Τάμας Κράους
Η κατάσταση στην Ανατολική Ευρώπη και οι προοπτικές του Μαρξισμού
Συνέντευξη με τον Oύγγρο μαρξιστή Tamas Krausz, εκδότη του περιοδικού Eszmelet
Ο σύντροφος Τάμας Κράους, σημαντικός Ούγγρος μαρξιστής, καθηγητής του Πανεπιστημίου της Βουδαπέστης, πήρε μέρος στην 4η Ευρωμεσογειακή Εργατική Συνδιάσκεψη. Εκδίδει το μαρξιστικό περιοδικό Eszmelet και έχει γράψει ένα σημαντικό βιβλίο για τον Βλάντιμιρ Ίλιτς Λένιν (Reconstructing LENIN, για το οποίο βραβεύτηκε με το βραβείο Nτόυτσερ 1915). Η Νέα Προοπτική δημοσιεύει τη συνέντευξη που μας έδωσε, στην οποία μιλάει για την κατάσταση στην Ανατολική Ευρώπη και τις διεθνείς προοπτικές του μαρξισμού.
Ν.Π: Ποια είναι η πολιτική κατάσταση στην Ουγγαρία;
Τάμας Κράους: Είμαστε στη διαδικασία της παλινόρθωσης ενός αυταρχικού καθεστώτος. Ο ολιγαρχικός καπιταλισμός στην Ανατολική Ευρώπη έπρεπε να έχει μια ολιγαρχική πολιτική διεύθυνση. Το αστικό καθεστώς στην Ουγγαρία μετά το 1989 δεν μπορεί να λειτουργήσει δημοκρατικά. Η μπουρζουαζία δεν μπορεί να κυριαρχήσει χωρίς ένα αυταρχικό καθεστώς. Και ήταν αναπόφευκτο καθώς αυτή η μπουρζουαζία είναι αντιδραστική, αντι-δημοκρατική και ολιγαρχική.
Το σημερινό καθεστώς έχει τις ρίζες του στο καθεστώς Χόρτι που υπήρχε στην Ουγγαρία ανάμεσα στους δύο παγκόσμιους πολέμους. Όλο το δηλητήριο της αντίδρασης ρίχνεται μέσα στις μάζες για να σκεπάσει το οξύ κοινωνικό πρόβλημα: ο εθνικισμός, ο ρατσισμός, ο αντισημιτισμός, ο αντικομμουνισμός είναι τα εργαλεία με τα οποία κυβερνούν.
Ν.Π: Πως κρίνετε την κατάσταση στην Ευρώπη;
Τ. Κράους: Η σημερινή Ευρώπη είναι πολύ διαιρεμένη, όπως παλιά. Καμιά Ανατολική χώρα δεν μπορεί να φτάσει οποιαδήποτε από τις Δυτικές. Το χάσμα έχει μεγαλώσει. Για παράδειγμα ένας Ούγγρος καθηγητής παίρνει 1000 ευρώ μισθό ενώ ένας Γερμανός 5000. Η ίδια αναλογία 1/5 υπάρχει στους μισθούς της εργατικής τάξης.
Τα τελευταία 15 χρόνια 600.000 λαού έφυγαν από την Ουγγαρία. Πολλοί στην αριστερά λένε ότι το ζήτημα είναι να φύγει η Ουγγαρία από την Ε.Ε. Το εθνικό κράτος όμως, δεν μπορεί να δώσει καμιά πρόοδο. Δεν πρέπει να γυρίσουμε προς τα πίσω. Δεν υπάρχει καμιά λύση στα προβλήματα μέσα στο πλαίσιο του καπιταλισμού. Η μόνη προοπτική υπάρχει μέσα από την ένωση την αντικαπιταλιστικών δυνάμεων σε όλο τον κόσμο. 600 χρόνια καπιταλισμού είναι αρκετά.
Ν.Π: Ποιές είναι οι προοπτικές του μαρξισμού;
Τ. Κράους: Είμαστε στο κατώφλι μιας αναγέννησης του μαρξισμού. Με διαφορετικούς ρυθμούς κινείται το ρολόι της ιστορίας σε όλο τον κόσμο. Προς το παρόν βλέπω μια καλή προοπτική για το μαρξισμό στη Λατινική Αμερική, στη Βραζιλία και τη Βενεζουέλα. Στην Ευρώπη μπορώ να το δω στην Ελλάδα, αλλά και στην Ιταλία, τη Γερμανία και την Αγγλία. Σε αυτές τις χώρες βγαίνουν πολλά καλά βιβλία του μαρξισμού σε διαφορετικά πεδία, στη φιλοσοφία, την κοινωνιολογία και την ιστορία.
Υπάρχει μια αδυναμία του μαρξισμού σήμερα να επεξεργαστεί τις συνέπειες της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης. Είναι ένα κεντρικό ζήτημα που πρέπει να το αντιμετωπίσουμε αντικειμενικά. Η θεωρητική ανάπτυξη έχει τους δικούς της ιδιαίτερους νόμους, σε διάκριση από την πολιτική. Στο μαρξιστικό κίνημα έχουμε μάθει πολύ λανθασμένα να βλέπουμε την θεωρία από τη σκοπιά της πολιτικής.
Ν.Π: Τι γίνεται με την αριστερά στην Ουγγαρία;
Τ. Κράους: Είναι σαφές ότι όταν μιλάμε για αριστερά στην Ουγγαρία εξαιρούμε το Σοσιαλιστικό Κόμμα που είναι στο κοινοβούλιο. Πρόκειται για ένα φιλο- καπιταλιστικό κόμμα το οποίο, τόσα χρόνια μετά την παλινόρθωση και παρά τα καταστροφικά της αποτελέσματα, συνεχίζει να μιλάει για τα καλά του καπιταλισμού.
Η αντικαπιταλιστική αριστερά στην Ουγγαρία είναι χωρισμένη σε μικρές σέχτες, σε διαμάχη μεταξύ τους. Υπάρχει ένα λεπτό στρώμα διανόησης που εντάσσεται σε αυτές τις ομάδες και στο περιοδικό Eszmelet δημοσιεύονται κείμενά τους. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει κάποιο σοβαρό κίνημα της εργατικής τάξης. Το καθεστώς καταπιέζει τα πάντα. Ακόμα και ο φιλελευθερισμός είναι αδύναμος.
Το αντιφασιστικό κίνημα είναι επίσης αδύναμο. Τόσο οι συντηρητικοί όσο και οι φιλελεύθεροι είναι οι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος και το μόνο που κάνουν είναι να πολεμούν την αριστερά. Το ολιγαρχικό καθεστώς παράγει καθημερινά μια τεράστια δόση φασισμού. Ζούμε μια αντιδραστική περίοδο στην Ανατολική Ευρώπη και το καθήκον μας είναι να αναλύσουμε τις αιτίες και να αναζητήσουμε διεθνείς επαφές.
Ν.Π: Ποιές είναι οι προοπτικές;
Τ. Κράους: Η τάση που υπάρχει στην Ανατολική Ευρώπη είναι η Ουκρανοποίηση. Αυτό σημαίνει ότι μέσα στο χάος που αναπτύσσεται, το ολιγαρχικό καθεστώς επιχειρεί να δυναμώσει χρησιμοποιώντας φασιστικές μεθόδους.
Η αλλαγή στη Δυτική Ευρώπη μπορεί να φέρει την αλλαγή και στην Ανατολική. Το βασικό που χρειαζόμαστε είναι η διεθνής πάλη. Αυτή είναι και η σημασία της Ευρωμεσογειακής Εργατικής Συνδιάσκεψης. Ενώνει μαρξιστικές δυνάμεις από όλο τον κόσμο.
Ερν. Α.
