του Θόδωρου Κουτσουμπού
Μια εντυπωσιακή και πρωτότυπη έκδοση της Λοκομοτίβας (Locotrip Athens 2022) μόλις κυκλοφόρησε αυτές τις ημέρες των Χριστουγέννων, με κείμενα Πρωτοποριακής μουσικής, υπό τον τίτλο Ο Ορίζοντας της Μουσικής.
Περιλαμβάνει κείμενα πάνω στα οποία βασίστηκαν οι εκπομπές του συντρόφου μουσικού καλλιτέχνη Ερνέστο Αγγελή στο Ράδιο Λοκομοτίβα κάθε Παρασκευή βράδυ από τις 8 έως τις 10 μ.μ.
«Η Πρωτοποριακή Μουσική δεν είναι παρά έκφραση του σύμφυτου στην επικοινωνία του Τοτεμισμού των μοντέρνων καιρών ως μια άρνηση αυτού.
Η επαναστατική άρνηση της άρνησης είναι δυνατή μόνο μέσα από την ανατροπή του αστικού τρόπου παραγωγής και της εγγενούς σε αυτόν αλλοτρίωσης», σημειώνεται εξ αρχής. Αυτός είναι, συμπυκνωμένα, ο ορίζοντας της μουσικής.
Ο Σάββας Μιχαήλ στο σύντομο εισαγωγικό του σημείωμα επισημαίνει:
«Ένας κόσμος παρακμής αρνείται πάντα την ύπαρξη οποιουδήποτε ορίζοντα. Κοιτάζει μόνο το είδωλο του εαυτού του, αντεστραμμένο, στον καθρέφτη που βάζει μπροστά στα μάτια του η κυρίαρχη τάξη καθώς γερασμένη ξορκίζει το θάνατό της με ψευδαισθήσεις αθανασίας…
Ο Ερνέστο Αγγελής ιχνηλατεί την πορεία της πρωτοποριακής μουσικής στη διάρκεια της συγκλονιστικής μας εποχής και την καταγράφει με σύντομα αλλά κατατοπιστικά προεισαγωγικά σχόλια και σημαδιακά ακούσματα. Η επιλογή ορισμένων βασικών κειμένων της εκπομπής στην παρούσα έκδοση της Λοκομοτίβας, φωτίζει το όλο εγχείρημα, αναδεικνύοντας βασικούς σταθμούς της πορείας τής μουσικής πρωτοπορίας του 20ού και 21ου αιώνα».
Στα περιεχόμενα, εκτός του εισαγωγικού σημειώματος του Σ. Μιχαήλ, περιλαμβάνονται τα παρακάτω θέματα:
A. Δύο κομβικά Έργα του Μεταπολεμικού Μοντερνισμού
Β. Η σκιώδης πλευρά της ηλεκτρονικής μουσικής
Γ. Κορυφαία σύνολα και ερμηνευτές της πρωτοποριακής μουσικής
Δ. Η Σχολή της Νέας Υόρκης, ή ο Τζων Κέιτζ στην ΕΣΣΔ
Ε. Η μουσική των συνθετών του Τheresienstadt
ΣΤ. Η Σχολή του Ντάρμσταντ ή η πρώτη σειραϊκά οργανωμένη απόπειρα σουρεαλιστικού πραξικοπήματος στη μοντέρνα μουσική
Ζ. Νέα Πολυπλοκότητα, Φασματική Μουσική, συγκεκριμένη Οργανική Μουσική
Η. Microelectronics.
Το εξώφυλλο του 55σέλιδου βιβλίου, δια χειρός σ. Κυριάκου Μ., διαστάσεων 15×30, κοσμείται με έναν πίνακα του Νοτιο-Αφρικανού καλλιτέχνη William Kentridge, Oh Το Believe in Another World (Ω!, Να Πιστεύουμε σε Έναν Άλλο Κόσμο). Μαζί με το βιβλίο προσφέρεται και σχετικό dvd με τα παρουσιαζόμενα μουσικά κομμάτια.
Ως ένα δείγμα της δουλειάς του Ερνέστο Αγγελή παραθέτουμε το τελευταίο κείμενο, Microelectronics.
Ο Ορίζοντας της Μουσικής
Microelectronics
Ας επιχειρήσουμε όμως μια περιπλάνηση στον συναρπαστικό κόσμο του Μικροήχου και της Σωματιδιακής Ηχητικής Σύνθεσης (Particle Sound composition).
Όπως επισημαίνει ο Έλνταρ Τάγκι, στο κατατοπιστικό σχετικό άρθρο του 2019, τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί ένα κλιμακούμενο ενδιαφέρον για την κοκκώδη σύνθεση, η οποία προέρχεται από την τεχνική διάσπασης ενός ηχητικού αντικειμένου μέσα από την οποία προκύπτει μια ηχητική ποσότητα ελάχιστης διάρκειας.
Η έννοια της κοκκώδους σύνθεσης, προέρχεται από την λειτουργία του ηχητικού κόκκου, ως ενός ηχητικού σωματιδίου, ελάχιστης διάρκειας. Σε αυτήν την βάση, έχουν αναπτυχθεί συσκευές, όπως οι Mutable Instruments Clouds (Νέφη Κινητών Οργάνων), Make Noise Morphagene και άλλες, με την κάθε μία να έχει τους δικούς της υποστηρικτές. Οποιοσδήποτε ήχος παράγεται διαμέσου αυτών, ακόμα και οι απλούστεροι, αναπόφευκτα αποκτά ένα δυναμικό διαμόρφωσης και μετατροπής ενός δικτύου πολύπλοκων υφάνσεων, κατατεμαχισμένων ρυθμικά προτύπων ή ακόμα και πλήρων συνθέσεων. Ηχοχρωματικές και τονικές δομές που παράγονται με την χρήση κοκκωδών διαδικασιών, είναι πολύ ελκυστικές και το δυναμικό τής ηχητικής ποικιλίας είναι τεράστιο. Οι κοκκώδεις τεχνικές οδήγησαν στην εξέλιξη νέων συνθετικών μεθόδων όπως και στην επιρροή νέων ειδών μουσικής.
Συχνά θεωρούμε τον μικροήχο σαν μια πρόσφατη αντίληψη που βρήκε εφαρμογή μέσω της κυριαρχίας των ψηφιακών τεχνολογιών, αν και η χρήση μικρότερου του φθόγγου στοιχείων στην σύνθεση μπορεί να εντοπιστεί στις μοντερνιστικές προσεγγίσεις που προτάθηκαν από τη σχολή των συνθετών του Ντάρμσταντ και της Κολωνίας. H τεχνική εξέλιξη της ιδέας εμφανίστηκε από την ερευνητική εργασία του 1947 του Βρετανο-Ούγγρου φυσικού Ντένις Γκάμπορ, με τον τίτλο «Ακουστικά κβάντα και η θεωρία της ακρόασης». Ο Γκάμπορ, δεν ενδιαφέρθηκε για την εξερεύνηση των προηγουμένως καθιερωμένων θεωριών της φυσικής ακουστικής, αλλά της ανεξερεύνητης τότε, υποκειμενικής ακουστικής και ανθρώπινης αντίληψης. Ο Γκάμπορ εισηγήθηκε το ότι πίσω από την πληθώρα των καλά εδραιωμένων στρωμάτων ηχητικών δομών, υπάρχουν επίπεδα προηγουμένως άγνωστων μικροσκοπικών ηχητικών σωματιδίων που υπάρχουν στα όρια ή πέραν της κοινής μας επίγνωσης. Προκειμένου να αποκτήσουμε την αίσθηση αυτού του μικροηχητικού σύμπαντος διαμέσου των περιορισμών του ανθρώπινου μηχανισμού της ακοής, ο Γκάμπορ πρότεινε ότι οποιαδήποτε ηχητικό φαινόμενο μπορεί να διασπαστεί σε σύνολα ηχητικών σωματιδίων σε μια κλίμακα του χρόνου από το 1 χιλιοστό του δευτερολέπτου στα 100 χιλιοστά του δευτερολέπτου. Ο Γκάμπορ σχεδίασε όλους τους ήχους μέσα σε αυτό το φάσμα ως ηχητικά κβάντα, ενώ οτιδήποτε άλλο καταλαμβάνει την κλίμακα του χρόνου κάτω από το ένα μιλισεκόντ παραμένει μη-προσλήψιμο από τον ανθρώπινο αντιληπτικό μηχανισμό.
Αν και αυτές οι ιδέες ήταν εξαιρετικά σημαντικές για την ανάπτυξη της σωματιδιακής σύνθεσης, αρχικά βρήκαν εφαρμογή στο πεδίο της ψυχοακουστικής, της επιστήμης που ασχολείται με την υποκειμενική πρόσληψη του ήχου και όχι στο πλαίσιο της μουσικής. Στην πραγματικότητα, πριν από την τεχνολογία της πληροφορικής, οι μικροηχητικές δομές ήταν άγνωστες. Η σύνθεση μέσα στο βασίλειο του μικροήχου, ήταν μια διαδικασία που διαδόθηκε από τους πρωτοπόρους της ηλεκτρονικής και ηλεκτροακουστικής μουσικής, τον Ιάννη Ξενάκη, τον Καρλχάιντς Στοκχάουζεν και τον Μπάρυ Τρούαξ. Η μεθοδολογία και οι τεχνικές συνεπώς εκτέθηκαν και εξερευνήθηκαν στην έρευνα του συνθέτη, προγραμματιστή και καθηγητή Κέρτις Ρόουντς και κυρίως στο βιβλίο του Microsound (2001).
Ένα από τα πρώτα έργα που συντέθηκαν στη βάση ηχητικών κόκκων, είναι του πρωτοπόρου της κοκκώδους σύνθεσης, Ιάννη Ξενάκη και φέρει τον τίτλο Analogique A et B, μια σύνθεση του 1958-59 για έγχορδα και μαγνητοταινία. Το Αναλογικό Β (Track 74) του έργου, είναι μια κοκκώδης σύνθεση, γιατί οι ήχοι του, είναι της κλίμακας των χιλιοστών του δευτερολέπτου. Η βασική ιδέα στο έργο, είναι αυτή του διαλόγου ανάμεσα στη μουσική του ενόργανου συνόλου των εννιά εγχόρδων και εκείνη της μηχανής. Οι μηχανικοί ήχοι, έχουν σχεδιαστεί από τον Ξενάκη, ώστε να κατευθύνονται προς τους ακροατές της συναυλίας, με έναν ορισμένο τρόπο.
Κλίμακα μουσικού χρόνου
Σύμφωνα με τον Ρόουντς, μπορούμε να διευθετήσουμε τα μουσικά συμβάντα σε εννέα ιεραρχικές κλίμακες χρόνου που αλληλεπιδρούν με τα αντιληπτικά μας όρια. Η κορυφαία είναι η Αιωνιότητα – η οποία μπορεί να γίνει αντιληπτή ως ένα ατελείωτο ημιτονοειδές κύμα. Κάτω από αυτό το επίπεδο είναι το Supra, που εκτείνεται πέραν της ατομικής σύνθεσης και μπορεί να μετρηθεί με μήνες, χρόνια και αιώνες. Παραπέρα πηγαίνουμε στην Macro κλίμακα χρόνου, που προσδιορίζεται από την ολότητα της μορφής της μουσικής σύνθεσης, η οποία μπορεί να υπάρχει οπουδήποτε μέσα σε λεπτά, ώρες ή μέρες. Πιο κάτω είναι μια Meso κλίμακα, όπου η γενική μορφή υποδιαιρείται σε φράσεις, ομάδες και τμήματα που συνήθως παραμένουν στα όρια των λεπτών ή δευτερολέπτων. «Τα ηχητικά αντικείμενα» περιλαμβάνουν οτιδήποτε στην χρονική κλίμακα των φθόγγων και περισσότερο πολύπλοκα ηχητικά συμβάντα που μπορούν να παραταθούν από κλάσματα δευτερολέπτου έως μερικά δευτερόλεπτα. Αυτή είναι η κλίμακα του χρόνου όπου ότι γνωρίζουμε ως κοκκώδη συμπλέγματα και νέφη υπάρχει. Κάτω από αυτήν είναι το επίπεδο Micro των ατομικών ηχητικών σωματιδίων που υπάρχουν μέσα στο φάσμα του μιλισεκόντ (χιλιοστό δευτερολέπτου) και περιορίζεται από το κατώφλι της ανθρώπινης αντίληψης. Ακόμα χαμηλότερο είναι το επίπεδο των μεμονωμένων δυαδικών «Δειγμάτων» που εκφράζονται σε μικροδευτερόλεπτα. Το βασίλειο των νανοδευτερολέπτων των «Υποδειγμάτων» είναι πολύ δύσκολο ακόμα και να ηχογραφηθεί με ακρίβεια, πολύ περισσότερο να γίνει αντιληπτό. Στη βάση της ιεραρχίας είναι το «Απειροελάχιστο» – η χρονική κλίμακα μαθηματικών διαρκειών.
Ο ήχος ταξιδεύει ανάμεσα σε αυτές τις κλίμακες του χρόνου, μερικές φορές υπερβαίνοντας ή καταλαμβάνοντας όλα τα επίπεδα συγχρόνως. Παρ’ ότι η κυματική μορφή του ήχου παραμένει απαράλλαχτη, η εμπειρία μας μεταμορφώνεται δραστικά ανάλογα σε ποια ιδιαίτερα κλίμακα του χρόνου παρατηρούμε. Συνεπώς, αντιμέτωποι ακόμα και με το βασικό ημιτονοειδές κύμα αποδίδονται ποικίλες αντιληπτικές εμπειρίες σε οποιαδήποτε κλίμακα του χρόνου. Αυτό έχει σημασία για εμάς γιατί συνθέτοντας μέσα στο βασίλειο του μικροήχου μπορεί να οδηγήσει σε πολύ διαφορετικά μουσικά αποτελέσματα και οι τεχνικές που περιλαμβάνονται στην συνθετική διαδικασία μπορεί να διαφέρει επίσης λίγο σε σχέση με την σύνθεση με κανονικές ηχητικές διαστάσεις της παραδοσιακής μουσικής. Σύμφωνα με τον Ρόουντς, είναι ουσιαστικό για κάποιον να υιοθετήσει τον πλατύτερο δυνατό ορισμό της μουσικής για να εισέλθει στο σύμπαν της σύνθεσης με ηχητικά σωματίδια.
Μία από τις πρώτες συνθέσεις του Roads ήταν το nscor (Track 75). Έχει μια διάρκεια 9 λεπτών και κυκλοφόρησε το 1987 αν και η πρώτη του εκδοχή ήρθε περίπου μια δεκαετία προηγούμενα. Υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές αυτού του κομματιού που δημιουργήθηκε σε μια περίοδο μιας δεκαετίας. Οι διαφορετικές εκδοχές ήρθαν καθώς οι πρόοδοι στην τεχνολογία επέτρεψαν στον Ρόουντς να κάνει περισσότερα με αυτήν την σύνθεση. Το κομμάτι γράφτηκε με τη χρήση ενός αριθμού προγραμμάτων υπολογιστή όπως το Project 1 που δημιούργησε ο G.M. Koenig, το Πρόγραμμα Ηχητικής Σύνθεσης του Πωλ Μπεργκ και του Music 11 από τον Γουίλιαμ Μπάξτον. Το nscor δημιουργεί μια υφή που εξερευνά διαφορετικούς ήχους, συχνότητες, ηχοχρώματα και διάρκειες.
Το επόμενο έργο σε αυτήν την παρουσίαση, άπτεται τέλεια με την συγκεκριμένη θεματική, αφού αποτελείται από στοιχεία διάρκειας κλασμάτων δευτερολέπτου. Είναι ένα νέο πρωτοποριακό έργο ηλεκτροακουστικής συγκεκριμένης μουσικής του συνθέτη και μαέστρου Άλκη Παναγιωτόπουλου. Το έργο που ο συνθέτης ολοκλήρωσε στις αρχές του Αυγούστου και είχε την ευγενή καλοσύνη να μας το προωθήσει έχει, σύμφωνα με τα λόγια του, «τον σιβυλλικό τίτλο “Worm’s sole path” (Track 76) διάρκειας τριών λεπτών. Ως υλικό, χρησιμοποίησε την ηχητική μίξη τριών στοιχείων αρχικής διάρκειας κλάσματος δευτερολέπτου ως δύο δευτερόλεπτα, προερχόμενα από ηχοποιημένα data τριών φωτογραφιών. Μετά την τελική τους επεξεργασία που προέκυψε από μεθόδους επιβράδυνσης tempo, ακραίου stretching, πολλών μετατονίσεων, διχαλωτών glissandi και περιορισμένου vocoder, σε συνεχώς μεταβαλλόμενα επίπεδα και συνεχείς διαφοροποιήσεις σχέσεων ανάμεσα στα τρία στοιχεία, το τελικό αποτέλεσμα ήταν ελεγχόμενα χαώδες, με απειρότητα υποστοιχείων να σχηματίζουν έναν ενιαίο τόπο. Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του συνθέτη, συνεχίζουμε παραθέτοντας και τα επόμενα επεξηγηματικά του σε πρώτο πρόσωπο:
«Αν και ακούγεται με ενδιαφέρον, από μόνο του δεν μπορεί να θεωρηθεί σύνθεση αφού απουσιάζει μια δομική γραμμή, σε αυτό που επιζητεί ο πρωτόγονος άνθρωπος για να προσδιορίσει ένα έργο τέχνης. Φυσικά ο μετάνθρωπος θεωρεί κάτι τέτοια διλήμματα κουραφέξαλα, όμως πάντα αισθανόμουν καλύτερα στο πρωτόγονο ζωώδες και προχώρησα, χωρίς να ακούω τις απλουστευτικές σειρήνες μετρικών κατασκευών της new complexity. Πήρα λοιπόν πέντε διπλές ασταθείς νότες από ένα τουριστικό δίαυλο που είχα προηχογραφήσει πριν μερικούς μήνες και τις επεξεργάστηκα, πιο μαζεμένα, με επιβράδυνση tempo, περιορισμένο stretching, μετατονίσεις και μικρά glissandi. Δημιούργησα επικαλύψεις μεταξύ τους σε ορισμένα σημεία, που οδηγούν σε μορφολογική κορύφωση στην τέταρτη από τις πέντε φορές όπου εμφανίζονται και τα τρία μαζί. Το συνολικό αποτέλεσμα διαμορφώνει ένα δεύτερο τόπο ίδιας διαρκείας με τον πρώτο. Μιξαρίστηκαν οι δύο τόποι, ομογενοποιήθηκαν ηχητικά μέσω compressor (εδώ ήταν αναγκαίος) και απέφυγα το filter curve γιατί δεν ήθελα να κοπούν συχνότητες. Το έργο είναι έτοιμο. Θα ρωτήσει ενδεχομένως κάποιος: Μα καλά, σε τί ξεχωρίζει αυτό το πράγμα από μια περίτεχνη κατασκευή; Η απάντηση είναι απλή. Η σκέψη δεν προφταίνει να μετρήσει τη διαδικασία, αφού εδώ η καταγραφή προηγείται του υπολογισμού και της ανάλυσης».
Γενική Περιγραφή των Στοιχείων και των Παραμέτρων της Σωματιδιακής Σύνθεσης.
Συγχρονική έναντι ασύγχρονης παραγωγής κόκκων
Η συγχρονικότητα μιας κοκκώδους μηχανής έχει να κάνει με τους τρόπους της χρονικής διανομής των ηχητικών σωματιδίων. Κάποιου είδους ρολόι ποικίλων αναλογιών εφαρμόζεται σε κάθε κοκκώδες σύστημα – είτε εσωτερικά, με μέσα μιας συνδεδεμένης εισαγωγής για μια εξωτερική πηγή, ή και τα δύο. Στην περίπτωση μιας συγχρονικής κοκκώδους σύνθεσης – η χρονομέτρηση εφαρμόζεται σφαιρικά, καθώς οι κόκκοι χωρίζονται από ένα ίσο διάστημα χρόνου. Η ασύγχρονη μέθοδος επιτρέπει στα σωματίδια να επαναδιαταχθούν και να δράσουν μη-γραμμικά, συχνά με μέσα τυχαίας τροποποίησης. Η γενική παραμετροποίηση και των δύο μεθόδων είναι αρκετά παρόμοια.
Ο κόκκος είναι το βασικό οικοδομικό υλικό μεγαλύτερων ηχητικών αντικειμένων τα οποία όταν παράγονται μαζικά, στοχεύουν στον σχηματισμό πολύπλοκων ηχητικών υφάνσεων. Οι κόκκοι εκπροσωπούνται μέσα στο συχνοτικό πεδίο σαν το ύψος του κύματος και στο πεδίο του χρόνου ως η διάρκεια του κόκκου, χρόνος έναρξης ή σχήμα διαμόρφωσης.
Η διάρκεια του κόκκου, προσδιορίζει το μέγεθος των μεμονωμένων ηχητικών σωματιδίων. Εναλλακτικά, ο όρος μέγεθος κόκκου μπορεί να χρησιμοποιηθεί.
Ο χρόνος έναρξης ή φράση υποδηλώνει τη θέση της κεφαλής αναπαραγωγής μέσα στον κόκκο.
Η ένταση του κόκκου είναι η ποσότητα των σωματιδίων που παράγονται ανά δευτερόλεπτο. Η παράμετρος τακτοποιεί την γενική διανομή των κόκκων μέσα στο νέφος, πχ ενοποιεί ή διαχωρίζει. Η ένταση συνδέεται με την διάρκεια του κόκκου καθώς όσο περισσότερα σωματίδια παράγονται, τόσο περισσότερες επικαλύψεις μεταξύ τους συμβαίνουν. Όσο εντονότερη η υφή, τόσο πλουσιότερες οι ηχοχρωματικές ποιότητες του ήχου, ενώ οι αραιότερη κατανομή των κόκκων επιφέρει περισσότερα ρυθμικά αποτελέσματα.
Ο χρόνος ενδιάμεσης έναρξης θέτει το διάστημα ανάμεσα στους κόκκους, είτε για όλους όπως στις μηχανές συγχρονισμού, ή διαμέσου εφαρμογής ή τυχαίας τροποποίησης της παραμέτρου στις ασύγχρονες μηχανές. Αυτή η παράμετρος ονομάζεται συχνά επίσης ψεκασμός.
Το ύψος περιγράφει την συχνότητα των μεμονωμένων κόκκων, που επιτυγχάνεται με το παίξιμο τους προς τα πίσω σε διαφορετικές δειγματοληπτικές αναλογίες και στις μηχανές συγχρονισμού είναι στενά δεμένο με την παράμετρο του ύψους.
2. Ας δούμε λίγο πιο προσεχτικά το εν λόγω πρόβλημα. Σύμφωνα με την φυσική ακουστική, το ηχητικό σωματίδιο είναι ένας φανταστικός απειροελάχιστος όγκος ενός μέσου που μοιράζεται την κίνηση του μέσου σε ανταπόκριση στην παρουσία του ήχου σε ένα ορισμένο σημείο ή περιοχή. Κατά συνέπεια, ο ήχος δεν μπορεί ποτέ να ταυτιστεί ή να αναχθεί στον όγκο αυτό του μέσου διάδοσής του, ο οποίος βοηθά μόνο στην περιγραφή της έγχρονης κίνησης αυτού του ήχου στον χώρο.
Για τον Ρόουντς ωστόσο, ο μικρόηχος, είναι ο ήχος που αντιστοιχεί σε έναν τέτοιο φανταστικό όγκο. Έχοντας αποσπάσει τον ηχητικό αυτό κόκκο, από μια αλληλουχία ήχου, ή έχοντας παράξει έναν τέτοιο κόκκο μιας ορισμένης διάρκειας που τον καθιστά σχεδόν μη-αντιληπτό από τον άνθρωπο, έχουμε να γεννιέται ένα ηχητικό αντικείμενο, ένα ήχημα θα λέγαμε, το οποίο είναι της τάξης των μιλισεκόντ.
Η παραπάνω προσέγγιση, επιχειρεί να συνδέσει το αντικείμενο- ήχος με το υποκείμενο-ακροατή, διαμέσου μιας σύνθεσης αυτού του ήχου, στη βάση των αντιληπτικών του ιδιοτήτων. Γιατί η ακουστότητα του ήχου, δεν μπορεί παρά να υπάρχει ως ενεργός δυνατότητα στον ίδιο τον ήχο. Και αυτή την δυνατότητα, είναι που επιχειρεί να εντοπίσει και να πραγματώσει ο συνθέτης. Όχι μόνο στο επίπεδο της συσχέτισης του προϋπάρχοντος ήχου με τον εαυτό του και τους άλλους ήχους μέσω της σύνθεσης, αλλά και στο επίπεδο της παραγωγής αυτού του ήχου εκ του μηδενός. Συνεπώς μέσω της κοκκώδους σύνθεσης, επιχειρείται να βρεθεί, η δυνάμει ακουστότητα, ως ενεργός δυνατότητα της ήχησης.
Ο άλλος μεγάλος συνθέτης της σύγχρονης ηλεκτροακουστικής μουσικής, είναι ο Οράτιος Βατζιόνε. Το έργο του Consorts for Convolved Violins (Track 77) που μπορεί να αποδοθεί ως Δεσμός για Περιελιγμένα Βιολιά, είναι σύνθεση του 2011 στη μνήμη του πρωτοπόρου της ηλεκτρονικής μουσικής Max Mathews.
Ο Κέρτις Ρόουντς, συγγραφέας του βιβλίου Microsounds και θερμός υποστηρικτής της συνθετικής προσέγγισης του Οράτιου Βατζιόνε μέσα από κείμενό του για την μουσική του τελευταίου, είναι ο βασικός θεμελιωτής μιας συνθετικής θεωρίας και πρακτικής των ήχων της κλίμακας χιλιοστών δευτερολέπτου. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι ο χρόνος, ως φυσικό μέτρο της κίνησης, είναι περιοδικός και περιοδικός συγχρόνως. Η κίνηση είναι εκείνη που προσδιορίζει τη μορφή του χρόνου. Ωστόσο ο χρόνος, μπορεί να οριστεί ως ένας φανταστικός όγκος του μέσου της κίνησης της ύλης, όπως αυτό το μέσο ανταποκρίνεται σε αυτήν την κινούμενη ύλη σε ένα ορισμένο σημείο. Αυτός ο όγκος, είναι το προϊόν της απομόνωσης μιας ορισμένης φάσης της κινούμενης ύλης, και στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καθαυτός, αλλά μόνο μέσα από την επενέργεια της κίνησης στον χώρο. Για τις ανάγκες όμως της περιγραφής-μέτρησης αυτής της κίνησης, είναι που αποσπάται από αυτήν την πραγματική υπόσταση και γίνεται ωρολογιακός χρόνος μέτρησης.
Το έργο του Κέρτις Ρόουντς, Points Line Cloud (Track 78-90), αποτελείται από 13 κομμάτια της περιόδου των τελών της δεκαετίας του 90 και των αρχών της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα. O Roads έκανε το 2003 αυτήν την συλλογή έργων δίνοντας τον τίτλο Point Line Cloud που μπορούμε να το αποδώσουμε ως Νέφος Σημειακής Γραμμής, μέσα στο οποίο έχουμε να εκδηλώνονται οι σημαντικότερες διαστάσεις της κοκκώδους σύνθεσης όπως αυτή διαμορφώθηκε μέσα από την αλματώδη εξέλιξη της τεχνολογίας των υπολογιστών.
Η εισαγωγή τεχνικών κοκκοποίησης του ήχου, στην μεταπολεμική μουσική, εκδηλώνει την στροφή παραδείγματος που έγινε ήδη από τα μέσα προς τα τέλη της δεκαετίας του 50, προς μια επιστημονικά θεμελιωμένη υποκειμενότροπη τέχνη, έναντι της αντικειμενότροπης προσέγγισης του πρώτου μισού του αιώνα. Ο Στοκχάουζεν, αναζητώντας το δρόμο από τον αντικειμενικό καθολικό σειραϊσμό της δεκαετίας του 50, προς μια θεμελιωμένη στους νόμους της πρόσληψης, αντίληψης και ερμηνείας σύνθεση, ενσωμάτωσε τους νόμους της φωνολογίας, της κυβερνητικής και της θεωρίας των μέσων, σε μια σειρά έργων του. Μια από τις πιο μειοψηφικές και ακραία τεχνοκρατικές θα έλεγε κανείς προσεγγίσεις της δεκαετίας του 50 και του 60, ήταν και εκείνη του συνθέτη Ρόλαντ Κάυν, του υπέρμαχου της κυβερνητικής σύνθεσης. Ο Κάυν, κήρυξε την στροφή στην αυτοπαραγόμενη σύνθεση, μέσα από την ενεργοποίηση ορισμένων οδηγιών κατεύθυνσης της ηχητικής ροής. Ο ρόλος του συνθέτη ήταν πλέον η αυτο-υπέρβασή του μέσα από αυτήν την διαδικασία της αυτοματοποιημένης σύνθεσης. Η κύρια ευθύνη του έγκειται στην σύλληψη ενός κανόνα, ενός πλάνου και μιας προοπτικής, που θα πραγματωθούν μέσα από αυτοματοποιημένες διαδικασίες. Ο συνθέτης είναι εν ολίγοις ένας καλλιτέχνης, που αφήνει στις μηχανές, την ευθύνη της πραγματοποίησης του έργου. Και αυτή η αντίληψη, η οποία κατά τη γνώμη του προέρχονταν από την ακραία συνέπεια στην οποία οδηγούσε η σειραϊκή τεχνική, αποκτούσε μια παράδοξα πολιτική-ουτοπική λειτουργία, παρά τον φαινομενικά απρόσωπο, ψυχρό-τεχνοκρατικό της χαρακτήρα. Ο όρος «κυβερνητική σύνθεση» απηχεί την επιρροή που άσκησε σε εκείνη τη γενιά, η θεωρία του Νόμπερτ Βίνερ και εκείνη του Ντένις Γκάμπορ. Το έργο του Κάυν, Cybernetics (Track 91), αποτελείται από τρία κομμάτια. Το δεύτερο για ηλεκτρονική μουσική και 7 χορωδίες, αποκλείστηκε από κάθε συναυλιακή παρουσίαση στην Γερμανία, λόγω των κομμουνιστικών αναφορών του συνθέτη, με τις κόκκινες σημαίες να ανεβαίνουν καταμεσής της πρώτης του παρουσίασης.
To μέλλον μας δεν είναι ο καπιταλισμός/ είναι η επανάσταση και ο Κομμουνισμός!
Μια επιστροφή στον Σένμπεργκ (track 92), του μεγάλου θεμελιωτή του μουσικού μοντερνισμού, από τη σκοπιά του κομμουνιστικού μέλλοντος της ανθρωπότητας, είναι όσο ποτέ επίκαιρη!
