του Γιάννη Αγγέλη
Η κυβέρνηση τόσο στη Θεσσαλονίκη όσο και σε ένα μαραθώνιο κλειστών συναντήσεων με ομάδες δημοσιογράφων από τα ΜΜΕ, έχει αποδυθεί σε έναν αγώνα δρόμου να πείσει πως η άνοδος των τιμών και ειδικά στο ρεύμα και στα τρόφιμα είναι κάτι παροδικό και… δεν πρέπει να αναφέρεται στα ΜΜΕ!
Η αιτία αυτής της ξαφνικής ανησυχίας και της αγωνίας να υποχρεώσει τα ΜΜΕ να “κρύψουν” τον πληθωρισμό βρίσκεται στον ακόλουθο διάλογο που έγινε στις Βρυξέλλες λίγο μετά την ολοκλήρωση της συζήτησης στο Eurogroup την περασμένη Παρασκευή. Ο διάλογος που αφορά αρμόδιο κυβερνητικό στέλεχος καταγράφεται ακριβώς όπως μεταφέρθηκε από δημοσιογράφο.
«Ο πληθωρισμός είναι ζήτημα επιβίωσης για την κυβέρνηση.
Μετά τις ανατιμήσεις σε είδη πρώτης ανάγκης έρχονται οι απαιτήσεις για αυξήσεις μισθών και συντάξεων για να καλυφθούν οι απώλειες στην τσέπη. Και οι απαιτήσεις έρχονται με πορείες και απεργίες που οδηγούν σε πολιτική αναταραχή…
Από την τσέπη αρχίζει πάντα η πολιτική αποσταθεροποίηση…».
Αυτή την αλήθεια για τον πληθωρισμό επιχειρεί να κρύψει η κυβέρνηση με τον μαραθώνιο κλειστών ενημερώσεων με τους δημοσιογράφους.
Πόσο πραγματικός όμως είναι αυτός ο κυβερνητικός εφιάλτης και πόσο “προσωρινός”, όπως λέει η κυβέρνηση και οι κεντρικοί τραπεζίτες;
Να δούμε τα νεότερα στοιχεία πέρα από την γνωστή κατακόρυφη αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου, του ηλεκτρικού, αλλά και των τροφίμων λαϊκής κατανάλωσης.
Οι νεότερες προβλέψεις των αρμόδιων διεθνών οργανισμών “βλέπουν” τις τιμές του πετρελαίου να ενισχύονται περαιτέρω μέσα στο φθινόπωρο.
Σήμερα είναι ήδη στα 71 – 72 δολάρια το WTI και στα 74 το Brent.
Προϋπόθεση εκτόνωσης των πληθωριστικών πιέσεων διεθνώς ήταν και παραμένει η συγκράτηση των τιμών του WTI, για αρκετούς μήνες κάτω από τα 64 δολάρια.
Οι προοπτικές σήμερα κινούνται προς την απολύτως αντίθετη κατεύθυνση.
Μέσα στο περιβάλλον αυτό, ο χαρακτηρισμός “προσωρινό” που χρησιμοποιείται από τις κεντρικές τράπεζες και την κυβέρνηση για να προσδιοριστεί το φαινόμενο του πληθωρισμού, έχει αρχίσει να ξεθωριάζει.
Ο ακόλουθος πίνακας του Bloomberg που αφορά στον πληθωρισμό στις ΗΠΑ σχολιάζει ότι :
Με τα στάνταρ του 21ου αιώνα ο πληθωρισμός από τον Αύγουστο του 2019, δηλαδή πριν από την πανδημία, δείχνει ήδη πολύ σοβαρός.
Με άλλα λόγια δεν πρόκειται για μία τάση η οποία είναι το φυσιολογικό και “παροδικό” αποτέλεσμα της πανδημίας, αλλά για κάτι που είχε αρχίσει να εμφανίζεται πριν από αυτή, από τον Αύγουστο του 2019, αλλά με την πανδημία και την κατακόρυφη πτώση της ζήτησης που προκάλεσε “εξαφανίστηκε” για να επανεμφανιστεί από τις αρχές του 2021.
Η συζήτηση για την πραγματική δυναμική του πληθωρισμού απασχόλησε “διακριτικά” τους ΥΠΟΙΚ στο τελευταίο Eurogroup και σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες συζητήθηκε με έμφαση μεταξύ ορισμένων υπουργών και της Λαγκάρντ στο περιθώριο της συνάντησης. Μάλιστα στο περιθώριο των συζητήσεων αυτών αναφέρθηκε ότι οι εκτιμήσεις αυτές υποχρεώνουν τις κυβερνήσεις να επανεξετάσουν τους σχεδιασμούς για τους προϋπολογισμούς του 2022, μαζί και το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης στην Αθήνα.
Ήδη, οι σχετικοί προβληματισμοί διατυπώνονται με ολοένα και μεγαλύτερη ένταση ακόμα και από ορισμένα κυβερνητικά στελέχη, που δεν φαίνεται να πείθονται από τις διαβεβαιώσεις της διοίκησης της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ), ότι η πίεση από την πλευρά του πληθωρισμού θα είναι προσωρινή και “δεν θα πρέπει να παρεξηγηθεί…”.
Είναι άξιο ενδιαφέροντος ότι ανάλογοι προβληματισμοί έχουν αρχίσει να διατυπώνονται και στα αρμόδια κλιμάκια της ΤτΕ παρά τις αντίθετες δημόσιες δηλώσεις. Οι προβληματισμοί αυτοί βρίσκονται στη σκιά ανάλογων συζητήσεων που ήδη γίνονται στο εσωτερικό της ΕΚΤ παρά τις περί του αντιθέτου δημόσιες διαβεβαιώσεις.
Τους προβληματισμούς αυτούς άλλωστε διατύπωσε πρόσφατα δημόσια, αλλά με διαφορετικό τρόπο και ο επικεφαλής της Bundesbank Γιένς Βάιντμαν, ο οποίος υποστήριξε ότι οι πληθωριστικές πιέσεις μπορούν να είναι παροδικές, αλλά μόνο με την προϋπόθεση ότι δεν θα υπάρξει και δεύτερος κύκλος πιέσεων που να προέρχεται από αυξήσεις αμοιβών (σ.σ. που θα στοχεύουν στην αποκατάσταση της απώλειας της αγοραστικής δύναμης).
Η παρατήρηση Βάιντμαν είχε ως -ανομολόγητη- αφετηρία την προεκλογική δέσμευση του πολύ πιθανού νικητή των επερχόμενων εκλογών στη Γερμανία του Όλαφ Σόλτς και του SPD, για αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 25%, στα 12 ευρώ την ώρα από 9 που είναι σήμερα.
Τα νεότερα στοιχεία αυτής της συζήτησης θα τεθούν έτσι κι αλλιώς στο τραπέζι της συνεδρίασης της ΕΚΤ τον Δεκέμβριο, αλλά μέχρι τότε οι κυβερνήσεις θα πρέπει να έχουν διαμορφώσει τα τελικά σχέδια των προϋπολογισμών για το 2022.
Σε κάθε περίπτωση ο νομισματικός πληθωρισμόςαπό πλευράς κεντρικών τραπεζών (η ΕΚΤ έχει διαθέσει 1,4 τρις από το πρόγραμμα αγορών έκτακτης ανάγκης για την πανδημία PEPP και περί τα 2,4 τρις από το πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων APP) και οι διακοπές της παραγωγικής αλυσίδας που έχει προκαλέσει η πανδημία, έχουν τροφοδοτήσει ένα παρατεταμένο κύκλο αυξήσεων, ο οποίος έχει προκαλέσει ένα γενικευμένοανοδικό κύμα στις τιμές παραγωγού τόσο στην Κίνα όσο και στις ΗΠΑ και την Ευρώπη με αποτέλεσμα, το δίμηνο Αυγούστου – Σεπτεμβρίου να αρχίσει η μεταφορά των αυξήσεων αυτών στη λιανική κατανάλωση.
Το πώς αυτή η ανοδική τάση θα επηρεάσει το κόστος του χρήματος στο άμεσο μέλλον αποτυπώνεται στον ακόλουθο πίνακα του Βloomberg στον οποίο υποστηρίζεται ότι : Οι τέσσερις τελευταίες δεκαετίες υποδεικνύουν ότι ο φθηνός δανεισμός είναι παρελθόν εκτός και αν ο πληθωρισμός αρχίζει να πέφτει σύντομα.
Η ανοδική πίεση τόσο στις τιμές παραγωγού όσο και στις τιμές χονδρικής έχει επιδεινωθεί από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στις μεγάλες παραγωγικές περιοχές (Καναδάς, ΗΠΑ, Ν. Ευρώπη, Λ. Αμερική, κ.α. ) βασικών γεωργικών προϊόντων, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι ήδη ισχυρές αυξητικές τάσεις στα τρόφιμα.
Για την Ελλάδα η πίεση από πλευράς ανόδου των τιμών είναι πρωτοφανής όχι μόνο λόγω των αυξήσεων αλλά της ταχύτητας με την οποία αυτές έρχονται. Τέσσερις μονάδες ήταν η αύξηση του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) μέσα στο 2021 στην Ελλάδα.
Η κατακόρυφη αύξηση των τιμών των καυσίμων έχει επιδεινώσει το κόστος τόσο στις μεταφορές όσο και στις αγροτικές καλλιέργειες, γεγονός που πολλαπλασιάζει τις πιέσεις στις τιμές λιανικής στα Σούπερ Μάρκετ, αλλά και στις βασικές υπηρεσίες.
Η ταχύτητα μεταβολής του ΔΤΚ στην Ελλάδα είναι από τις υψηλότερες στην Ε.Ε.
Η παρέμβαση που ανακοινώθηκε από την Κυβέρνηση στις τιμές του ηλεκτρικού, αφαιρεί ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της πίεσης, αλλά ακόμα και αυτό το αποτέλεσμα θα “εξαερωθεί” πολύ γρήγορα το φθινόπωρο, κάτω από την αυξανόμενη πίεση του επερχόμενου νέου κύκλου αυξήσεων στο πετρέλαιο, στο φυσικό αέριο και των τιμών των τροφίμων.
Η πίεση αυτή θα είναι ακόμα μεγαλύτερη αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις για πολύ ψυχρό χειμώνα.
Αν σ’ αυτό το περιβάλλον συνυπολογιστεί η πίεση που ασκεί στο διαθέσιμο εισόδημα η ευδιάκριτη και σταθερή αύξηση στα ενοίκια και γενικά σε ό,τι αφορά την κατοικία (οικοδομικά υλικά, επισκευές, κ.λπ.), προκύπτει ένα ασφυκτικό πλαίσιο που ακόμα και με το νέο καθεστώς απαγορεύσεων του νόμου Χατζηδάκη, είναι αδύνατο να αποφύγει την άμεση εκδήλωση δυναμικών απεργιακών απαιτήσεων για αυξήσεις μισθών και αμοιβών…
Αυτό το γνωρίζει ήδη το οικονομικό επιτελείο και λίγο πολύ αποτελεί τον βασικό τους εφιάλτη εν όψει και του νέου προϋπολογισμού.
Το γεγονός μάλιστα ότι ήδη από τις αρχές του 2022 η χώρα σιωπηρά εισέρχεται σε προεκλογικό μαραθώνιο, καθιστά τις πιέσεις αυτές εξαιρετικά ισχυρές, πολύ περισσότερο μάλιστα, αν τα όσα προκύψουν από τις γερμανικές εκλογές επιβεβαιώσουν τις προβλέψεις για μία τάση αύξησης μισθών και συντάξεων στην Ε.Ε. σαν ανάχωμα απέναντι στις πληθωριστικές πιέσεις.
