του Άρη Μαραβά
Τα γεγονότα της 2ας Μαΐου 2014 στην Οδησσό παραμένουν μία από τις πιο σκληρές και αιματηρές εκφράσεις ταξικής βίας που εξαπολύθηκε κατά τη «μεταμόρφωση» της Ουκρανίας μετά το Μαϊντάν. Σαράντα δύο ζωές αφανίστηκαν μέσα στον Οίκο των Συνδικάτων από φασιστικές ομάδες που έδρασαν με ασυλία – και με τη σιωπηρή συνενοχή του κράτους, στην καλύτερη περίπτωση, γιατί μαρτυρίες φέρουν την αστυνομία να πυροβολεί κατά των εργατών. Αν και η κυρίαρχη αφήγηση έχει επιδιώξει να εξαγνίσει το γεγονός, παρουσιάζοντας τα θύματα ως πιόνια σε μια γεωπολιτική σκακιέρα ή ως άτυχους σε ένα χάος χωρίς πρόθεση, μια προσεκτικότερη ανάλυση αποκαλύπτει μια βαθύτερη αλήθεια: στην Οδησσό δεν συνέβη μια απλή «σύγκρουση» διαδηλωτών, αλλά μια πολιτικά οργανωμένη πράξη ταξικής τρομοκρατίας, με στόχο να συντρίψει την εργατική αντίσταση ενάντια στον ιμπεριαλιστικό μετασχηματισμό και την εθνικιστική παλινόρθωση.
Η Ταξική Ταυτότητα των Θυμάτων
Οι άνθρωποι που κάηκαν εκείνη τη μέρα δεν ήταν φασίστες, εξτρεμιστές ή πράκτορες ξένων δυνάμεων. Ήταν εργάτες, συνταξιούχοι, φοιτητές και ακτιβιστές – κοινός λαός μιας ιστορικά βιομηχανικής, ρωσόφωνης πόλης με βαθειές ρίζες στο ρωσικό και το σοβιετικό εργατικό κίνημα. Είχαν συγκεντρωθεί για να εκφράσουν την αντίθεσή τους στο πραξικόπημα του Φεβρουαρίου 2014, που έφερε στην εξουσία μια κυβέρνηση ταγμένη στο ΝΑΤΟ, υποταγμένη στη λιτότητα του ΔΝΤ, και ενισχυμένη από ακροδεξιές φασιστικές φράξιες όπως ο Δεξιός Τομέας και το κόμμα Σβομπόντα.
Δεν ήταν α-πολιτικοί διαδηλωτές. Ήταν φορείς μιας λαϊκής αντίστασης που απέρριπτε τα νεοφιλελεύθερα διατάγματα, την πολιτισμική και γλωσσική εξάλειψη, και πάνω απ’ όλα την εμπορευματοποίηση της ζωής τους και του μόχθου τους. Ήταν η άλλη όψη του Μαϊντάν – ένα ταξικό, αντι-ιμπεριαλιστικό ρεύμα που έπρεπε να εξοντωθεί για να ανοιχτεί ο δρόμος της ενσωμάτωσης της Ουκρανίας στο δυτικό καπιταλιστικό μπλοκ.
Ο Φασισμός ως Εκτελεστικό Όργανο του Κεφαλαίου
Οι επιτιθέμενοι – φασιστικές συμμορίες του δρόμου υπό την αιγίδα τού μετα-Μαϊντάν κράτους- λειτούργησαν ως η παραστρατιωτική πτέρυγα της παλινορθωτικής τάξης. Εκτέλεσαν με φρικιαστική αποτελεσματικότητα ό,τι δεν μπορούσαν να κάνουν οι επίσημοι θεσμοί ανοιχτά: να τρομοκρατήσουν και να φιμώσουν έναν λαό που αντιστεκόταν στο νέο καθεστώς. Η παθητικότητα της αστυνομίας και της πυροσβεστικής δεν ήταν αποτυχία – ήταν συστημική πρόθεση. Ήταν η λογική συνέπεια του αυταρχικού παλινορθούμενου καπιταλισμού σε κρίση.
Όταν η καπιταλιστική δημοκρατία δεν μπορεί πλέον να διασφαλίσει την κυριαρχία μέσω συναίνεσης, στρέφεται στην καταστολή. Ο φασισμός δεν είναι ιστορική παρέκκλιση, αλλά εργαλείο – ένα μέσο για να συνθλίψει την ανεξάρτητη εργατική οργάνωση και να εξαλείψει κάθε εμπόδιο στο κέρδος. Στην Οδησσό, ο φασισμός έκανε ακριβώς αυτό.
Ο Ρόλος του Ουκρανικού Εθνικισμού
Ο εθνικισμός που προβλήθηκε μετά το 2014 λειτούργησε ως ιδεολογικό περιτύλιγμα του ιμπεριαλισμού και της καπιταλιστικής παλινόρθωσης. Μετατρέποντας τον ταξικό αγώνα σε υποτιθέμενη μάχη «εθνικής ενότητας» απέναντι στην «τρομοκρατία των αποσχιστών», το καθεστώς νομιμοποίησε την καταστολή και δαιμονοποίησε τη διαφωνία. Ο εθνικισμός αυτός δεν ήταν αυθόρμητη έκφραση ταυτότητας, αλλά κατασκευασμένη ιδεολογία – ένα εργαλείο διαίρεσης της πολυεθνοτικής εργατικής τάξης, για να αποτραπεί η ενότητά της.
Τα θύματα της σφαγής δεν ήταν «φιλορώσοι» με τον τρόπο που τους παρουσιάζουν τα δυτικά ΜΜΕ ή οι Ουκρανοί εθνικιστές. Δεν ήταν πράκτορες του Κρεμλίνου. Ήταν εργάτες που θυμούνταν τι θα πει εργασία, υγεία και στέγαση σε ένα διαφορετικό σύστημα. Πολλοί ήταν αριστεροί, κομμουνιστές, σοσιαλιστές – άνθρωποι που ακόμα τολμούσαν να μιλούν με τη γλώσσα του ταξικού αγώνα, σε μια χώρα όπου αυτή η γλώσσα ποινικοποιούνταν.
Η Φάρσα της Ευρωπαϊκής «Δικαιοσύνης»
Η πρόσφατη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) είναι μια κυνική χειρονομία. Δεν αποσκοπεί στην απόδοση δικαιοσύνης, αλλά στην επαναφορά της φήμης των φιλελεύθερων θεσμών που συνέπραξαν με το μετα-Μαϊντάν καθεστώς. Αν και αναγνωρίζει την αποτυχία της Ουκρανίας να διερευνήσει, επαναλαμβάνει τη ρητορική περί «ρωσικής παραπληροφόρησης» και αφήνει υπονοούμενα ευθύνης των ίδιων των θυμάτων. Η παρουσία Ουκρανού δικαστή στη σύνθεση του δικαστηρίου φανερώνει το γελοίο του πράγματος.
Αυτή η απόφαση δεν είναι παρά διαχείριση ζημιάς. Είναι αντίδραση στο γεγονός της δυτικής συνενοχής στην άνοδο του φασισμού στην Ουκρανία – μια μεθοδευμένη προσπάθεια να προσφερθεί συμβολική αποκατάσταση χωρίς να θιγεί η ουσία του εγκλήματος.
Από την Οδησσό ως τη Γάζα: Ένα Παγκόσμιο Μοτίβο
Η σφαγή στην Οδησσό δεν είναι μεμονωμένο περιστατικό. Είναι μέρος ενός παγκόσμιου προτύπου ταξικής βίας, εφαρμοζόμενης μέσω του εθνικισμού, μιλιταρισμού και ιμπεριαλισμού. Από τους βομβαρδισμούς στη Γάζα, μέχρι τις αστυνομικές δολοφονίες στο Φέργκιουσον, λειτουργεί το ίδιο σύστημα: καθεστώτα του κεφαλαίου που, όταν απειλούνται από τη λαϊκή αντίσταση, απαντούν με άκρατη βία.
Είτε πρόκειται για τους Ουκρανούς φασίστες, είτε για τις Ισραηλινές Ένοπλες Δυνάμεις, είτε για τις στρατιωτικοποιημένες αστυνομίες των ΗΠΑ – πρόκειται για ένοπλους εκτελεστές του παγκόσμιου κεφαλαίου. Αποστολή τους: η καταστολή της εξέγερσης, η εξάλειψη της «απειλής» της εργατικής αφύπνισης, και η ομαλή συνέχιση της λεηλασίας.
Η σφαγή στην Οδησσό ήταν ένα μήνυμα – ένα προειδοποιητικό σήμα που ξεπερνά τα σύνορα. Είπε στον κόσμο: έτσι τιμωρείται η εργατική τάξη όταν ορθώνει ανάστημα απέναντι στη νεοφιλελεύθερη τάξη πραγμάτων. Θα κατηγορηθεί για προπαγάνδα, θα συκοφαντηθεί ως τρομοκρατία, και θα βρεθεί αντιμέτωπη με φωτιά και θάνατο.
Όμως ο λαός της Οδησσού δεν ξέχασε. Ούτε πρέπει εμείς. Η μνήμη των θυμάτων δεν είναι απλώς τραγωδία – είναι κάλεσμα σε δράση. Ήταν μάρτυρες ενός ακήρυχτου ταξικού πολέμου που συνεχίζεται. Και η θυσία τους απαιτεί όχι σιωπή, αλλά αλληλεγγύη.
Η αληθινή δικαιοσύνη δεν θα έρθει από δικαστήρια του Στρασβούργου, ούτε από εκλογές κάτω από ξένη επιτήρηση. Θα έρθει μέσα από τον ταξικό αγώνα, από τη διεθνιστική αντίσταση, και από την επαναστατική ανατροπή του συστήματος που έκανε την Οδησσό δυνατή.
Καμία δικαιοσύνη στον καπιταλισμό.
Καμία ειρήνη χωρίς επανάσταση.
