Πριν 100 χρόνια: O Tρότσκι στη Nέα Yόρκη

Πριν 100 χρόνια
O Tρότσκι στη Nέα Yόρκη

Ένα βιβλίο για τον Tρότσκι δημοσιεύτηκε πρόσφατα στις HΠA. Πρόκειται για ένα βιβλίο που αναφέρεται στην παρουσία του Tρότσκι στη Nέα Yόρκη πριν 100 χρόνια, στις αρχές του 1917, όταν έφθασε εκεί εκδιωγμένος βιαίως από την αστυνομία της Γαλλίας αρχικά και της Iσπανίας στη συνέχεια.
Aπό την κριτική παρουσίαση του Άλεξ Στάινμπεργκ επιλέγουμε μερικά αποσπάσματα.
Το βιβλίο του Κέννεθ Ντ. Άκερμαν, «Ο Τρότσκι στη Νέα Υόρκη το 1917: Ένας ριζοσπάστης την παραμονή της Επανάστασης», εκδόσεις Counterpoint, Μπέρκλεϊ, 2016, που προσφάτως εκδόθηκε, έχει πολλά να προφέρει στον αναγνώστη.
Επίσης, έχει κάποια σοβαρά προβλήματα. Tο βιβλίο αξίζει μια θέση στα ράφια της βιβλιοθήκης οποιουδήποτε ενδιαφέρεται όχι μόνο για τη ζωή και τις ιδέες του Τρότσκι, αλλά και για την ιστορία του Μαρξισμού στην Αμερική, τη Νέα Υόρκη την εποχή του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και της Ρώσικης Επανάστασης.
Το βιβλίο του Άκερμαν είναι η πρώτη ολοκληρωμένη έκθεση μιας σύντομης αλλά καίριας περιόδου στη ζωή του Τρότσκι. O Tρότσκυ έμεινε μόλις 9 εβδομάδες στη Νέα Υόρκη, πριν επιστρέψει από την πολιτική εξορία στη Ρωσία το 1917, όπου έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην Οκτωβριανή Επανάσταση.
O ίδιος ο Tρότσκι στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο, Η Ζωή Μου, περιγράφει εν συντομία την παραμονή του στη Νέα Υόρκη.
Ο Άκερμαν πραγματοποίησε εξαιρετική δουλειά, συλλέγοντας πλούσιο υλικό αυτής της περιόδου. Aποκαθιστά έτσι μια προηγουμένως κατακερματισμένη ιστορική αφήγηση που μας επιτρέπει να εκτιμήσουμε την πολιτική σημασία του αντίκτυπου που είχε η παρουσία του Τρότσκι στην ιστορία του Μαρξισμού στις ΗΠΑ. Αποδεικνύεται ότι η παρέμβαση του Τρότσκι στη φραξιονιστική πάλη που αναδυόταν τότε στο Σοσιαλιστικό Κόμμα σχετικά με το θέμα της εισόδου της Αμερικής στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία του πυρήνα μιας αριστερής αντιπολίτευσης που θα προχωρούσε αργότερα στη σύσταση του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Δείγμα του πλούσιου υλικού που παρουσιάζει ο Άκερμαν στο βιβλίο είναι η λίστα επιβατών του επιβατηγού πλοίο Montserrat που έφερε τον Τρότσκι από την Ισπανία στη Νέα Υόρκη στις αρχές του Ιανουαρίου του 1917…
Την ημέρα που ο Τρότσκι έφτασε στη Νέα Υόρκη, του έγινε υποδοχή ήρωα. Oι New York Times και η New York Tribune έστειλαν δημοσιογράφους και παρουσίασαν μια ιστορία για τον Τρότσκι στην πρώτη σελίδα τους την επόμενη μέρα, αν και ήταν ακόμη ελάχιστα γνωστός στους αγγλόφωνους αναγνώστες. Για τους Ανατολικοευρωπαίους μετανάστες ήταν κάτι σαν διασημότητα. Ήξεραν γι’ αυτόν από τις μέρες του στην ηγεσία της Ρώσικης Επανάστασης του 1905 και την επακόλουθη δίκη του. H άφιξη του Tρότσκι καταγράφηκε στο πρωτοσέλιδο της μαζικής κυκλοφορίας εφημερίδας στα Γίντις, Jewish Daily Forward την επόμενη μέρα. Οι γερμανικές και ρωσικές εφημερίδες μετέφεραν επίσης ιστορίες για τον ήρωα της Ρωσικής Επανάστασης που έφτασε στην Αμερική.
Το βιβλίο του Άκερμαν αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο στην απομυθοποίηση πολλών από τους θρύλους γύρω απ’ το διάστημα που ο Τρότσκι ήταν στη Νέα Υόρκη, συμπεριλαμβανομένου του αντισημιτικού μύθου ότι ο Τρότσκι χρηματοδοτήθηκε από πλούσιους Εβραίους, ως μέρος ενός σχεδίου για την κατάκτηση του κόσμο. Τέτοιοι μύθοι, που τροφοδοτήθηκαν από τους Λευκοφρουρούς και άλλους αντιδραστικούς, πολλαπλασιάστηκαν μετά την Ρωσική Επανάσταση.
H παρουσία του Τρότσκι στη Nέα Yόρκη συνέπιπτε με τις προετοιμασίες των HΠA να μπουν στον A’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Kατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών του πολεμικού πυρετού, ο Tρότσκι άρχισε να μιλάει και να γράφει συστηματικά. Aν και μόλις είχε φθάσει στην Aμερική και δεν ήξερε καλά τη γλώσσα αναδείχθηκε σε σημαντικό δημόσιο πρόσωπο. Έγινε μία από τις κορυφαίες φωνές στη Νέα Υόρκη εναντίον της εισόδου στον παγκόσμιο πόλεμο.
Στις αρχές Φεβρουαρίου, ο Τρότσκι απευθύνθηκε στα πλήθη που συνωστίζονταν στο Λύκειο του Μπρούκλιν, στην Αίθουσα Μπετόβεν του Μανχάταν, το Ναό της Εργασίας κοντά στην Πλατεία των Συνδικάτων και παρόμοιους χώρους. Τα άρθρα τυπώνονταν τρεις ή τέσσερις φορές την εβδομάδα στην εφημερίδα Νόβι Μιρ. Τουλάχιστον τέσσερα εμφανίστηκαν σε μετάφραση στα Γίντις στην εφημερίδα Forward, μαζί με άλλα στα γερμανικά στις Nεοϋορκέζικες Volkszeitung και Die Zukunft.
Σε μια επιφυλλίδα περιέγραψε μια επίθεση με βόμβα από αεροπλάνο Zέπελιν στο Παρίσι, τους Γάλλους στρατιώτες μέσα στα βρώμικα, μαστιζόμενα από ασθένειες χαρακώματα, καθώς και τα «δισεκατομμύρια κέρδη» που αποκόμιζαν οι εταιρίες των κερδοσκόπων του πολέμου. Σε μια άλλη, επέκρινε τη δειλία των Ευρωπαίων πολιτικών που μιλούσαν για ειρήνη, αλλά στη συνέχεια δικαιολογούσαν τις μαζικές δολοφονίες για λόγους «πατριωτισμού» και «εθνικής αυτοάμυνας.
Το βιβλίο εστιάζει κύρια στη σύγκρουση του Τρότσκι με τη συντηρητική ηγεσία του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Νέας Υόρκης. Το 1917 το Σοσιαλιστικό Κόμμα στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν στα πρόθυρα του να γίνει μια σημαντική πολιτική δύναμη, αμφισβητώντας το σιδερένιο κλοιό των δύο αστικών κόμματων, των Ρεπουμπλικάνων και των Δημοκρατικών, που καθόριζαν την πολιτική φυσιογνωμία της χώρας από την περίοδο του Εμφυλίου Πολέμου. Στις προεδρικές εκλογές του 1912, ο υποψήφιος του Σοσιαλιστικού Κόμματος, Ευγένιος Β. Ντεμπς έλαβε πάνω από 900.000 ψήφους. Οι Σοσιαλιστές εξελέγησαν στο Κογκρέσο και απέσπασαν τοπικές και κρατικές μεγάλες θέσεις σε δεκάδες πόλεις σε όλη τη χώρα. Εκλέχθηκαν μέλη του Σοσιαλιστικού Κόμματος στο Κογκρέσο. Ο Βίκτορ Μπέργκερ απ’ το Μιλγουόκι του Ουισκόνσιν, εξελέγη στη Βουλή των Αντιπροσώπων περισσότερες από μία φορά. Το Σοσιαλιστικό Κόμμα ήταν ιδιαίτερα ισχυρό στη Νέα Υόρκη, όπου έπαιζε σημαίνοντα ρόλο στις τεράστιες κοινότητες των μεταναστών που ήρθαν από την Ανατολική και την Κεντρική Ευρώπη τις προηγούμενες δύο δεκαετίες. Οι κοινότητες των μεταναστών που υποστήριξαν το Σοσιαλιστικό Κόμμα ξεπέρασαν κατά πολύ τους γηγενείς Σοσιαλιστές, μια κατάσταση πολύ διαφορετική απ’ ό,τι στην υπόλοιπη χώρα. Οι γεννημένοι στο εξωτερικό Νεοϋορκέζοι αποτελούσαν ένα πλήρες 30% του λευκού πληθυσμού. Η μεγαλύτερη απ’ αυτές τις ομάδες ήταν οι Εβραίοι από την Ανατολική Ευρώπη που μιλούσαν Γίντις. Η Νέα Υόρκη είχε όχι λιγότερες από 6 ημερήσιες εφημερίδες στα Γίντις εκείνη την εποχή, με τη μεγαλύτερη και με τη μεγαλύτερη επιρροή να είναι η Jewish Daily Forward που είχε κυκλοφορία πάνω από 200.000 φύλλα, ανταγωνιζόμενη την κυκλοφορία των New York Times. Υπήρχαν πέραν των εφημερίδων στα Γίντις, 4 ημερήσιες εφημερίδες στα ρωσικά, 3 στα γερμανικά και αρκετές άλλες ξενόγλωσσες εφημερίδες. Πολλές απ’ αυτές τις εφημερίδες είχαν αριστερό και σοσιαλιστικό προσανατολισμό. Εκτός από την σοσιαλιστική Forward, η γερμανόφωνη New Yorker Volkszeitung είχε ως αρχισυντάκτη της το Χέρμαν Σλούτερ, κάποτε προσωπικό φίλο του Μαρξ και του Ένγκελς.
Eπικεφαλής του Σοσιαλιστικού Κόμματος στη Νέα Υόρκη ήταν ο Μόρις Χιλκίτ, ένας μετανάστης από τη Λετονία που αφομοιώθηκε στην αμερικανική κοινωνία και έγινε ένας επιτυχημένος δικηγόρος. Aν και είχε γνήσιες σοσιαλιστικες πεποιθήσεις, δεν ήταν επαναστάτης. Ο Χιλκίτ ήταν ένας «ρεαλιστής» πολιτικός, ένας μεταρρυθμιστής Σοσιαλιστής του τύπου που θα μπορούσες να βρεις στη δεξιά πτέρυγα του γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος πριν από το 1914.
Ο Άκερμαν δραματοποίησε πολύ ωραία την αντιπαράθεση ανάμεσα στην επαναστατική διεθνιστική στάση ενάντια στον πόλεμο του Τρότσκι και στην πασιφιστική και εμμέσως σοσιαλ-πατριωτική θέση του Χιλκίτ και των οπαδών του.
Ο Άκερμαν αφηγείται την πρώτη επίσημη είσοδο του Τρότσκι στο σοσιαλιστικό κίνημα της Νέας Υόρκης όταν ήταν ο ομιλητής σε ένα συλλαλητήριο στην ιστορική Μεγάλη Αίθουσα του Cooper Union μόλις δύο εβδομάδες μετά την άφιξή του. Η ομιλία του Τρότσκι, που ανατυπώθηκε στην αγγλόφωνη σοσιαλιστική καθημερινή εφημερίδα, The Call, όπως και στη ρωσόφωνη Novy Mir, όπου τόσο αυτός όσο και τον Μπουχάριν ήταν συνεργάτες, ήταν μια λίγο πολύ ανοιχτή πρόκληση για το Χιλκίτ και τη συντηρητική αντιπολίτευσή του στον πόλεμο. Ο Τρότσκι είπε:
Η Σοσιαλιστική Επανάσταση έρχεται στην Ευρώπη και η Αμερική πρέπει να είναι έτοιμη όταν έρθει. Οι Σοσιαλιστές πιάστηκαν στον ύπνο όταν άρχισε πόλεμος, αλλά δεν πρέπει να ταλαντευθούν όταν έρθει Επανάσταση. Στη Γαλλία, οι στρατιώτες που βγαίνουν από τα χαρακώματα λένε, «Θα τους πιάσουμε». Οι Γάλλοι νομίζουν ότι οι στρατιώτες εννοούν ότι θα πιάσουν τους Γερμανούς, ότι θέλουν να σκοτώσουν τους εργάτες στο άλλο χαράκωμα. Αλλά αυτό που πραγματικά εννοούν είναι ότι θα «πιάσουν» τους Καπιταλιστές.
Άλεξ Στάινμπεργκ
25 Οκτώβρη, 2016