Αντιμέτωπος με μια πρωτοφανή κρίση βρίσκεται ο αγροτικός κόσμος της χώρας:
η νέα ευρωπαϊκή Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ)
ο νέος νόμος για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς
η μείωση των δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού του 2012 για τον αγροτικό τομέα
τα σενάρια για την επιβολή “χαρατσιού” στα αγροτεμάχια
αλλά και γενικότερα oι επιδράσεις της ύφεσης και του Μνημονίου στην ύπαιθρο… δημιουργούν εκρηκτικές καταστάσεις στην ελληνική ύπαιθρο.
Η δραματική συρρίκνωση των κοινοτικών επιδοτήσεων σε συνδυασμό με την ορμητική είσοδο των “αναδυόμενων” αγορών που γειτονεύουν με την Ελλάδα, σε συνθήκες γενικής ύφεσης της οικονομικής δραστηριότητας (σε Ελλάδα και Ευρώπη) αναμένεται να αλλάξουν άρδην το αγροτικό τοπίο της χώρας.
Το τοπίο αυτό καθορίζεται από:
τις σχέσεις μεταξύ κεντρικής εξουσίας (ΕΕ και ελληνική κυβέρνηση) – αγροτών
τις σχέσεις μεταξύ αγροτών- διανομέων (super markets)
τις σχέσεις διαφορετικών στρωμάτων των αγροτών (μεγαλοϊδιοκτητών – μικροϊδιοκτητών και μισθωτών εργατών γης).
Σκληραίνει η ΚΑΠ, τσακίζονται οι περισσότεροι αγρότες
Η νέα ΚΑΠ θα ισχύσει από το 2014 (μέχρι το 2020). Οι κοινοτικές επιδοτήσεις θα μπορούσαν να μειωθούν έως και κατά 55%, εφόσον ο αγρότης δεν καλύπτει τα νέα κριτήρια προστασίας του περιβάλλοντος κλπ. “Κερδισμένοι” από τη νέα ΚΑΠ θεωρούνται οι νέοι και προπαντός οι μεγαλοϊδιοκτήτες αγρότες και οι παραγωγοί βιολογικών προϊόντων, ενώ “χαμένοι” οι πιο παραδοσιακοί παραγωγοί που αποτελούν όμως τη μεγάλη πλειοψηφία του αγροτικού δυναμικού (589 χιλιάδες ή 12,4% του συνολικού εργατικού δυναμικού). Μ’ άλλα λόγια, η Ελλάδα κινδυνεύει να βρεθεί στο περιθώριο σε ό,τι αφορά στη ροή των κοινοτικών επιδοτήσεων (και συνεπώς και της παραγωγής) προς τους αγρότες λόγω της τεράστιας καθυστέρησης των αναδιαρθρώσεων στον τομέα παραγωγής.
Oι ιδιοκτήτες super markets ελέγχουν την αγορά αγροτικών προϊόντων
Η διαδικασία εγγραφής των αγροτικών συνεταιρισμών σε ένα Μητρώο συρρικνώνει δραματικά τόσο τον αριθμό (από τους 6.300 στους 200-300) όσο και τον “αυτόνομο” ρόλο των συνεταιρισμών. Το ουσιαστικό τέλος των αγροτικών συνεταιρισμών έρχεται μαζί με το ιστορικό τέλος της πολύ μικρής και μικρής αγροτικής παραγωγής, στην οποία σπρώχνει -μεταξύ άλλων- και η συγκεντροποίηση του λιανικού εμπορίου: Το 2009, οι πέντε μεγαλύτερες αλυσίδες του παραπάνω κλάδου κατέχουν το 44,8% των πωλήσεων αγροτικών προϊόντων, καθιστώντας τες ρυθμιστές της ίδιας της παραγωγής σε βάρος των ίδιων των παραγωγών.
Έρχεται χαράτσι και στα αγροτεμάχια
Μειωμένες κατά 1,9% προβλέπονται να είναι οι κρατικές ενισχύσεις προς τον αγροτικό τομέα (από 2,25 σε 2,21 δισ. ευρώ) το 2012. Κατά 4,2% μειώθηκε η ίδια κατηγορία ενισχύσεων πέρσι. Μειωμένα -αν και ελάχιστα- εμφανίζονται τα κονδύλια από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων για το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Την ίδια στιγμή, μετά το ειδικό τέλος στα ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα, το οικονομικό επιτελείο φέρεται να συζητά την επιβολή ανάλογου τέλους για στα καλλιεργήσιμα αγροτεμάχια. Κάτι τέτοιο σε συνθήκες τεράστιας αύξησης της διαφοράς μεταξύ κόστους παραγωγής (π.χ. λόγω ανόδου διεθνών τιμών πετρελαίου) εκτιμάται ότι θα οξύνει στο έπακρο τις σχέσεις κράτους-αγροτών.
Στα πρόθυρα, ένας νέος “πόλεμος των χωρικών”
Την ίδια στιγμή, παρόλα αυτά κατά 1,39% αυξήθηκε η συνολική αξία της γεωργικής παραγωγής το 2010, παρά τη μείωση του μεγέθους της: Κατά 4,35% μειώθηκε η παραγωγή σε τόνους το 2011 και κατά 6,7% το 2010. Αυξημένα είναι επίσης τα ποσοστά απασχόλησης: Κατά 6,38% αυξήθηκε το εργατικό δυναμικό, κυρίως λόγω της αύξησης κατά 40% του αριθμού των μισθωτών αγροτών, κυρίως “ξένων” μεταναστών (μερική απασχόληση). Το γεγονός αυτό έχει οξύνει τις σχέσεις μεταξύ των ιδιοκτητών αγροτεμαχίων και εργατών (π.χ. Μανωλάδα Ηλείας).
