Βιβλιοπαρουσίαση
της Κατερίνα Μάτσα
Το καλοκαίρι του 1944 ο σοβιετικός στρατός μπαίνει ελευθερωτής στο στρατόπεδο θανάτου της Τρεμπλίνκα, 60 χιλιόμετρα από την Βαρσοβία. Η ανταπόκριση γι’ αυτές τις ιστορικές στιγμές ανατίθεται στον συγγραφέα Βασίλι Γκρόσσμαν, που συνοδεύει τα στρατεύματα. Ο Γκρόσσμαν ήταν τότε 39 ετών. Αναγνωρισμένος συγγραφέας, φίλος και συνεργάτης του Ιλύα Έρενμπουργκ, ήρθε αργότερα σε σύγκρουση με τη σταλινική γραφειοκρατία και τον ίδιο τον Στάλιν και έτσι δεν μπόρεσε να δει να εκδίδονται στη Σοβιετική Ένωση όσο ζούσε τα δύο μεγάλα έργα του, το μνημειώδες «Ζωή και Πεπρωμένο», για τη θρυλική μάχη του Στάλινγκραντ και τη «Μαύρη Βίβλο» των εγκλημάτων κατά των Εβραίων της ΕΣΣΔ.
Η ανταπόκριση από την Τρεμπλίνκα ήταν η πρώτη δημόσια αποκάλυψη, από αυτόπτη μάρτυρα, της φρικαλεότητας των στρατοπέδων θανάτου. Ο Γκρόσσμαν πήρε συνεντεύξεις από τους 40 επιζώντες, που βρέθηκαν στο διπλανό δάσος και από κατοίκους των γύρω χωριών. Από τα στοιχεία που συγκέντρωσε φαίνεται ότι στην Τρεμπλίνκα δεν υπήρχαν παρά μόνο 20-30 Ες Ες. Οι υπόλοιποι φύλακες, φρικτοί σαδιστές, ήταν Ουκρανοί αιχμάλωτοι του γερμανικού στρατού, που απελευθερώθηκαν και εκπαιδεύτηκαν ειδικά για να γίνουν φύλακες σε στρατόπεδα εξόντωσης. Είχαν μετατραπεί σε τέρατα, ικανά για εγκλήματα που δεν τα χωρά ο νους του ανθρώπου.
Στην Τρεμπλίνκα υπήρχαν δύο στρατόπεδα, σε απόσταση 3 χιλιομέτρων. Το ένα ήταν στρατόπεδο εργασίας που λειτουργούσε από το 1941 μέχρι το 1944. Το δεύτερο ήταν στρατόπεδο θανάτου για Εβραίους και Τσιγγάνους, κατασκευασμένο υπό την επίβλεψη του ίδιου του Χίμμλερ, που έπρεπε να παραμείνει μυστικό από όλους. Ακόμα και τα γερμανικά αεροπλάνα απαγορευόταν να περνούν πάνω από το στρατόπεδο.
Το πρώτο στρατόπεδο εκκαθαρίστηκε όταν οι κρατούμενοι άκουγαν τον βόμβο του σοβιετικού πυροβολικού. Την τελευταία μέρα οι φύλακες και οι SS δολοφόνησαν και έθαψαν όλους τους κρατούμενους. Επέζησε μόνον ένας Πολωνός κρατούμενος, κάτω από τα νεκρά κορμιά των συντρόφων του, μέσα σε ένα λάκκο. Αυτός διηγήθηκε στον Γκρόσσμαν τις φρικαλεότητες που περιγράφονται αναλυτικά στο βιβλίο.
Στο δεύτερο στρατόπεδο τα θύματα έφταναν από όλα τα μέρη της Ευρώπης, εντελώς ανυποψίαστα για τα φρικτά που τους περίμεναν. Κανείς δεν επιβίωσε, κανείς δεν επέστρεψε από αυτή την κόλαση. Έφταναν περί τις 20.000 άνθρωποι κάθε μέρα, με ειδικά τρένα, σε ξεχωριστές γραμμές του σιδηροδρομικού δικτύου. Η διαδικασία της μαζικής δολοφονίας ήταν οργανωμένη σαν βιομηχανία, με σφαγείο–ιμάντα παραγωγής, οργανωμένο με τη μέθοδο της παραγωγικής ροής, αντιγραφή από τη βαριά βιομηχανία. Η διαδρομή μέχρι την εκτέλεση περιελάμβανε διάφορα στάδια. Στο τελευταίο, όταν οι κρατούμενοι έφταναν τρέχοντας, γυμνοί και μαστιγωμένοι, συναντούσαν δύο μανιακούς σαδιστές. Ο ένας κρατούσε ένα τεράστιο σωλήνα αερίου και ένα μαστίγιο και ο δεύτερος ένα σπαθί. Εκείνη τη στιγμή οι SS άφηναν ελεύθερα τα εκπαιδευμένα σκυλιά, τα οποία ρίχνονταν στο πλήθος και ξέσκιζαν με τα δόντια τους τα κορμιά των καταδικασμένων… Οι SS χτυπούσαν με τα γκλομπ τις γυναίκες, σπρώχνοντάς τες προς τους θαλάμους των αερίων. Εκείνη τη στιγμή εμφανιζόταν ο διοικητής με το σκυλί του, τον Μπάρι, ειδικά εκπαιδευμένο να ξεριζώνει τα γεννητικά όργανα των κρατουμένων.
προς το στρατόπεδο θανάτου της Τρεμπλίνκα.
Και όμως μέσα σε αυτή την κόλαση, οι ζωντανοί-νεκροί της Τρεμπλίνκα διαφύλαξαν μέχρι το τελευταίο, μαρτυρικό λεπτό της ζωής τους την ψυχή τους. Δεκάδες καταδικασμένοι πάλεψαν με μια λεγεώνα SS και πέθαναν όρθιοι. Αυτοί οι άνθρωποι κατάφεραν να καταστρέψουν τελικά την Τρεμπλίνκα. Έφτιαξαν επιτροπή εξέγερσης, μάζεψαν σταγόνα-σταγόνα υπολείμματα βενζίνης, άνοιξαν μια κρύπτη κάτω από το γερμανικό παράπηγμα με τα πολεμοφόδια, έβγαλαν χειροβομβίδες, καραμπίνες, αυτόματα όπλα, πιστόλια, τα έκρυψαν σε κρυψώνες, χωρίστηκαν σε πεντάδες και στις 2 Αυγούστου 1943 έβαλαν φωτιά στα κτίσματα του στρατοπέδου και έκαψαν όσους βρίσκονταν εκεί. Μετά, οι εξεγερμένοι κατέφυγαν στα γειτονικά δάση, στα έλη, όπου τους καταδίωξαν άγρια οι τεράστιες αστυνομικές δυνάμεις που κινητοποιήθηκαν και τους εξόντωσαν όλους.
Και δεν θα μάθουμε ποτέ τα ονόματα αυτών των ηρώων. Όπως λέει ο Γκρόσσμαν «ο χιτλερισμός αφαίρεσε από αυτούς τους ανθρώπους το σπίτι, τη ζωή, θέλησε να σβήσει από τη μνήμη του κόσμου τα ονόματά τους. Και όμως, όλοι αυτοί, και οι μητέρες που σκέπασαν με τα κορμιά τους τα παιδιά τους, και τα παιδιά που σκούπισαν τα δάκρυα από τα μάτια των πατεράδων τους, και αυτοί που πάλεψαν με τα μαχαίρια και πέταξαν χειροβομβίδες, και αυτοί που έπεσαν σε εκείνη τη νυχτερινή σφαγή, και το γυμνό κορίτσι, που σαν θεά κάποιου αρχαιοελληνικού μύθου αναμετρήθηκε μία με δεκάδες – όλοι αυτοί, αυτοί που αναχώρησαν για την ανυπαρξία, έκαναν αιώνιο το καλύτερο όνομα, αυτό που δεν κατάφερε να τσαλαπατήσει στο χώμα η συμμορία των Χίτλερ-Χίμμλερ, το όνομα Άνθρωπος. Στους δικούς τους τάφους η ιστορία θα γράψει ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ»
29/12/2020
