του Χόρχε Αλταμίρα
Το μήνυμα του Ντόναλντ Τραμπ προς όλα τα τηλεοπτικά δίκτυα την Τετάρτη (11/3) αποκάλυψε μια παγκόσμια πολιτική κρίση που συνδέεται με τη θεραπεία της επιδημίας Covid-19. Τα πράγματα δεν θα μπορούσαν να είναι διαφορετικά – η ανυπέρβλητη αντίφαση μεταξύ του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, αφενός, και των επειγόντων συλλογικών κινδύνων υγείας, αφετέρου, έπρεπε να μεταφραστεί συγκεκριμένα σε πολιτικό επίπεδο. Δεν γινόμαστε μάρτυρες μόνο μιας κρίσης ηγεσίας, αλλά και πολιτικών καθεστώτων. Εκείνο το βράδυ, οι προτάσεις του Τραμπ ακολούθησαν αμέσως μετά την απότομη πτώση των τιμών των μετοχών και των εταιρικών ομολόγων. Η αφρόκρεμα της καπιταλιστικής τάξης ψήφισε κατά της επίσημης πολιτικής. Ο τίτλος του περιοδικού Financial Times δεν θα μπορούσε να είναι σαφέστερος, αναφερόμενος στην «ανησυχητική ομιλία για τον κορωνοϊό του Ντόναλντ Τραμπ».
Υγεία και πόλεμος ανάμεσα στους καπιταλιστές
Ο Τραμπ εκμεταλλεύτηκε τη δήλωση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η οποία ονόμασε την εξάπλωση του κορονοϊού πανδημία, για να επιβάλει απαγόρευση 30 ημερών στα ταξίδια μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών, εξαιρώντας όμως τη Μεγάλη Βρετανία. Το μέτρο, το οποίο χαρακτηρίστηκε “εθνικιστικό” από τους FinancialTimes, δεν είχε άλλο σκοπό από την προώθηση του οικονομικού πολέμου κατά της ΕΕ, οι χρηματοοικονομικές εταιρείες της οποίας κατέρρευσαν επί τόπου. Θεωρήθηκε ως πλήγμα στην οικονομική δραστηριότητα. Μετά το Brexit, η εξαίρεση που χορηγήθηκε στη Βρετανία επιβεβαίωσε αυτόν τον προσανατολισμό, παρά το γεγονός ότι ο ιός προκάλεσε τον ίδιο αριθμό λοιμώξεων και θανάτων με τις Hνωμένες Πολιτείες, αλλά με το ένα τρίτο του αμερικανικού πληθυσμού. Η κρίση στον τομέα της υγείας δεν σταμάτησε ούτε για μια στιγμή τον οικονομικό και πολιτικό πόλεμο μεταξύ των καπιταλιστικών δυνάμεων. Από την άλλη πλευρά, οι κυρώσεις του Τραμπ κατά του Ιράν και της Βενεζουέλας οδηγούν σε υγειονομική καταστροφή σε αυτές τις χώρες.
Η κυβέρνηση Τραμπ ανακοίνωσε επίσης την ίδια ημέρα ότι θα μειώσει τον φόρο επί των μισθών που καταβάλλουν τα αφεντικά και οι εργαζόμενοι για τη χρηματοδότηση του δημόσιου συνταξιοδοτικού συστήματος, περίπου 50 δισεκατομμύρια δολάρια από το σύνολο των 1,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Η ανακούφιση της καπιταλιστικής τάξης, η οποία χαρακτηρίστηκε από τoυς FinancialTimes ως “η ακρογωνιαία λίθος” της ομιλίας, συνοδευόταν από μια πρόταση για την επιδότηση της μη συμβατικής βιομηχανίας φυσικού αερίου, οι κύριες εταιρείες της οποίας μηνύονται από πιστωτές. Για την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας, ο Τραμπ προχώρησε σ’ ένα πρόγραμμα που χορηγεί μόλις 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια. Σε μια χώρα όπου μόνο 6.000 άτομα έχουν εξεταστεί για την επιδημία, ο Πρόεδρος δεν έχει αναφέρει τίποτα για την ανάπτυξη διαγνωστικών τεστ. Η Νότια Κορέα, ωστόσο, έχει εξετάσει 200.000 άτομα και ο αριθμός αυξάνεται. Η περίπτωση της Νότιας Κορέας απέδειξε ότι η νέα λοίμωξη από τον ιό πλήττει έναν αυξανόμενο αριθμό ατόμων. Ένα μοντέλο πρόβλεψης, βασισμένο στην εμπειρία της Νότιας Κορέας, οδήγησε σε μια εκτίμηση για τα εκατομμυρία ανθρώπων που θα χτυπηθούν στις Ηνωμένες Πολιτείες, χωρίς κανείς να μπορεί να τους αναγνωρίσει, ούτε να γνωρίζει την εξάπλωση του ιού. Η Επιτροπή Ανίχνευσης και Πρόβλεψης Ασθενειών έχει δει τον προϋπολογισμό της και το προσωπικό της να υφίσταται συνεχείς περικοπές.
Χώρα Φάντασμα
Είναι απολύτως σαφές ότι ο Τραμπ προσπάθησε να υπερασπιστεί μια ιδιωτική λύση στην κρίση υγείας, σε έναν πολιτικό αγώνα εθνικής, ακόμη και διεθνούς εμβέλειας, ο οποίος δεν έχει λάβει την υποστήριξη της καπιταλιστικής τάξης. Κατάλαβε ότι η πανδημία πυροδότησε κοινωνική πίεση για αυτό που ορισμένοι ήδη αποκαλούν «επιστροφή στο κράτος διαχειριστή», σε αντίθεση με τις θεμελιώδεις αρχές του ιδιωτικού κεφαλαίου. Σε ένα αναγκαστικό, πολύ μερικό βήμα προς τα πίσω, ο Τραμπ έπρεπε να αποδεχθεί μια συμφωνία με το Δημοκρατικό Κόμμα για να διαθέσει 50 δισεκατομμύρια δολάρια από τα αποθεματικά κεφάλαια της κυβέρνησης. Τα αφεντικά δεν βάζουν ακόμα ούτε ένα δολάριο, ενώ επωφελούνται από τις φορολογικές περικοπές.
Καθώς μιλούσε ο Τραμπ, η πόλη του Σιάτλ, η πρωτεύουσα της αμερικανικής τεχνολογικής βιομηχανίας, είχε ήδη μετατραπεί σε πόλη-φάντασμα, έτοιμη να τεθεί σε καραντίνα. Η πόλη στην οποία βρίσκονται η Apple, η Microsoft, η Amazon και άλλες επιχειρήσεις ίδιου μεγέθους, χαρακτηρίζεται από μια κυβέρνηση χωρίς πόρους, ένα σύστημα δημόσιας υγείας που δεν μπορεί να ανταποκριθεί στην τακτική ζήτηση και μια παντελή απουσία έργου ανίχνευσης ασθενειών. Η Επιτροπή Ανίχνευσης Νόσων έχει εξετάσει μόνο 1.700 άτομα. Το σύστημα υγείας των ΗΠΑ, το οποίο βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε συμβάσεις ασφάλισης υγείας, έχει εισέλθει σε έναν αμετάκλητο ανταγωνισμό με τη δημόσια υγεία. Δεκαοκτώ εκατομμύρια άτομα είναι ανασφάλιστα, ενώ το 29% του πληθυσμού είναι ασφαλισμένο – 100 εκατομμύρια. Αυτό σημαίνει ότι η ασφάλιση σίγουρα δεν καλύπτει ολόκληρο το φάσμα της υγειονομικής περίθαλψης και ότι πολλές υπηρεσίες απαιτούν συν-πληρωμές. Αυτό το απαγορευτικό σύστημα υποχρεώνει πολλούς εργαζόμενους να αποκρύπτουν τα συμπτώματα της ασθένειας, ώστε να μην χάνουν τους μισθούς τους λόγω απουσίας από την εργασία. Η δημόσια υγεία αποτέλεσε το επίκεντρο της συζήτησης σε όλες τις πρόσφατες εκλογές. Το επιτελείο του Τραμπ έχει καταγγείλει την κατάργηση του ιδιωτικού συστήματος ασφάλισης υγείας ως κομουνιστική προσπάθεια.
Η αντίφαση μεταξύ του κοινωνικού συστήματος, αφενός, και των προκλήσεων της επιδημίας, αφετέρου, είναι εμφανής σε όλες τις χώρες. Το νοσοκομειακό σύστημα στην Ιταλία βρίσκεται στα πρόθυρα της πτώχευσης. Οι περικοπές στον προϋπολογισμό της υγειονομικής περίθαλψης υπολογίστηκαν γύρω στα 37 δισεκατομμύρια ευρώ την τελευταία δεκαετία και οι απολύσεις προσωπικού στον τομέα της υγείας στα περίπου 43 δισεκατομμύρια ευρώ. Στην πλουσιότερη περιοχή της χώρας, τη Λομβαρδία, δεν υπάρχουν πλέον κρεβάτια. Στο νότο, όπου η επιδημία βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο, δεν υπάρχουν πλέον οι προϋποθέσεις για βοήθεια – για παράδειγμα, στην Καλαβρία. Ένας παρατηρητής της κρίσης τόνισε ότι το Ιταλικό κράτος θα αντιμετωπίσει σύντομα το δίλημμα ποιοι θα έχουν προτεραιότητα ως προς την παροχή υγειονομικών υπηρεσιών. Ο κατάλογος που ευνοεί τις ένοπλες δυνάμεις, τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, τους τομείς της υγείας, θα πρέπει να επεκταθεί, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει στην έκρηξη της μεγάλης πλειονότητας των αποκλεισμένων μαζών. Στην Αργεντινή, η κυβέρνηση Φερνάντεθ μόλις ενίσχυσε το σύστημα δημόσιας υγείας κατά 30 εκατομμύρια δολάρια, που αποτελεί πρόκληση για τον εργαζόμενο πληθυσμό. Η ασφάλιση ασθενείας ισχύει για το 90%, είτε μέσω συστημάτων συν-πληρωμών είτε μέσω ανεπαρκούς κάλυψης της υποχρεωτικής ελάχιστης παροχής. Αντί να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα, η κυβέρνηση πληρώνει τις αποπληρωμές χρέους σε μετρητά – περίπου 10 δισεκατομμύρια δολάρια.
Οικονομική κατάρρευση του κράτους
Η πολιτική κρίση που πυροδοτήθηκε από τον νέο κορωνοϊό εντείνεται από τη βιομηχανική ύφεση που προβλέπεται από διάφορους διεθνείς αναλυτές, και γίνεται πιο εκρηκτική από την κατάρρευση του δημόσιου χρέους. Η περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών μπορεί να προκαλέσει κατακλυσμό ακόμη μεγαλύτερο από την κρίση της περιόδου 2007-2009. Η κατάρρευση ιδιωτικών εταιρειών έχει οδηγήσει σε εκτεταμένη απόσυρση κεφαλαίων από την αγορά κρατικών ομολόγων, ιδίως από το δημόσιο χρέος. Η Boeing, μια επιχείρηση με άφθονες ταμειακές ροές, άρχισε να αποσύρει κεφάλαια από διάφορες τράπεζες.
Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ δεν μπορεί να βρει χρηματοδότηση και αυτό μειώνει την ποιότητά του ως εγγύηση για δάνεια, παραλύοντας την αγορά μεταξύ των τραπεζών. Η Κεντρική Τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών έπρεπε να διαθέσει στο σύστημα 2 δισεκατομμύρια δολάρια, όχι λιγότερα από το ήμισυ του προϋπολογισμού της. Εάν η συστημική φύση της κρίσης γίνει πιο έντονη, τα χρήματα αυτά θα χρησιμεύσουν μόνο για να αυξηθεί η φυγή του νομίσματος προς το χρυσό. Το ενδεχόμενο μιας πολύ βραχυπρόθεσμης κατάρρευσης εμφανίζεται στην περίπτωση της Ιταλίας, το ποσοστό κινδύνου της οποίας αυξήθηκε στις 300 μονάδες. Η δήλωση της Κριστίν Λαγκάρντ ότι δεν θα έρθει προς βοήθεια της Ιταλίας προκάλεσε αμέσως την κατάρρευση των κεφαλαιαγορών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι αγορές κρατικών ομολόγων, εταιρικών ομολόγων και μετοχών από τις κεντρικές τράπεζες των Ηνωμένων Πολιτειών, της Μεγάλης Βρετανίας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ιαπωνίας τις κατέστησαν ιδιοκτήτες μεγάλου μέρους του ανεξόφλητου κεφαλαίου και, σε ορισμένες περιπτώσεις, πλειοψηφικό μέτοχο. Το κεφάλαιο αποποιήθηκε το κράτος του και το κράτος έχασε την αυτονομία του από το κεφάλαιο, το οποίο πρέπει να συνεχίσει να κυβερνά.
Η παγκόσμια πολιτική κρίση και οι εργάτες
Η παγκόσμια πολιτική κρίση που έφερε, πρώτον, τον ανταγωνισμό μεταξύ κεφαλαίου και κυβερνήσεων, αφενός, και της υγείας, αφετέρου, αποτελεί μια σημαντική και ενδιαφέρουσα πρόκληση για τους εργαζόμενους. Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτήν την εκτεταμένη πρωτοφανή πολιτική κρίση; Είναι σαφές ότι η κρίση αυτή έχει αντίκτυπο στις πιθανότητες να λάβουμε επαρκή υγειονομική περίθαλψη, με ένα όλο και λιγότερο κατάλληλο και επαρκές υγειονομικό καθεστώς. Ο αγώνας για την υπεράσπιση της υγείας του κόσμου της εργασίας προκαλεί αμέσως μια πολιτική σύγκρουση με κυβερνήσεις που δεν θέλουν να ανταποκριθούν σε αυτήν την ανάγκη, ούτε είναι σε θέση να το κάνουν λόγω της προσκόλλησής τους στα καπιταλιστικά συμφέροντα.
Η πάλη για άδεια ασθενείας με αποδοχές για όλους τους εργαζόμενους, τόσο μόνιμους όσο και επισφαλείς· η άρση όλων των περιορισμών για την αντίστοιχη θεραπεία, είτε πρόκειται για συν-πληρωμές είτε για ασθένεια εκτός της κατοικίας· μισθοί και συντάξεις να προσαρμοστούν σύμφωνα με τον πληθωρισμό· υποχρεωτική κρατική παρέμβαση στο ιδιωτικό σύστημα για την ελάφρυνση των ελλειμμάτων του δημόσιου συστήματος· η ζήτηση για δωρεάν διαγνωστικούς ελέγχους για το 100% του πληθυσμού· η ένταξη του προσωπικού στο σύστημα υγείας σύμφωνα με τους όρους της συλλογικής σύμβασης· όλα αυτά και άλλα πολλά είναι αυτά που πρέπει να συζητούμε μέσα στην εργατική τάξη και μεταξύ όλων των εργαζομένων, προκειμένου να καταρτίσουμε ένα κείμενο αιτημάτων για κινητοποίηση και ένα σχέδιο αγώνα.
Αυτές οι προϋποθέσεις έρχονται σε σύγκρουση με το κύριο οικονομικό και πολιτικό πρόβλημα της Αργεντινής – ένα δημόσιο χρέος (80% σε δολάρια), και με τις κυβερνήσεις και τα πολιτικά καθεστώτα αποφασισμένα να το πληρώσουν, ακόμη και εν μέσω πανδημίας και χρεοκοπίας των πιο ισχυρών θησαυροφυλακίων του κόσμου.
Η μαζική παρέμβαση των εργαζομένων για το δικαίωμα στην υγεία θα καταδείξει την ανάγκη για κυβέρνηση των εργαζομένων και θα αναπτύξει την ευαισθητοποίηση και τα πολιτικά μέσα για την επίτευξή της.
16-03-2020
