του Σουνγκούρ Σαβράν
22 Αυγούστου 2022
Το παρακάτω κείμενο είναι μια σειρά τριών άρθρων που δημοσιεύτηκαν μέσα στο μήνα Ιούλιο, στα τουρκικά, στον ιστότοπο του DIP (Επαναστατικό Εργατικό Κόμμα) της Τουρκίας, www.gercekgazetesi1.net. Τα άρθρα εξετάζουν τα ζητήματα που αντιμετώπισε η «εξέγερση των 100 ημερών» της Σρι Λάνκα από τις αρχές Απριλίου ως τα μέσα Ιουλίου. Το ζήτημα δεν είναι τοπικό, τα μαθήματα αφορούν όλες τις χώρες και πρέπει να αντιμετωπίζονται από μια διεθνιστική προοπτική. Τα άρθρα μεταφράστηκαν στα αγγλικά από τον σύντροφο Ege Latifcan.
1. Τα μαθήματα της Σρι Λάνκα: το παλάτι του λαού
Ένα συγκεκριμένο γεγονός που συνέβη κατά τη διάρκεια της Οκτωβριανής επανάστασης του 1917 ήταν πάντα μυστήριο για τους ιστορικούς. Μόλις οι Μπολσεβίκοι κατέλυσαν την Προσωρινή Κυβέρνηση και παρέδωσαν την εξουσία στο ανώτατο όργανο των Σοβιέτ, οι επαναστατημένοι στρατιώτες κατέβηκαν στα κελάρια του Χειμερινού Ανακτόρου, πήγαν στη συλλογή κρασιών του Τσάρου, κάθε μπουκάλι της οποίας ήταν μια περιουσία και μεθούσαν για μέρες. Εδώ πρέπει να επισημάνουμε την αντίφαση. Οι Ρώσοι εργάτες και αγρότες δεν πίνουν κρασί, το εθνικό τους ποτό είναι η βότκα. Το κρασί ήταν το ποτό που επέλεγαν οι σνομπ βασιλιάδες και οι μιμητές τους, όπως η ανερχόμενη αστική τάξη, οι πολιτικοί που αφιέρωναν την καριέρα τους για να προστατεύουν τα συμφέροντα της αστικής τάξης και ως εκ τούτου ζούσαν κοντά τους και οι στρατηγοί του στρατού. Παρ’ όλα αυτά, οι αγρότες και οι εργάτες που πιθανότατα δεν είχαν πιει ποτέ κρασί, και σίγουρα όχι γαλλικό, έπιναν το ένα μπουκάλι μετά το άλλο από τα συγκεκριμένα.
Σήμερα, όσοι βλέπουν τη νεολαία και τα παιδιά να χοροπηδούν μέσα και έξω από την πισίνα της «εξοχότητάς του, του Προέδρου» σαν σμήνη ψαριών, μπορεί να διστάζουν να σκεφτούν ότι πρόκειται για μια άοπλη λαϊκή εξέγερση ή ακόμα και για μια επανάσταση. Κάποιος μπορεί να έχει την τάση να πιστέψει ότι ο κόσμος απλά θα φύγει μόλις βιώσει το μυστήριο και την πολυτέλεια του προεδρικού παλατιού σαν να πήγαινε για πικνίκ. Αλλά στην πραγματικότητα, η πρωτεύουσα της Σρι Λάνκα, Κολόμπο, είναι μια παραθαλάσσια πόλη με τη χαλάρωση που προσφέρει η θάλασσα στο ζεστό κλίμα. Οι νέοι και τα παιδιά μπορούν να πάνε στη θάλασσα όποτε θέλουν. Όχι όμως στην πισίνα του προέδρου! Κι αυτό ακριβώς σήμαινε για τον Ρώσο εργάτη και αγρότη ένα παλαιωμένο γαλλικό κρασί στα κελάρια!
Το τέλος του έπους των Ραγιαπάκσα
Για όσους εξακολουθούν να την υποτιμούν, ας στρέψουμε το βλέμμα μας αλλού: ακριβώς τη στιγμή που τα φτωχά παιδιά της Σρι Λάνκα μπαινόβγαιναν στην πισίνα, μια ομάδα πλουσίων, των οποίων τα πρόσωπα δεν αποτυπώθηκαν ξεκάθαρα στο βίντεο, επιβιβάζονταν σε ένα στρατιωτικό πλοίο με τις αποσκευές στο χέρι, προσπαθώντας να μην βραχούν τα πόδια τους. Ο ίδιος ο Πρόεδρος ήταν πιθανότατα σε αυτή την ομάδα.
«Γκοταμπάγια παραιτήσου!» ήταν το υπ’ αριθμό ένα αίτημα τους δύο τελευταίους μήνες, του μαζικού λαϊκού κινήματος που συνεχίζεται αφ’ ότου ξέσπασε η βαθιά οικονομική κρίση τον Φεβρουάριο-Μάρτιο. Το ότι ο λαός αναφέρονταν στον Πρόεδρο με το μικρό του όνομα δεν ήταν ένδειξη μεγάλης αγάπης, όπως όταν ο κουβανικός λαός αποκαλούσε τον Κάστρο «Φιντέλ». Ο Γκοταμπάγια ήταν το τελευταίο άτομο στη σειρά των αξιωματούχων της διαβόητης οικογένειας Ραγιαπάκσα που επέδειξε μια αναβαθμισμένη εκδοχή ενός ολοένα και πιο συνηθισμένου παγκόσμιου φαινομένου, της διακυβέρνησης μαζί με όλη την οικογένεια, όπως ο Τραμπ στις ΗΠΑ και ο Ερντογάν στην Τουρκία. Ο λαός δεν απαίτησε «Ραγιαπάκσα παραιτήσου» γιατί υπήρξαν πολλοί και οι άλλοι είχαν ήδη σταλεί σπίτια τους! Ο τελικός στόχος λοιπόν έγινε ο Γκοταμπάγια, γι’ αυτό τον ανέφεραν με το μικρό του όνομα. Πριν από αυτό, ο αδερφός του, ο πρώην πρόεδρος και μετέπειτα πρωθυπουργός Μαχίντα ανατράπηκε στις 9 Μαΐου και πήγε να κρυφτεί σε μια αγροτική περιοχή της χώρας. (Πίσω στο 2009, όταν οι Ραγιαπάκσα σφάγιαζαν τη μειονότητα των Ταμίλ, αυτός ήταν ο Πρόεδρος και ο Γκοταμπάγια ήταν ο Υπουργός Άμυνας!).
Και δεν είναι μόνο αυτό. Πριν από την έναρξη της γιγαντιαίας κρίσης, τρεις ακόμη Ραγιαπάκσα δούλευαν στην κυβέρνηση, ξύνοντας ο ένας την πλάτη του άλλου. Ακριβώς όπως ο γιος του Τραμπ, Ντόναλντ Τζούνιορ (φτυστός του συνονόματου πατέρα του) και ο γαμπρός του, Κούσνερ.
Τώρα, σκεφτείτε το εξής: είτε οι νέοι βουτούν στις πισίνες είτε βγάζουν σέλφι στο κρεβάτι του Προέδρου, πώς το ονομάζουμε όταν ένας λαός που παλεύει με τη φτώχεια για τέσσερις μήνες καθαιρεί πέντε Ραγιαπάκσα και δεκάδες Υπουργούς από την εξουσία; να το πούμε τους «σχόλασε» ή τους απέλυσε; Όταν ακόμη και ο Πρωθυπουργός έκτακτης ανάγκης που αντικατέστησε το Μαχίντα παραιτήθηκε αργότερα; Τι είναι αυτό αν όχι μια επιτυχημένη λαϊκή εξέγερση; Πώς το λέμε όταν μια δυναστεία που κυβέρνησε τη χώρα, εκτός από τέσσερα χρόνια, από το 2005 και μετά, όταν ο Μαχίντα έγινε Πρόεδρος, εξαφανίστηκε και το καθεστώς της γκρεμίστηκε; Τι είναι αυτό αν όχι πολιτική επανάσταση; Και το γεγονός ότι οι παράγοντες αυτής της πολιτικής επανάστασης δεν είναι κάποιου είδους προοδευτική χούντα στο στρατό ή αντιπολιτευτική κλίκα στις άρχουσες τάξεις, αλλά οι φτωχοί που παλεύουν με τη φτώχεια εδώ και τέσσερις μήνες, δεν υπονοεί τουλάχιστον την πιθανότητα κοινωνικής επανάστασης;
Μια νέα έκρηξη της παγκόσμιας επανάστασης
Από τότε που ο παγκόσμιος καπιταλισμός βυθίστηκε στην Τρίτη Μεγάλη Ύφεση το 2008, οι λαοί του κόσμου δεν σταμάτησαν ποτέ να εξεγείρονται. Ξεκινώντας με τις επαναστάσεις στην Τυνησία και την Αίγυπτο το 2011, η παγκόσμια επανάσταση απλώθηκε γρήγορα στη Μεσόγειο και αλλού στον κόσμο. Στη συνέχεια υπέστη μια προσωρινή ήττα και επιβραδύνθηκε. Και το 2019 έσπασε το φράγμα και άρχισε πάλι να ξεχύνεται. Αρχικά σε άλλες χώρες του αραβικού κόσμου: Σουδάν, Αλγερία, Ιράκ και Λίβανο. Στο μεταξύ στη Γαλλία εμφανίστηκαν τα Κίτρινα Γιλέκα. Στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε μια άλλη ήπειρο με μανιασμένο αίμα: στη Λατινική Αμερική, σήκωσε το κεφάλι της στο Εκουαδόρ, τη Χιλή, τη Βολιβία (ενάντια σε μια απόπειρα φασιστικού πραξικοπήματος), την Αϊτή, ακόμη και στην αποικία των ΗΠΑ, το Πουέρτο Ρίκο. Έκανε τη Λατινική Αμερική το σπίτι της, τόσο πολύ που στην πιο αντιδραστική χώρα της περιοχής, την Κολομβία, επανεμφανίστηκε ως λαϊκή εξέγερση. Ακόμη και οι ΗΠΑ συγκλονίστηκαν από τις διαδηλώσεις κατά της δολοφονίας του Τζορτζ Φλόιντ το καλοκαίρι του 2020, το μεγαλύτερο μαζικό κίνημα στην ιστορία της χώρας.
Η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία έδωσε ήδη τα σήματα της παρακμής της πριν από την πανδημία. Μόλις επιβραδύνθηκε η πανδημία, εκτινάχθηκαν οι ρυθμοί του πληθωρισμού. Οι αγώνες των κεντρικών τραπεζών για την καταπολέμηση του πληθωρισμού οδήγησαν στον κίνδυνο της οικονομικής ύφεσης. Σήμερα, σε κάθε χώρα, σε κάθε γλώσσα, ακούγονται κατακραυγές για το δυσβάσταχτο κόστος ζωής. Η κρίση στην Τουρκία είναι βαρύτερη από τις περισσότερες, με εξαίρεση το πληγωμένο από τη φτώχεια Σουδάν που κλονίζεται συνεχώς από μια μακροχρόνια επανάσταση, την Αργεντινή, μια άλλη χώρα ουσιαστικά εθισμένη στις κρίσεις της και τη Σρι Λάνκα. Αλλά το υψηλό κόστος ζωής βλάπτει τους εργαζόμενους όλων των χωρών.
Επομένως, ο Καπιταλισμός δείχνει το αληθινό του πρόσωπο. Η ιστορική παρακμή του που βρίσκεται πίσω από τη μεγάλη παγκόσμια κρίση δεν οδηγεί μόνο σε πολέμους και Φασισμό. Δεν μπορεί πλέον να προσφέρει ούτε ψωμί στο λαό! Το Περού τον Μάιο και το Εκουαδόρ τον Ιούνιο ταρακουνήθηκαν από λαϊκές εξεγέρσεις. Ο υπόλοιπος κόσμος περιμένει τη σειρά του. Οι καπιταλιστές στην Τουρκία μιλούν ήδη για ασφάλιση των εργοστασίων τους έναντι πιθανής λαϊκής εξέγερσης.
Αυτή είναι η προοπτική των φτωχών, αλλά είναι οι πλούσιοι καλύτερα; Αρκεί ένα μόνο παράδειγμα: η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ΕΕ, η Ιταλία, είχε 1,9 εκατομμύρια ανθρώπους σε «απόλυτη φτώχεια» το 2005, αλλά ο αριθμός αυτός έχει τριπλασιαστεί σε 5,6 εκατομμύρια σήμερα. Αυτή η φτώχεια επηρεάζει τα παιδιά και τον νεαρό πληθυσμό μεταξύ 18-34 ετών τρεις φορές περισσότερο από τους ηλικιωμένους (ilmanifesto, 9 Ιουλίου 2022). Και αυτοί οι αριθμοί δεν προέρχονται από τα συνδικάτα ή την αντιπολίτευση αλλά απευθείας από την κρατική στατιστική υπηρεσία, την Istat.
Θα φθονούσατε την επανάσταση αυτών των λαών;
Ποιητική Δικαιοσύνη
Τα γεγονότα που συνέβησαν στη δυναστεία των Ραγιαπάκσα μπορούν να χαρακτηριστούν μόνο ως ποιητική δικαιοσύνη. Στη Σρι Λάνκα, η μειονότητα των Ταμίλ ζει μαζί με τη σινχαλέζικη πλειοψηφία. Η οργάνωση Τίγρεις των Ταμίλ έκανε ανταρτοπόλεμο ενάντια στην καταπίεση του λαού των Ταμίλ για δεκαετίες. Έπειτα ο Μαχίντα έκανε τον Γκοταμπάγια Υπουργό Άμυνας το 2005. Οι Τίγρεις των Ταμίλ, που συνέχιζαν τον αγώνα τους για δεκαετίες, χτυπήθηκαν και ο αγώνας τους έληξε. Πώς; Με τη δολοφονία δεκάδων χιλιάδων αμάχων. Με μια μικρής κλίμακας γενοκτονία των Ταμίλ.
Οι Ραγιαπάκσα έχουν το αίμα των Ταμίλ στα χέρια τους. Ο λαός της Σρι Λάνκα δεν πρέπει να αναζητήσει δικαιοσύνη μόνο για τη διαφθορά και τον νεποτισμό, αλλά και για τη σφαγή των Ταμίλ, και να τους κρίνει μπροστά σε όλο τον κόσμο. Οι εργαζόμενοι της Σρι Λάνκα πρέπει να μάθουν ότι οι χασάπηδες των άλλων λαών δεν μπορούν ποτέ να γίνουν φίλοι τους. Όπως είπε ο Μαρξ: «Ένα έθνος που καταπιέζει ένα άλλο, σφυρηλατεί τις δικές του αλυσίδες». Οι κάτοικοι της Σρι Λάνκα το έμαθαν αυτό μέσω της πείνας. Εκπαιδεύτηκαν από την πείνα.
Ο λαός χρειάζεται ηγεσία, η εργατική τάξη χρειάζεται ένα κόμμα!
Ο λαός της Σρι Λάνκα έκανε τεράστια βήματα προς την ανατροπή του καθεστώτος στον αποφασιστικό αγώνα του τους τελευταίους τέσσερις μήνες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η κρίση έχει τελειώσει, ότι ένα νέο καθεστώς που θα καταπολεμήσει τη φτώχεια θα έρθει από μόνο του.
Όχι, ακόμη και τώρα ο προσωρινός Πρωθυπουργός που παραιτήθηκε συνεχίζει να κάνει έκκληση στα κόμματα, λέγοντάς τους να συγκαλέσουν τη βουλή και να κυβερνήσουν. Γι’ αυτό παραιτείται, για να ζητήσει κυβέρνηση εθνικής ενότητας.
Αυτό είναι ένα βήμα της αστικής τάξης της Σρι Λάνκα για να εμποδίσει την εμβάθυνση της επανάστασης που ξεκίνησε ο λαός. Αυτοί που υπερασπίζονται μια «κυβέρνηση εθνικής ενότητας» σήμερα, αγωνίζονται για την ενότητα της αστικής τάξης ενάντια στην επανάσταση. Καταφεύγουν στα τελευταία μέσα που έχουν στα χέρια τους. Το τελευταίο θα είναι ο στρατός.
Ο λαός χρειάζεται απεγνωσμένα επαναστατική ηγεσία. Ο μόνος τρόπος γι’ αυτό είναι ένα κόμμα της εργατικής τάξης. Απ’ όσο γνωρίζουμε, δεν υπάρχει τέτοιο κόμμα στη Σρι Λάνκα που να έχει τη δύναμη και την πολιτική βούληση να αναλάβει αυτή τη γιγαντιαία ευθύνη. Θα δούμε αν αυτό το κόμμα μπορεί να σφυρηλατηθεί στον πυρετό της μάχης. Αλλά η ίδια η έλλειψη επαναστατικής ηγεσίας που θα ξεκλειδώσει την ιστορία στέκεται μπροστά μας σήμερα ως ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα από ό,τι όταν το εξέφρασε ο Τρότσκι το 1938. Και σε όλο τον κόσμο.
Όταν λυθεί αυτό το πρόβλημα, όλα τα παλάτια θα ανήκουν στον λαό.
Δημοσιεύτηκε στις 9 Ιουλίου 2022 στα Τουρκικά
2. Τα μαθήματα της Σρι Λάνκα: το κόστος του οπορτουνισμού
Μερικές φορές η ιστορία μοιάζει τυχαία. Όλες οι διαφορετικές συνθήκες που συνδυάζονται για να οδηγήσουν σε ένα ιστορικό γεγονός μπορεί να φαίνονται σαν μια τυχαία σύμπτωση. Για παράδειγμα, πώς ενώθηκαν οι δύο καθοριστικοί παράγοντες, όπως εμείς το βλέπουμε, ανάμεσα στις αμέτρητες συνθήκες που οδήγησαν στην Οκτωβριανή επανάσταση; Πώς διασταυρώθηκε ο δρόμος εκείνου του χειμάρρου του επαναστατικού κινήματος της εργατικής τάξης με μια ηγεσία όπως το Μπολσεβίκικο Κόμμα; Αν το Μπολσεβίκικο Κόμμα γεννιόταν αλλού, πιθανότατα η Οκτωβριανή επανάσταση δεν θα είχε πετύχει. Αυτό είναι αλήθεια, αλλά αυτή η προοπτική χάνει τη βαθιά αιτιώδη συνάφειά της, αν βλέπει τη γέννηση του Μπολσεβίκικου Κόμματος στη Ρωσία ως απλή σύμπτωση. Αν αυτό το είδος του εργατικού κινήματος δεν υπήρχε από τη δεκαετία του 1890, το Μπολσεβίκικο Κόμμα πιθανότατα δεν θα είχε αναπτυχθεί εξαρχής. Ο κρίσιμος παράγοντας που απομένει είναι ο ρόλος της ανθρώπινης βούλησης στην ιστορία. Αν το Μπολσεβίκικο Κόμμα δεν είχε τη σιδερένια θέληση του Λένιν, η επανάσταση μπορεί να είχε αποτύχει. Δεν υπάρχει κανένας απαράβατος κανόνας ότι το ρωσικό έδαφος στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν υποχρεωμένο να δημιουργήσει κάποιον σαν τον Λένιν. Πράγματι, ήταν η δύναμη του ταξικού κινήματος που προσέλκυσε αρχικά μια ιδιοφυΐα όπως ο Λένιν. Τι γίνεται όμως αργότερα; Εδώ είναι ένα μόνο παράδειγμα: είναι γνωστό ότι ο Λένιν ήταν εντελώς μόνος στην ηγεσία του κόμματος από την επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1917 μέχρι το συνέδριο του Απριλίου. (Ο Τρότσκι, που συμφωνούσε μαζί του, δεν ήταν μέλος του Κόμματος εκείνη την εποχή.) Εξ ου και η σημασία της ανθρώπινης βούλησης, εξ ου και η σημασία του υποκειμενικού παράγοντα.
Η ιστορία μπορεί να δημιουργήσει τις ίδιες απαραίτητες συνθήκες σε μια άλλη στιγμή, σε ένα άλλο μέρος, αλλά ακριβώς επειδή λείπει ο υποκειμενικός παράγοντας, αυτή η «ευτυχής σύμπτωση» δεν καρποφορεί. Κοιτάξτε στη Σρι Λάνκα. Ο φτωχός λαός, με το προλεταριάτο και τον μικροπωλητή, τη νοικοκυρά και τον φοιτητή, αλλά όλοι μαζί με δύναμη εκατοντάδων χιλιάδων, έδωσαν μια δαπανηρή μάχη για τέσσερις μήνες ενάντια στις τρομερές κακουχίες που τους έφερε η κυβέρνηση. Κατέκτησαν το παλάτι του Προέδρου, έκαψαν την πρωθυπουργική κατοικία και έχοντας συνειδητοποιήσει ότι ο Πρωθυπουργός δεν σκόπευε να φύγει ακόμα, κατέλαβαν το γραφείο του. Για να το πούμε χιουμοριστικά: αυτό που οι Μαρξιστές αποκαλούν εργαλείο καταπίεσης ενάντια στον εργαζόμενο λαό, το Κράτος, βρίσκεται πλέον στα χέρια του ίδιου του λαού! Αλλά ο λαός δεν μπορεί να πάρει την εξουσία για τον εαυτό του. Γιατί; Γιατί του λείπουν τα συμβούλια του, τα σοβιέτ του. Γιατί του λείπει ένα επαναστατικό κόμμα!
Αλλά θα μπορούσε να το έχει! Όχι, δεν το λέμε με τη γενική έννοια. Αυτό που λέμε είναι πολύ πιο συγκεκριμένο. Η Σρι Λάνκα ήταν ο τόπος όπου ο Τροτσκισμός, δηλαδή το κίνημα που αγωνίζεται για μια Τέταρτη Διεθνή, ήταν ο δυνατότερος στον κόσμο. Μακάρι να υπήρχε αυτό το κόμμα σήμερα, έστω και σε πιο αδύναμη κατάσταση, λαμβάνοντας υπόψη τη γενική κατάσταση του σοσιαλιστικού κινήματος. Αλλά δεν υπάρχει! Αυτό που απομένει είναι μικρότερα και αμελητέα υπολείμματα, που παρόλο που μπορεί να συνεχίζουν να αγωνίζονται, ίσως με καλές προθέσεις, έχουν χάσει κάθε κοινωνικό αντίκτυπο. (Όταν μιλάμε για Τροτσκισμό εδώ, το κάνουμε με οικουμενικό τρόπο, χωρίς δηλαδή να κάνουμε διάκριση μεταξύ των διαφορετικών φραξιών που γεννήθηκαν από τη διάσπαση του 1953 στις τάξεις της Τέταρτης Διεθνούς που ίδρυσαν ο Τρότσκι και οι σύντροφοί του το 1938.)
Το κόμμα που έδωσε το όνομά του στο Σοσιαλισμό
Είναι γνωστό ότι η Σρι Λάνκα (που παλιά ονομαζόταν Κεϋλάνη) μαζί με τη βορείως γειτονική Ινδία ήταν βρετανική αποικία για μεγάλο χρονικό διάστημα. Το προαναφερθέν κόμμα ιδρύθηκε επί αποικιοκρατίας το 1935 με το όνομα Lanka Sama Samaja Party (LSSP). Είναι πρωτιά από πολλές απόψεις. Το πρώτο εργατικό κόμμα της χώρας. Η πλειοψηφική γλώσσα της χώρας, τα Σινχαλέζικα, δεν είχε καν λέξη για τον «σοσιαλισμό» εκείνη την εποχή. Το κόμμα χρησιμοποίησε τον όρο “sama samaja”, που σημαίνει “ισότητας”, σημαίνοντας “σοσιαλιστικό” και χρησιμοποιείται ως τέτοιο από τότε. Έτσι, είναι το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Σρι Λάνκα που έδωσε την ορολογία του σε ολόκληρη την αριστερά της Σρι Λάνκα! Δεν είναι απλώς το πρώτο τροτσκιστικό κόμμα. Απ’ όσο γνωρίζουμε, είναι η πρώτη περίπτωση που ένα φιλοσοβιετικό σταλινικό κόμμα γεννήθηκε μέσα από ένα τροτσκιστικό κόμμα ως μειοψηφία. (Φαίνεται όμως, ακριβώς επειδή ο Τροτσκισμός ήταν ο ισχυρότερος από τους δύο, ότι η σχέση τους δεν ήταν τόσο συγκρουσιακή όσο σε άλλα μέρη, είχαν ενιαία μέτωπα, εκλογικούς συνασπισμούς κ.λπ.).
Το κόμμα κέρδισε αμέσως μια βάση στην εργατική τάξη, αμέσως μετά την ίδρυσή του. Στην πολιτική παράδοση της Σρι Λάνκα, τα συνδικάτα οργανώνονταν πάντα με πρωτοβουλία πολιτικών κομμάτων. Το LSSP σχημάτισε και ηγήθηκε συνδικάτων ενώ έστελνε και εκπροσώπους στο κοινοβούλιο. (Εκείνη την εποχή, η Βρετανία αναγκάστηκε να παραχωρήσει ένα ημικοινοβουλευτικό σύστημα σε μια προσπάθεια να ελέγξει την αυξανόμενη αναταραχή).
Το Κόμμα έγινε πολύ ισχυρότερο μετά την ανεξαρτησία της Σρι Λάνκα το 1948, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το μερίδιο ψήφων και ο αριθμός των αντιπροσώπων κυμαινόταν από εκλογές σε εκλογές, αλλά είχε μια από τις μεγαλύτερες ομάδες στο Κοινοβούλιο. Στη δεκαετία του 1960 ηγήθηκε διαφόρων συνδικάτων που οργάνωσαν εργαζόμενους στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα στις μεγάλες πόλεις, καθώς και δημόσιους υπαλλήλους και εργάτες φυτειών (μεγάλες αγροτικές επιχειρήσεις). Υποστηρίζεται ότι σε αυτό το σημείο, το LSSP ηγούνταν περίπου ενός εκατομμυρίου εργαζομένων σε ολόκληρη τη χώρα. Σε μια χώρα με πληθυσμό 10-12 εκατομμυρίων την εποχή εκείνη! Όμως τα προβλήματα ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ανάπτυξης.
Το LSSP μπήκε στις εκλογές του 1956 διασπώντας τις εκλογικές περιφέρειες με ένα αριστερό αστικό κόμμα, ένα από τα δύο μεγαλύτερα κόμματα της χώρας, που ήταν υπό την ηγεσία ενός πολιτικού που ονομαζόταν Μπανταρανάικε. Αυτό και μόνο είχε ως αποτέλεσμα την έντονη κριτική από τη διεθνή οργάνωση στην οποία ήταν συνδεδεμένο το LSSP, που ονομαζόταν Τέταρτη Διεθνής [Διεθνής Γραμματεία], ωστόσο το LSSP το πήγε ακόμη πιο μακριά. Αφού ο Μπανταρανάικε δολοφονήθηκε το 1959, η σύζυγός του σχημάτισε άλλη κυβέρνηση το 1960. Το LSSP έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης σε αυτή την κυβέρνηση! Στη συνέχεια, ανάμεσα στις εκλογές, η Μπανταρανάικε πρότεινε κυβέρνηση συνασπισμού στο LSSP και αυτό δέχτηκε! Οι τρεις κορυφαίοι αρχηγοί του κόμματος κάθισαν σε υπουργικές θέσεις.
Οπορτουνισμός
Η ένταξη σε αστικές κυβερνήσεις ως συνασπισμένος εταίρος, η τοποθέτηση υπουργών σε αστικές κυβερνήσεις κ.λπ. υπό κανονικές συνθήκες θεωρούνταν πάντα μια περίπτωση ταξικής συνεργασίας που καταδικαζόταν από τον 19ο αιώνα, δηλαδή ακόμη και πριν από τον Λένιν. Δεδομένου ότι αυτή η απαράδεκτη πολιτική στάση εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στη Γαλλία, από έναν σοσιαλιστή ονόματι Μιλεράν, ο οποίος προσχώρησε στην αστική κυβέρνηση της εποχής, αυτή η παραβίαση αρχών ονομάστηκε «Μιλερανισμός». Τα κόμματα της εργατικής τάξης που προσχωρούν σε αστικές κυβερνήσεις που θα χρησίμευαν μόνο για να τα δεσμεύουν, οι ονομαζόμενες «λαϊκομετωπικές» τακτικές, είναι ένα υποσύνολο αυτής της αρχής με τη λογική έννοια. Ο Τροτσκισμός είναι ενάντια στην τακτική των Λαϊκών Μετώπων με αποφασιστικό τρόπο.
Τη δεκαετία του 1960, αυτό που μπορεί να ονομαστεί το μεγαλύτερο και πιο αποτελεσματικό τροτσκιστικό κόμμα στον κόσμο, τουλάχιστον με την έννοια της παρουσίας του στο πολιτικό σύστημα, παραβίασε αυτή την ουσιαστική αρχή χωρίς καν να αναφέρει κάποια ειδική περίσταση ή έκτακτη προϋπόθεση για να τη δικαιολογήσει. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αποπομπή του κόμματος από την Τέταρτη Διεθνή. Η αριστερή πτέρυγα του κόμματος διασπάστηκε και έγινε ένα τεταρτοδιεθνιστικό τμήμα που ονομάστηκε LSSP (Επαναστατικό Τμήμα). Αλλά όλοι οι πολιτικοί πόροι που συσσωρεύτηκαν με τα χρόνια, όπως τα συνδικάτα, τα οικονομικά, τα μέλη, το κύρος και το ευρέως διαδεδομένο δίκτυο παρέμειναν στο κύριο κόμμα, το LSSP.
Θα μπορούσε κανείς να αναρωτηθεί αν κερδήθηκαν μεγάλα κέρδη τουλάχιστον για τις εργαζόμενες μάζες. Αυτό δεν ισχύει. Η πολιτική γραμμή της κυβέρνησης Μπανταρανάικε, πριν από την κυβέρνηση συνασπισμού με το LSSP, είχε στοιχεία εθνικοποίησης κ.λπ., αλλά έτεινε επίσης να ευνοεί τη Σινχαλέζικη πλειοψηφία, καταπατώντας τα δικαιώματα του έθνους της μειονότητας των Ταμίλ. Από την άλλη πλευρά, το LSSP συνήθιζε να υπερασπίζεται μόνο του τη μειονότητα των Ταμίλ, όχι μόνο εκείνους που είναι ιθαγενείς της Σρι Λάνκα αλλά ακόμη και τους μετανάστες χωρικούς Ινδικής καταγωγής που δεν απέκτησαν την υπηκοότητα της Σρι Λάνκα. Η κυβέρνηση συνασπισμού οδήγησε σε εγκατάλειψη αυτής της διεθνιστικής αρχής. Μετά τη δεκαετία του 1970, η κυβέρνηση Μπανταρανάικε θα άλλαζε το σύνταγμα για να ευνοήσει τη θρησκεία της πλειοψηφίας των Σινχαλέζων, τον Βουδισμό, ενάντια στον Ινδουισμό της μειονότητας των Ταμίλ.
Δεν είναι όμως αυτά τα κύρια ζητήματα. Οτιδήποτε κι αν έκανε η Μπανταρανάικε για το λαό με την υποστήριξη του LSSP, δεν μπόρεσε ποτέ να αναπληρώσει το τίμημα που πλήρωσε το LSSP για αυτό. Γινόμενο μέρος μιας αστικής κυβέρνησης και έτσι υπηρέτης της ευημερίας των καπιταλιστικών μηχανορραφιών, το LSSP έχασε την επαναστατική του ουσία. Κανένας κοινωνικός οργανισμός δεν είναι απρόσβλητος στην προσαρμογή στην υπάρχουσα τάξη πραγμάτων. Ο πιο μαχητικός ηγέτης των συνδικάτων μπορεί να γίνει υπηρέτης της αστικής τάξης, ο πιο επαναστατικός θεωρητικός μπορεί να υπηρετήσει τον ιμπεριαλισμό και το πιο επαναστατικό κόμμα μπορεί να γίνει κόμμα του κατεστημένου. Η προσπάθεια εκμετάλλευσης αυτού που μοιάζει με πολιτική ευκαιρία η οποία μπορεί να αποφέρει βραχυπρόθεσμα οφέλη, για να χρησιμοποιηθούν «έξυπνα» με την ελπίδα ενίσχυσης του Κόμματος, αδιαφορώντας για την ασυμβατότητά τους με τις αρχές, ονομάζεται «οπορτουνισμός». Οι αρχές δεν πρέπει να καταπατούνται, και υπάρχουν για κάποιο λόγο! Ο οπορτουνισμός είναι ο εχθρός της επαναστατικής πολιτικής.
Η υπόλοιπη ιστορία δεν αξίζει να ειπωθεί. Ως μέρος της κανονικής δυναμικής της κοινοβουλευτικής πολιτικής, ο συνασπισμός σταδιακά έχασε έδαφος και τελικά έχασε την πλειοψηφία από το δεξιό κόμμα. Μόλις χάθηκε αυτή η κυβερνητική θέση, που έφερε δύναμη, φήμη και ματαιοδοξία, το ίδιο το Κόμμα έγινε ένα άδειο κέλυφος. Τα υπόλοιπα ήταν μια διαρκής κατηφορική πτώση. Το Κόμμα διασπάστηκε σε δεκάδες κομμάτια τις επόμενες δεκαετίες.
Το κόμμα είναι η πανάκεια!
Ένα επαναστατικό κόμμα υπάρχει για επαναστατικές εποχές. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι απλώς κάθεται εκεί και περιμένει την επανάσταση. Φυσικά, προσπαθεί να ωθήσει τον αγώνα της εργατικής τάξης σε νέα όρια, να ανεβάσει τη συνείδησή τους και να κάνει βήματα προς την κατάκτηση πιθανών συμμάχων. Το κόμμα πρέπει να είναι πάντα ευέλικτο και δημιουργικό ως προς αυτό. Αλλά πρέπει επίσης να μείνει μακριά από την αστική τάξη! Δεν πρέπει ποτέ να δεθεί στα δίκτυα του κατεστημένου. Ενώ αγωνίζεται μέσα στο αστικό σύστημα, πρέπει να μείνει έξω από αυτό ιδεολογικά και πολιτικά.
Γιατί θα έρθει η στιγμή που η εργατική τάξη, οι εργαζόμενοι άνθρωποι, το καταπιεσμένο φύλο, το καταπιεσμένο έθνος ή θρησκεία, η νεολαία και οι άλλοι καταπιεσμένοι θα χρειαστούν ένα επαναστατικό κόμμα. Αυτό θα συμβεί σε μια εποχή επικείμενου εμφυλίου πολέμου ή στρατιωτικού νόμου, ίσως ακόμη και στην απειλή του Φασισμού, σε μια εποχή πολιτικής κρίσης και κενού, και μερικές φορές σε περιόδους πολέμου. Σε αυτούς τους καιρούς, το Επαναστατικό κόμμα είναι η πανάκεια και πρέπει να είναι εκεί για να ανταποκριθεί στο κάλεσμα!
Σήμερα ο λαός της Σρι Λάνκα δεν μπορεί να βρει διέξοδο μετά από τέσσερις μήνες ηρωικών αγώνων. Έριξαν Υπουργούς και Πρωθυπουργό. Κατέλαβαν το παλάτι του Προέδρου και τον ανέτρεψαν. Ανέτρεψαν τον πληρεξούσιό του, τον νέο Πρωθυπουργό, και έκαψαν την κατοικία του. Αναγκάστηκε να παραιτηθεί. Αλλά ο ίδιος πληρεξούσιος Πρωθυπουργός ανακοίνωσε την επόμενη μέρα ότι ο πρόεδρος θα επέστρεφε από την εξορία του στη Σιγκαπούρη και ότι ο ίδιος διορίστηκε ως προσωρινός Πρόεδρος. Ο κόσμος κατέλαβε το γραφείο του Πρωθυπουργού ως απάντηση. Ποιος είσαι εσύ Γκοταμπάγια, δεν μπορείς καν να μείνεις στη χώρα, αλλά τολμάς να διορίζεις Προέδρους και Πρωθυπουργούς ερήμην; Τότε αυτό το άτομο κηρύσσει κατάσταση έκτακτης ανάγκης και διατάζει τον στρατό να κάνει ό,τι χρειάζεται, «πυροβολήστε τον κόσμο αν χρειαστεί».
Βλέπετε πόσο απελπισμένος είναι ο κόσμος; Φυσικά, είναι πανίσχυροι. Έριξαν τους δυνατότερους. Αλλά ο κύβος ερίφθη, δεν το βλέπετε; Ο λαός πρέπει να αναθέσει την εξουσία σε κάποιον ή σε κάποιο κόμμα για να μην καταπατηθεί από τις μπότες του στρατού. Κατέκτησαν το παλάτι, βούτηξαν στην πισίνα και κοιμήθηκαν στο κρεβάτι του. Αλλά τα εκατομμύρια δεν μπορούν να καθίσουν στην καρέκλα του Προέδρου!
Μακάρι η ηγεσία του LSSP να μην είχε είχε φέρει το κόμμα στο τέλος του, βαδίζοντας στο δρόμο του οπορτουνισμού! Τότε τουλάχιστον μια μερίδα του κόσμου, τα πιο προηγμένα τμήματά του θα είχαν καθοδήγηση!
Επίλογος
Αυτό το άρθρο έχει τελειώσει λίγο-πολύ. Οι επαναστάτες της Λατινικής Αμερικής τελειώνουν τις ομιλίες τους με «αυτά είχα να πω» και μερικές φορές προσθέτουν: «δεν υπάρχει κάτι άλλο». Αυτό είναι που έχουμε να πούμε κι εδώ. Για όσους ακόμα αρνούνται να κατανοήσουν την αναγκαιότητα ενός επαναστατικού κόμματος για την εργατική τάξη και τον εργαζόμενο λαό, δεν υπάρχει τίποτα άλλο να ειπωθεί.
Αλλά για όσους καταλαβαίνουν αυτό το σημείο, έχουμε μια τελευταία λέξη. Αν το κόμμα που εισήγαγε τη λέξη «σοσιαλισμός» στο πολιτικό λεξικό της χώρας του συνέχιζε την ύπαρξή του, έστω και ταπεινά, αντί να παρασυρθεί από το δέλεαρ του οπορτουνισμού, η ιστορία σήμερα θα έμοιαζε με μια τυχερή σύμπτωση, όπως αναφέραμε στην αρχή αυτού του άρθρου. Σε έναν κόσμο με πολύ λίγα πραγματικά προλεταριακά επαναστατικά κόμματα, θα είχαμε μια χώρα σε επαναστατική κρίση και, όπως θα το έφερνε η μοίρα, θα είχαμε επίσης ένα επαναστατικό κόμμα! Τι τύχη! Ή μήπως είναι έτσι;
Όχι, χίλιες φορές όχι. Η λενινιστική μέθοδος, είναι εμμονή, επιμονή και υπομονή. Όχι καλή τύχη.
Τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Οι παλιές ηγεσίες δεν το κατάφεραν. Οι νέες γενιές μπορούν και πρέπει!
Δημοσιεύτηκε στις 17 Ιουλίου 2022 στα Τουρκικά
3. Τα μαθήματα της Σρι Λάνκα: Από τη μιζέρια στην εξέγερση, από την εξέγερση στο ΔΝΤ!
Η «εξέγερση των 100 ημερών» στη Σρι Λάνκα σταματά σιγά σιγά, απωθείται και διαλύεται από την κυβέρνηση και τον στρατό. Η κατάσταση είναι πολύ περίπλοκη για μια σύντομη επισκόπηση. Και δεδομένου ότι μιλάμε για μια χώρα της οποίας δεν είναι ευρέως γνωστές οι πολιτικές παραδόσεις και τα έθιμα, ακόμη και οι απαραίτητες βασικές πληροφορίες μπορεί να καταλάβουν πολύ χώρο. Αλλά θα παρακάμψουμε πολλές λεπτομέρειες και θα προσπαθήσουμε να διατηρήσουμε το μέγεθος αυτού του άρθρου εύλογο. Θα προσπαθήσουμε σκληρά, γιατί, δεν έχετε ιδέα πόσο πολλά υπάρχουν να μάθετε!
Οι νίκες των λαϊκών αγώνων
Ας υπενθυμίσουμε πώς ήταν η κατάσταση από εκεί που σταματήσαμε στο προηγούμενό μας άρθρο. Η οικονομία της Σρι Λάνκα εισήλθε σε φρικτή κρίση τον Μάρτιο. Τα αποθέματα ξένου συναλλάγματος έχουν στερέψει, διακόπτοντας εντελώς τις εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η βενζίνη και το πετρέλαιο ντίζελ διανέμονται με δελτία. Ακόμη και τα επαγγελματικά οχήματα πρέπει να περιμένουν σε μια ουρά μήκους 2 χιλιομέτρων για 6-7 ώρες για να πάρουν 5 λίτρα καυσίμου το πολύ! Οι διακοπές ρεύματος είναι συνηθισμένες, μερικές φορές για 6-7 ώρες την ημέρα και μερικές φορές ακόμη και για 10. Υπάρχει έλλειψη φαρμάκων και τροφίμων. Η Σρι Λάνκα υποφέρει από ένα είδος κρίσης που δεν έχει ξαναγίνει από την ανεξαρτησία της το 1948. Την εποχή της ανεξαρτησίας, ήταν η δεύτερη πιο εύπορη χώρα στην Ασία μετά την Ιαπωνία σύμφωνα με τις κοινωνικοοικονομικές μετρήσεις. Τώρα είναι εξαιρετικά φτωχή!
Αυτή η άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση ώθησε τον εργαζόμενο λαό της Σρι Λάνκα να ξεσηκωθεί. Ξεκινώντας από τις αρχές Απριλίου και φτάνοντας την 100ή της ημέρα στα μέσα Ιουλίου, κατά τη διάρκεια αυτής της εξέγερσης, ο λαός κατέλαβε τους γύρω χώρους ενός κτιρίου που λειτουργούσε ως υφυπουργείο του Προέδρου. Ταυτόχρονα, οργανώνονταν συνεχώς διάφορες πορείες καθημερινά από διαφορετικά κόμματα, οργανώσεις, γειτονιές και ομάδες.
Τα κύρια αιτήματα του λαού ήταν να απαλλαγεί από την οικογένεια Ραγιαπάκσα που πήρε τη χώρα στα χέρια της από το 2005, δικαιοσύνη αντί για διαφθορά, απομάκρυνση όλων των διεφθαρμένων αξιωματούχων, πρόωρες εκλογές, μια πανεθνική εκστρατεία κατά της διαφθοράς και η κατάργηση του συστήματος της «εκτελεστικής προεδρίας» που καθιερώθηκε για πρώτη φορά το 1977. Φυσικά, υπήρχαν και πολλά σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά αιτήματα.
Αυτή η λαϊκή εξέγερση που ξεπήδησε από όλη τη χώρα πέτυχε σταδιακά τα πρώτα της πολιτικά αιτήματα: Ο Πρωθυπουργός Μαχίντα Ραγιαπάκσα, τρεις άλλοι Υπουργοί από την ίδια οικογένεια και ορισμένοι άλλοι Υπουργοί αναγκάστηκαν να παραιτηθούν στις αρχές Μαΐου. Έπειτα ήρθε ο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας. Και τέλος, ήρθε η σειρά του «εκτελεστικού προέδρου» Γκοταμπάγια Ραγιαπάκσα. Μετά από ένα σύντομο μπρος-πίσω, ο λαός βγήκε νικητής και ο Γκοταμπάγια μάζεψε τα πράγματά του. Ο λαός κατέλαβε το παλάτι του Γκοταμπάγια το Σαββατοκύριακο 9-10 Ιουλίου και εκείνος έφυγε από τη χώρα. Πρώτα στις Μαλδίβες και αργότερα στο νέο οικονομικό κέντρο της Ασίας: τη Σιγκαπούρη. Φημολογείται ότι θα πάει στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στη συνέχεια. Αυτό συνοδεύτηκε από το κάψιμο από το λαό της κατοικίας του προσωρινού Πρωθυπουργού Ρανίλ Γουικρεμεσίνγκε, ο οποίος διορίστηκε από τον Πρόεδρο στη θέση του δραπέτη αδελφού του. Ο Πρωθυπουργός, ο οποίος αποκαλείται Ρανίλ λόγω του μεγάλου επωνύμου του -ακόμη και στη χώρα των μεγάλων επωνύμων Σρι Λάνκα- υποσχέθηκε να παραιτηθεί, «για να βοηθήσει στη δημιουργία μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας».
Εδώ σταματήσαμε. Ακολούθησε ένα άλλο άρθρο, που γράφτηκε χωρίς νεότερες εξελίξεις στο μεταξύ, με σκοπό τον εντοπισμό και τη μελέτη των διδαγμάτων από αυτά τα συντελεσμένα γεγονότα. Έδειξε πόσο μεγάλη απώλεια είναι για ένα επαναστατικό κόμμα να προσαρμοστεί στο αστικό κοινοβουλευτικό σύστημα, μέσω της ιστορικής εμπειρίας του μεγαλύτερου επαναστατικού κόμματος στην ιστορία της Σρι Λάνκα. Τώρα θέλουμε να συζητήσουμε ποια περαιτέρω μαθήματα μας διδάσκει η Σρι Λάνκα με τις νέες εξελίξεις, μετά την κατάληψη του προεδρικού μεγάρου από μια επαναστατική ώθηση.
Πονηροί ελιγμοί των κυρίαρχων τάξεων
Αφότου τράπηκε σε φυγή, ο Γκοταμπάγια διόρισε τον Ρανίλ ως προσωρινό πρόεδρο, χρησιμοποιώντας την εξουσία που του δίνει το σύνταγμα. Επομένως, ο Γκοταμπάγια παραιτήθηκε, αλλά δεν «πήγε σπίτι του», δεν πετάχτηκε στον κάδο απορριμμάτων της ιστορίας. Γιατί ο διορισμένος Ρανίλ μπήκε στο κοινοβούλιο ως μοναδικός εκπρόσωπος του κόμματός του. Δεν είχε κανέναν άλλο εκτός από τον εαυτό του! Αλλά το κόμμα του Γκοταμπάγια έχει ακόμα τα δύο τρίτα των εδρών. Το λουρί του Ρανίλ είναι στα χέρια του Γκοταμπάγια! Αυτό σημαίνει ότι το δεύτερο αίτημα του λαού δεν θα πραγματοποιηθεί. Ο Γκοταμπάγια δεν θα δικαστεί για τα εγκλήματά του και ο δρόμος του για επανεκλογή στις εκλογές που έρχονται σε δύο χρόνια είναι ακόμα ανοιχτός. Επομένως, ο Ρανίλ πιθανότατα θα μείνει στην ιστορία ως ο απατεώνας του Γκοταμπάγια! [Από το γράψιμο αυτών των γραμμών και τη δημοσίευσή τους στα Τουρκικά πριν από ένα μήνα (28 Ιουλίου), ένας εκπρόσωπος του Γκοταμπάγια είπε ότι θα επιστρέψει στο νησί στις 24 Αυγούστου.]
Αυτός είναι μεσοπρόθεσμος όρος. Μετά υπάρχει ο βραχυπρόθεσμος. Ο Ρανίλ διορίστηκε από τον Γκοταμπάγια εν ενεργεία πρόεδρος. Και αμέσως μετά, έδωσε στον στρατό εκτεταμένη εξουσία να τερματίσει τις «διαμαρτυρίες», προσθέτοντας ότι «η κυβερνητική εξουσία δεν θα τον περιορίσει ούτε θα τον εποπτεύσει με κανέναν τρόπο». Τα αποσπάσματα είναι απευθείας από τις επίσημες δηλώσεις του. Στη συνέχεια η βουλή (ή μάλλον οι εκπρόσωποι του κόμματος του Γκοταμπάγια, καθώς όλοι οι άλλοι τον καταψήφισαν) τον εξέλεξαν ως προσωρινό πρόεδρο για τα υπόλοιπα δύο χρόνια της τρέχουσας προεδρικής περιόδου. Μόλις είχε την εξουσιοδότηση κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ο στρατός, λοιπόν, πήγε κατευθείαν στην τοποθεσία της συνεχιζόμενης κατάληψης του υφυπουργείου του Προέδρου και τη διέλυσε με βία.
Τώρα ας μελετήσουμε το πρώτο μάθημα. Οι αριστεροί φιλελεύθεροι που εκπροσωπούν την «κοινωνία των πολιτών» της Σρι Λάνκα λένε, από τη μια πλευρά, ότι περίπου το 85-90% του λαού υποστηρίζει τις διαδηλώσεις, και ωστόσο ταυτόχρονα προειδοποιούν ότι πρέπει να τηρούνται οι «δημοκρατικοί κανόνες»! Τι είδους δημοκρατία είναι αυτή; Το «85-90%» του λαού είναι εντελώς εναντίον του Γκοταμπάγια και του Ρανίλ, αλλά η εκλογή του Ρανίλ διορισμένου από το Γκοταμπάγια είναι «δημοκρατική»! Τέτοια γεγονότα θα συμβούν σε όλο τον κόσμο, αν όχι τώρα, αργότερα, επομένως πρέπει να μάθουμε από αυτά. Δεν μπορούμε με κανέναν τρόπο να δεχτούμε τέτοια κριτήρια «δημοκρατίας». Αν η συντριπτική πλειοψηφία του λαού είναι κατά του κοινοβουλίου, τότε η δημοκρατική εντολή είναι του ίδιου του λαού, όχι των εκπροσώπων του! Πρέπει τουλάχιστον να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές! Και η αγαπητή μας «κοινωνία των πολιτών» γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτό είναι ένα από τα αιτήματα του λαού.
Αλλά ακόμη και πέρα από αυτό, η σωστή στάση είναι να απαιτήσουμε είτε μια Συντακτική Συνέλευση, να αγωνιστούμε για μια πλήρη αλλαγή του καθεστώτος ή, αν οι συνθήκες είναι κατάλληλες, να προχωρήσουμε απευθείας σε ένα νέο καθεστώς εργατών και εργαζομένων μαζών μέσω εκτελεστικών οργάνων (όπως συμβούλια, σοβιέτ) αποτελούμενα από εκλεγμένους και ανακλητούς εκπροσώπους από μαζικές οργανώσεις στους χώρους εργασίας, της γειτονιάς ή του κλάδου. Τότε είναι που ο λαός μπορεί να αποδώσει δικαιοσύνη εναντίον αυτών των αχρείων. Αν προσπαθήσουν να διαφύγουν στις Μαλδίβες, τη Σιγκαπούρη ή τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι περιουσίες τους μπορούν να δημευθούν. Και τέλος, η πραγματική λύση της οικονομικής κρίσης, η οποία θα συζητηθεί στη συνέχεια, μπορεί να βρεθεί εδώ, όχι μέσω περαιτέρω ταλαιπωρίας του λαού.
«Συμβιβαστείτε με την πείνα, αν δεν θέλετε τη δυστυχία!»
Φυσικά, ούτε η εκλογή του Ρανίλ ως προέδρου ούτε οι εντολές του στον στρατό να διαλύσει τον λαό σημαίνουν ότι η εξέγερση θα τερματιστεί αυτόματα. Ένα παράδειγμα για το αντίθετο εκτελείται μπροστά στα μάτια μας. Σε μια άλλη ήπειρο, την Αφρική, ο λαός του Σουδάν έδωσε μια επαναστατική ώθηση ξεκινώντας από τα τέλη του 2018 και ολόκληρο το 2019, η οποία επιβραδύνθηκε καθώς ο λαός περίμενε το έργο της αποκαλούμενης «δημοκρατικής μετάβασης» της Συμβούλιου Κυριαρχίας, στο οποίο οι πολιτικοί εκπρόσωποι της επανάστασης επρόκειτο να συνεργαστούν με την ανώτατη ομάδα του στρατού με την ελπίδα ότι αυτό θα οδηγούσε σε ένα δημοκρατικό κράτος. Αλλά αυτό το τέχνασμα «στα μισά του δρόμου» καταστράφηκε με την αντεπαναστατική επίθεση του στρατού. Και τώρα το Σουδάν συγκλονίζεται ξανά από τη σφοδρή, δυναμική και πεισματική άνοδο του λαού. Όλο και περισσότερο, αυτή φέρει το σημάδι των εργαζομένων μαζών και των φτωχών, παρά της μικροαστικής τάξης. 300 άνθρωποι δολοφονήθηκαν από τον στρατό από το 2019, αλλά αυτό δεν μπορεί να φιμώσει τον λαό! Ποιος μπορεί να πει αν ακριβώς το ίδιο δεν θα συμβεί στη Σρι Λάνκα; Θα περιμένουμε και θα δούμε.
Αλλά η αστική τάξη και οι σοσιαλιστές της σαμπάνιας που δεν μπορούν να απελευθερωθούν από την πολιτική ηγεμονία της αστικής τάξης έχουν ήδη αρχίσει να υποθέτουν ότι ο Ρανίλ θα παραμείνει στην κορυφή για κάποιο χρονικό διάστημα και αναζητούν λύσεις στα προβλήματα της Σρι Λάνκα υπό αυτή την προοπτική. Έχουμε ήδη συζητήσει την οικονομική κατάσταση στη χώρα. Ο λαός πεθαίνει από τη ζέστη του καλοκαιριού περιμένοντας στις ουρές για βενζίνη, σκοτώνοντας ο ένας τον άλλον. Οι οικογένειες πεινούν για να μπορέσουν να ταΐσουν τα παιδιά τους. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς ενός προηγούμενου επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας, πάνω από τη μισή χώρα θα ζει κάτω από το όριο της φτώχειας μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Ως εκ τούτου, μια επείγουσα λύση στα οικονομικά δεινά είναι αναγκαιότητα.
Η λύση της αστικής τάξης στην οικονομική κρίση
Στις ρίζες αυτής της οικονομικής κρίσης βρίσκονται, αφήνοντας κατά μέρος τον αντίκτυπο στον τουρισμό των βομβαρδισμών των εκκλησιών το 2019, ο Covid-19, κάποιοι εξωτερικοί παράγοντες όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, πρώτα και κύρια οι αστείες πολιτικές όπως οι επενδύσεις ματαιοδοξίας των Ραγιαπάκσα, η μείωση των φόρων των πλουσίων και η υποτιθέμενη μεταρρύθμιση για τη μετατροπή ολόκληρης της γεωργίας της χώρας σε βιολογική γεωργία. Επομένως, οι ανεύθυνες πολιτικές των ίδιων των αστών πολιτικών. Ας το έχουμε αυτό κατά νου.
Με τέτοιες ρίζες, η κοινή λύση των αστών διανοουμένων, των οικονομολόγων και των μέσων ενημέρωσης της Σρι Λάνκα είναι… ένα πρόγραμμα του ΔΝΤ! Όλοι παραδέχονται ότι το πρόγραμμα του ΔΝΤ θα οδηγήσει σε περισσότερα δεινά για το λαό που ήδη ζει στη φτώχεια και την πείνα τα τελευταία τρία χρόνια. Δεν μπορούν όμως να προσφέρουν κάτι άλλο.
Ας βάλουμε εδώ τα βασικά σημεία της προτεινόμενης λύσης ενός πρώην επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας σε ζωντανή τηλεοπτική εκπομπή ενός αριστερού δημοσιογράφου που συζητά τις λύσεις για την οικονομική κρίση:
- Συμφωνία με το ΔΝΤ.
- Γεφύρωση χρηματοδότησης για την κάλυψη δαπανών ενέργειας, τροφής και ιατρικής μέχρι την υπογραφή αυτής της συμφωνίας.
- Πέρασμα γρήγορα όλων των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
- Να υπάρχει πρωτογενές πλεόνασμα στον προϋπολογισμό (που σημαίνει περικοπές σε όλες τις δημόσιες δαπάνες, συμπεριλαμβανομένων κυρίως των κοινωνικών δαπανών).
Πρέπει να καταλάβουμε καλά τι σημαίνουν αυτές οι περιβόητες «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις». Παραθέτουμε από τον ίδιο ομιλητή:
- Οι δημόσιες επιχειρήσεις θα πρέπει να τιμολογούνται ανάλογα με την αγορά
- Οι επιδοτήσεις ηλεκτρισμού, νερού και φυσικού αερίου πρέπει να ακυρωθούν
- Η Κεντρική Τράπεζα πρέπει να έχει μεγαλύτερη ανεξαρτησία
- Το «επιχειρηματικό περιβάλλον» θα πρέπει να βελτιωθεί (εννοώντας την εξυπηρέτηση των μεγάλων επιχειρήσεων, και ειδικότερα του ξένου κεφαλαίου)
- Μείωση της προστασίας του εξωτερικού εμπορίου.
Ακόμη και οι αναγνώστες που δεν είναι οικονομολόγοι θα πρέπει πλέον να γνωρίζουν καλά αυτή τη «λύση στην κρίση» τύπου ΔΝΤ. Σημαίνει λιτότητα για τον λαό, και αν χρειαστεί, ακόμη και πείνα. Ήδη τα παράπονα για τον υποσιτισμό των παιδιών, την υποβάθμιση του σχολικού συστήματος (το οποίο έχει κλείσει τους τελευταίους δύο μήνες) και το σύστημα υγείας, αφθονούν. Οι πλέον ευφυείς ειδικοί της αστικής τάξης βρίσκουν ότι η μόνη λύση είναι να γίνει αυτό ακόμη χειρότερο.
Δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει κάποιος από τους αναγνώστες μας που θα έλεγε «δεν απαιτείται καμία θυσία», αλλά ας αναφέρουμε ακόμα το ημερολόγιο των θυσιών που προτείνουν οι αστοί διανοούμενοι. Όλοι λένε ότι χρειάζονται «τουλάχιστον πέντε χρόνια» για να φτάσουμε στα προ κρίσης επίπεδα του 2019. Αυτό σημαίνει τρία χρόνια φτώχειας λόγω της κρίσης και άλλα πέντε χρόνια λόγω της «λύσης»! Πιστεύουμε ότι αυτό δεν μπορεί να ονομαστεί προσωρινή θυσία. Και τι γίνεται αν στο μεταξύ συμβεί μια νέα κρίση;
Είναι το ΔΝΤ η λύση;
Ας πούμε ότι ο πρώην επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας είναι απλώς το πρωτοπαλίκαρο της αστικής τάξης. Γιατί όμως ο αριστερός δημοσιογράφος του παίρνει συνέντευξη και βοηθά στη διάδοση των νεοφιλελεύθερων απόψεών του υπέρ του ΔΝΤ; Δεν υπάρχει αριστερός οικονομολόγος σε όλη τη χώρα; Από την άλλη πλευρά, ένας εκπρόσωπος της «κοινωνίας των πολιτών» προσκεκλημένος ως «ανώτερος ερευνητής και πολιτικός αναλυτής» ζητά επίσης την αναγκαιότητα συμφωνίας με το ΔΝΤ. Ποιο είναι το πρόβλημά της;
***
Είναι χρήσιμο να εξετάσουμε αν η κατάσταση είναι διαφορετική στην Τουρκία. Δεν υπάρχει λαϊκή εξέγερση στην Τουρκία όπως στη Σρι Λάνκα. Όμως και οι δύο χώρες βρίσκονται σε βαθιά κρίση. Η πολιτική κατάσταση στη Σρι Λάνκα καθιστά παράλογη τη σύναψη συμφωνίας με το ΔΝΤ. Είναι τρελό να πιστεύουμε ότι οι άνθρωποι που αγωνίζονται επί 100 ημέρες ενάντια στη φτώχεια, τη στέρηση και τη διαφθορά, θα είναι υπέρ ενός προγράμματος ακόμη μεγαλύτερης φτώχειας. Αλλά αυτή η ακραία περίπτωση μας δίνει την ευκαιρία να σκεφτούμε βαθύτερα για να βρούμε πραγματικές λύσεις για την κρίση.
Ας εξηγήσουμε: όταν συζητάμε για τις πολιτικές επιτοκίων του Ερντογάν οι οποίες καθορίζονται όχι από οικονομικούς αλλά από πολιτικούς λόγους, οδηγώντας σε μια αυξανόμενη οικονομική κρίση˙ όταν έπειτα αντιτασσόμαστε στην υποτιθέμενη λύση αυτής της οικονομικής κρίσης που βασίζεται στην «ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας», στη λιτότητα μέσω της αύξησης των επιτοκίων και στη σκληρή εφαρμογή των τιμών της αγοράς σε αγαθά κοινής κατανάλωσης˙ όταν προτείνουμε εναλλακτικές, λαμβάνουμε την κυνική απάντηση «δεν έχουμε τις πολιτικές προϋποθέσεις για αυτές τώρα». Αλλά στη Σρι Λάνκα, το «85-90%» του λαού είναι στους δρόμους ενάντια στη φτώχεια που έφερε η κρίση. Και όχι μόνο οι σύμβουλοι της αστικής τάξης, αλλά ακόμη και οι αριστεροί φιλελεύθεροι ζητούν συμφωνία με το ΔΝΤ. Οι πολιτικές συνθήκες είναι εντελώς αντίθετες από αυτές της Τουρκίας. Αλλά δεν υπάρχει ακόμα «άλλος τρόπος»! Τι μπορούμε να μάθουμε από αυτό;
Πρώτον, γίνεται φανερό ότι η ένσταση: «αλλά οι αντικειμενικές συνθήκες δεν είναι οι πρέπουσες, δεν υπάρχουν οι συνθήκες» είναι απλώς μια δικαιολογία. Η τουρκική αριστερά, όπως και η αριστερά της Σρι Λάνκα, είναι υπό την επιρροή του αριστερού φιλελευθερισμού και έτσι γίνεται φανερό ότι δεν είναι έτοιμη να αμφισβητήσει τη λογική του καπιταλισμού και τα συμφέροντα της αστικής τάξης.
Δεύτερον, βλέπουμε ότι το πλαίσιο του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, ακόμη και στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού, θεωρείται δεδομένο από αυτά τα ρεύματα. Τι πρέπει να γίνει σε μια κρίση; Εφαρμογή το πρόγραμμα του ΔΝΤ, με ή χωρίς το ΔΝΤ. Αν έχετε ένα υποτιμημένο νόμισμα επειδή η κεντρική τράπεζα έχει διατηρήσει τα επιτόκια χαμηλά για πολιτικούς λόγους, τότε πρέπει να αυξήσετε τα επιτόκια. Αν η κυβέρνηση παρέμβει στην Κεντρική Τράπεζα για να διατηρήσει τα επιτόκια χαμηλά, τότε πρέπει να υπερασπιστείτε την ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας! Τι είναι όλα αυτά, αν όχι πλήρης παράδοση στη λογική των αγορών;
Τρίτον, ακριβώς επειδή οι λύσεις που θα βοηθήσουν πραγματικά τους εργαζόμενους λαούς δεν τυγχάνουν σθεναρής υπεράσπισης, τέτοιες πολιτικές παραμένουν ανεφάρμοστες λόγω των περίφημων «συνθηκών» και αυτές οι συνθήκες δεν θα υπάρξουν ποτέ. Η ευθύνη των κομμάτων της εργατικής τάξης είναι να προσελκύσουν όλους τους εργάτες, τους εργαζόμενους και τις καταπιεσμένες μάζες γύρω τους και να πραγματοποιήσουν τον αγώνα για τα συμφέροντά τους, ενάντια στα συμφέροντα της αστικής τάξης. Αν εμείς σιωπήσουμε, τότε ποιος θα μιλήσει;
Όταν η μέθοδος είναι λάθος, καταρχάς, το φυσικό αποτέλεσμα είναι να αφήνουμε το λαό στη φτώχεια.
Υπάρχει εναλλακτική λύση στην κρίση για τους εργάτες και τις εργαζόμενες μάζες!
Υπάρχει εναλλακτική. Πρέπει όμως πρώτα να ξεπεράσουμε τα ιδεολογικά εμπόδια. Οι σύμβουλοι της αστικής τάξης δηλώνουν «η οικονομία βρίσκεται σε αδιέξοδο, όλοι βρισκόμαστε στη μιζέρια, πρέπει όλοι να κάνουμε θυσίες για να βγούμε από αυτή την κρίση». (Ο προαναφερθείς πρώην επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας λέει το εξής: «δεν υπάρχουν ούτε ρουπίες ούτε δολάρια»). Οι αριστεροί φιλελεύθεροι γνέφουν καταφατικά: «Ναι, είμαστε αδέκαροι, πρέπει να κάνουμε μια συμφωνία με το ΔΝΤ και πρέπει να πετύχουμε σταθερότητα μέσω της λιτότητας». Το μόνο που πρέπει να γίνει είναι οι κυβερνώντες να είναι ειλικρινείς και να μην λένε ψέματα στο λαό κ.λπ., κ.λπ.
«Είμαστε αδέκαροι», είναι όντως έτσι; Ο Ραγιαπάκσα ζούσε σε ένα παλάτι. Το ότι η οικογένειά του συσσώρευσε πολύ πλούτο μέσω της διαφθοράς είναι ένα μυστικό για τους κατοίκους της Σρι Λάνκα. Πώς γίνεται η οικογένεια Ραγιαπάκσα να είναι φτωχή; Η φαντασία σου σε απογοητεύει, αλλά τουλάχιστον άκου αυτήν του κόσμου. Η δεύτερη απαίτηση είναι «να διεκδικήσουμε όσα έχουν κλαπεί»! Αυτό είναι το ένα.
«Είμαστε αδέκαροι», είναι όντως έτσι; Πιστεύετε ότι ολόκληρη η αστική τάξη της Σρι Λάνκα φτώχυνε μέσα σε αυτή την κρίση; Μήπως όλος ο πλούτος, τα αρχοντικά, οι Τζάγκουαρ, τα γιοτ, τα διαμερίσματα και τα άλογα ιππασίας στη Σρι Λάνκα και οι λογαριασμοί τους στη Σιγκαπούρη, το Χονγκ Κονγκ, το Τόκιο και το Δελχί απλώς εξατμίστηκαν στον αέρα; Έχετε ακούσει ποτέ για ένα αρχοντικό που πουλήθηκε φθηνά, λόγω κατάσχεσης από τα δικαστήρια; Θα μπορούσε ίσως το Isle of Man να χρησιμεύσει ως ασφαλές καταφύγιο για την αστική τάξη αυτής της πρώην αποικίας της Βρετανίας; Το έχετε εξετάσει ποτέ αυτό;
Άρα όχι, δεν είναι ότι «είμαστε αδέκαροι»! Υπάρχουν και ρουπίες και δολάρια!
Και τώρα, έχουμε έναν εντελώς νέο ορίζοντα να ανοίγεται μπροστά μας. Ο ορίζοντας όπου το κόστος της κρίσης πέφτει στην αστική τάξη που ευθύνεται γι’ αυτήν και όχι στο λαό που την υφίσταται. Τότε μπορούμε να δούμε εναλλακτικές δυνατότητες και να αναδύεται η σιλουέτα ενός εναλλακτικού προγράμματος. Δεν θα το συζητήσουμε λεπτομερώς σε αυτό το άρθρο, δεν θα το κάνουμε ακόμα μεγαλύτερο. Αλλά ας αναφέρουμε τα κύρια σημεία όπως ακριβώς κάναμε και για τη «λύση» υπέρ του ΔΝΤ παραπάνω:
- Θα πρέπει να εφαρμοστεί βαρύς φόρος περιουσίας για να ξαναγεμίσει τα ταμεία του κράτους.
- Για να σταματήσει και εν καιρώ να εξαλειφθεί τελείως ο πληθωρισμός πρέπει: α) να δημιουργηθούν επιτροπές ελέγχου των τιμών της γειτονιάς, β) να σταματήσει η ένοπλη καταπίεση του λαού των Ταμίλ και να μειωθούν γρήγορα οι στρατιωτικές δαπάνες και γ) να μειωθεί το τύπωμα χρημάτων μέχρις ότου το έλλειμμα του προϋπολογισμού να μειωθεί από τα προηγούμενα σημεία.
- Αύξηση των κοινωνικών δαπανών για την κάλυψη των πιο άμεσων αναγκών του λαού, χρησιμοποιώντας μέρος των εσόδων από τα δύο πρώτα σημεία (καταπολέμηση της φτώχειας, σωστή διατροφή των παιδιών και βελτιωμένα σχολεία, δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης, στήριξη στέγασης, αγροτική στήριξη κ.λπ.).
- Εκστρατεία δημοσίων επενδύσεων για την εξάλειψη της ανεργίας.
- Κλείσιμο του χρηματιστηρίου, καθιστώντας μια ενιαία κρατική τράπεζα τη μόνη αρχή για την κατανομή πόρων, οι οποίοι θα χρησιμοποιηθούν για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη, συνεχής προσπάθεια εθνικοποίησης και σταδιακή μετάβαση σε μια κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία. Απελευθερώνοντας έτσι τις παραγωγικές δυνάμεις από τον ζυγό των δυνάμεων της αγοράς.
- Όλες αυτές οι ριζοσπαστικές πολιτικές θα δημιουργήσουν τεράστια πίεση στο ήδη υποτιμημένο εθνικό νόμισμα. Ως εκ τούτου, η μετατρεψιμότητα της ρουπίας θα πρέπει να καταργηθεί μέσω των capital controls.
Αυτές είναι οι διαρθρωτικές μας μεταρρυθμίσεις!
Δημοσιεύτηκε στις 28 Ιουλίου 2022 στα Τουρκικά
Μετάφραση από τα αγγλικά Γιάννης Σιμέλης
