Από τις 6 έως και τις 10 Μάη, μια 15μελής ελληνική αποστολή συμμετείχε στο 2ο Διεθνές Αντιφασιστικό Καραβάνι Αλληλεγγύης στο Ντονμπάς.
Πρόκειται για μια διεθνή αποστολή στην οποία πήραν μέρος περίπου 120 ακτιβιστές και ακτιβίστριες από 10 χώρες, οι περισσότερες ευρωπαϊκές, και πήγε στην περιοχή Ντονμπάς εκεί όπου βρίσκονται οι δύο Λαϊκές Δημοκρατίες, αυτή του Ντονιέτσκ και αυτή του Λουγκάνσκ. Η ελληνική αποστολή συγκροτήθηκε μετά από πολύμηνη προσπάθεια αντιπληροφόρησης και ευαισθητοποίησης της ελληνικής κοινωνίας που διεξήγαγε η Αντιφασιστική Καμπάνια για την Ουκρανία (https://solidarityantifascistukraine.wordpress.com/). Το Καραβάνι επέλεξε να βρίσκεται στην Ανατολική Ουκρανία μια συμβολική ημέρα, την 9η Μάη, την ημέρα που γιορταζόντουσαν τα 70χρονα της αντιφασιστικής νίκης κατά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Ο λόγος ήταν προφανής: ο ένοπλος αγώνας του λαού της Ανατολικής Ουκρανίας διεξάγεται και σήμερα κατά του φασισμού, κατά της κυβέρνησης του Κιέβου στην οποία συμμετέχουν και μέλη της φασιστικής οργάνωσης Δεξιός Τομέας.
Ο στόχος της αποστολής ήταν πρωτίστως πολιτικός: να εκφράσει την αλληλεγγύη της στο λαό των δύο Λαϊκών Δημοκρατιών της Ανατολικής Ουκρανίας που, με κοινό μέτωπο ενάντια στο φασισμό, μάχονται απέναντι στον ουκρανικό στρατό και στα οργανωμένα τάγματα φασιστών και μισθοφόρων που τον συνδράμουν. Επιπλέον, η διεθνής αποστολή μετέφερε ένα τόνο ανθρωπιστικής βοήθειας (φάρμακα, ρούχα, τρόφιμα) και με μια κίνηση υψηλού συμβολισμού τα παρέδωσε σε παιδιά, ηλικιωμένους και μαχητές της ελευθερίας.
H φημισμένη ταξιαρχία Πρίζρακ (σημαίνει «φάντασμα» στα ρωσικά) ανέλαβε την ευθύνη της ασφάλειας της διεθνούς αποστολής αλληλεγγύης στη διάρκεια της παραμονής μας στην Ανατολική Ουκρανία. Μαχητές της Πρίζρακ μας συνόδευαν σε κάθε ομαδική μετακίνησή μας, ενώ φιλοξενηθήκαμε σε χώρο της ταξιαρχίας στην πόλη Αλτσέφσκ, 40 χλμ μακριά από την πρωτεύουσα Λουγκάνσκ. Οι μαχητές της Πρίζρακ δεν είναι μέλη τακτικού στρατού, είναι πολιτοφύλακες. Οι πολιτοφύλακες δεν είναι ούτε τρομοκράτες, ούτε πράκτορες της Ρωσίας, αλλά εθελοντές, άνδρες και γυναίκες, μέχρι πρότινος εργαζόμενοι, εργάτες, αγρότες, μικροαστοί, διανοούμενοι, φοιτητές, καθημερινοί άνθρωποι της περιοχής. Πολιτοφύλακες είναι επίσης και διεθνείς αντιφασίστες εθελοντές που έχουν σπεύσει να προσφέρουν διεθνιστική αλληλεγγύη στους μαχόμενους αντιφασίστες του Ντονμπάς.
Οι εικόνες που είδαμε κατά τη διάρκεια της παραμονής μας στην περιοχή απέχουν κατά πολύ από αυτήν που διαμορφώνουν τα κυρίαρχα δυτικά ΜΜΕ, των ελληνικών βεβαίως μη εξαιρουμένων, όσον αφορά την εκεί κοινωνία, τις στάσεις της απέναντι στον πόλεμο, τις απόψεις της για την κυβέρνηση του Κιέβου, τις προσδοκίες της για μια σοσιαλιστική προοπτική, τις επιδιώξεις της για την άμεση ανάληψη στα χέρια τους της ίδιας τους της ζωής. Κατεστραμμένα σπίτια και σχολεία, παρατημένα εργοστάσια, παραγωγικές μονάδες στις οποίες οι πολιτοφύλακες αγωνίζονται να ξαναδώσουν ζωή. Μια κοινωνία σε ανθρωπιστική κρίση, μετά τις καταστροφές που προκάλεσαν οι σφοδροί βομβαρδισμοί, αλλά με υψηλό φρόνημα, και που παρά τις αντιξοότητες, τις συνθήκες αποκλεισμού και τις τρομακτικές ελλείψεις, δείχνει αποφασισμένη να συνεχίσει να παλεύει με γενναιότητα και συνέπεια, για αυτοδιάθεση, αξιοπρέπεια και σοσιαλισμό.
Στις μέρες της παραμονής μας εκεί παραβρεθήκαμε σε γιορτή σε σχολείο, όπου οι μικρές μαθητές και μαθήτριες παρουσίασαν και έπαιξαν αντιφασιστικά σκετσάκια και παιγνίδια. Επισκεφτήκαμε δημόσιο χώρο όπου, στη βάση εθελοντικής εργασίας, οι πολιτοφύλακες διοργανώνουν δωρεάν κοινωνικό συσσίτιο, και μιλήσαμε με ηλικιωμένους ανθρώπους που ήταν εκεί και οι οποίοι έχουν το συσσίτιο αυτό ως μόνη δυνατότητα διατροφής τους, αφού εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο η κυβέρνηση του Κιέβου παρακρατά πλέον την σύνταξή τους, δημιουργώντας έτσι συνθήκες ανθρωπιστικής λιμοκτονίας. Ξεναγηθήκαμε σε υπό κατασκευή γεωργική και κτηνοτροφική μονάδα, όπου και πάλι στη βάση εθελοντικής εργασίας επιδιώκεται η γύρω περιοχή να αποκτήσει διατροφική επάρκεια. Συναντήσαμε και συζητήσαμε με την πρύτανη του Εθνικού Αγροτικού Πανεπιστημίου του Λουγκάνσκ, η οποία -μην μπορώντας να κρύψει την συγκίνησή της, αλλά και την ευγνωμοσύνη της από την παρουσία μας στην περιοχή- μας περιέγραψε τόσο τις αφόρητες πιέσεις που δέχτηκε από την κυβέρνηση του Κιέβου ώστε να μεταφέρει το Πανεπιστήμιο σε άλλη περιοχή που ελέγχουν οι ουκρανικές δυνάμεις -ενώ την ίδια ώρα οι κανονιοβολισμοί του ουκρανικού πυροβολικού σκότωναν μαζικά τα ζώα που διατηρούσε η Γεωπονική Σχολή-, όσο και τους βομβαρδισμούς της ουκρανικής αεροπορίας εναντίον πολιτών που βρισκόντουσαν και ψώνιζαν σε λαϊκή αγορά της πόλης καθώς και τις σκηνές φρίκης που ακολούθησαν.
Επισκεφτήκαμε τις πόλεις Σταχάνοφ –που πήρα το όνομά της προς τιμή του πολυβραβευμένου για την παραγωγικότητά του ανθρακωρύχου που άρχισε να δουλεύει εκεί- και Κιρόφσκ, όπου βρεθήκαμε και συνομιλήσαμε με κοζάκους μαχητές, πολλοί από τους οποίους -σε αντίθεση με την ιστορική τους φιλομοναρχική παράδοση- αυτοπροσδιορίστηκαν ως κομμουνιστές. Επισκεφτήκαμε επίσης και φιλοξενηθήκαμε στα γραφεία του Κομμουνιστικού Κόμματος Ουκρανίας στο Λουγκάνσκ, όπου στην ταμπέλα στην πρόσοψη του κτιρίου του κόμματος, το τρίτο συνθετικό της ονομασίας του, το «Ουκρανίας», έχει σβηστεί, αφού τα μέλη του ΚΚ στο Λουγκάνσκ -αλλά και σε όλη την υπόλοιπη Ανατολική Ουκρανία- διαφώνησαν με την κεντρική στάση του ΚΚ Ουκρανίας να μην υποστηρίξει την ένοπλη αντίσταση του λαού της περιοχής εναντίον των φασιστών.
Η παρουσία της διεθνούς αποστολής στον μεγάλο εορτασμό για την 70η επέτειο της αντιφασιστικής νίκης επεφύλαξε εξαιρετικά συγκινητικές στιγμές για όλους μας. Άνθρωποι κάθε ηλικίας μας επευφημούσαν, μας πλησίαζαν με μάτια βουρκωμένα για να μας προσφέρουν ένα λουλούδι, να μας σφίξουν τα χέρια, να μας πουν δυο κουβέντες, να βγάλουν μαζί μας μια αναμνηστική φωτογραφία. Αυτή η ένθερμη αντιμετώπιση του ντόπιου πληθυσμού φανερώνει τη σημασία της διεθνούς αλληλεγγύης σε στιγμές όπου ένας λαός αντιμετωπίζει ηρωικά τη σύγχρονη φασιστική θηριωδία. Ιδιαίτερο τόνο στην παρουσία της διεθνούς αποστολής έδινε με τα αντιφασιστικά τραγούδια του, στις πολλές και αυθόρμητες μικρές συναυλίες που στηνόντουσαν όπου πηγαίναμε, το ιταλικό, άκρως πολιτικοποιημένο στο χώρο της ριζοσπαστικής αριστεράς, μουσικό γκρουπ Banda Bassotti.
Στο Αλτσέφσκ διοργανώθηκε διεθνές Φόρουμ με συμμετοχή περισσότερων των 150 εκπροσώπων από διάφορες αριστερές οργανώσεις, τόσο της Ουκρανίας (Ανατολικής και Δυτικής), όσο και ευρωπαϊκές. Η συμμετοχή διεθνών αντιπροσωπειών σε ένα πολιτικό φόρουμ σε εμπόλεμη ζώνη συνιστά υψηλού βαθμού έκφραση έμπρακτης διεθνιστικής αλληλεγγύης, και παράλληλα αποτελεί ένα σημαντικό βήμα αντιιμπεριαλιστικού συντονισμού ανάμεσα σε αριστερές πολιτικές δυνάμεις και στις τοπικές κοινωνίες. Η διεξαγωγή του Φόρουμ συνάντησε σημαντικές δυσκολίες, αφού η κυβέρνηση του Λουγκάνσκ, επικαλούμενη λόγους ασφάλειας, πίεζε να μην διεξαχθεί. Ο πραγματικός λόγος ήταν εσωτερική αντιπαράθεση για την πολιτική πρωτοκαθεδρία στην περιοχή. Η κυβέρνηση του Λουγκάνσκ αποτελείται κυρίως από μέλη του κόμματος του ανατραπέντος πρώην προέδρου της Ουκρανίας του Γιανουκόβιτς, ενός κεντροδεξιού κόμματος, και δεν έδειχνε διατεθειμένη να αφήσει εύκολα να πραγματοποιηθεί ένα Φόρουμ αριστερών κομμάτων και οργανώσεων. Την ευθύνη για την διεξαγωγή του Φόρουμ ανέλαβε τελικά ο ίδιος ο διοικητής της ταξιαρχίας Πρίζρακ, ο Αλεξάντερ Μοζγκοβόϊ, ο οποίος στην εναρκτήρια ομιλία του στο Φόρουμ αναφέρθηκε ξεκάθαρα στην απαγόρευση διεξαγωγής του από πλευράς κυβέρνησης και έκλεισε την ομιλία του λέγοντας ότι «οι ελεύθεροι άνθρωποι δεν μπορούν να δέχονται απαγορεύσεις».
Η ελληνική αριστερά, κοινοβουλευτική και εξωκοινοβουλευτική, κρατά μια αναντίστοιχη με τις εκεί συνθήκες στάση. Είτε αρνείται να πάρει θέση, εκλαμβάνοντας την ένοπλη σύγκρουση ως αντιπαράθεση αντικρουόμενων συμφερόντων μεταξύ δύο καπιταλιστικών κέντρων, αυτό των ΕΕ-ΗΠΑ και αυτό της Ρωσίας. Είτε παραμένει διστακτική, αμήχανη και άφωνη μπροστά στις αναμφισβήτητες αντιφάσεις που υπάρχουν στην περιοχή. Είναι προφανές ότι τα αριστερά θεωρητικά μοντέλα δεν μπορεί να αντιστοιχούν επακριβώς και πάντοτε σε πραγματικές καταστάσεις. Η ελληνική, αλλά και η ευρωπαϊκή αριστερά, οφείλει όμως να δει τα σοσιαλιστικά προτάγματα που τίθενται, καθώς και την ταξική διάσταση που διαπερνά τον αγώνα ενός μεγάλου τμήματος της εκεί κοινωνίας και να σπάσει την αμηχανία της. Η ανάγκη διεθνιστικής υλικής αλληλεγγύης είναι άμεση και επιτακτική. Η αριστερά οφείλει να στηρίξει, τόσο πολιτικά όσο και έμπρακτα, τον μαχόμενο λαό των δύο Λαϊκών Δημοκρατιών της Αν. Ουκρανίας ενάντια στον φασισμό και στην ολιγαρχία.
Όσον αφορά την ελληνική κυβέρνηση, η στάση της απέναντι στο ουκρανικό ζήτημα, μας ξαφνιάζει –δυστυχώς- όλο και περισσότερο δυσάρεστα. Μέχρι σήμερα αδρανεί και δεν επαναφέρει στην Μαριούπολη το ελληνικό προξενείο, το οποίο η κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ μετέφερε στο Κίεβο ευθυγραμμιζόμενη με τις απαιτήσεις του τελευταίου. Επιπλέον, η κυβέρνηση δεν φροντίζει να προβεί σε κινήσεις ουσιαστικής υπεράσπισης των 80.000 Ελλήνων μειονοτικών που είτε ζουν στην περιοχή του Ντονμπάς που βομβαρδίζεται από το ουκρανικό πυροβολικό, είτε ζουν υπό στρατιωτικό νόμο σε όμορες περιοχές που ελέγχει ο ουκρανικός στρατός και νεοναζιστικά του τάγματα, όπως το τάγμα Αζόφ. Αντίθετα μάλιστα, η κυβέρνηση της Αθήνας φαίνεται να αναβαθμίζει τις σχέσεις της με την κυβέρνηση του Κιέβου, κυβέρνηση η οποία τον περασμένο μήνα διόρισε ως σύμβουλο στο Υπουργείο Άμυνας τον Ντμίτρο Γιάρος, τον επικεφαλής του Δεξιού Τομέα, του φασιστικού κόμματος της Ουκρανίας.
Την Πέμπτη 14/5/2015 έφτασαν αεροπορικώς στην Αθήνα για να νοσηλευτούν σε δημόσια νοσοκομεία, τραυματίες Ουκρανοί στρατιώτες, μέλη της Εθνικής Φρουράς, τμήμα της οποίας αποτελεί και το τάγμα Αζόφ. Όχι μόνο η Διεθνής Αμνηστία, αλλά ακόμα και εισαγγελικές αρχές της ίδιας της Ουκρανίας έχουν κατηγορήσει την Εθνική Φρουρά για εγκλήματα πολέμου στο Ντονμπάς. Στις αρχές Ιούνη αναμένεται να φτάσουν στην Ελλάδα για νοσηλεία και άλλοι τραυματίες Ουκρανοί στρατιωτικοί, στα πλαίσια συμφωνίας με την ελληνική κυβέρνηση που, όπως αναφέρει το ουκρανικό υπουργείο εξωτερικών, υπέγραψε προ τριμήνου, στη διάρκεια επίσκεψής του στο Κίεβο ο Έλληνας ΥΠΕΞ Ν. Κοτζιάς. Αν η αντιφασιστική στάση και ρητορική της κυβέρνησης εξαντλείται στο εσωτερικό της χώρας, οφείλουμε να της υπενθυμίσουμε ότι η αριστερά, για να είναι πράγματι αριστερά, δεν μπορεί να είναι παρά μόνο διεθνιστική. Από την άποψη αυτή, η σχέση της ελληνικής κυβέρνησης με την στελεχωμένη με φασιστικά στοιχεία κυβέρνηση του Κιέβου οφείλει να αλλάξει ριζικά και άμεσα. Ο αγώνας του λαού της Ανατολικής Ουκρανίας ενάντια στο φασισμό πρέπει να υποστηριχθεί χωρίς καμιά αναστολή, χωρίς τον παραμικρό ενδοιασμό!
Τάκης Πολίτης, πανεπιστημιακός, μέλος του Δικτύου για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα
