Η Έκθεση της ΕΚΤ (EBA) που δημοσιοποιήθηκε την Παρασκευή 29/7 για τα stress test των (53) ευρωπαϊκών συστημικών τραπεζών, επιχείρησε και σε πρώτη φάση “πέτυχε”, να αποφύγει να πυροτοδοτήσει ένα νέο βίαιο κύκλο sell off (ξεπούλημα) των τραπεζικών μετοχών.
Τα στρες τεστ είχαν προγραμματισθεί έτσι ώστε να μη «δείχνουν» τις τράπεζες που θα έπρεπε να μπούν αμέσως σε Μπαίιλ Ιν αλλά να εντοπίζουν τις αντοχές τους στο δυσμενές σενάριο των οικονομικών εξελίξεων. Παρ’ όλα αυτά ανάμεσα στη λίστα των 12 τραπεζών που έχουν «εν δυνάμει» προβλήματα πέραν της Μόντε ντέι Πάσκι τι Σιένα (της «αρχαιότερης» τράπεζας στην Ευρώπη) φιγουράρουν μεγάλα ονόματα όπως η Deutsche Bank, η Royal bank of Scottland, η Unicredit, η raiffeisen κ.ά. – με άλλα λόγια η μεγαλύτερη τράπεζα της Ευρώπης και οι σημαντικότερες τράπεζες της Ιταλίας, της Αυστρίας. Στην άσκηση της ΕΚΤ δεν έχουν συμπεριληφθεί οι τράπεζες της Πορτογαλίας -που είναι ήδη προβληματικές- και βέβαια οι ελληνικές. Το αποτέλεσμα του τεστ ήταν ότι από τις 53 τράπεζες που εξετάσθηκαν οι 12 θα πρέπει να επεξεργασθούν σε συνεργασία με την ΕΚΤ πλάνα βελτίωσης της κατάστασής τους εκτός βέβαια από την Μόντε ντέι Πάσκι ντι Σιένα που θα πρέπει άμεσα να ανακεφαλαιοποιηθεί βρίσκοντας νέα κεφάλαια…
Ας σημειωθεί ότι το στρες τεστ δεν έχει συνυπολογίσει τις συνέπειες του Brexit και της επιδείνωσης του προσφυγικού από ενδεχόμενη κατάρρευση της συμφωνίας Ε.Ε.-Τουρκίας.
Η πραγματική αντίδραση των αγορών βέβαια αναμένεται να ξεδιπλωθεί αρχές Αυγούστου, όταν θα έχουν αρχίσει να “χωνεύουν” τα βαθύτερα μηνύματα της Έκθεσης.
Όπως είχε προειδοποιήσει από την περασμένη Πέμπτη ο πρόεδρος της EBA Αντρέα Ενρία, τα stress test είχαν στόχο να αναδείξουν το πόσο σοβαρό είναι το πρόβλημα των κόκκινων δανείων και το ποιά θα πρέπει να είναι η καλύτερη “ταχύτητα” για την αντιμετώπισή του.
Ο “όγκος” όμως του προβλήματος πάνω στο οποίο… κάθεται η Ευρώπη είναι πρωτοφανής και συνοδεύεται από ένα γνώριμο ήχο: τικ – τακ, τικ – τακ… Απέναντι σ’ αυτόν τον «ήχο» η ΕΚΤ επιχείρησε με τα στρες τεστ να καθησυχάσει τις αγορές δίνοντας το μήνυμα ότι ακόμα και εκεί που υπάρχουν προβλήματα η κατάσταση είναι… διαχειρίσιμη.
Ομως οι αριθμοί που χαρακτηρίζουν αυτόν τον όγκο των κόκκινων δανείων είναι η μία πλευρά της πραγματικότητας. Η άλλη πλευρά της είναι οι πολυάριθμες ζωντανές αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν στην έκρηξή του.
Πρώτα οι αριθμοί. Το σύνολο των κοκκινων δανείων στην Ευρωζώνη ξεπερνά το 1,1 – 1,2 τρισ. ευρώ.
Συγκριτικά, για να κατανοήσει κανείς το μέγεθος του όγκου και του κινδύνου που κρύβει, αρκεί να σημειωθεί ότι τα ευρωπαϊκά κόκκινα δάνεια είναι περίπου το 1/3 των σε παγκόσμια κλίμακα σήμερα καταγεγραμμένων κόκκινων δανείων.
Με άλλα λόγια το ένα στα τρία κόκκινα δάνεια του πλανήτη που δεν πληρώνεται, βρίσκεται σε Ευρωπαϊκό έδαφος και αφορά σε ευρωπαϊκές τράπεζες. Για να γίνει ακόμα πιο σαφής η εικόνα αρκεί να προσθέσουμε ότι τόσα κόκκινα δάνεια υπάρχουν μόνο στην… Κίνα. Και είναι περίπου όσα υπήρχαν στις ΗΠΑ όταν έσκασε το σκάνδαλο των subprime δανείων και ξέσπασε η κρίση με την κατάρρευση της Lehman Brothers…
Πέραν όμως των αριθμών, εκείνο που έχει κάνει τους κεντρικούς τραπεζίτες της Ευρώπης και ειδικά τον Ντράγκι να χάσει τον ύπνο του είναι ένα “μπουκέτο” αιτίων που θα μπορούσαν να προκύψουν ανά πάσα στιγμή και να βάλουν φωτιά σ’ αυτήν την ωρολογιακή βόμβα:
Η συγκέντρωση του προβλήματος των κόκκινων δανείων. Από το 1,2 τρισ. ευρώ των κόκκινων δανείων, ποσοστό κοντά στο 50% βρίσκεται σε τρείς οικονομίες, την Ιταλία (360 δισ. ευρώ), την Ελλάδα (108 δισ. ευρώ) και την Πορτογαλία.
Η απίθανου όγκου έκθεση του Ομίλου της Deutshe Bank σε συμβόλαια παραγώγων που ξεπερνά τα 41 – 42 τρισ. δολ. και των οποίων την αξιολόγηση κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί λόγω της πολυπλοκότητας των χρηματοπιστωτικών προϊόντων στα οποία αναφέρονται.
Η μεγάλη πτώση των τιμών των τραπεζικών μετοχών έχει κάνει τις τράπεζες εξαιρετικά “φτωχές” απέναντι στις απαιτήσεις προβλέψεων και στους κινδύνους που αντιπροσωπεύουν οι πολύ υπερτιμημένες αξίες των εγγυήσεων (πτώση τιμών εμπορευμάτων, ακινήτων, τίτλων κ.λπ.) των δανείων που κουβαλάνε στα χαρτοφυλάκιά τους.
Οι τράπεζες για να αντιμετωπίσουν επιτυχώς τα “κόκκινα δάνεια” χρειάζονται ενα περιβάλλον που να τους επιτρέψει να βγάλουν κέρδη, να βρούν εύκολα νέα ίδια κεφάλαια και να τιτλοποιήσουν και να πουλήσουν τα κοκκινα δάνεια. Κανένας από τους τρείς αυτούς όρους δεν φαίνεται στον ορίζοντα…
Το γεωπολιτικό περιβάλλον στην Ε.Ε. μετά το Brexit, την επέκταση της εγκληματικής δράσης του ISIS στην Ευρώπη και τα γεγονότα με την Τουρκία, έχει επιδεινώσει δραματικά το επενδυτικό περιβάλλον στην Ευρώπη επιταχύνοντας την έξοδο κεφαλαίων.
Η νομισματική πολιτική των ΗΠΑ και η βεβαιότητα μετά την τελευταία συνάντηση του ΔΣ της FED ότι αυτή θα ευνοήσει την αύξηση των επιτοκίων μέσα στο 2016 προϊδεάζει για μεγάλη αστάθεια στις νομισματικές ισοτιμίες με απρόβλεπτες συνέπειες για τις ροές κεφαλαίων και τις επιπτώσεις που αυτές θα έχουν στα παράγωγα στα οποία είναι εκτεθειμένη η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή τράπεζα, η Deutshe Bank και οι Landesbanken της Γερμανίας.
Οι έξι αυτοί λόγοι μπορούν ανά πάσα στιγμή να φέρουν το Ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα μπροστά σε μία νέα “στιγμή Lehman Brothers”.
Γ. Αγγ.