Σαν να μην έφτανε η βαθειά κρίση που ταλανίζει τον παγκόσμιο καπιταλισμό εμφανίστηκε μια νέα βόμβα, η οποία απειλεί να τινάξει στον αέρα ολόκληρο το διεθνές πολιτικό και οικονομικό σκηνικό. Την Κυριακή 3 Απριλίου ξεκίνησε η δημοσίευση των λεγομένων Panama Papers από την Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists – ICIJ), την Süddeutsche Zeitung και τoν Guardian. Το γνωστό και ως “σκάνδαλο του αιώνα” αποκαλύφθηκε μέσα από έναν τεράστιο όγκο δεδομένων -11,5 εκατομμύρια έγγραφα ή 2,6 TB πληροφοριών- του πανίσχυρου δικηγορικού ομίλου Mossack Fonseca, ο οποίος έχει έδρα στον Παναμά και υποκαταστήματα σε Χονγκ Κονγκ, Ζυρίχη, Μαϊάμι και δεκάδες άλλες περιοχές σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα έγγραφα αυτά εμπλέκουν έναν μεγάλο αριθμό τραπεζών, αρχηγών κρατών, υψηλόβαθμων πολιτικών και συγγενικών τους προσώπων, αλλά και εγκληματιών και διασημοτήτων από ολόκληρο τον κόσμο σε υπεράκτιες εταιρείες που χρησιμοποιούνται για ξέπλυμα χρήματος και φοροδιαφυγή. Ήδη πραγματοποιήθηκε εισαγγελική έρευνα στην έδρα του ομίλου στον Παναμά.
Ο εν λόγω όμιλος έχει διαμεσολαβήσει από το 1970 μέχρι σήμερα σε πάνω από 500 τράπεζες και θυγατρικές τραπεζών για την διαχείριση υπεράκτιων εταιρειών. Μέσα σε αυτόν τον κατάλογο δεσπόζουν τα ονόματα της UBS, η οποία έχει χρησιμοποιήσει τον όμιλο Mossack Fonseca για την δημιουργία πάνω από 1.100 υπεράκτιων εταιρειών, και της HSBC, με στο ενεργητικό της πάνω από 2.330! Άλλες τράπεζες που εμπλέκονται είναι η Societe Generale, η Λουξεμβουργιανή Landsbanki, η Credit Suisse, η Rothschild Trust, η Commerzbank και η HSH Nordbank.
Εκτός των τραπεζών τα έγγραφα αναφέρουν και πολλές διασημότητες, όπως ο Τσάκι Τσαν, οι οποίες χρησιμοποίησαν την Mossack Fonseca για να φυγαδεύσουν τις περιουσίες τους μακριά από τα αρπακτικά νύχια των φορολογικών μηχανισμών. Την τιμητική της έχουν η UEFA και η FIFA, με τον Μισέλ Πλατινί και τον Ζερόμ Βαλκ να πρωταγωνιστούν σε φορολογικές απάτες μέσω του ομίλου, στις οποίες φέρεται να εμπλέκεται και ο ποδοσφαιρικός αστέρας Λιονέλ Μέσι.
Κανένα τέτοιας εμβέλειας σκάνδαλο δεν θα ήταν βέβαια ολοκληρωμένο χωρίς την εμπλοκή μερικών αρχηγών κρατών, και αυτό ασφαλώς δεν αποτελεί εξαίρεση. Άμεσα ή έμμεσα εμπλέκονται ο Ρώσσος πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν, ο Ουκρανός ομόλογός του Ποροσένκο, ο Αργεντίνος Μαουρίσιο Μάκρι, ο πρόεδρος της Κίνας Ζι Τσινπίνγκ, ο βασιλιάς της Σαουδικής Αραβίας, ο πρόεδρος του Πακιστάν, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Αλίγεφ και ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Ντέιβιντ Κάμερον (μέσω του πατέρα του Ίαν). Βαθείς τριγμούς στο αστικό πολιτικό σκηνικό προκαλούν οι αποκαλύψεις των Panama Papers στη Βραζιλία, όπου όχι μόνο φανερώνεται ο εγκληματικός ρόλος του τέως προέδρο Λούλα ντα Σίλβα στο μεγαλύτερο σκάνδαλο ξεπλύματος πολιτικού χρήματος στην ιστορία της Βραζιλίας, αλλά εμπλέκεται και η νυν πρόεδρος Ντίλμα Ρούσεφ. Ήδη 5 μέλη του γραφείου του ομίλου Mossack Fonseca στη Βραζιλία συνελήφθησαν στα πλαίσια της δικαστικής έρευνας για το σκάνδαλο αυτό.
Η Ελλάδα βεβαίως δεν θα μπορούσε να λείπει από μια τέτοια ιστορία. Τα Panama Papers αποκαλύπτουν πως ο Σταύρος Παπασταύρου, στενός συνεργάτης του Αντώνη Σαμαρά, γραμματέας διεθνών υποθέσεων της Νέας Δημοκρατίας από το 2004 έως το 2015 και αναπληρωτής επικεφαλής προσωπικού για ευρωπαϊκές και διεθνείς υποθέσεις από το 2012 έως το 2015, υπήρξε μέλος στα συμβούλια των εταιρειών Green Shamrock Foundation και Diman Foundation από το 2005 έως το 2014, ενώ το 2006 έγινε αντιπρόεδρος της Aisios Foundation, από την οποία σύμφωνα με νομική εταιρεία που την εκπροσωπεί παραιτήθηκε το 2012.
Τα Panama Papers ήδη έχουν προκαλέσει την πτώση μιας κυβέρνησης. Ο πρωθυπουργός της Ισλανδίας Σίγκμουντουρ Ντάβιντ Γκουνλάουγκσον, οποίος είχε αναδυθεί στην εξουσία μέσα από το κίνημα InDefence ενάντια στην τραπεζική κρίση της χώρας στην αρχή της παγκόσμιας καπιταλιστικής κρίσης, δεν άντεξε ούτε 48 ώρες μετά την δημοσιοποίηση ότι ο εν λόγω πολιτικός “αμέλησε” να δηλώσει ότι κατείχε το 50% της υπεράκτιας εταιρείας Wintris όταν τον Απρίλη του 2009 εκλέχθηκε στην Ισλανδική βουλή, ενώ λίγο αργότερα “πούλησε” το μερίδιό του στη γυναίκα του έναντι ενός (1) δολαρίου. Αν μη τι άλλο η ιστορία αυτή φανέρωσε πόσο κοντά ποδάρια έχει το σκανδιναβικό μοντέλο αντιμετώπισης της κρίσης και κατά πόσον τελικά η Ισλανδία είναι παράδειγμα προς μίμηση, όπως διατεινόταν πριν μερικά χρόνια και μεγάλη μερίδα της αριστεράς στην Ελλάδα.
Το μέγεθος των αποκαλύψεων έχει ασφαλώς οδηγήσει και σε πολλές υποθέσεις για το ποιός βρίσκεται πίσω από αυτές τις αποκαλύψεις, με τις θεωρίες να εκτείνονται από την CIA μέχρι την ρωσσική RMF, μυστική υπηρεσία απόλυτα ελεγχόμενη από τον Πούτιν. Πολλά ερωτηματικά δημιουργεί ασφαλώς το γεγονός ότι η ICIJ χρηματοδοτείται από το Centre for Public Integrity των ΗΠΑ, το οποίο με την σειρά του χρηματοδοτείται από τα Open Society Foundation του Σόρος, Ford Foundation, Rockefeller Family Fund και άλλα “φιλανθρωπικά” ιδρύματα. Το Open Society Foundation μαζί με την USAID αναφέρονται και ως χρηματοδότες της ιστοσελίδας του Organized Crime and Corruption Reporting Project.
Παρ’ όλα αυτά και παρά τα όποια στοιχεία μπορεί να αποκρυφθούν ή να μην φανερωθούν μέσα από τα Panama Papers, παραμένει η μεγαλύτερη αποκάλυψη των τελευταίων δεκαετιών για την αλληλοσύνδεση και διαφθορά του πολιτικού και επιχειρηματικού κόσμου. Aαφαλώς, χωρίς τις συγκρούσεις και τους ανταγωνισμούς που έχει παράξει η παγκόσμια κρίση, πολλά από αυτά τα στοιχεία θα παρέμεναν στο σκοτάδι. Τα στοιχεία κραυγάζουν αυτό που ήταν εν πολλοίς ήδη γνωστό: ότι ενώ οι φτωχοί ξεζουμίζονται στους φόρους και μειώνονται οι μισθοί κι οι συντάξεις για να πληρώνονται τα δημόσια χρέη, οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ φυγαδεύουν τα πλούτη της σε φορολογικούς παραδείσους και δεν πληρώνουν δεκάρα τσακιστή. Η εύρος της διαφθοράς είναι τόσο μεγάλο που τίποτε λιγότερο από την απαλλοτρίωση των απαλλοτριωτών των ζωών μας μπορεί να λύσει το πρόβλημα.
Μarius V.
