Γιώργος Σαραντόγλου
Ο ψυχίατρος που πάλεψε τις “Βαστίλλες της Ψυχιατρικής”
Έφυγε από κοντά μας, σε ηλικία 64 ετών, ο σπουδαίος ψυχίατρος Γιώργος Σαραντόγλου.
Αντιπροσωπεύει μια ολόκληρη εποχή προσδοκιών και αγώνων στον ψυχιατρικό κόσμο και ειδικότερα στο Δαφνί, για μια άλλη Ψυχιατρική, κοινωνική και ανθρωποκεντρική, για να πέσουν τα τείχη του ψυχιατρικού ασύλου, για να μην υπάρχουν πια «αποθήκες ψυχών» και «Βαστίλλες της Ψυχιατρικής», για μια κοινωνία αταξική, ελευθεριακή.
Έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην έκδοση του περιοδικού «Τετράδια Ψυχιατρικής» το 1984 – και ήταν εκδότης του τα πρώτα χρόνια μέχρι να τον διαδεχθεί η Κατερίνα Μάτσα. Υπήρξε δραστήριο μέλος της Επιστημονικής Ένωσης και της Επιστημονικής Επιτροπής του Δημόσιου Ψυχιατρείου, μαζί με την αξέχαστη Έφη Σκλήρη, τον Χάρη Βαρουχάκη και λίγους ακόμα γιατρούς και νοσηλευτές, σε ένα μέτωπο αγώνα, ένα ρεύμα μειοψηφικό αλλά και δυναμικό, με εμβέλεια σε όλο τον ψυχιατρικό χώρο. Μέσα από τα «Τετράδια Ψυχιατρικής» και με τη δική του ρηξικέλευθη συμβολή άρχισε εκείνη την εποχή, να ακούγεται ένας άλλος ψυχιατρικός λόγος, ριζοσπαστικός, πολιτικός και ποιητικός που έλεγε όχι στο ψυχιατρικό άσυλο και συνάμα έδινε τη μάχη για ένα άλλο σύστημα ψυχιατρικής φροντίδας σε μια απελευθερωμένη από ταξικές αλυσίδες της κοινωνίας.
Ο Γιώργος Σαραντόγλου, με την τεράστια μόρφωση, την ευγένεια, την αξιοπρέπεια, την ποιητική ευαισθησία και τη βαθειά γνώση της ψυχιατρικής, σφράγισε με την ακτινοβολία της προσωπικότητάς του όλη την περίοδο της πρώτης μεταπολίτευσης στο Δαφνί. Η φιλοσοφία, αρχαία και σύγχρονη, ο μαρξισμός, η ψυχανάλυση, ο υπερρεαλισμός και η ψυχοπαθολογία, αποτελούσαν τα πεδία της καθημερινής του ενασχόλησης.
Το μεγάλο του μεράκι ήταν να μπολιάσει την ψυχιατρική επιστήμη με τη φλόγα του υπερρεαλισμού και το βάθος της ψυχανάλυσης.
Πολυγραφότατος, με μεγάλα και σπουδαία άρθρα στα «Τετράδια Ψυχιατρικής» και σε άλλα περιοδικά, προκλητικός πάντα, κήρυκας της συνεύρεσης του Freud με τον Εμπεδοκλή και τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, του Freud με τον Dali, υπέρμαχος κάθε επαναστατικής ανατροπής.
Το πάθος του για τη ζωή, που τη γευόταν με όλες τις αισθήσεις του, πήγαινε χέρι-χέρι με την προσωπική του πορεία προς το θάνατο, ένα αδιάκοπο παιχνίδι μαζί του. Γι’ αυτόν όλα εγγράφονταν στο δίπτυχο Έρως-Θάνατος, όπως το έθετε ο Φρόιντ στο “Πέραν της αρχής της ηδονής”, όπως το έθετε ο Εμπεδοκλής με την Διαλεκτική της Φιλότητας και του Νείκους. Γι αυτό τον γοήτευε πάντα το τέλος του Εμπεδοκλή που έπεσε μέσα στο ηφαίστειο της Αίτνας, αφήνοντας στη μνήμη των ανθρώπων τη συμβολική πράξη του Είναι-προς-τον-θάνατον, όπως έγραφε χαρακτηριστικά στα ‘Τετράδια Ψυχιατρικής’. Ορόσημο της ζωής του στάθηκε πάντα η επανάσταση, η Διαρκής Επανάσταση. Από μικρός οργανώθηκε στην αριστερά, έμεινε αντισταλινικός μέχρι το τέλος. Εξαιρετική η μετάφραση που έκανε-μαζί με την Κατερίνα Μάτσα του ‘Μανιφέστου’ του Τρότσκι και του Μπρετόν΄ “Για μια ανεξάρτητη επαναστατική τέχνη”. Οι καταπληκτικές του σπουδές στην Ψυχιατρική Επιστήμη, ιδιαίτερα στη Γαλλική Ψυχιατρική όπου μαθήτευσε επί χρόνια, δεν αξιοποιήθηκαν με την αναζήτηση από τον ίδιο ακαδημαϊκών τίτλων, όπως έκαναν τόσοι άλλοι. Αξιοποιήθηκαν με το παραπάνω από τους ίδιους τους πάσχοντες που θεράπευε, τους ασθενείς στο Δαφνί και τους καρκινοπαθείς στον ‘Άγιο Σάββα’ όπου δούλεψε όταν έφυγε από το Δαφνί και μαζί με το Γεράσιμο Ρηγάτο έδωσαν τη μάχη για να στηθεί εκεί ένας πρότυπος ψυχιατρικός τομέας. Τα τελευταία χρόνια της ταραγμένης ζωής του κατάφερε με την γεμάτη αγάπη φροντίδα της γυναίκας του Ιρίνας, να βρεί τη γαλήνη και παρά την αρρώστεια του να ζήσει ευτυχισμένος.
Ο Γιώργος Σαραντογλου έφυγε σε μια εποχή που η κοινωνική επανάσταση διαγράφεται καθαρά στον ορίζοντα και αυτό κάνει ακόμα μεγαλύτερη την οδύνη της απουσίας του. Όμως μέσα στους αγώνες, μεγάλους και μικρούς, θα είναι πάντα παρών, δίπλα μας φωτεινό παράδειγμα ασυμβίβαστου αγωνιστή, αιώνιου εραστή του ωραίου και του αληθινού, ψυχίατρου και ποιητή οραματιστή και επαναστάτη.
Κατερίνα Μάτσα
