της Μαργαρίτας Κουτσανέλλου*
Τοξικό το μίγμα οικονομικής κρίσης και COVID-19
Το ντόμινο λουκέτων στον κλάδο της μεταποίησης στην Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης όχι μόνο δεν λέει να αναχαιτιστεί, αλλά έχει πάρει πλέον διαστάσεις επιδημίας αντίστοιχης της κορονοϊκής πανδημίας και εξαιτίας αυτής. Η κατάσταση γίνεται εκρηκτική με εκατοντάδες απολύσεις ανά επιχείρηση και συνολικά απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας, άμεσα και έμμεσα, λόγω της αρνητικής επίδρασης στην ευρύτερη οικονομική δραστηριότητα που αναπτύσσεται γύρω από τη λειτουργία των βιομηχανικών μονάδων
Με το κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ υπό εξέλιξη, με τη ΛΑΡΚΟ και τον εκκαθαριστή της να θέτει στην πράξη εκτός λειτουργίας το εργοστάσιο, με την ΕΛΒΟ επίσης σε εκκαθάριση και ήδη στο σφυρί για ξεπούλημα, με τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ να κλείνει το εργοστάσιο λευκόλιθου στο Μαντούδι που έδινε ζωή σε ολόκληρη την περιοχή και να απολύει σε μία νύχτα 279 εργαζόμενους, με τη ΣΙΔΕΝΟΡ (θυγατρική της ΒΙΟΧΑΛΚΟ) να θέτει σε αναστολή λειτουργίας τα εργοστάσιά της στον Αλμυρό Μαγνησίας και τη Θεσσαλονίκη, με την πολυεθνική ΣΝΑΪΝΤΕΡ ΕΛΕΚΤΡΙΚ να ανακοινώνει ότι κλείνει τα εργοστάσιά της τον ερχόμενο Οκτώβριο και να καλεί τους εργαζόμενους να επιλέξουν τον τρόπο με τον οποίο θα πάνε σπίτια τους άνεργοι, η χώρα καλπάζει ολοταχώς προς την ολοσχερή αποβιομηχάνισή της και στη βύθιση, ως συνέπεια, των τοπικών κοινωνιών στην πιο ανελέητη και χωρίς δυνατότητα διεξόδου φτωχοποίηση. Χιλιάδες εργαζόμενοι, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, οικογένειες, χωριά και περιοχές ολόκληρες απομένουν με την απελπισία της ανεργίας και τη στέρηση οποιουδήποτε πόρου για επιβίωση του πληθυσμού τους.
Κανένας κλάδος στη μεταποίηση δεν έχει μείνει αλώβητος, ενώ οι κεφαλαιοκράτες επιχειρούν να μετακυλήσουν τη ζημία στις πλάτες των εργατών και να τους καταστήσουν συνέταιρους στη χασούρα, αντίθετα από τα κέρδη που κρατούν για τον εαυτό τους. Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Βιομηχανιών Ελλάδας τη μεγαλύτερη πτώση σε τζίρο και κερδοφορία καταγράφει ο κλάδος των ποτών, της μεταποίησης νωπών κτηνοτροφικών προϊόντων, η παραγωγή μηχανολογικού εξοπλισμού για τη βιομηχανία, τα δομικά υλικά, τρόφιμα, η κλωστοϋφαντουργία, η βιομηχανία προϊόντων ξύλου, ενώ μεγάλη πτώση καταγράφεται και στις εξαγωγές, τόσο εντός όσο και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εξίσου μεγάλο πρόβλημα εμφανίζεται στην αδυναμία είσπραξης οφειλών, γεγονός που έχει επηρεάσει αρνητικά τη ρευστότητα, την οποία επικαλούνται οι βιομήχανοι για να δηλώσουν αδυναμία να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους σε εφορία, ασφαλιστικά ταμεία και τράπεζες.
Πλήθος στατιστικών στοιχείων και μετρήσεων μπορεί εύκολα να ανασύρει κανείς από το διαδίκτυο για να μελετήσει συστηματικά την κατάσταση που διαμορφώνεται ενώ η ομολογία του μεγέθους της καταστροφής είναι σαφής, χωρίς να αποκρύπτεται ότι πρόκειται για κρίση δομική και όχι συγκυριακή κατά την οποία ο κορονοϊός δεν αποτέλεσε παρά τον επιταχυντή της. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε αυτή τη διαπίστωση προβαίνει και το ΙΟΒΕ (Ινστιτούτο Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών) στην έρευνα της οικονομικής συγκυρίας για το μήνα Απρίλιο 2020, στην οποία όλοι οι οικονομικοί δείκτες παρουσιάζονται σε εντυπωσιακή πτωτική τάση. Μείωση πωλήσεων, ακύρωση παραγγελιών από βασικούς προορισμούς εξαγωγών, μείωση αριθμού εργαζόμενων, ενώ προβλέπεται συρρίκνωση της βιομηχανικής παραγωγής στην Ελλάδα κατά 4,1% το 2020! Όσο για τον δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών σύμφωνα με την ίδια έκθεση, αυτός υποχωρεί κατακόρυφα (που πρακτικά σημαίνει απουσία οποιουδήποτε επενδυτικού ενδιαφέροντος) στις κατασκευές, στο λιανέμποριο, στις υπηρεσίες και με την πλέον απαισιόδοξη καταγραφή να αφορά τον κλάδο των ξενοδοχείων – εστιατορίων – τουριστικών πρακτορείων και ο κατάλογος δεν έχει τελειωμό.
Το Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ για τον μήνα Μάιο 2020 δεν μπορεί να αποκρύψει τη ζοφερή πραγματικότητα για τους εργαζόμενους, όσο κι αν προσπαθεί να αμβλύνει την ανάλυση των αιτίων και παραγόντων που προκαλούν την παρατεινόμενη κρίση. Προβλέπει γι’ αυτό το λόγο αύξηση των ποσοστών ανεργίας και εκφράζει ανησυχία για μόνιμες επιπτώσεις κατακερματισμού της κοινωνίας και όξυνσης των ανισοτήτων σε βάρος των πιο ευάλωτων ομάδων ενώ εμφανίζει ως απαισιόδοξο σενάριο το ποσοστό ανεργίας να ανέλθει στο 21,6%.
Στην ίδια έκθεση αναλύεται διεξοδικά η αρνητική για την ελληνική οικονομία μεσο-μακροπρόθεσμη προοπτική να μην χαρακτηρίζεται από έλλειμμα λόγω της επενδυτικής του δραστηριότητας το ισοζύγιο του επιχειρηματικού τομέα και από πλεόνασμα το ισοζύγιο των νοικοκυριών, το οποίο αντανακλά την αύξηση της αποταμίευσής τους. Στην περίπτωση της Ελλάδας που ισχύουν οι ανωτέρω αρνητικές συνθήκες πρακτικά σημαίνει ότι οι επιχειρηματίες αποταμιεύουν αντί να επενδύουν, ενώ τα νοικοκυριά καταναλώνουν τα εισοδήματά τους, τα οποία είναι χαμηλότερα από τις ανάγκες που καλούνται να καλύψουν. Ακόμα δε, και στην περίπτωση που γίνονται επενδύσεις, το είδος των επενδύσεων που υλοποιούνται δεν συμβάλλει στη βελτίωση των παραγωγικών δυνατοτήτων της οικονομίας. Και όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ίδια έκθεση:
“Μεταξύ 2009 και 2018 η παραγωγή επενδυτικών προϊόντων στη μεταποίηση μειώθηκε κατά 59%, με αποτέλεσμα να βρεθεί σε επίπεδο παραγωγής αντίστοιχο του 1966!”. Διανύουμε λοιπόν, εμφανώς και τυπικά μία φάση που οι εγχώριες παραγωγικές δυνατότητες βρίσκονται σε επίπεδο όμοιο με αυτό της ισοπεδωμένης από το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο χώρας. Μόνο που σήμερα απουσιάζει οποιαδήποτε δυνατότητα σχεδίου Μάρσαλ”!
Το τέλος του νεοφιλελευθερισμού – Ο λογαριασμός ξανά στην εργατική τάξη με τη Νέα Μακροοικονομική Συναίνεση
Στην ασίγαστη θύελλα που έχει ξεσπάσει παγκόσμια, οι νεοφιλελεύθερες θεωρίες της αυτορρύθμισης, της ελεύθερης αγοράς, της συρρίκνωσης του κρατικού παρεμβατισμού εγκαταλείπονται άρον – άρον από τις αστικές κυβερνήσεις και με πανικό ήδη οι συστημικές φωνές αρχίζουν δυνατά να αναζητούν διάσωση από το κράτος. Στο τραπέζι ήδη έχει μπει η συζήτηση για την εθνικοποίηση αεροπορικών εταιρειών όπως η Alitalia και εδώ, σε εμάς, η Aegean. Ο νεοφιλελευθερισμός χρεοκόπησε με παταγώδη τρόπο και καμία λύση δεν έδωσε στη μάταιη αναζήτηση του κεφαλαίου για κερδοφορία, ενώ άγριες κοινωνικές εξεγέρσεις έχουν μπει στην ημερήσια διάταξη σε όλες τις χώρες.
Με το αόρατο χέρι της αγοράς να «κουλαίνεται», οι αστικές κυβερνήσεις ξεχνούν τα νεοφιλελεύθερα αναθέματα και καταπιάνονται με το σχεδιασμό βιομηχανικής πολιτικής. Με μοντέλα διακυβέρνησης που επιτρέπουν παρεμβάσεις στην οικονομία πάντα όμως με το βλέμμα στραμμένο στους εργαζόμενους για να πληρώσουν την κρίση και την υγειονομική και την οικονομική.
Με βάση τα παραπάνω δραματικά αποτελέσματα της έρευνας για την κατάσταση της περιφερειακής βιομηχανίας λόγω της πανδημίας από τον COVID 19, ο Πρόεδρος του ΣΒΕ, Αθανάσιος Σαββάκης, προέβη στην ακόλουθη δήλωση:
«…Η διαφύλαξη της εγχώριας υγιούς βιομηχανικής παραγωγής, θα πρέπει ν’ αποτελέσει τη βασική προτεραιότητα της Κυβέρνησης στο πλαίσιο των μέτρων που αφορούν στη γενικότερη στήριξη της Ελληνικής οικονομίας, λόγω της πανδημίας από τον κορονοϊό.
Γνωρίζουμε ότι οι δημοσιονομικές δυνατότητες είναι περιορισμένες και συνεπώς θα πρέπει να αποφευχθούν φαινόμενα κατακερματισμού των ενισχύσεων και στόχευση στους κλάδους που δημιουργούν προστιθέμενη αξία για την Ελληνική οικονομία. Η βιομηχανία έχει πραγματικά τη μεγαλύτερη ανάγκη έμπρακτης υποστήριξης, αφού πλήθος μεταποιητικών επιχειρήσεων με έδρα την περιφέρεια, βιώνουν την καθημερινή μείωση των πωλήσεών τους.
Επειδή ακριβώς η μεταποίηση αποτελεί βασικό αναπτυξιακό πυλώνα της οικονομίας, με κλάδους δυναμικούς και εξωστρεφείς, που παράγουν προϊόντα διεθνώς εμπορεύσιμα, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ) προτείνει σήμερα προς την κυβέρνηση την έμμεση τόνωση της ρευστότητας της βιομηχανίας, και την άμεση λήψη μέτρων για την αποτροπή των εξαιρετικών επιπτώσεων της κρίσης.»
Οι βιομήχανοι με λίγα λόγια ζητούν από το κράτος να τους διασώσει! Η εργατική τάξη επείγει να δώσει την απάντησή της μέσα στο σήμερα, πριν βρεθεί κάτω από τα ερείπια του συστήματος που τρέφεται από το θάνατο και την καταστροφή, παίρνοντας τα πράγματα και τη ζωή στα χέρια της, στο δικό της κράτος, οργανώνοντας την παραγωγή για τις ανάγκες της κοινωνίας και όχι της κερδοφορίας.
* Η Μαργαρίτα Κουτσανέλλου είναι
Γ. Γραμματέας του Συλλόγου Εργαζόμενων ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ
