Ο Έρλαντ Γιόζεφσον έγραψε ότι τα νεκροταφεία είναι γεμάτα αναντικατάστατους ανθρώπους. Μία εβδομάδα μετά την ξαφνική απώλεια του Θόδωρου Αγγελόπουλου, η φράση αυτή επανέρχεται ασυναίσθητα για να θυμίσει το αναπόφευκτο του θανάτου. Και ως εκ τούτου, το αναπόφευκτο της ζωής. Ό,τι κάνουμε, συμβαίνει εδώ, καθώς, όπως έλεγε και ο Στέργιος Κατσαρός, η ύπαρξη του άλλου κόσμου είναι αμφίβολη ακόμα και για όσους πιστεύουν σε αυτήν. Όλα λοιπόν συμβαίνουν εδώ. Και αν κάτι απαλύνει την οδύνη για τον χαμό του μεγάλου αυτού σκηνοθέτη, είναι ότι παρήγαγε σημαντικό έργο που αφήνει ως κληρονομιά στον παγκόσμιο κινηματογράφο.
Παρόλο που επέβαλε ένα αυστηρά προσωπικό ύφος, η σχέση του με τον κινηματογράφο δεν ήταν μία υπόθεση προσωπική: ο de facto πατέρας του νέου ελληνικού κινηματογράφου, ο Αγγελόπουλος καθιερώθηκε ως ένας εκ των κορυφαίων μεταπολεμικών σκηνοθετών διεθνώς. Με τις πρώτες ταινίες του, εισαγάγοντας ανάμεσα στα άλλα το «επικό θέατρο» του Μπρεχτ στον κινηματογράφο με τράβελινγκ και σεκάνς μεγάλης διαρκείας, «διάβασε» τους σύγχρονους ταξικούς αγώνες του τόπου και ανέδειξε την θαμμένη ιστορική αλήθεια εξοργίζοντας τους πάντες – από το αστικό κράτος (μνημειώδης η σύγκρουσή του με την κυβέρνηση Καραμανλή και τους εκλεκτούς της) μέχρι και τους εγχώριους υπασπιστές του σταλινισμού.
Ο «Θίασος» αποτελεί τομή στον παγκόσμιο κινηματογράφο, όσο και αν αυτό δεν το «κατάλαβαν», δεν το «δέχτηκαν» και κυρίως δεν το «περίμεναν» χουντικοί στρατοκράτες (κάτω από την μύτη των οποίων γυρίστηκε το μεγαλύτερο μέρος της ταινίας), δεξιοί «εθνάρχες» και σταλινικά κονκλάβια. Ο «Μεγαλέξανδρος» κριτικάρει, μέσα από την παραβολή που εξετάζει, τον εκφυλισμό της Σοβιετικής Ένωσης από ελευθεριακή σκοπιά, ενώ στις τελευταίες ταινίες του, αφού με το «Βλέμμα του Οδυσσέα» διέσχισε τα διαλυμένα Βαλκάνια, έστρεψε τη ματιά στην νέα γενιά που εξεγείρεται, στην νέα γενιά της κρίσης και του ανύπαρκτου μέλλοντος, στην ελπίδα για το μέλλον που γεννιέται μέσα από την καταστροφή κάθε μέλλοντος.
Περιοδεύοντας για την «Σκόνη του χρόνου» θα υπερασπιστεί την εξέγερση του Δεκέμβρη, μόνος απέναντι στο σύνολο σχεδόν των «διανοούμενων» (?) που βιάστηκαν να απαιτήσουν «ησυχία, τάξη, ασφάλεια». Όπως το 1973, που κάποιοι «σώπαιναν» εκ του μακρόθεν, ενώ ο Αγγελόπουλος με άλλους κινηματογραφιστές βρίσκονταν μέσα στο Πολυτεχνείο (η σύλληψη ενός εκ των συνεργατών του λίγο μετά τις 17-11-73 ανάγκασε τον Αγγελόπουλο να επινοεί κάθε φορά πλαστά σενάρια για τα κατά τόπους γυρίσματα του «Θιάσου» που συντελέστηκαν επί Ιωαννίδη).
Η καινούρια ταινία του Αγγελόπουλου είχε τίτλο «Η άλλη θάλασσα», με αντικείμενο την καπιταλιστική κρίση. Πράγματι, ήταν ίσως ο μόνος σκηνοθέτης που δεν θα φοβόταν να ασχοληθεί με ένα καυτό θέμα (ενώ κάποιοι νεόκοποι «φερέλπιδες» ασχολούνται με το αν τους τρώει το δόντι τους), όπως δεν φοβήθηκε το 89-91 να ασχοληθεί με τα σύνορα και τους μετανάστες στο προφητικό «Μετέωρο Βήμα του Πελαργού» για να αφοριστεί από τον τότε Μητροπολίτη Φλωρίνης Καντιώτη.
Ο Αγγελόπουλος ήταν ένα παράδειγμα ανθρώπου που επεδίωξε το όραμά του, μετατρέποντας ένα προσωπικό πάθος σε οικουμενικό όφελος με κύριο αποδέκτη όλους όσους αγωνίζονται για την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Ως μεθοδολογία και περιεχόμενο, καινοτόμησε και ήταν υπόδειγμα ανεξάρτητης επαναστατικής τέχνης. Το κενό που αφήνει μεγάλο. Τα νεκροταφεία είναι γεμάτα αναντικατάστατους ανθρώπους. Αυτό σημαίνει πως και η ίδια η ζωή είναι γεμάτη αναντικατάστατους ανθρώπους. Πρέπει να τους ανακαλύψουμε, μέσα μας, γύρω μας, πρέπει να τους σφυρηλατήσουμε. Πρέπει να ανακαλύψουμε την άλλη θάλασσα, για να αφήσουμε πίσω την έρημο του καπιταλισμού.
