Η φωνή των εργαζόμενων όχι μόνο δεν εισακούεται, αλλά καταπνίγεται
της Μαργαρίτας Κουτσανέλλου
Η οικονομική διαχείριση των αγροτικών επιδοτήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τον ΟΠΕΚΕΠΕ, νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου εποπτευόμενο από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει αναδειχθεί και δικαίως ως ένα τεράστιο σκάνδαλο. Το θέμα είναι να μη γίνεται αυτό για τους λάθος λόγους, καθώς κυβερνητικοί και άλλοι παράγοντες επιχειρούν να στρέψουν την οργή, τις ευθύνες και το ανάθεμα, στους τελευταίους τροχούς της αμάξης, στους απλούς εργαζόμενους.
Οι διαστάσεις του σκανδάλου, με το χορό των εκατομμυρίων παράνομων επιδοτήσεων, και τις -διαχρονικές- ευθύνες υπουργών, του Βορίδη, του Αυγενάκη και άλλων, είναι αναμφισβήτητες. Εδώ θα επιχειρήσουμε να ρίξουμε φως στο σκάνδαλο από τη σκοπιά των εργαζομένων.
Να ξεκινήσουμε λέγοντας ότι στον κυκεώνα που έχει ξεσπάσει, όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, (εκπρόσωποι αγροτών, πολιτικοί εκπρόσωποι της συμπολίτευσης ή της αντιπολίτευσης, κυβερνητικοί εκπρόσωποι κ.λπ.), είτε από θέση επίθεσης, είτε από θέση άμυνας, παίρνουν το λόγο αφειδώς, απολογούμενοι ή αναλύοντας, αποκαλύπτοντας ή καταγγέλλοντας. Σε αυτούς που δίνεται λίγο έως καθόλου βήμα, είναι οι εργαζόμενοι του Οργανισμού. Τα Δελτία Τύπου που εκδίδει ο Πανελλήνιος Σύλλογος Εργαζόμενων ΟΠΕΚΕΠΕ μετά βίας βλέπουν το φως της δημοσιότητας και μάλιστα σε εξαιρετικά περιορισμένα μέσα. Όπου και όταν τους δίνεται βήμα στην τηλεόραση, οι δηλώσεις τους πετσοκόβονται. Και όχι μόνο αυτό.
Οι απλοί εργαζόμενοι έχουν ήδη τεθεί στο στόχαστρο της κυβέρνησης, ενώ τα κόμματα της αντιπολίτευσης χωρίς εξαίρεση, μέχρι στιγμής δεν φαίνεται να έχουν καμία πρόθεση να τους ακούσουν. Όσο για τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, Π. Μαρινάκη έχει αναλάβει ανερυθρίαστα την υλοποίηση της προσφιλούς πολιτικής πρακτικής του φορτώματος των ευθυνών της αποκαλυπτόμενης κατάχρησης εξουσίας, αθέμιτης και ιδιοτελούς πολιτικής εκμετάλλευσης, αυθαιρεσίας και ό,τι άλλο αποδειχθεί, στους απλούς υπαλλήλους του Οργανισμού.
Σύμφωνα με αυτόν λοιπόν, αναφερόμενος στο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, μέχρι στιγμής δεν προκύπτουν ευθύνες για πολιτικά πρόσωπα. Αντίθετα τόνισε ότι «υπάρχουν ενδείξεις για πλημμελείς ελέγχους και πιθανές δόλιες ενέργειες από υπηρεσιακούς παράγοντες σε χαμηλά κλιμάκια της διοίκησης.» Ανέφερε συγκεκριμένα ότι η δημόσια διοίκηση είναι σύνθετη και ότι υπάρχει ατομική ευθύνη του κάθε υπαλλήλου, καθώς και συνολική ευθύνη εποπτείας. Επισήμανε «ότι δεν είναι σωστό να κατηγορούνται διατελέσαντες υπουργοί επειδή, επί των ημερών τους, κάποιοι υπηρεσιακοί –σε χαμηλά μάλιστα κλιμάκια– ενός οργανισμού που υπάγεται στο υπουργείο, δεν έκαναν καλά τη δουλειά τους, είτε σκόπιμα είτε από αμέλεια», όπως είπε χαρακτηριστικά.
Όλοι γνωρίζουμε βέβαια, ποιοι άνθρωποι, σε ποιες καρέκλες και ποια κέντρα οικονομικής και πολιτικής εξουσίας κινούν τα νήματα στην πραγματική ζωή και έχουν υπό τον έλεγχό τους και το τελευταίο ευρώ που διακινείται στη χώρα!
Το πραγματικό σκάνδαλο στην περίπτωση του ΟΠΕΚΕΠΕ, όπως και κάθε δημόσιου φορέα που λειτουργεί υπό τις ίδιες συνθήκες είναι πρώτα απ’ όλα οι εσκεμμένες θεσμικές και οργανωτικές αβελτηρίες και αντιφάσεις, οι οποίες πρακτικά προδιαγράφουν την κατάληξη σε αδυναμία επιτέλεσης του έργου του φορέα. Της ευδοκίμησης με άλλα λόγια πρόσφορου εδάφους για σκανδαλώδη διαχείριση, από όποιον βέβαια βρίσκεται στα καίρια πόστα.
Ας δούμε πώς ακριβώς εκφράζεται αυτό, από τους ίδιους τους εργαζόμενους, οι οποίοι υπογραμμίζουν με νόημα ότι ο Οργανισμός δεν κάνει τίποτα άλλο από το να «εφαρμόζει τους κανονισμούς όπως ορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις Εθνικές επιλογές που αποτυπώνονται σε σειρά υπουργικών αποφάσεων, εγκυκλίων και οδηγιών.»
Και συνεχίζουν:
«Καλούμαστε να εφαρμόσουμε διαχρονικά τις πολιτικές επιλογές για την καταβολή ενισχύσεων χωρίς σημαντικά εργαλεία, δηλαδή:
- Χωρίς Διαχειριστικά Σχέδια Βόσκησης (η εκπόνηση των οποίων εκκρεμεί τουλάχιστον τα τελευταία 10 χρόνια και αφορά την ενίσχυση της εκτατικής κτηνοτροφίας και της διατήρησης των βοσκοτόπων της χώρας
- Χωρίς ολοκληρωμένο εθνικό κτηματολόγιο και δασολόγιο που αφορά στην τεκμηρίωσης της κατοχής της γης
- Χωρίς βάση δεδομένων ηλεκτρονικών ενοικιαστηρίων που αφορά στην τεκμηρίωση της ενοικίασης της γης
- Χωρίς τη δυνατότητα μοναδικής επιβεβαίωσης της κατοχής γης μέσω του ΑΤΑΚ του Ε9
Αυτά τα εργαλεία θα διευκόλυναν το ελεγκτικό μας έργο και δεν θα οδηγούσαν στην εφαρμογή τεχνικών λύσεων.»
(Όπου «τεχνικές λύσεις» βλέπε τη δυνατότητα που δινόταν στους επιδοτούμενους ενώ έχουν τα ζώα τους π.χ. στην Κρήτη, τα βοσκοτόπια που υποτίθεται τους αντιστοιχούσαν, να βρίσκονται οπουδήποτε, ανά την Ελλάδα.)
Σύμφωνα με τους εργαζόμενους:
«Η υπόθεση με τα βοσκοτόπια οφείλεται αποκλειστικά στην απουσία δασολογίου και κτηματολογίου, σε συνδυασμό με την επί δέκα έτη συνεχή αναβολή υλοποίησης των διαχειριστικών σχεδίων βόσκησης και την καταγραφή των ζώων στην Κτηνιατρική Βάση Δεδομένων κατά δήλωση των κτηνοτρόφων, λόγω έλλειψης κτηνιάτρων. Σε κάθε περίπτωση, τόσο η διαχείριση των βοσκοτόπων, όσο και η καταγραφή των ζώων δεν είναι αρμοδιότητες του ΟΠΕΚΕΠΕ ο οποίος από το 2017 έχει διενεργήσει δεκάδες χιλιάδες διοικητικούς ελέγχους και επιτόπιους ελέγχους για το θέμα αυτό, με πολύ μεγάλο ποσοστό απορρίψεων.
Για την επιβεβαίωση της αγροτικής δραστηριότητας έχει αναπτυχθεί ένα σύστημα ελέγχων μέσω δυναμικών δορυφορικών δεδομένων, ψηφιακών χαρτών και χιλιάδων τακτικών και ειδικών ελέγχων. Όπως γίνεται κατανοητό οι 520 υπάλληλοι είναι αδύνατον να είναι στο πεδίο και για τις 650.000 αγροτικές εκμεταλλεύσεις και τα 6.500.000 αγροτεμάχια της χώρας.»
Σε παλαιότερη (περσινή) ανακοίνωσή τους αναφέρονται σε αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα, τα οποία για να βοηθήσουμε στην αποκωδικοποίηση των διατυπώσεων, αφορούν στον ανταγωνισμό μεταξύ μεγάλων ιδιωτικών εταιρειών για την ανάληψη του έργου της λειτουργίας του ΟΣΔΕ. (Το ΟΣΔΕ είναι το πληροφοριακό σύστημα μέσω του οποίου γίνεται: η δήλωση καλλιέργειας ή εκμετάλλευσης από τους αγρότες, η καταγραφή των αγροτεμαχίων, ζώων, σταβλικών εγκαταστάσεων κ.λπ., η υποβολή αιτήσεων για επιδοτήσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), και η εξέταση της επιλεξιμότητας για πληρωμές (από τον ΟΠΕΚΕΠΕ).
Αυτή η βάση δεδομένων, η οποία δεν είναι ανοιχτή όπως ζητάνε συστηματικά συνδικαλιστικοί φορείς εργαζόμενων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΟΓΕΔΥ), είναι στην ουσία ένα εργαλείο τεράστιας ισχύος, αφού οι έχοντες πρόσβαση σε αυτή, από ένα επίπεδο και πάνω, γνωρίζουν τις αναγκαίες πληροφορίες, ώστε να στήσουν στη συνέχεια κάθε είδους «εικονική πραγματικότητα», που θα τους αποφέρει πολλές χιλιάδες ευρώ στο όνομα της ανάπτυξης του αγροτικού τομέα. Το ποιος θα έχει υπό τον έλεγχό του αυτές τις πολύτιμες πληροφορίες, μπορούμε να καταλάβουμε ότι αποτελεί πεδίο δόξης λαμπρό στη διαπλοκή επιχειρηματικών και πολιτικών λόμπι και στη σφοδρή σύγκρουση μεταξύ τους, καθώς «είναι πολλά τα λεφτά, Άρη».
Είναι κοινό μυστικό στην αγροτική πιάτσα ότι δύο μεγάλες εταιρείες με τεράστια συγκρουόμενα οικονομικά συμφέροντα κονταροχτυπιούνται ανελέητα για το ποια θα θέσει υπό τον έλεγχό της αυτή την πολύτιμη βάση δεδομένων. Ανάλογα με την πολιτική συγκυρία, είτε η μία, είτε η άλλη, αποκτούσε τις αναγκαίες προσβάσεις και συμμαχίες τόσο σε κυβερνητικό επίπεδο, φτάνοντας μέχρι και τον Πρωθυπουργό, όσο και στο επίπεδο της Διοίκησης, αλλά και υψηλόβαθμων -προφανώς- στελεχών του Οργανισμού. Μάλιστα, εξ όσων είναι γνωστά σήμερα, πλέον προχωρούν σε κοινοπραξία, προκειμένου να αναλάβουν το έργο χωρίς να τσακώνονται μεταξύ τους ούτε οι ίδιες, ούτε τα πολιτικά και κυβερνητικά λόμπι που υποστηρίζουν κάθε μία από αυτές. Φαγωμάρα που έθετε σε διακινδύνευση την αποκάλυψη της σκανδαλώδους, ιδιοτελούς διαχείρισης των ευρωπαϊκών αγροτικών επιδοτήσεων για την πολιτική εκμετάλλευση και αποκόμιση οφέλους από τα κόμματα εξουσίας (χαρακτηριστικό παράδειγμα η εκλογική μεταστροφή της Κρήτης σε «μπλε Κρήτη» στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές).
Ας διαβάσουμε τι έγραφαν οι εργαζόμενοι στον ΟΠΕΚΕΠΕ πριν ένα χρόνο:
«…Σε αυτό το σημείο, ως εργαζόμενοι σε έναν Φορέα που βάλλεται στα όρια της συκοφαντίας από κέντρα που εξυπηρετούν οικονομικά συμφέροντα και πολιτικές σκοπιμότητες, με δημοσιεύματα που μοναδικό στόχο έχουν τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης, ζητάμε να ληφθούν μέτρα και πολιτικές αποφάσεις προκειμένου ο ΟΠΕΚΕΠΕ να συμμορφωθεί πλήρως με τις απαιτήσεις της Ε.Ε και να σταματήσει να αποτελεί μέσο πολιτικής αντιπαράθεσης και αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων. Για μια ακόμα φορά υπενθυμίζουμε ότι ο ΟΠΕΚΕΠΕ, όπως όλοι οι Οργανισμοί Πληρωμών της Ε.Ε. δεν νομοθετεί και δεν είναι υπεύθυνος για τις επιλογές της ΚΑΠ, αλλά εφαρμόζει τις αποφάσεις του ΚΜ. Οι εργαζόμενοι όλα αυτά τα χρόνια στηρίζουμε τον Οργανισμό με όλες μας τις δυνάμεις και καταβάλουμε μεγάλες προσπάθειες, κάτω από δύσκολες συνθήκες, να εξυπηρετήσουμε όσο καλύτερα μπορούμε και με όσα μέσα διαθέτουμε τον αγρότη…»
Καλό είναι να τονίσουμε στο σημείο αυτό ότι κανείς δεν υπερασπίζεται όποιον μέσα σε αυτό το σαθρό και ευνοϊκό για απάτες και καταχρήσεις θεσμικό περιβάλλον (και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης), έστησε ενδεχομένως τις μικρές, πόσο μάλλον, τις μεγάλες κομπίνες του. Το αντίθετο. Καλό είναι επίσης να αναρωτηθούμε γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση στη συγκεκριμένη περίοδο αποφάσισε να ασχοληθεί με τις καταγγελίες που εδώ και χρόνια γίνονται για διασπάθιση των κοινοτικών ενισχύσεων. Άραγε έχει να κάνει με το ότι οι κρουνοί χρηματοδότησης στις ευρωπαϊκές πολιτικές, όπως η ΚΑΠ, πρέπει να κλείσουν, λόγω της στροφής της ΕΕ στην πολεμική οικονομία; Δικαιούμαστε να το υποθέσουμε.
Μέχρι τα τώρα, στο όνομα της αγροτικής ανάπτυξης και της ΚΑΠ, είδαμε να χρηματοδοτούνται κατασκευαστικές εταιρείες, ακόμα και βασιλιάδες για να διεξάγουν τα κυνήγια τους σε αλεπούδες και ελάφια! Το μόνο που δεν είδαμε είναι την ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής. Οι αγρότες σε όλη την Ευρώπη, λιγοστεύουν αριθμητικά, μεγαλώνουν σε ηλικία, οι αγροτικές καλλιέργειες συρρικνώνονται, η αγροτική παραγωγή εγκαταλείπεται και αντικαθίσταται από εισαγωγές. Κάτι σάπιο υπάρχει λοιπόν, στο βασίλειο της ελληνικής, αλλά και ευρωενωσιακής επικράτειας και αυτό δεν είναι σίγουρα οι υπάλληλοι του ΟΠΕΚΕΠΕ.
Οι υπάλληλοι, οι οποίοι αίφνης, και από εκεί που η Νέα Δημόσια Διοίκηση τούς ζητούσε –όπως και σε όλο το δημόσιο τομέα– να εγκαταλείψουν τη διοίκηση των διαδικασιών, προκειμένου σε συνθήκες διαρκούς κρίσης (υποστελέχωση και υποχρηματοδότηση του Οργανισμού) να βγαίνει η δουλειά (διοίκηση των αποτελεσμάτων), τώρα καλούνται πιθανόν να απολογηθούν για τυχόν ατόνηση στην τήρηση των διαδικασιών (cross-checks), οι οποίες μπορούν να διασφαλίσουν την ανεξαρτησία, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. Το πιθανότερο, κάτι τέτοιο θα έχει κατά νου ο πολύς κ. Μαρινάκης και η πλήρως απαξιωμένη κυβέρνηση στην οποία συμμετέχει, προκειμένου να «μπαζώσουν» ακόμα ένα κατάδικό τους σκάνδαλο και να προστατέψουν από την πολιτική κηλίδωση και τις τυχόν ποινικές ευθύνες τα πρωτοκλασάτα στελέχη τους που θήτευσαν στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης (Βορίδης, Αυγενάκης κ.λπ.), ρίχνοντας τις ευθύνες στους εργαζόμενους. Εξάλλου, η πολυσυζητημένη συνταγματική θεσμοθέτηση της ατομικής αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων και άρση της μονιμότητας, αυτές τις «δουλίτσες» θέλει να διευκολύνει.
Επειδή λοιπόν, η πατέντα της επίρριψης ευθυνών στη βάση της διοικητικής ιεραρχίας όταν «σκάει μία κρίση στη βάρδια τους» είναι από παλιά γνωστή και προσφιλής στην εκτελεστική και διοικητική εξουσία (Υπουργοί και Διοικήσεις δημόσιων φορέων), καλό θα ήταν να συμπεριλάβουμε στις εκτιμήσεις μας τι λένε οι ίδιοι οι εργαζόμενοι:
ΔΕΛΤΙΑ ΤΥΠΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΟΠΕΚΕΠΕ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ: ΨΗΦΙΣΜΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΣΤΟΥΣ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΤΟΥ ΟΠΕΚΕΠΕ
