Οι οικονομίες της Τουρκίας και της Αργεντινής, παρ’ ότι διαφορετικές και σε εντελώς διαφορετικούς οικονομικούς χώρους, έχουν αποδειχθεί, παράλληλα με την Ελλάδα, πραγματικός “προάγγελος” της κρίσης που ποτέ δεν ξεπεράσθηκε μετά το 2008.
Τα τελευταία στοιχεία που αποτυπώνουν την πραγματικότητα του “ρόλου” αυτού για τις δύο οικονομίες, “ηχούν” επικίνδυνα όχι μόνο για τις ίδιες, αλλά σαν η “κερκόπορτα” για την ανατροπή της συντονισμένης προσπάθειας των κεντρικών τραπεζών να αντιμετωπίσουν την απειλή που πίστεψαν ότι είχαν ξεπεράσει τα τελευταία εννέα χρόνια, την χρεοκοπία του 2008 – 2009.
Τόσο η Τουρκία όσο και η Αργεντινή, όπως και κάποιες άλλες καπιταλιστικές οικονομίες, όπως του Πακιστάν, της Ν. Αφρικής, της Ινδίας, της Ρωσίας, έφτασαν στα όρια της κατάρρευσης πριν από δύο/τρία χρόνια.
Τότε που οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες πίστεψαν ότι μπορούσαν να αναστρέψουν την νομισματική πολιτική τους. Και άρχισαν να αποσύρουν τους τεράστιους όγκους κεφαλαίων που έριξαν στο στραπεζικό σύστημα για να αποφύγουν την κατάρρευσή του μετά το 2008 – 2009, με τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης.
Οι οικονομίες των δύο αυτών χωρών κόντεψαν να “σβήσουν” από την απόσυρση κεφαλαίων, με την Αργεντινή να καταλήγει σε ελάχιστον χρόνο και πάλι στα χέρια του ΔΝΤ και την Τουρκία -ακολουθώντας διαφορετικό μονοπάτι- να βυθίζεται ακόμα περισσότερο στην ασφυκτική παγίδα του χρέους.
H κρίση στην Τουρκία
Με εντολή Ερντογάν η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας επέλεξε τότε να εκμεταλλευτεί την γεωπολιτική της θέση και να ξοδέψει πολύτιμους πόρους που θα επέτρεπαν στον “Σουλτάνο” να ισχυρισθεί (εν όψει εκλογών) ότι αυτός δεν θα καταλήξει στο ΔΝΤ στο οποίο όλοι τον παρότρυναν τότε να προσφύγει.
Το αποτέλεσμα είναι ότι χωρίς ο ίδιος να ξεφύγει από τις πολιτικές συνέπειες της κρίσης που δεν κατάφερε τελικά να αποφύγει, παρά τους γεωπολιτικούς λεονταρισμούς του, οδήγησε την τουρκική οικονομία ένα βήμα πριν την χρεοκοπία. Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας έχει αδειάσει το θησαυροφυλάκιό της, την ίδια στιγμή που έχει υποχρεώσεις πολλαπλάσιες από τα διαθέσιμά της.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία από την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας έχουν περιορισθεί σε μόλις 23 – 24 δις δολ. ενώ οι υποχρεώσεις της για αποπληρωμές χρέους σε δολάρια μέσα στους επόμενους 12 μήνες είναι πάνω από 110 δις δολ.
Η αλήθεια όμως φαίνεται να είναι ακόμα χειρότερη από όσο δείχνει αυτή η εικόνα. Το ποσό των διαθεσίμων της πραγματικά δεν ξεπερνά τα 14 δις δολ. γιατί τα υπόλοιπα, ήτοι τα άλλα 10 – 12 δις δολ. είναι ένα εξαιρετικά “ακριβό” swap που έχει αγοράσει με λίρες, σε δολάρια για να “φαίνεται” ότι εχει περισσότερα συναλλαγματικά διαθέσιμα από αυτά που πραγματικά έχει. Κάτι ανάλογο είχε κάνει και ο Σημίτης το 2000 για να κρύψει χρέος όταν ήταν να μπει η Eλλάδα στο ευρώ…
Η ανάδειξη αυτής της αλήθειας έχει ταράξει τα νερά στην αγορά συναλλάγματος, υποχρεώνοντας την Κεντρική της Τράπεζα να ξοδεύει καθημερά εκατομύρια δολάρια και να αγοράζει λίρες για να εμποδίσει την κατάρρευση του νομίσματος. Και να φρενάρει βέβαια τον πληθωρισμό (λόγω της υποτίμησης) που στέλνει τις τιμές στα ύψη και τροφοδοτεί την κοινωνική δυσαρέσκεια. Αυτή που πρόσφατα του κόστισε την ήττα σε όλες τις μεγάλες πόλεις της χώρας…
Η Αργεντινή και το ΔΝΤ
Η κατάσταση δεν είναι πολύ διαφορετική στην Αργεντινή. Εκεί ο εκπρόσωπος της φιλελεύθερης δεξιάς ανέβηκε στην εξουσία με ένα πρόγραμμα “δημοσιονομικής εξυγίανσης” με την στήριξη των αγορών.
Οχι όμως για πολύ. Σύντομα η πραγματικότητα των συνεπειών από τις κινήσεις των κεντρικών τραπεζών και ειδικά της αμερικάνικης κεντρικής τράπεζας (FED) τσάκισε την οικονομία της Αργεντινής. Και ο φιλελευθερος δεξιός κυβερνήτης κατέφυγε στο ΔΝΤ για βοήθεια με τον νόμισμα της χώρας να καταρρέει μέρα με την μέρα. Και τον πληθωρισμό να εκτινάσεται σε καταστροφικά επίπεδα κάνοντας αδύνατη την επιβίωση των εργαζόμενων και των ανέργων στη χώρα.
Το ΔΝΤ για να αποφύγει την άμεση κατάρρευση της Αργεντινής και του εκλεκτού του κ. Μάκρι, προσφέρθηκε να δώσει με δρακόντιους βέβαια όρους 50 δις δολ. δάνειο για να στηρίξει η Κεντρική Τράπεζα της Αργεντινής το νόμισμά της. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία η Κεντρική Τράπεζα της Αργεντινής “ξοδεύει” καθημερινά περί τα 60 εκ. δολάρια (από το δάνειο του ΔΝΤ) για να στηρίξει το νόμισμά της, αλλά χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Η Αργεντινή είναι και πάλι χωμένη μέχρι το λαιμό στο χρεοστάσιο και πνίγεται καθημερινά από τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό, ακόμα και με την “βοήθεια” του ΔΝΤ…
Και οι δύο οικονομίες παρά τους διαφορετικούς αλλά… καθαρόαιμα καπιταλιστικούς δρόμους που επέλεξαν για να αντιμετωπίσουν την κρίση βρίσκονται και οι δύο σε χειρότερη θέση από εκείνη που βρίσκονταν όταν βυθίστηκαν στο χάος στην αρχή της κρίσης.
Το γεγονός ότι οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες, μπροστά στο αναπόφευκτο της “σχεδόν” συντονισμένης οικονομικής επιβράδυνσης διεθνώς, δοκιμάζουν τώρα να ανακόψουν τα μέτρα επιστροφής σε μια “φυσιολογική” νομισματική πολιτική (δηλαδή με μεγαλύτερα επιτόκια και λιγότερο χρέος), δεν φαίνεται να μπορεί να ανακόψει την κατάσταση στις δύο χώρες.
Μάλλον το αντίθετο. Καθώς οι γεωπολιτικές και οικονομικές συγκρούσεις, κυρίως όμως η εσωτερική κρίση στις ΗΠΑ, οδηγούν σε μια νέα άνοδο της τιμής του πετρέλαιου, πολλαπλασιάζονται οι εξωτερικές πιέσεις στις οικονομίες αυτές και προκαλούν ακόμα μεγαλύτερη ασφυξία στο χρέος τους.
Το πρόβλημα όμως δεν φαίνεται να απασχολεί τις αγορές κεφαλαίου, όσον αφορά το τι θα μπορούσε να συμβεί στο εσωτερικό των συνόρων τους…
Απασχολεί όμως όλους το γεγονός ότι μια ανεξέλεγκτη κρίση στην Αργεντινή ή την Τουρκία ή και στις δυο ταυτόχρονα, αποτελεί μια πραγματική αιτία για την διάχυση της κρίσης στις αναδυόμενες οικονομίες.
Μια κρίση που θα ακύρωνε κάθε δυνατότητα των μεγάλων κεντρικών τραπεζών να επαναλάβουν αυτό που έκαναν το 2008 – 2009.
Ακριβώς όπως η χρεοκοπία της Ελλάδας το 2010 είχε καταστρέψει το πρώτο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της FED και είχε αναγκάσει τον Ομπάμα να “απαιτήσει” από την Μέρκελ το πρώτο πρόγραμμα “διάσωσής” της με το διακρατικό (GLF) δάνειο των 52 δις ευρώ…
Γ. Aγγ.