Κανείς, στο σύστημα, δεν θέλει να θυμάται τη νύχτα μεταξύ 14ης και 15ης Σεπτεμβρίου του 2008…
Είναι η μακρυά νύχτα που έβαλε σε ευθεία αμφισβήτηση το καπιταλιστικό “θαύμα” της νέας χιλιετίας και άρχισε να γκρεμίζει την θεωρία για το τέλος της ιστορίας. Σ’ αυτήν τη νύχτα αν ψάξει κανείς θα βρεί και την απαρχή του ελληνικού εφιάλτη. Ηταν η νύχτα της Lehman Brothers.
Εκείνο το βράδυ άρχισε να καταρρέει ο πυρήνας του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος, οι αμερικάνικες επενδυτικές τράπεζες κολοσσοί με πρώτη την Lehman Brothers και άλλες να είναι έτοιμες να ακολουθήσουν. Το ανάχωμα με δεκάδες δισ. δολλάρια και στη συνέχεια ευρώ, γιεν κ.λπ. στήθηκε από τις κεντρικές τράπεζες για να εμποδίσουν τη συνολική κατάρρευση. Και για λίγα χρόνια το κατάφεραν…
Το πρόβλημά τους όμως είναι ότι αυτή την οκταετία 2008 – 2016, που μεσολάβησε από το βράδυ εκείνο, αυτός ο κύκλος με τις αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών και κυρίως της Fed, με στόχο να βάλουν φραγμό στις συνέπειες της κατάρρευσης της Lehman Brothers, όχι μόνο δεν έχει κλείσει, αλλά πολύ περισσότερο φαίνεται να έχει μετατραπει σε αδιέξοδο παγκόσμιο οικονομικο-πολιτικό “φαύλο” κύκλο.
Όσο κι αν φαίνεται μακρυνό, εκείνη την νυχτα της Lehman Brothers τον Σεπτέμβρη του 2008, άρχισε να κινείται και η αλυσίδα των γεγονότων που οδήγησαν στο ελληνικό εφιάλτη δύο χρόνια αργότερα.
Το κεντρικό στοιχείο αυτής της ιστορίας είναι ότι οι κεντρικές τράπεζες του πλανήτη με την πρώτη αντίδρασή τους που ήταν συντονισμένη και εκφράσθηκε με την σχεδόν χωρίς όρια ανα-χρηματοδότηση του ιδιωτικού χρέους, κράτησαν τις τράπεζες ανοικτές. Και κατάφεραν να μην ανεβούμε πάλι στα …δένδρα όπως είχε πεί τότε ενας τραπεζίτης…
Στην Ελλάδα η κίνηση αυτή είχε εκφραστεί με το πρώτο πακέτο Αλογοσκούφη, περί τα 28 δισ. ευρώ τότε. Έκτοτε βέβαια ακολούθησαν και άλλα “πακέτα” που ρίχτηκαν στη μαύρη τρύπα του ιδιωτικού και κρατικού χρέους.
Στον χρόνο που ακολούθησε όπως ήταν φυσικό ο επενδυτικός κίνδυνος ξαναβγήκε βίαια στην επιφάνεια και επανατιμολογήθηκε το χρέος ιδιωτικό και κρατικό… Και η γιγάντια τρύπα στο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών απόκτησε ξαφνικά μορφή, ξυπνώντας τον δράκο του χρέους και των ελλειμμάτων.
Η κεφαλαιακή άμπωτη αποκάλυψε το ποιός κολυμπούσε γυμνός, όπως είχε πεί τότε ο μεγαλοεπενδυτής Γουώρεν Μπάφετ.
Και κάπου εκεί σε γενικές γραμμές ο καπιταλισμός στην Ελλάδα όχι μόνο φάνηκε ότι κολυμπούσε γυμνός, αλλά και οι ευρωπαϊοι εταίροι του μαζί με μερικούς εγχώριους “ηγέτες” έδειξαν με το δάχτυλο την… γύμνια του ξορκίζοντας το δικό τους πρόβλημα στην περίπτωση της Ελλάδας.
Και ακολούθησαν όλα όσα ξέρουμε.
Αυτό που έγινε όμως από την παρέμβαση των κεντρικών τραπεζών -παρα τις επιμέρους διαφοροποιήσεις κυρίως μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης- αν και προσωρινά κατάφερε να αποφύγει τις συνέπειες από το τσουνάμι της χρηματοπιστωτικής καταιγίδας, δεν κατάφερε να λύσει το πρόβλημα.
Το σπυρί είχε σπάσει αλλά η “ασθένεια” δεν είχε αντιμετωπισθεί.
Από το φθινόπωρο του 2013 οι πρώτες νύξεις -από την Fed- για το πώς σκεπτόταν να προχωρήσει στο επόμενο βήμα διορθώνοντας την νομισματική “παρέκκλιση” τρόμαξαν τις αγορές που στο μεταξύ είχαν αρχίσει να συνηθίζουν στο “ναρκωτικό” της αφειδούς και δωρεάν χρηματοδότησης από τις κεντρικές τράπεζες.
Όταν στις αρχές του 2014 η Fed ξεκίνησε να εφαρμόζει το “φάρμακό” της ή για την ακρίβεια να μειώνει τις δόσεις στο “ναρκωτικό” της αφειδούς και φθηνής χρηματοδότησης, με την σταδιακή απόσυρση της πολιτικής ποσοτικής χαλάρωσης, οι άλλες κεντρικές τράπεζες έτρεξαν να κλείσουν το “κενό” που θα δημιουργούσε το Tappering.
Μαζί τους και η ΕΚΤ που ανακοίνωσε πως το “ό,τι χρειασθεί” του Ντράγκι, που είχε πεί από το 2012, είχε έρθει η ώρα να εκφρασθεί με ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης στις τράπεζες…
Όμως η Fed αφού ολοκλήρωσε το πρώτο βήμα, δηλαδή την διακοπή του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (το τρίτο στη σειρά), έκανε σαφή την πρόθεσή της να προχωρήσει και στο δεύτερο.
Την επαναφορά δηλαδή των επιτοκίων σε φυσιολογικά επίπεδα, γιατί όπως φώναζαν και εξακολουθούν να φωνάζουν όλοι οι μεγάλοι τραπεζίτες, “ο καπιταλισμός δεν είναι φτιαγμένος να λειτουργεί με μηδενικά επιτόκια…”.
Κάπου εκεί όμως από τον Δεκέμβρη του 2015 και ύστερα κάθε φορά που η Fed επιχειρεί να επαναφέρει την καπιταλιστική “κανονικότητα” ο πανικός και ο εφιάλτης της 15 Σεπτεμβρίου επιστρέφουν βίαια.
Έτσι έγινε τον Αύγουστο του 2015, έτσι ξανάγινε τον Ιανουάριο του 2016 και έτσι παρά λίγο να συμβεί μετά το τελευταίο συμβούλιο της Fed, όταν φάνηκε ότι η επόμενη αύξηση είναι προ των πυλών.
Αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή όταν κεντρικοί τραπεζίτες της Fed, όπως και τον Ιανουάριο, βγήκαν να καθησυχάσουν τις αγορές για τις προθέσεις της κας Γιέλλεν. Αυτό όμως θα φανεί την επόμενη εβδομάδα που η Fed πρέπει να δείξει έμπρακτα το τί εννοεί…
Με άλλα λόγια οκτώ χρόνια μετά από “τότε”, κάθε φορά που το καταπραϋντικό φάρμακο (ναρκωτικό το αποκαλούν πολλοί αστοί αναλυτές) που δόθηκε μετά την 15/9/2008 πάει να “κοπεί”, ο ασθενής δείχνει έτοιμος να εκδηλώσει τα ίδια σημάδια θανατηφόρας αδυναμίας με εκείνα… εκείνης της νύχτας του Σεπτέμβρη του 2008.
Και οι κεντρικές τράπεζες δείχνουν να μην έχουν πλέον άλλο… “φάρμακο” για τον ασθενή.
Όσο για την “γύμνια” της Ελλάδας έκτοτε καλύφθηκε με τα μνημόνια, δηλαδή τον ζουρλομανδύα της καπιταλιστικής βίαιης κοινωνικής και οικονομικής καταστολής.
Η “χύτρα” όμως είναι ακόμα πάνω στη φωτιά και κοχλάζει έτοιμη να εκραγεί. Και κανείς τους δεν τολμάει, από την Γιέλλεν μέχρι την Μέρκελ, να την πιάσει στα χέρια του, καθώς κάθε φορά που το τόλμησαν έκαψαν τα χέρια τους, στα χρηματιστήρια, στο Παρίσι, στην Ουκρανία, στη Μ. Ανατολή και την Συρία… παντού.
Γ. Αγγ.
