύη και τη Συρία – πόλεμοι που ξεκίνησαν ή και κλιμακώθηκαν εν μέρει λόγω της άμεσης ή έμμεσης επέμβασης των ίδιων Ευρωπαϊκών δυνάμεων.
Δεύτερον, η ξενοφοβία και ο ρατσισμός που εδώ και καιρό είναι σημαντικά προβλήματα στην Ευρώπη, έχουν φτάσει σ’ ένα ανησυχητικά υψηλό επίπεδο. Στο εργαστήρι, προοδευτικοί και σοσιαλιστές διανοούμενοι από διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες συζήτησαν διαφορετικές πλευρές της σύγχρονης προσφυγικής κρίσης και τις πιθανές προοδευτικές λύσεις της.
Την πρώτη μέρα του εργαστηρίου προβλήθηκε η ταινία (σε σκηνοθεσία του Μπουρχάν Κιουρμπανί) με τον τίτλο Wir sind Jung, Wir sind Stark ( Είμαστε Νέοι, Είμαστε Δυνατοί), η οποία έχει ως θέμα την ιστορία των επιθέσεων των ρατσιστικών φασιστικών ομάδων ενάντια στους πρόσφυγες στην πόλη Ρόστοκ της Γερμανίας το 1992. Οργανώθηκε επίσης η συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με συντονιστή τον Αττίλα Μέλεγκ (Πανεπιστήμιο Κόρβινους της Βουδαπέστης), με ομιλητές μεταξύ άλλων, την Άννα-Μαρία Άρτνερ (Κέντρο Οικονομικών και Περιφερειακών Σπουδών της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών, Ινστιτούτο Παγκόσμιων Οικονομικών), τον Τζόζεφ Μπόροτζ (Πανεπιστήμιο Ρούτγκερς), τον Τόμας Κράους (Περιοδικό Eszmelet, Πανεπιστήμιο Έοτβος Λοράντ) και τον Λούκας Λάσζλο (Ίδρυμα για την ανάπτυξη των Δημοκρατικών Δικαιωμάτων). Ένα από τα σημαντικά θέματα που συζητήθηκαν στο πάνελ ήταν η σχέση ανάμεσα στην ανεργία και τις ελαστικές συνθήκες εργασίας που έγιναν ο κανόνας στην Ανατολική Ευρώπη μετά την κατάρρευση των γραφειοκρατικών εργατικών κρατών το 1989 και το αυξανόμενο αντιμεταναστευτικό/αντιπροσφυγικό κλίμα ανάμεσα στους εργάτες της Ανατολικής Ευρώπης. Σημειώθηκε ότι εκατομμύρια Ανατολικοευρωπαίοι εργάτες έγιναν οι ίδιοι μετανάστες εργάτες στη Δυτική Ευρώπη υφιστάμενοι την αντιμεταναστευτική ξενοφοβία εκεί. Ωστόσο, λόγω της αποτυχίας των υπαρχουσών εργατικών και αριστερών οργανώσεων να οργανώσουν τους μετανάστες εργάτες, οι Ανατολικοευρωπαίοι εργάτες βλέπουν τους μετανάστες που έρχονται από τη Μέση Ανατολή και τις Ισλαμικές χώρες, σαν ανταγωνιστές τους στην αγορά εργασίας, αναπτύσσοντας ρατσιστικές προκαταλήψεις εναντίον τους.
Τέσσερα πάνελ πραγματοποιήθηκαν τη δεύτερη μέρα του εργαστηρίου. Στο πρώτο πάνελ με τίτλο «Η παρούσα Προσφυγική Κρίση σε Διεθνείς και Ιστορικές Προοπτικές», ο Τζόζεφ Μπόροτζ, έκανε μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση. Επισήμανε το γεγονός ότι η Ανατολική Ευρώπη οικονομικά εξαρτάται από την Δυτική Ευρώπη. Εκατομμύρια Ανατολικοευρωπαίοι σήμερα δουλεύουν στη Δύση και τα εμβάσματα που στέλνουν κάθε μήνα είναι ζωτικά για την επιβίωση των οικογενειών και των συγγενών τους. Ο Μπόροτζ σημείωσε το γεγονός ότι η αναπτυσσόμενη ξενοφοβία στην Ανατολική Ευρώπη συνδέεται με την αντίληψη των Ανατολικοευρωπαίων εργατών για τους μετανάστες που έρχονται εκτός Ευρώπης σαν εν δυνάμει ανταγωνιστές τους στην αγορά εργασίας της Δυτικής Ευρώπης, ανταγωνιστές που θα μπορούσαν να τους πάρουν τις δουλειές καθώς και να συμβάλλουν στη μείωση των μισθών. Στην απάντησή του σε ερώτηση για τη θέση των συνδικάτων και των σοσιαλιστικών κομμάτων στο προσφυγικό ζήτημα, ο Μπόροτζ σημείωσε την αντιμεταναστευτική θέση των υπαρχόντων συνδικάτων και την αποτυχία τους να παλέψουν ενάντια στην ξενοφοβία ενώνοντας τους Ανατολικοευρωπαίους και μη-Ευρωπαίους μετανάστες εργάτες στην ταξική πάλη. Στην ομιλία της, η Σούζαν Ζίμμερμαν από το Κεντρικό Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης επισήμανε το αξιοσημείωτο γεγονός ότι οι αστικές/φιλελεύθερες/φιλο-ιμπεριαλιστικές εκδοχές του φεμινισμού έχουν υπηρετήσει την αντιπροσφυγική ξενοφοβία στην Ευρώπη, απεικονίζοντας τους Μουσουλμάνους άντρες σαν εν δυνάμει σεξουαλικούς εγκληματίες, αρνούμενοι το πρόβλημα των σεξουαλικών εγκλημάτων Ευρωπαίων αντρών ενάντια στις Μουσουλμάνες πρόσφυγες γυναίκες. Έδωσε έμφαση στην πολιτική αναγκαιότητα του αντι-ιμπεριαλιστικού και σοσιαλιστικού φεμινισμού στην επίλυση του προσφυγικού ζητήματος στην Ευρώπη με έναν προοδευτικό τρόπο.
Στο δεύτερο πάνελ με τίτλο «Πολιτική Κριτική και Πολιτικές Εξελίξεις», ο Σάββας Μιχαήλ-Mάτσας από το ΕΕΚ στην Ελλάδα (Εργατικό Επαναστατικό Κόμμα, ιδρυτής του RedMed και της Συντονιστικής Επιτροπής για την Επανίδρυση της Τέταρτης Διεθνούς) προσέφερε μια μαρξιστική ανάλυση της τρέχουσας προσφυγικής κρίσης και συζήτησε τους τρόπους επίλυσής της με έναν επαναστατικό τρόπο. Ο Σάββας Mιχαήλ επισήμανε την στενή σύνδεση ανάμεσα στην εξελισσόμενη παγκόσμια οικονομική κρίση, την διεύρυνση του γεωγραφικού πεδίου του κλιμακούμενου πολέμου στην Ευρασία και την επιδείνωση της ανθρωπιστικής καταστροφής που προκλήθηκε από την προσφυγική κρίση. Τόνισε τις αξιοσημείωτες ομοιότητες ανάμεσα στους αποκλεισμούς και τις ρατσιστικές συμπεριφορές ενάντια στον Εβραϊκό λαό στην Ευρώπη τις δεκαετίες του 1930 και 1940 και την εχθρική συμπεριφορά προς τους πρόσφυγες στη σύγχρονη Ευρώπη. Eπίσης προσδιόρισε δύο παράλληλες διαδικασίες που εξελίσσονται στην Ευρώπη: Από τη μία, η «Ευρώπη-Φρούριο» έχει ενισχυθεί προκειμένου να σταματήσει την είσοδο των προσφύγων στην ήπειρο. Από την άλλη, κάτω από την επίδραση της τρέχουσας κρίσης, οι φυγόκεντρες/εθνικιστικές δυνάμεις/τάσεις έχουν ενισχυθεί, οδηγώντας στην ανέγερση φρακτών από εθνικά κράτη εντός των συνόρων της Ευρώπης. Το τελευταίο παράδειγμα αυτής της εξελισσόμενης τάσης είναι η ενίσχυση της στρατιωτικής θωράκισης των συνόρων διαφορετικών χωρών-μελών της Ε.Ε για το μπλοκάρισμα της εισόδου προσφύγων από άλλες χώρες της Ε.Ε. Ο Σάββας Mιχαήλ-Μάτσας ολοκλήρωσε την ομιλία του προτάσσοντας την διεθνιστική ενότητα και κινητοποίηση όλων των εκμεταλλευμένων και καταπιεσμένων μαζών, ανεξάρτητα από τους διαχωρισμούς πολίτη-ξένου-πρόσφυγα, ενάντια στον καπιταλισμό, τον ιμπεριαλισμό, το ρατσισμό και το φασισμό, σαν τη μόνη δυνατή λύση στις αλληλένδετες καταστροφές της φτώχειας, των πολέμων και των προσφυγικών κρίσεων.
Στο τρίτο πάνελ με τίτλο «Η τρέχουσα Προσφυγική Κρίση μέσα από Εθνικές Οπτικές», ο Μπουράκ Γκιουρέλ από το Πανεπιστήμιο Koc της Ινσταμπούλ, σημείωσε το γεγονός ότι η κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) στην Τουρκία αρχικά καλωσόρισε -έως και προσκάλεσε- τους Σύριους πρόσφυγες στην Τουρκία προκειμένου να χρησιμοποιήσει το ογκούμενο προσφυγικό πρόβλημα για να καλέσει τις Δυτικές δυνάμεις και τον ΟΗΕ να οργανώσουν μια στρατιωτική επέμβαση ενάντια στο καθεστώς Άσσαντ, ανάλογη με την επέμβαση που ανέτρεψε το καθεστώς Καντάφι στη Λιβύη το 2011. Καθώς οι πρωτοβουλίες του AKP απέτυχαν, το καθεστώς Άσσαντ επιβίωσε και ο Συριακός εμφύλιος πόλεμος εντάθηκε, η Τουρκία αντιμετώπισε όλο και μεγαλύτερες προσφυγικές ροές, κάνοντάς την το μεγαλύτερο στρατόπεδο προσφύγων με πάνω από 2,6 εκατομμύρια Σύριους πρόσφυγες στις αρχές του 2016. Μετά την περιγραφή των άθλιων εργασιακών συνθηκών και συνθηκών ζωής των προσφύγων, οι οποίες τους αναγκάζουν να φύγουν για την Ευρώπη παρά τους κινδύνους και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, ο Γκιουρέλ διαπίστωσε ότι το Συριακό και το προσφυγικό πρόβλημα έγιναν η μεγαλύτερη πολιτική αποτυχία του AKP, φανερή ακόμα και στους ίδιους τους ψηφοφόρους του. Η αυξανόμενη αντιπροσφυγική ξενοφοβία στην Ευρώπη ήρθε να βοηθήσει το AKP σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή. Έτοιμη να κάνει συμφωνίες με οποιονδήποτε προκειμένου να κρατήσει τους πρόσφυγες εκτός Ευρώπης, η ηγεσία της Ε.Ε έκανε διαπραγματεύσεις και συμφωνίες με την κυβέρνηση του AKP, που οι κύριοι όροι τους περιλαμβάνουν την σιωπή της Ε.Ε για την αυξανόμενη καταπίεση των πολιτικών αντιφρονούντων στην Τουρκία, τη χρηματική βοήθεια στην Τουρκία και τη χαλάρωση των διαδικασιών χορήγησης βίζας στους Τούρκους πολίτες. Ο Γκιουρέλ ολοκλήρωσε την ομιλία του επισημαίνοντας τις αντιφάσεις που υπάρχουν στον γάμο του αυταρχισμού στην Τουρκία με την ξενοφοβία στην Ευρώπη.
Ενδιαφέρουσες και ενημερωτικές παρουσιάσεις έγιναν στο τελευταίο πάνελ με τίτλο «Ντόπιοι, ‘Ξένοι’ και Πλαίσια».
Η Μάργκιτ Φέισμιντ παρουσίασε τα ευρήματα της εθνογραφικής της έρευνας σε μια αγροτική περιοχή της Ουγγαρίας που γνώρισε προσφυγικές ροές. Εξέτασε το πλαίσιο μέσα στο οποίο η αντίληψη του τοπικού πληθυσμού για τους πρόσφυγες άλλαξε από ουδέτερη σε ξενοφοβική.
Ο Γιώργος Τσιμώρης έκανε μια ενδιαφέρουσα παρουσίαση της σχέσης ανάμεσα στον τοπικό πληθυσμό και τους πρόσφυγες στο νησί της Λέσβου στην Ελλάδα. Είπε ότι ο τοπικός πληθυσμός συμπεριφέρθηκε γενικά φιλικά απέναντι στους πρόσφυγες εν μέρει λόγω της προσφυγιάς των παπούδων του που έφυγαν από την Τουρκία μετά τον Ελληνο-Τουρκικό πόλεμο στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Από τη στιγμή που αυτή η εμπειρία παρέμεινε ένα σημαντικό μέρος της συλλογικής εμπειρίας, η συμπεριφορά του τοπικού πληθυσμού έχει παραμείνει φιλική και σε ευθεία αντίθεση με την ξενοφοβία των φασιστών της οργάνωσης της Χρυσής Αυγής.
Ο Αττίλα Μέλεγκ ολοκλήρωσε τη Συνδιάσκεψη, συνοψίζοντας τις συνεισφορές των συμμετεχόντων στο εργαστήρι, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη να οργανωθούν παρόμοιες συνδιασκέψεις και να αναπτυχθεί μια συλλογική διεθνιστική δράση ενάντια στην αντιπροσφυγική ξενοφοβία στην Ευρώπη.
(δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα www.redmed.org)
