Τί συμβαίνει στη Ρουμανία;
μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στη χαλάρωση του νόμου για τη διαφθορά
Γράφει η Άνα Μπαζάκ
Στις 18 Ιανουαρίου 2017, η κυβέρνηση επέβαλε δύο σχέδια εκτάκτων διαταγμάτων που όριζαν: απονομή χάριτος σε σημαντικές πράξεις διαφθοράς και κατάργηση της σύγκρουσης των συμφερόντων και της κατάχρησης εξουσίας για πράξεις διαφθοράς, καθώς και της δυνατότητας αποκατάστασης των υλικών ζημιών που προκάλεσαν οι ένοχοι. Τα δύο διατάγματα είχαν σίγουρα προστάτευαν πολλά μέλη της πολιτικής «ελίτ» -κι αυτή η «αφοσίωση» έχει γεννήσει πολλά δικαιολογημένα συναισθήματα- αλλά ο λαός ήταν αγανακτισμένος απέναντι στην ανοιχτή παραβίαση των αρχών του δικαίου που συνιστούν μια αναγκαία μορφή άμυνάς τους. Ο νόμος είναι, προφανώς (και ο λαός το καταλαβαίνει αυτό), το αποτέλεσμα του συσχετισμού δυνάμεων, αλλά η ακύρωση των συστατικών που αντιπροσωπεύουν τον δημόσιο έλεγχο των κυβερνώντων και επιτρέπουν την τιμωρία τους είναι ένα σημάδι υπερβολικής αλαζονείας εκ μέρους τους.
Ο λαός ξεκίνησε να διαδηλώνει. Δείχνοντας μια κάθετη περιφρόνηση απέναντί τους, η Κυβέρνηση αποφάσισε, στις 31 Ιανουαρίου και 1 Φεβρουαρίου τη νύχτα, να μετατρέψει το ένα διάταγμα σε σχέδιο νόμου για να συζητηθεί και να περάσει εύκολα από το Κοινοβούλιο και να στείλει το άλλο διάταγμα να δημοσιευτεί στο Monitorul Oficial[1] και έτσι να αρχίσει να ισχύει, τουλάχιστον για τους κατηγορουμένους και παραβάτες του παρόντος, ακόμη κι αν θα μπορούσε να καταργηθεί. (Αυτή είναι η πρόβλεψη της ρουμανικής νομοθεσίας).
Από το βράδυ της 31ης κι έπειτα, μεγάλα πλήθη λαού (περίπου 300.000) διαδήλωναν κάθε βράδυ όχι μόνο στο Βουκουρέστι, αλλά και σε πολλές άλλες πόλεις και κωμοπόλεις. Οι διαμαρτυρίες ήταν απολύτως ειρηνικές, αλλά το βράδυ της 2ας Ιανουαρίου, όταν ο κόσμος άρχισε να εγκαταλείπει την πλατεία μπροστά απ’ το κυβερνητικό κτίριο, μια ομάδα περίπου 30 χούλιγκαν ήρθαν απέξω και άρχισαν να ρίχνουν βόμβες μολότοφ στους χωροφύλακες. Αυτοί, κατ’ αρχάς, προστάτευσαν το πλήθος και στη συνέχεια κατάφεραν να εξουδετερώσουν τους χούλιγκαν, συλλαμβάνοντας μερικούς απ’ αυτούς. Αργότερα, μέσα στη νύχτα, ορισμένοι νέοι διαδηλωτές έφτασαν στην πλατεία και την καθάρισαν. Μέχρι σήμερα, κανείς δεν ξέρει ποιος ήταν πίσω απ’ τους χούλιγκαν.
Χθες (4 Φεβρουαρίου) το πρωΐ, δεκάδες μητέρες με παιδιά έφτασαν στην πλατεία. Το απόγευμα, το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SDP) που σχημάτισε κυβέρνηση [πριν ένα μήνα], ανακοίνωσε ότι θα ήταν δυνατόν «να αποσύρει» τα διατάγματα και ταυτόχρονα άρχισε να απειλεί με μια τεράστια αντιδιαδήλωση των μελών του SDP, μεταφερόμενων στο Βουκουρέστι με τρένα και λεωφορεία. (Αλλά σε κάθε πόλη οι διαδηλωτές προέρχονταν απ’ την ίδια την πόλη).
Όμως, ο κόσμος συνέχισε να πλημμυρίζει τους δρόμους και την πλατεία, όπως και σε άλλες πόλεις, και το βράδυ ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι θα καταργήσει το διάταγμα. Ο λαός εξακολούθησε να μένει στην πλατεία και να συνεχίζει τον αγώνα μέχρι τη δημοσίευση της κατάργησης στην επίσημη Monitorul.
Αυτά είναι τα γεγονότα ως τώρα.
Μερικά σχόλια:
* Το SDP είναι ένα μασκαρεμένο δεξιό κόμμα· κυβέρνησε τη Ρουμανία την περίοδο 1990-1996 και στη συνέχεια την περίοδο 2000-2004 και από το 2012 ως το Δεκέμβριο του 2015. Έχει επιβάλει τη διάλυση της κρατικής περιουσίας, το σύνολο των μέτρων του ευνοούν το κεφάλαιο και προωθεί έναν άγριο αντικομμουνισμό και μια συντηρητική ιδεολογία, υποστηρίζοντας σθεναρά την Ορθόδοξη Εκκλησία με τις ροές χρημάτων για την κατασκευή χιλιάδων εκκλησιών (και τώρα, ενός μεγάλου καθεδρικού ναού) και το «Βασιλικό Οίκο» που έχει μόνιμα προγράμματα στην εθνική τηλεόραση. Όλα τα άλλα κόμματα έχουν τις ίδιες πολιτικές και μηνύματα, μέτρα λιτότητας δεν επιβάλλονται μόνο από ορισμένα κόμματα, αλλά από όλα, συμπεριλαμβανομένου του SDP, αλλά το ίδιο το SDP θεωρεί ότι είναι «αριστερά», συμβάλλοντας για μια ακόμη φορά στη σύγχυση και στον αποπροσανατολισμό του πληθυσμού. Το SDP ήταν εκείνο που ψήφισε άμεσα το 1990 και έπειτα, την ενίσχυση του αντικομμουνιστικού νόμου που απαγορεύει το Κομμουνιστικό Κόμμα, την ιδεολογία και τα σύμβολά του, ακόμη δολοφόνησε το 1992 έναν νεαρό μηχανικό που εργαζόταν για τη σύσταση ενός νέου Κομμουνιστικού Κόμματος.
* Οι διαμαρτυρίες ανακοινώθηκαν στο Facebook, κ.λπ., μερικά sites συνδέονται με τη δεξιά, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι ήρθαν αυθόρμητα, ακριβώς λόγω της αγανάκτησής τους. Αν και πολλοί διαδηλωτές ανήκουν στους λεγόμενους «μεσοαστούς» νέους διανοούμενους που εργάζονται σε γραφεία εθνικών ή πολυεθνικών εταιριών -έχοντας έτσι την ψευδαίσθηση ότι οι καπιταλιστικές σχέσεις είναι καλές και ότι η διαφθορά θα τις αμαυρώσει- η κοινωνική σύνθεση των διαδηλωτών είναι ευρύτερη. Προφανώς, είναι μια αστική σύνθεση, αλλά τα μηνύματα της ενάντια στη διαφθορά δεν αντανακλούν μόνο την παραπάνω ψευδαίσθηση, αλλά και μια υπόγεια αντίθεση στις καπιταλιστικές σχέσεις ως έχουν («27 χρόνια τώρα καταστρέψατε τη χώρα») που σχετίζεται με βαθιά ηθικά συναισθήματα. Απ’ αυτήν την άποψη, όπως είπε ένας βετεράνος δημοσιογράφος, «όλοι αυτοί της πλατείας είναι αριστεροί». Έτσι, απλά και μόνο για να διατηρήσουν την όψη του αυθορμητισμού, κι επομένως της αξιοπιστίας, τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν έχουν αναλάβει ακόμη την ηγεσία των διαδηλώσεων.
* Εκπρόσωποι του SDP ανέφεραν ότι οι διαμαρτυρίες είναι ένα πραξικόπημα από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, προκειμένου να αναλάβουν την εξουσία. Ναι, οι διαμαρτυρίες χρησιμοποιούνται και σίγουρα θα χρησιμοποιηθούν από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αλλά η αφορμή δόθηκε από το SDP, που για μια ακόμη φορά δημιουργεί σύγχυση και αποτροπιασμό κατά της αριστεράς.
* Ως εκ τούτου, η πάλη για την εξουσία μεταξύ των διαφόρων στρωμάτων της ιδίας ληστρικής, ανήθικης και αντιπατριωτικής άρχουσας τάξης (για τις δημόσιες συμβάσεις για τους δικούς τους «επιχειρηματίες» και για τις κρατικές θέσεις ηγεσίας για τη δική τους γραφειοκρατία), δεν αναιρεί το τεράστιο πρόβλημα της έμμεσης ταξικής πάλης μεταξύ κυβερνώντων και κυβερνωμένων.
* Από τις διαδηλώσεις του 2012, το κύριο σύνθημα ήταν «Εσείς όλοι (απ’ όλα τα κόμματα) είστε κλέφτες». Στις παρούσες διαδηλώσεις αυτό το σύνθημα δεν έχει εμφανιστεί ακόμα, αλλά δεν έχει ξεχαστεί από ένα μεγάλο μέρος των διαδηλωτών. Με άλλα λόγια, πολύς κόσμος δεν εκφράζει κάτι άλλο, εκτός από βαθιά απελπισία: μισούν ειλικρινά το SDP και την παρούσα κυβέρνηση (συνασπισμός του SDP με ένα σαφέστατα δεξιό κόμμα), αλλά ξέρουν ότι δεν έχουν καμία εναλλακτική λύση στα υπάρχοντα κόμματα. Μισούσαν τις πρώην κυβερνήσεις επίσης. Συνεπώς, είτε θα παραδοθούν στα σαφώς δεξιά κόμματα που πιθανόν θα χρησιμοποιήσουν την ευκαιρία για να καταλάβουν την εξουσία, ή θα υποχωρήσουν από ένα μελλοντικό πιθανό κίνημα των σαφώς δεξιών κομμάτων και θα είναι περισσότερο απελπισμένοι, περισσότερο αποξενωμένοι και πιεσμένοι παθητικοί πολίτες.
* Ως εκ τούτου, οι διαδηλώσεις δείχνουν την αναγκαιότητα ενός συνεπούς κόμματος της αριστεράς και οργάνωσης των πλατιών μαζών. Μην ξεχνάτε, όσοι δεν ψήφισαν στις τελευταίες εκλογές το Νοέμβριο του 2016 ήταν το 61%. Και όταν οι μελλοντικές κυβερνήσεις κάνουν κάτι πάρα πολύ ξεδιάντροπο, ίσως διαδηλώσουν και πάλι.
* Σήμερα όμως γνωρίζουμε ήδη ότι μόνο οι διαδηλώσεις δεν είναι αρκετές. Αντίθετα, μπορούν να χρησιμοποιηθούν από διάφορες παρατάξεις της άρχουσας κλίκας. Και όλες οι φωνές αυτής της κλίκας επέμειναν ότι «ο λαός έχει το δικαίωμα να διαδηλώσει», ακριβώς γιατί ξέρουν ότι οι διαδηλώσεις αυτές καθαυτές δεν είναι επικίνδυνες για το σύστημα, όταν παραμένουν διαδηλώσεις.
* Αν και κάποιοι θεωρούν την αντιπολίτευση κατά της διαφθοράς ως κάτι επιφανειακό -σαν ένα στολίδι του μηνύματος της δεξιάς πως αν κάποιος καταφέρνει να εξαλείψει τη διαφθορά όλα θα πάνε καλά- αυτή η αντιπολίτευση είναι εξαιρετικά σημαντική. Πρέπει σίγουρα να θυμίζουμε στον κόσμο -κάτι που βιώνει ή διαισθάνεται- ότι η λειτουργία του καπιταλισμού ως τέτοια συνεπάγεται διαφθορά και ότι, αν και η τιμωρία των διεφθαρμένων είναι απολύτως απαραίτητη, η αλλαγή των διεφθαρμένων αξιωματούχων με κάποιους λιγότερο διεφθαρμένους δεν είναι η λύση -οπότε ας μην εστιάζουν στις προσωπικότητες και στα άτομα- αλλά να εστιάζουν στις ουσιώδεις καπιταλιστικές σχέσεις. Αλλά πρέπει να ξεκινήσουμε από τα πραγματικά προβλήματα -όπως η διαφθορά- όχι απ’ τη θεωρία.
* Εν τέλει: η πάλη ανάμεσα στις διάφορες φατρίες της άρχουσας τάξης αφορά επίσης τη συμμαχία με, ή μάλλον την υποταγή του στρατού και των μυστικών υπηρεσιών. Όλες αυτές οι φατρίες τους έχουν προικίσει με τεράστιους μισθούς και συντάξεις, οπότε η κλίση τους στο ένα στρατόπεδο ή στο άλλο είναι μόνο για περισσότερες εγγυήσεις για τα προνόμιά τους και δεν σημαίνει οποιαδήποτε ελάφρυνση της γενικής οικονομικής επιβάρυνσης από την πλάτη των πολλών· ούτε έχει αυτή η διογκωμένη γραφειοκρατία οποιαδήποτε έκρηξη πατριωτισμού από την κλίση της προς ορισμένους απ’ αυτούς αντί για άλλους· και η νίκη της κάθε φατρίας στον αγώνα της κατά της άλλης φατρίας της άρχουσας τάξης δεν αλλάζει τον υποτακτικό ρόλο της Ρουμανίας στις καπιταλιστικές διεθνείς σχέσεις και το άσχημο μέλλον της εξαιτίας αυτής της υποταγής. Όλες οι φατρίες ήταν και είναι ενθουσιώδεις υπέρ του ΝΑΤΟ και των πολέμων του. Και αν η Αντιπολίτευση εκπροσωπείται από τον πρόεδρο της χώρας [Kλάους Γιοχάνις], που τώρα φαίνεται να υποστηρίζει μάλλον την ΕΕ στον ανταγωνισμό της με τις ΗΠΑ -ενώ ο πρόεδρος του SDP πήγε στην Ουάσιγκτον με αφορμή την ορκωμοσία για να επαναλάβει προς τον Τραμπ τους όρκους πίστης- στην πραγματικότητα, και οι δύο παρατάξεις είναι στην ίδια αναλογία αντιρωσικές και διψασμένες για την προστασία του παγκόσμιου κεφαλαίου και των μεγάλων κρατικών μορφών του: ακόμη και με το τίμημα ενός καταστροφικού πολέμου για τον κόσμο και για τον ρουμανικό λαό. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και οι δύο, ΗΠΑ και ΕΕ, έχουν προς το παρόν αντιφατικές στάσεις απέναντι στη Ρωσία: θέλουν να τη χρησιμοποιήσουν είτε ως οικονομικό εταίρο καλό για τις μπίζνες τους ή ως γεωπολιτικό όργανο κατά της Κίνας. Αλλά και οι δύο ετοιμάζονται για πόλεμο, για περισσότερο «ζωτικό χώρο» για τον καπιταλισμό.
5 Φεβρουαρίου 2017
Mετάφραση Θ.Θ – Γ.Σιμ.
[1] Monitorul Oficial: Επίσημη Εφημερίδα του Κράτους της Ρουμανίας εδώ και 175 χρόνια. (Σ.τ.Μ.)
