7 ερωταπαντήσεις: Ο ανασχηματισμός και ο μετα-μνημονιακός ταξικός πόλεμος
Η κυβέρνηση ΣYPIZA-ANEΛ επέλεξε να σφραγίσει την μετάβαση στην “μετα-μνημονιακή” περίοδο, μετά την 21η Αυγούστου, με έναν ανασχηματισμό της κυβερνητικής συμμαχίας που αποκαλύπτει όχι μόνο τις προθέσεις της, αλλά και τα πραγματικά χαρακτηριστικά της περιβόητης εξόδου από το τρίτο μνημόνιο.
Ο ανασχηματισμός, πέραν της διεύρυνσης της παρουσίας στελεχών της πάλαι ποτέ Πασοκικής “φάρμας” και των ανθρώπων της Kαραμανλικής δεξιάς, ενίσχυσε και σταθεροποίησε το οικονομικό επιτελείο, ήτοι αυτό που αφορά στην συνεπή και πειθαρχημένη εφαρμογή της μνημονιακής κληρονομιάς απέναντι στους δανειστές και το ΔΝΤ.
Εκ των πραγμάτων το “νέο” κυβερνητικό σχήμα, παρά τον προεκλογικό του προσανατολισμό, είναι αυτό που θα βρεθεί απέναντι όχι μόνο στις “μεταμνημονιακές” προσδοκίες, αλλά στο σύνολο των αγώνων του λαού μετά από τον εφιάλτη της τελευταίας οκταετίας.
Είναι αυτό που θα διαξάγει μέχρι τις επόμενες πολλαπλές εκλογικές αναμετρήσεις, τον ταξικό πόλεμο απέναντι στους αγώνες του οργανωμένου και μη εργατικού κινήματος, της νεολαίας και των εξαθλιωμένων συνταξιούχων.
Ακριβώς γι’ αυτό είναι ανάγκη να ξεκαθαριστεί το τι έχει αλλάξει μετά την 21η Αυγούστου και τι παραμένει στα όρια του μνημονιακού εφιάλτη, διαμορφώνοντας τα σχετικά όρια της αναμέτρησης μεταξύ του κράτους και του εργατικού κινήματος:
Υπάρχουν μνημονιακά μέτρα που θα πρέπει να εφαρμοσθούν στην μετα-μνημονιακή περίοδο;
Υπάρχουν και είναι πάμπολλα. Το πρώτο πακέτο τέτοιων μέτρων αριθμεί 49 παρεμβάσεις οι οποίες θα πρέπει να εφαρμοσθούν από την κυβέρνηση και να ελεγχθούν από τους δανειστές μέσα στους επόμενους τέσσερεις μήνες. Αν αυτά τα μέτρα που αφορούν σε “μεταρρυθμίσεις” που έχουν ξεκινήσει το 2016 – 2017 και δεν έχουν ολοκληρωθεί, δεν εφαρμοσθούν από την κυβέρνηση δεν θα ενεργοποιηθεί η απόφαση για την επιστροφή στην Ελλάδα, των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους οι κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης. Πρόκειται για 600 – 700 εκ. ευρώ που το ΥΠΟΙΚ περιμένει ότι θα εισπράξει στα τέλη του έτους, εφόσον οι δύο επόμενες επισκέψεις – έλεγχοι των “Θεσμών” και του ΔΝΤ καταλήξουν σε θετική Έκθεση για την εφαρμογή των μνημονιακών μέτρων. Αναλογο πακέτο μέτρων μένει να δρομολογηθεί και να ελεγχθεί το 2019.
Μπορεί η κυβέρνηση να μην προχωρήσει στην εφαρμογή των μέτρων και ποιές θα είναι οι συνέπειες;
Από την στιγμή που δεν υπάρχει σε ισχύ κανένα πρόγραμμα στήριξης, δηλαδή κανένα υπόλοιπο δανείου για να εισπράξει, οι έλεγχοι και το θετικό ή αρνητικό τους αποτέλεσμα δεν μπορεί να οδηγήσει σε συνέπειες δημοσιονομικού περιεχομένου ή μη απόδοσης πόρων εκτός της επιστροφής των κερδών από τα ομόλογα που είναι περίπου 0,3% του ΑΕΠ ετησίως. Θα ισχύουν δηλαδή ότι ισχύει σε ανάλογες περιπτώσεις και με τις άλλες οικονομίες της ευρωζώνης. Η μοναδική άμεση πίεση που μπορεί να ασκηθεί είναι ο αρνητικός αντίκτυπος στις “αγορές” σε περίπτωση που επιχειρηθεί έκδοση νέου ομόλογου.
Ποιό είναι το πόσο των μέτρων που πρέπει να εφαρμόζει η Ελλάδα ετησίως τα επόμενα χρόνια μέχρι και το 2022;
Αυτό έχει συμφωνηθεί και ψηφισθεί από την Βουλή και είναι 3,5% του ΑΕΠ (περί τα 7 δισ. ευρώ), δηλαδή το πρωτογενές πλεόνασμα που θα πρέπει κάθε χρόνο να επιτυγχάνει ο προϋπολογισμός και με αυτά να αποπληρώνει μέρος του χρέους. Για να πετύχει αυτό το πλεόνασμα ο προϋπολογισμός πρέπει να διατηρεί στα σημερινά υψηλά επίπεδα τόσο τα φορολογικά έσοδα (ΦΠΑ, ΕΝΦΙΑ, φορολογία εισοδήματος προσώπων και επιχειρήσεων κ.λπ.) και αντίστοιχα να κρατάει χαμηλά τις δημόσιες δαπάνες σε Υγεία, Παιδεία, Πρόνοια, κρατικές υπηρεσίες κ.λπ.
Πρέπει το ελληνικό δημόσιο να “βγεί” στις αγορές για νέα δάνεια άμεσα ;
Σύμφωνα με την συμφωνία που έχει γίνει για την αναδιάρθρωση του χρέους το ήδη υπάρχον αποθεματικό για την κάλυψη των δανειακών αναγκών, εφόσον δεν θα δημιουργούνται νέα κρατικά ελλείμματα από την αύξηση των δημοσιων δαπανών, υπερκαλύπτει τις ανάγκες εξυπηρέτησης του χρέους τουλάχιστον μέχρι το 2022 -2023, ενώ παραμένει σε χαμηλά επίπεδα μέχρι το 2032.
Γιατί τότε όλοι αναφέρονται στην “επιστροφή” στις αγορές με νέες εκδόσεις ομολόγων;
Γιατί παρ’ ότι το ΥΠΟΙΚ δεν θα έχει ανάγκη να δανειστεί για να αναχρηματοδοτήσει το χρέος, με την έκδοση νέων ομολόγων “τιμολογείται” το πραγματικό κόστος δανεισμού από τις αγορές (τώρα είναι περίπου 4,5%), ενώ τα δάνεια από τον ESM έχουν πολύ χαμηλό επιτόκιο (0,8%).
Τι συμβαίνει με την συμφωνία για νέα περικοπή των συντάξεων (ίση με την προσωπική διαφορά) που υπέγραψε η κυβέρνηση για το 2019;
Η συμφωνία για την περικοπή των συντάξεων ήταν απαίτηση του ΔΝΤ γιατί θεωρεί ότι με τα μέτρα που πάρθηκαν για το χρέος (που τα θεωρεί ανεπαρκή) το ασφαλιστικό σύστημα δεν θα μπορεί να δώσει συντάξεις μακροπρόθεσμα. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το 2018 ο ΕΦΚΑ θα έχει πλεόνασμα τουλάχιστον 1,5 δις ευρώ και συνολικά το δημοσιονομικό υπερπλεόνασμα διαψεύδει τις προβλέψεις του ΔΝΤ. Η Κομισιόν “συμφωνεί” ότι δεν είναι αναγκαία η εφαρμογή του μέτρου αν επιβεβαιωθεί η επίτευξη του υπερπλεονάσματος ακόμα και πάνω από το 3,5%. Το ΥΠΟΙΚ εκτιμά ότι αυτό θα φτάσει το 2018 στο 4,2% του ΑΕΠ. Περί τα τέλη Νοεμβρίου θα γίνει σαφές αν θα εφαρμοσθεί τελικά το μέτρο ή θα ανασταλεί η εφαρμογή του και για πόσο. Το ΔΝΤ επιμένει ότι η “προσωπική διαφορά” που αποτελεί την διαφορά μεταξύ των παλαιών και των νέων (ήδη υπό περικοπή) συντάξεων, πρέπει να κοπεί ανεξαρτήτως δημοσιονομικού αποτελέσματος (υπερπλεόνασμα) και για τον λόγο ότι μακροπρόθεσμα λόγω του δημογραφικού προβλήματος το ασφαλιστικό σύστημα δεν θα είναι βιώσιμο.
Ποιό είναι το πλέον άμεσο οικονομικό πρόβλημα που αφήνει πίσω του “άλυτο” το τρίτο μνημόνιο, πέραν της ανεργίας, της Υγείας, της Παιδείας, των Συλλογικών Συμβάσεων, κ.λπ.;
Το τεράστιο ιδιωτικό χρέος που αποτυπώνεται στα “κόκκινα δάνεια” τα οποία λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης και της ανεργίας όχι μόνο δεν μειώνονται αλλά και σε ορισμένους τομείς αυξάνονται.
Οι πωλήσεις των δανείων και κυρίως οι πλειστηριασμοί δεν δίνουν λύση στο πρόβλημα των τραπεζών και ούτε μπορούν να το λύσουν καθώς οι περισσότεροι μένουν “αγονοι” αφού η ζήτηση είναι ελάχιστη έως μηδενική και οι τράπεζες αγοράζουν οι ίδιες σε “ψευτικές” τιμές τα ακίνητα που βγάζουν στο σφυρί. Συσσωρεύουν έτσι ακίνητα περιουσιακά στοιχεία χωρίς την δυνατότητα ρευστοποίησης. Πολύ σύντομα μέσα στο 2019 το τραπεζικό σύστημα για να αποφύγει νέα απειλή χρεοστασίου θα υποχρεωθεί σε νέες αυξήσεις κεφαλαίου (ΑΜΚ) ή συγχωνεύσεις ή και τα δύο μαζί, με “αγνωστες” προς το παρόν συνέπειες.
Γ. Aγγ.
