Μια σειρά υπανάπτυκτων ή «υπό ανάπτυξη» χωρών, βλέποντας την κατάσταση με την πανδημία να επιδεινώνεται πιέζουν ολοένα και περισσότερο και δικαίως για τη δική τους παραγωγή εμβολίων κατά του COVID-19. Ωστόσο, έρχονται αντιμέτωπες με τον ακρογωνιαίο λίθο του καπιταλισμού: την ατομική ιδιοκτησία και το κέρδος, που καθυστερεί την παραγωγή εμβολίων και διευκολύνει την ύπαρξη δεύτερου, τρίτου και πολλαπλών κυμάτων πανδημίας.
Όλα ξεκινούν απ’ το ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες που παράγουν τα εμβόλια, κατά μια τυχαία σύμπτωση εδρεύουν στα μητροπολιτικά κέντρα του καπιταλισμού και φυσικά εμποδίζουν κάθε συζήτηση για το θέμα της «ιδιοκτησίας» και της «πατέντας» εδώ και τουλάχιστον έξι μήνες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ο ΠΟΥ διοργανώνει σύνοδο κορυφής για την επίλυση των διαφορών μεταξύ των χωρών στις 14 Απριλίου (2021).
Όλες οι πλευρές αναγνωρίζουν ότι η ζωή ολόκληρης της ανθρωπότητας κυριαρχείται μεταξύ των άλλων από την ιδιαίτερα αργή και ανεπαρκή παγκόσμια εκστρατεία εμβολιασμού. Εκατομμύρια άνθρωποι είναι «φυλακισμένοι» στα σπίτια τους, πολλοί χωρίς εισόδημα ή άλλα μέσα να επιβιώσουν. Εκατομμύρια άλλοι πηγαίνουν «κανονικά» στη δουλειά τους και θυσιάζονται στο βωμό της «οικονομίας» (των καπιταλιστικών κερδών). Από την άνεση των σπιτιών τους, οι καπιταλιστικές κυβερνήσεις συνάπτουν συμφωνίες και νόμους για την προστασία των… φαρμακευτικών εταιρειών. Μια χούφτα «στελεχών» και μάνατζερ συσσωρεύουν ιλιγγιώδη κέρδη από αυτή την υγειονομική κρίση. Ας είναι καλά ο «θεός» της ατομικής ιδιοκτησίας.
Στη συνάντηση του ΠΟΥ που πραγματοποιήθηκε στις 14 Απριλίου, οι ξεκάθαρες προθέσεις του οργανισμού ήταν να επιτύχει μια… «μέση λύση» μεταξύ των δύο αντίπαλων: των χωρών δηλαδή που απαιτούν την απελευθέρωση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, της πατέντας και εκείνων που προστατεύουν την πατέντα, την ατομική ιδιοκτησία και πρωτίστως τα κέρδη τους. Μια ανέφικτη λύση.
Η «ψυχραιμία» και η «εύρεση μέσης γραμμής», όπως αυτή του ΠΟΥ μπορεί να ακούγονταν ωραία σε περιόδους “κανονικότητας” (πάλι και τότε οι ριγμένοι ήταν τα υπανάπτυκτα κράτη). Σήμερα όμως δεν ζούμε σε μια τέτοια κατάσταση. Πάνω από 3 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πεθάνει, εκατομμύρια άλλοι βλέπουν τη ζωή τους να καταστρέφεται από την κρίση τόσο την υγειονομική όσο και την οικονομική και την κοινωνική. Δεκάδες εκατομμύρια βαδίζουν στην άκρη της αβύσσου και από την άλλη μερικοί επιχειρηματίες κερδοσκοπούν πάνω στο πιο περιζήτητο αγαθό στον κόσμο σήμερα. Οι καπιταλιστικές λοιπόν «συναινέσεις» αυτού του είδους είναι παιχνιδι ρωσικής ρουλέτας.
Η νέα διευθύντρια του ΠΟΥ, που είναι από τη Νιγηρία, (από υπανάπτυκτη χώρα), ήταν εκείνη που ανέλαβε υποτίθεται την πρωτοβουλία για αυτή την «ισότιμη» συνάντηση. Χώρες όπως η Ινδία και η Νότια Αφρική απαιτούν την απελευθέρωση των πατεντών ώστε να μπορούν να παράγουν οι ίδιες εμβόλια και οι μεγάλες και ιστορικές ιμπεριαλιστικές χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι ευρωπαϊκές δυνάμεις υπερασπίζονται από την άλλη τα «δικαιώματα» των φαρμακευτικών εταιρειών.
Το κύριο «επιχείρημα» των ιμπεριαλιστικών χωρών είναι η υπεράσπιση των δικαιωμάτων «πνευματικής ιδιοκτησίας». Τέτοια επιχειρήματα για την υπεράσπιση της ατομικής ιδιοκτησίας είναι αρκετά ξεπερασμένα αν και οι αστοί τα ντύνουν με «σύγχρονη» ενδυμασία. Τη στιγμή που μας μιλάνε για τον ιδιωτικό τομέα και τα «πνευματικά» δικαιώματα αξίζει να σημειωθεί, για πολλοστή φορά, ότι η έρευνα χρηματοδοτήθηκε ως επί το πλείστων με δημόσιο χρήμα από τα κράτη, διεξήχθη από δεκάδες φαρμακευτικούς ερευνητές και επιστήμονες και οι δοκιμές έγιναν από εκατοντάδες από αυτούς σε χιλιάδες εθελοντές. Οι κάτοχοι όμως των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, της «πατέντας» είναι μια χούφτα στελέχη και μέτοχοι και όχι ένας ιδιοφυής επιστήμονας που αξίζει να δει το έργο του να ανταμείβεται. Οι πατέντες για τα εμβόλια είναι εν τέλει η ατομική ή ιδιωτική ιδιοποίηση ενός συλλογικού προϊόντος.
Ενώ μια χούφτα χώρες συγκεντρώνουν περισσότερα εμβόλια από όσα χρειάζονται, η πλειονότητα του κόσμου παραμένει σε κατάσταση πανδημίας, πληρώνοντας για τη μία παρτίδα δόσεων μετά την άλλη που με το σταγονόμετρο. Η παγκόσμια πανδημική κρίση θα μπορούσε να επιλυθεί ή να αρχίσει να τελειώνει πολύ πιο γρήγορα αν η παραγωγή των εμβολίων γενικευόταν. Όμως η αθλιότητα και η αποκρουστικότητα του καπιταλιστικού συστήματος παραγωγής αποκαλύπτεται για άλλη μια φορά με τον πιο ακραίο και βάναυσο τρόπο.
Η θέση των «ισχυρών» δεν αφορά απλώς τη δογματική υπεράσπιση της «πνευματικής ιδιοκτησίας», ούτε μόνο τα κέρδη μιας χούφτας φαρμακευτικών εταιρειών. Οι ιμπεριαλιστικές χώρες μπορούν μέσω των εμβολίων να εξασφαλίσουν στον εαυτό τους μια θέση ισχύος σε αυτή την κρίση και επιρροής σε άλλες χώρες, στο βαθμό που έχουν το μονοπώλιο των εμβολίων. Όσο περισσότερες διμερείς συμφωνίες έχουν με εξαρτημένες χώρες υποσχόμενες δόσεις εμβολίων, τόσο μεγαλύτερη είναι η επιρροή πάνω τους.
Αρ. Μα.
