Καταιγιστικές οι εξελίξεις στο μέτωπο του πολέμου στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Το διάστημα 4 – 9 Νοεμβρίου οι ένοπλες Αζέρικες δυνάμεις κατάφεραν να προωθηθούν και να καταλάβουν την σημαντική και στρατηγικής σημασίας κωμόπολη Σούσα απωθώντας τις Αρμενικές πολιτοφυλακές του Αρτσέχ μετά από σκληρές μάχες που στοίχησαν την ζωή εκατοντάδων ανθρώπων και από τις δύο μεριές. Ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες μιλούν για 800 νεκρούς από την μεριά των Αρμένιων και πάνω από 250 από την πλευρά των Αζέρων.
Η κατάληψη της πόλης αυτής απέκοψε τον ζωτικής σημασίας αυτοκινητόδρομο που συνδέει τα διεθνή σύνορα της Αρμενίας με το Στεπανακέρτ, την πρωτεύουσα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, μέσα από τον διάδρομο του Λατσίν που είχαν καταλάβει οι Αρμένιοι από τους Αζέρους στον πόλεμο του 1988-94.
Έτσι όχι μόνο βρέθηκε το Αζέρικο πυροβολικό σε απόσταση αναπνοής από το Στεπανακέρτ που απέχει μόλις 15 χλμ, αλλά ακύρωσε το στρατηγικό πλεονέκτημα της Αρμενίας, που κερδήθηκε στον προηγούμενο πόλεμο. Το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος του Ναγκόρνο Καραμπάχ και των κατεχόμενων Αζερικών εδαφών παραμένει στα χέρια των Αρμενίων έχει μικρότερη σημασία πλέον καθώς αυτά τα εδάφη είναι ορεινά, αραιοκατοικημένα και με μικρότερη οικονομική και στρατηγική σημασία. Αντίθετα τα εδάφη του νότου στα σύνορα με το Ιράν και ο κόμβος της Σούσα που είναι η κεντρική αρτηρία του Ναγκόρνο Καραμπάχ, είναι πλέον στα χέρια των Αζέρων.
https://en.wikipedia.org/wiki/2020_Nagorno-Karabakh_war#/media/File:QarabaghWarMap(2020).svg
Οι Αρμένιοι ηγέτες τόσο στο Ερεβάν όσο και στο Ναγκόρνο Καραμπάχ υποχρεώθηκαν να δεχτούν την συνθηκολόγηση που επέβαλε η Ρωσία με όρους αναγνώρισης της στρατιωτικής επιτυχίας του Αζερμπαϊτζάν η οποία έχει ήδη μπει σε εφαρμογή την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές. Είναι απόλυτα σαφές ότι αυτή η εξέλιξη συμβαίνει μόνο και μόνο γιατί η Ρωσία, η κυρίαρχη δύναμη της περιοχής επέτρεψε να γίνει. Αναφέραμε σε προηγούμενο σημείωμά μας τους λόγους για τους οποίους θα μπορούσε να συμβεί αυτό. (https://neaprooptiki.gr/i-poreia-toy-polemoy-armenias-kai-azer/ )
Η Ρωσία επεδίωξε να εφαρμόσει μια συμφωνημένη από τα πριν μοιρασιά η οποία την θέτει σε ρόλο επιδιαιτητή έναντι και των δύο αντιμαχόμενων, της οποία όμως καθυστερούσε η υλοποίηση από μεριάς Αρμενίας. Η Ρωσία μετατόπισε την πολιτική της στην περιοχή τα τελευταία χρόνια, μέσα από την επαναπροσέγγισή της με το Αζερμπαϊτζάν και την στρατηγική «συναντίληψη» -αλλά όχι συμμαχία- που απέκτησε με τον Ερντογάν μετά το 2016 (καθόλου τυχαία που αναβαθμίστηκε ο ρόλος του ακροδεξιού συμβουλάτορα του Πούτιν, Αλεξάντερ Νούγκιν που είναι θιασώτης της συνεργασίας Ρωσίας-Ισλάμ απέναντι στην δύση.
Αλλά και το γεγονός ότι η νέα ηγεσία της Αρμενίας υπό τον Πασινιάν επιδίωξε να κινηθεί προς την Δύση και έκανε διαπραγματεύσεις απευθείας με τον Τραμπ – σε μια εποχή που ο Τραμπ με την αλλοπρόσαλλη στρατηγική του απέσυρε το Αμερικανικό ενδιαφέρον από την περιοχή. Και εκ των πραγμάτων αποδείχτηκε πως σε αυτήν την συγκυρία της «πλανηταρχικής ακυβερνησίας» που προκαλεί το χάος των αμερικανικών εκλογών, οι Αρμένιοι πόνταραν στο «λάθος άλογο» στην λάθος στιγμή.
Έτσι παρόλο που θεωρητικά είχαν συμφωνήσει στην σταδιακή παράδοση των κατεχομένων εδαφών στους Αζέρους ήδη από το 2007-2011 συνέχισαν να κωλυσιεργούν δέσμιοι μιας Εθνικιστικής Μεγάλης Ιδέας που εκτιμά λαθεμένα ότι μπορεί να αυτοπραγματοποιηθεί με τις πλάτες κάποιας εκ των δυτικών δυνάμεων. Πρακτικά κανείς δεν τους βοήθησε πέρα από τις άκαπνες δηλώσεις της Γαλλικής διπλωματίας – και το επικοινωνιακού χαρακτήρα ταξίδι «διπλωματικού αντιπερισπασμού» του Έλληνα Υπ. Εξωτερικών, Δένδια πριν λίγες μέρες στο Ερεβάν. Ο Αρμένικος εθνικισμός γνωρίζει μια στρατηγική ήττα και ήδη το χάος
(https://www.huffingtonpost.gr/entry/orye-kai-pikra-sten-armenia-yia-ten-ekecheiria-sto-naykorno-karampach-eisvole-politon-ste-voele_gr_5faa3bf5c5b64c88d4045004?zmj ) που προκαλείται στο Ερεβάν με την εισβολή διαδηλωτών στο κοινοβούλιο και τις παραιτήσεις από την κρατική μηχανή και τον στρατό πολλών στελεχών, γεγονότα που προμηνύουν μεγάλες εξελίξεις στο εσωτερικό της φτωχής χώρας.
Σύμφωνα με την συνθήκη ειρήνευσης (https://haqqin.az/multimedia/193499 ) οι Αζέροι θα πάρουν μέσα στο διάστημα των επόμενων δύο μηνών από τους Αρμένιους, την διοίκηση στα εδάφη που οι τελευταίοι έχασαν στο πεδίο της μάχης και οι οποίοι οφείλουν και τυπικά να τα παραδώσουν με μερικές μικροδιευθετήσεις στα όριά τους. Παράλληλα η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν δεσμεύεται να μην συνεχίσει άλλο τις εχθροπραξίες και να επιτρέψει την ανάπτυξη μιας Ρωσικής στρατιωτικής δύναμης που θα ελέγχει τον στρατηγικό αυτοκινητόδρομο του Λατσίν και τον κόμβο στην Σούσα έτσι ώστε να εξασφαλισθεί η ομαλή επικοινωνία μεταξύ της μείζονος Αρμενίας και του Στεπανακέρτ. ( https://tass.com/world/1221869 )
Αυτό με άλλα λόγια σημαίνει πως η Αρμενία θα διατηρήσει το μεγαλύτερο μέρος του Ναγκόρνο Καραμπάχ μαζί και το Στεπανακέρτ, αλλά και ένα κομμάτι από τα κατεχόμενα Αζέρικα εδάφη του προηγούμενου πολέμου.
Και τα δύο μέρη δεσμεύτηκαν να σταματήσουν τις στρατιωτικές κινήσεις στα διεθνή τους σύνορα που κατά την διάρκεια του πολέμου αυτών των 6 εβδομάδων προκάλεσαν ένα νέο κύμα προσφύγων που ανέρχονται σε 90 χιλιάδες Αζέρους και 45 χιλιάδες Αρμένιους. Αυτοί προστέθηκαν στους 450 χιλιάδες Αζέρους και 150 χιλιάδες Αρμένιους πρόσφυγες, θύματα των εκατέρωθεν εθνοκαθάρσεων και πογκρόμ του πολέμου του 1988-94.
Με το αίμα των νεκρών ακόμη πιο νωπό και από το μελάνι των υπογραφών είναι άγνωστο αν αυτή η συμφωνία θα περπατήσει στην πράξη. Σε μεγάλο βαθμό αυτό εξαρτάται και από τον υποβόσκοντα ανταγωνισμό μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας. Η Τουρκία του Ερντογάν στήριξε στρατιωτικά και πολιτικά το Μπακού. Ωστόσο φαίνεται πως σε αντίθεση με τις προσδοκίες της δεν αναλαμβάνει ουσιαστικό ρόλο επιδιαιτητή και δεν θα συμμετέχει με ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων στην ειρηνευτική δύναμη που ορίστηκε από την συμφωνία Μόσχας-Μπακού-Ερεβάν όπως αρχικά επεδίωκε.
Για αυτό και δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο το γεγονός ότι την τελευταία στιγμή, πριν την υπογραφή της συμφωνίας, κατά «περίεργο τρόπο» καταρρίφθηκε ρωσικό πολεμικό ελικόπτερο με δύο Ρώσους στρατιωτικούς νεκρούς, στο τριεθνές μεταξύ Αρμενίας-Τουρκίας και του Αζέρικου θύλακα του Ναχιτσεβάν.
Ο Αλίγιεφ του Αζερμπαϊτζάν έντρομος έσπευσε ευθύς εξαρχής να αναλάβει την ευθύνη εξ ονόματος των στρατιωτικών του δυνάμεων και να ζητήσει συγγνώμη επισήμως από την Μόσχα, αποδίδοντας την κατάρριψη σε ανθρώπινο λάθος της Αζέρικης αεράμυνας – σε μια περιοχή που ήταν όμως μακριά από το θέατρο των συγκρούσεων. (https://www.militaire.gr/o-alief-yposchethike-ston-poytin-oti-tha-timorisei-osoys-eythynontai-gia-tin-katarripsi-rosikoy-elikopteroy/ )
Ο Λαβρόφ έκανε μεν δεκτή την συγγνώμη, αλλά στην συνθήκη ειρήνης επέβαλε στο Αζερμπαϊτζάν την μονομερή Ρωσική ειρηνευτική δύναμη χωρίς συμμετοχή Τουρκικών δυνάμεων παρά μόνο λίγων Τούρκων επιτελικών αξιωματικών ως παρατηρητών υπό Ρωσική διοίκηση. Η οποία ήδη αρχίζει να αναπτύσσει την δύναμη της στο Ναγκόρνο Καραμπάχ ( https://tass.com/world/1221821 ).
Πολλοί είναι οι αναλυτές που εκτιμούν ότι η πολιτική Ερντογάν αντί να πετύχει την Τουρκική διείσδυση στον Καύκασο αντίθετα προκάλεσε την Ρωσική επανάκαμψη με αναβαθμισμένο ρόλο.
Αλλά ασφαλώς η κατάσταση παραμένει ρευστή. Όχι μόνο στα πλαίσια του Ρωσο-Τουρκικού ανταγωνισμού. Αλλά και στο εσωτερικό των δύο άμεσα εμπλεκομένων χωρών. Με την Αρμενία να βυθίζεται στο χάος όπως είπαμε. Αλλά και το Αζερμπαϊτζάν, παρόλο που βρίσκεται σε μια συγκυρία εθνικιστικού πανηγυρικού παροξυσμού
(https://www.huffingtonpost.gr/entry/toe-dioxame-san-ta-skelia-leei-o-proedros-alief-yia-toes-armenioes-paneyerismoi-azermpaitzan-toerkias_gr_5faa88a0c5b66009569e5aba?utm_hp_ref=gr-homepage) καλείται άμεσα να πρέπει να αναπληρώσει τα πανάκριβα οπλικά συστήματα που «ξόδεψε» (Ρωσικής, Τουρκικής και Ισραηλινής προέλευσης), αλλά και να αναλάβει την επανεγκατάσταση των Αζέρων προσφύγων στο όνομα των οποίων επανακατέλαβε υποτίθεται τις περιοχές αυτές, στον πόλεμο των 6 εβδομάδων.
Τέλος και πιο ουσιαστικό, τι μέλλει γενέσθαι αν και εφόσον οι ΗΠΑ επιχειρήσουν κάποια στιγμή να επανακάμψουν στην περιοχή που για αυτές είναι ένα δευτερεύον μεν, αλλά υπαρκτό μέτωπο στην προσπάθεια διείσδυσής τους στον ευρύτερο τέως σοβιετικό χώρο;
Απέχουμε ακόμη πολύ για να υπάρξει πραγματική ειρήνη στο Στεπανακέρτ, στην αρχαία Αρμενική Βαραράκν, στο αρχαίο Αζέρικο Κανκεντί, που πήρε το σύγχρονο όνομά του, το 1922 προς τιμήν του μεγάλου Αρμένιου Μπολσεβίκου Στεπάν Σαουμιάν που εκτελέστηκε από τους αντεπαναστάτες το 1918.
Και μόνο με τις μεθόδους του Στεπάν Σαουμιάν, δηλαδή τις μπολσεβίκικες επαναστατικές μεθόδους και τον προλεταριακό διεθνισμό μπορεί να μπει ένα οριστικό τέλος στο χάος των εθνικιστικών πολέμων που βυθίζουν τους λαούς στο αίμα προς όφελος των μεγάλων δυνάμεων και των ντόπιων μετασταλινικών ολιγαρχικών τάξεων.
Γιώργος Χ.
.svg){kind=link}