του Γιάννη Αγγέλη
Η φημολογία για το ενδεχόμενο επικείμενης κατάρρευσης του ελβετικού τραπεζικού κολοσσού Credit Suisse (CS) και η απειλή μιας ισχυρής σεισμικής… δόνησης για την Deutsche Bank, έχουν προκαλέσει “υψηλής έντασης” αναταραχή στο ευρωπαϊκό και αμερικάνικο τραπεζικό σύστημα. Αυτές πήραν ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις μετά τις αναλύσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας μετά την Παρασκευή και το Σαββατοκύριακο που παρουσιάζουν τον κίνδυνο χρεοστασίου της CS ως το ενδεχόμενο μίας νέας “Lehman Brοthers”, με ευρωπαϊκό διαβατήριο αυτή την φορά.
Η αφορμή αυτής της απειλής εντοπίζεται σε ένα τρομακτικό όγκο παραγώγων, συνολικού ύψους περίπου 30 τρις δολ., που έχει μετατραπεί σε ωρολογιακή βόμβα, λόγω του ξεπουλήματος των ομολόγων που έχει προηγηθεί και… συνεχίζεται.
Ο όγκος αυτός των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης, μέχρι σχετικά πρόσφατα ήταν μία… εξαιρετική και πολύτιμη πηγή κερδοφορίας για τους δύο ευρωπαϊκούς κολοσσούς και ιδιαίτερα για την CS η οποία εξυπηρετεί μια ευρύτερη ευρωπαϊκή και διεθνή πελατεία.
Τι μετέτρεψε την “κότα που έκανε τα χρυσά αυγά”, ξαφνικά σε μία απειλητική περίπτωση ευρωπαϊκής Lehman Brothers, δεκατέσσερα ακριβώς χρόνια μετά τον Σεπτέμβρη του 2008;
Η απάντηση βρίσκεται στις αποφάσεις της Fed να προχωρήσει σε ραγδαία αύξηση των επιτοκίων και –κάτι σημαντικότερο– σε απόσυρση κεφαλαίων σταθερά και σε μηνιαία βάση:
- Η Fed έχει προχωρήσει σε αλλεπάλληλες αυξήσεις επιτοκίων με συνέπεια και σταθερότητα τέτοια, που να θεωρείται πλέον βέβαιο ότι στα τέλη του χρόνου ή το αργότερο στις αρχές του 2023 τα επιτόκια της Fed θα βρίσκονται στο 4,3% – 4,5%. Με άλλα λόγια τα αμερικανικά ομόλογα θα αποδίδουν στους επενδυτές τους πάνω από δύο μονάδες υψηλότερα από τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά, ακόμα και αν η ΕΚΤ ακολουθήσει με ανάλογες αυξήσεις επιτοκίων μέσα στο 2022.
- Ταυτόχρονα η Fed έχει αφήσει να λήξουν περί τα 95 δις δολ. ομολόγων που είχε αγοράσει την περίοδο της νομισματικής χαλάρωσης χωρίς να τα επανεπενδύσει, πράγμα που σημαίνει απόσυρση ρευστότητας που θα συνεχίσει με τον ίδιο ρυθμό σύμφωνα με τις αποφάσεις της Fed και τους επόμενους μήνες.
Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής είναι μία χωρίς προηγούμενο “έξοδος” κεφαλαίων από όλες τις αγορές –και την Ευρώπη- με κατεύθυνση τις ΗΠΑ.
Αυτό γίνεται με πώληση νομισμάτων για αγορά δολαρίου, το οποίο, αφ’ ενός λόγω των αποδόσεων των αμερικανικών ομολόγων και αφ’ ετέρου λόγω της αυξανόμενης συναλλαγματικής ισοτιμίας υπέρ του δολαρίου, αποτελεί περιζήτητο στοιχείο αγορών οι οποίες γίνονται με την πώληση ομολόγων απ’ όλα τα νομίσματα, μαζί και από την Ευρώπη.
Η άμεση επίπτωση αυτής της μαζική πώλησης ομολόγων στο ευρώ, στην στερλίνα, στο γιέν κ.λπ. έχει ήδη προκαλέσει δύο “ατυχήματα”.
Ένα με την στερλίνα και ένα δεύτερο με το γιέν, αναγκάζοντας τις κεντρικές τράπεζες της Βρετανίας και της Ιαπωνίας να παρέμβουν –μετά από πολλές δεκαετίες– για να στηρίξουν τα νομίσματά τους. Η ΕΚΤ δεν έχει κάνει ακόμα κάτι…
Όμως, αυτό το ξεπούλημα ομολόγων έχει ρίξει τις τιμές τους σε επίπεδα επικίνδυνα χαμηλά.
Αυτό έχει σαν συνέπεια την απομείωση της αξίας των χαρτοφυλακίων κρατικών ομολόγων, που έχουν χρησιμοποιηθεί ως εγγυήσεις από τις τράπεζες ή άλλους παράγοντες της αγοράς, σε πράξεις δανεισμού, συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης, κ.λπ.
Γεγονός που υποχρεώνει τους συμβαλλόμενους να αποκαταστήσουν την προβλεπόμενη αξία των εγγυήσεων αυτών, δηλαδή υποχρεώνει τους συμβαλλόμενους να ρευστοποιήσουν ό,τι έχουν και δεν έχουν για να καλύψουν την “τρύπα”, ήτοι τα λεγόμενα “margin calls”.
Βέβαια, αν δεν υπάρχουν περιουσιακά στοιχεία ρευστοποιήσιμα ή έστω μερικώς ρευστοποιήσιμα, τότε… χτυπάνε οι καμπάνες του χρεοστασίου.
Οι ίδιες που ακούστηκαν τον Σεπτέμβρη του 2008 με την Lehman Brothers, αλλά τούτη την φορά… πιό δυνατά.
Πληροφορίες που δεν έχουν διασταυρωθεί επισήμως, αναφέρουν ότι ήδη από την Παρασκευή αλλά και το Σαββατοκύριακο έγιναν κάποιες έκτακτες κρίσιμες συναντήσεις στην Φρανκφούρτη (EKT), ενώ ανάλογες πληροφορίες αναφέρονται σε έκτακτη συνάντηση της Fed την Δευτέρα το βράδυ.
Σε κάθε περίπτωση φαίνεται να υπάρχει μεγάλη κινητικότητα καθώς από την πλευρά της CS δεν δίδονται πειστικές απαντήσεις για το αν αντέχει ή όχι τις πιέσεις που δέχεται η μετοχή της, αφού ήδη οι απώλειες της κεφαλαιοποίησής της ξεπερνούν το 60% (!) μέσα σε λιγότερο από 12 μήνες.
Τα ελληνικά ομόλογα
Η περίπτωση της Deutsche Bank φαίνεται να απέχει ακόμα από το σημείο που ήδη βρίσκεται η CS, καθώς είχε υποχρεωθεί από την αμερικάνικη SEC να απαλλαγεί τα τελευταία 2 χρόνια από μεγάλο πακέτο “εκκρεμοτήτων” αυτής της κλίμακας.
Για την Ελλάδα αυτή η διαδικασία φαίνεται σε πρώτη ανάγνωση να ακουμπάει τις εγγυήσεις του ελληνικού δημοσίου στις τιτλοποιήσεις των κόκκινων δανείων μέσα από το Ηρακλής I και ΙΙ.
Τα μεγέθη βέβαια είναι προς το παρόν σχετικά μικρά και κατά τα φαινόμενα –προς το παρόν- διαχειρίσιμα σε περίπτωση που εμφανιστούν απαιτήσεις margin calls στο πεδίο αυτό.
Ο κίνδυνος όμως είναι ήδη ορατός και για τον λόγο αυτό πρόσφατα είχε καταφθάσει στην Αθήνα ομάδα της Eurostat για να “εξετάσει” την νομιμότητα και την επάρκεια των ρυθμίσεων που έχουν γίνει για την παροχή αυτών των εγγυήσεων από το ελληνικό δημόσιο στις τιτλοποιήσεις των “κοκκινων δανείων” μέσω του Ηρακλή Ι και ΙΙ. Σε μία ομαλή κατάσταση οι τιμές των ελληνικών κρατικών ομολόγων αν και διολισθαίνουν (το δεκαετές έχει ξεπεράσει το 4,7%) μπορούν να καλυφθούν με συμπληρωματικές εγγυήσεις. Η κατάσταση αυτή όμως ανατρέπεται άρδην αν μια ευρύτερη αναταραχή στείλει στο “κόκκινο” τις τιμές και τις αποδόσεις τους, γκρεμίζοντας το σύστημα εγγυήσεων των ομολόγων που έχουν εκδοθεί στη βάση των τιτλοποιημένων δανείων που ξεπερνούν τα 60 δις ευρώ. Προς το παρόν η παρέμβαση της ΕΚΤ έχει κρατήσει τους τόνους χαμηλά, αλλά αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί όσο η ίδια θα αυξάνει τα επιτόκια και θα “γκρεμίζει” έτσι αναπόφευκτα τις τιμές τους…
Εκτός βέβαια και αν η κατάσταση, “πυροδοτημένη” από το ακριβό και δυσεύρετο δολάριο, υποχρεώσει και την ΕΚΤ, όπως έγινε με την Κεντρική Τράπεζα της Βρετανίας και της Ιαπωνίας τις τελευταίες ημέρες, να αναδιπλωθεί και να αρχίσει να αγοράζει πάλι (χρέος) ευρώ για να σώσει το ευρωνόμισμα από την κατάρρευση.
Οι επόμενες εβδομάδες, ενδεχομένως και ημέρες, ίσως αποδειχθεί ότι κρύβουν… εκπλήξεις τύπου 2008, αλλά στο πιο… χειρότερο.
