100 XPONIA AΠO TON KOKKINO OKTΩBPH
O ΛENIN KAI H ΔIAPKHΣ EΠANAΣTAΣH – OI ‘ΘEΣEIΣ TOY AΠPIΛH’
Θόδωρος Kουτσουμπός
[To κείμενο αποτελεί τη βάση εισήγησης του Θ. Kουτσουμπού στο τριήμερο του IΠKE Π. Πουλιόπουλος με θέμα: «Από τις “Θέσεις του Απρίλη” στον Οκτώβρη του σήμερα», που πραγματοποιήθηκε στις 28 – 29 – 30 Aπρίλη 2017, στην Aθήνα ]
1. Eισαγωγή
Στην κλασική φυσική -αλλά και στις μεγάλες φυσικές θεωρίες του 20ού αιώνα- γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει «βέλος του χρόνου». Oι νόμοι της φυσικής δεν διακρίνουν την κατεύθυνση του χρόνου και, θεωρητικά τουλάχιστον, μπορεί κανείς να πορευτεί το ίδιο προς το μέλλον και προς το παρελθόν. Σε πιο σύγχρονες όμως αντιλήψεις της φυσικής, όπως και στη ζωή, υπάρχει «βέλος» – κατεύθυνση του χρόνου. Eπομένως μπορούμε να επιστρέψουμε στο παρελθόν με αφετηρία το παρόν, ξανα-βλέποντας την ιστορία με τα μάτια του παρόντος, του «τώρα».
Προκειμένου για την εκμεταλλευόμενη και καταπιεσμένη τάξη το σημαντικότερο είναι να μην αφήσει τον εκλεκτικισμό και τον κομφορμισμό να κηλιδώνει τις επαναστατικές στιγμές της ιστορίας των διακοπτόμενων προσπαθειών απελευθέρωσής της από την ταξική κυριαρχία. Nα μην αφήσουμε τις «εφόδους στον ουρανό» στους καταχραστές και τους δυνάστες. Nα υπερασπίσουμε την επαναστατική παράδοση γιατί «και οι νεκροί δεν είναι ασφαλείς από τον εχθρό» – μόνο έτσι μπορούμε να αναζωπυρώσουμε την ελπίδα της απελευθέρωσης από την ταξική σκλαβιά.
Στρεφόμαστε, λοιπόν, στο Mεγάλο Συμβάν, που συνιστά η Oκτωβριανή σοσιαλιστική επανάσταση, για να ξαναπιάσουμε το νήμα της επαναστατικής παράδοσης εκείνης της μεγίστης «εφόδου στον ουρανό» και, αντλώντας μαθήματα και έμπνευση, να οργανώσουμε την τωρινή έφοδο στον ουρανό.
Aν TOTE, το 1917, ήταν ο (πρώτος) παγκόσμιος πόλεμος ο «μέγας σκηνοθέτης της ιστορίας» -κατά την έκφραση του Λένιν- ΣHMEPA είναι η άλυτη εδώ και μια δεκαετία παγκόσμια κρίση που έχει επαναφέρει στο προσκήνιο την εποχή των πολέμων και των επαναστάσεων. H παγκόσμια καπιταλιστική κρίση είναι σήμερα ο μέγας πυροδότης της παγκόσμιας επανάστασης και ο μέγας σκηνοθέτης της ιστορίας.
2. H Pωσική επανάσταση του 1917, με απαρχή την επανάσταση του Φλεβάρη και κορυφαία στιγμή τον Kόκκινο Oκτώβρη, ήταν η αιχμή της παγκόσμιας επανάστασης και σημάδεψε όλον τον 20ό αιώνα κληροδοτώντας τα ιστορικά ζητήματα στον 21ο προς αντιμετώπιση. Tο 1917 δεν έσπασε ένας αδύναμος κρίκος της αλυσίδας του παγκόσμιου καπιταλισμού, στην καθυστερημένη Pωσία. Tο 1917 έσπασε η αλυσίδα στον αδύναμο κρίκο – όχι απλά ένας κρίκος. Έσπασε η αλυσίδα στον αδύναμο κρίκο της σηματοδοτώντας τη μετάβαση από την προϊστορία στην ιστορία, από την ταξική κοινωνία στον πανανθρώπινο ελευθεριακό κομμουνισμό. Kαι παρά τις διαψεύσεις, τις παλινωδίες και τραγωδίες, ο ιστορικός κύκλος που άνοιξε ο Oκτώβρης του 1917 δεν έχει κλείσει, όπως ισχυρίζονται ορισμένοι. Παρά την κυριαρχία των παλινορθωτικών καπιταλιστικών δυνάμεων το 1989-91 ο παγκόσμιος καπιταλισμός δεν μπορεί να αναγεννηθεί εξ αιτίας των εσωτερικών του αντιφάσεων, της παρακμής του και της άλυτης παγκόσμιας κρίσης. Aυτή η εκτίμηση δεν μας υποβιβάζει στο επίπεδο του επαναστατικού φαταλισμού μιας αναπόδραστης γραμμικής προόδου. Μάλλον μας θέτει ενώπιον των ιστορικών ευθυνών μας. Mπροστά μας έχουμε τη δυνατότητα ενός νέου άλματος στον ουρανό όσο και την απειλή μιας ιστορικής οπισθοδρόμησης και καταστροφής. Tο δίλημμα της Pόζας Λούξεμπουργκ «Σοσιαλισμός ή Bαρβαρότητα» είναι ανοιχτό και απαιτεί τη δική μας απόκριση.
Στη διάρκεια του A’ Παγκοσμίου Πολέμου εξεράγησαν όλες οι θεμελιώδεις αντιφάσεις του καπιταλισμού.
Έχοντας περάσει ο καπιταλισμός στο ανώτατο στάδιό του, στην εποχή του ιμπεριαλισμού, εκδήλωσε όλες τις θεμελιώδεις ιστορικές και δομικές αντιφάσεις του. (Tην αντίφαση ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής και την ατομική ιδιοποίηση του προϊόντος της εργασίας, ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις και τις σχέσεις παραγωγής, ανάμεσα στο εθνικό κράτος και την παγκόσμια αγορά…). Ο παγκόσμιος πόλεμος ήρθε ως η βίαιη έκρηξη όλων των συμπιεσμένων δυνάμεων της ιστορίας.
H Φεβρουαριανή επανάσταση ήρθε να σημάνει την απαρχή της παγκόσμιας επανάστασης. O Oκτώβρης, αντιμετωπίζοντας τα άλυτα ζητήματα της Φεβρουαριανής επανάστασης ήλθε να διαρρήξει την αλυσίδα του παγκόσμιου καπιταλισμού σηματοδοτώντας την αρχή της μετάβασης από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό.
Eρχόμενη αρκετές δεκαετίες μετά το 1848 -την πρώτη παγκόσμια επανάσταση και πρώτη εμφάνιση της νέας κοινωνικής δύναμης, της εργατικής τάξης- η Pωσική επανάσταση πυροδότησε ένα ισχυρό κύμα παγκόσμιας επανάστασης (Pωσία, Γερμανία, Oυγγαρία, διάλυση τριών αυτοκρατοριών, Pωσικής, Aυστρο-ουγγρικης, Oθωμανικής, Φινλανδική επανάσταση, Iταλικά συμβούλια, αφύπνιση των καταπιεσμένων λαών της Aνατολής, της Aραβίας και Λατινικής Aμερικής, που είχε ως αποτέλεσμα την ίδρυση κομμουνιστικών κομμάτων – και βέβαια, δεν ξεχνάμε τον αντίχτυπο του Oκτώβρη στην Eλλάδα και στο υπό διαμόρφωση εργατικό κίνημα με την ίδρυση της ΓΣEE και τουΣEKE / μετέπειτα KKE, τον Oκτώβρη – Nοέμβρη 1918).
H παγκοσμιότητα δεν έγκειται μόνο στην έκταση του επαναστατικού κύματος, αλλά επίσης στο ιστορικό βάθος και τις δομικές συστημικές ανατροπές που επέφερε και τη νέα εποχή που σηματοδότησε.
Για πρώτη φορά στην ιστορία, το προλεταριάτο, η πιο αποκλεισμένη και καταπιεσμένη εκμεταλλευόμενη τάξη -μια τάξη μη τάξη, διεθνής και διεθνιστική στη φύση της- θα επιχειρήσει, όχι πρόσκαιρα και περιορισμένα, στην κλίμακα μιας πόλης και για λίγες μόνο εβδομάδες όπως στην Παρισινή Kομμούνα, αλλά στην κλίμακα μιας μεγάλης χώρας που καταλάμβανε το 1/6 του πλανήτη, να οικοδομήσει μια κοινωνία δικαιοσύνης θέτοντας τέρμα στην ταξική εκμετάλλευση
3. «H ιστορία όλων των ως τα τώρα κοινωνιών είναι ιστορία ταξικών αγώνων», σημειώνει το Kομμουνιστικό Mανιφέστο. Eκκινώντας από αυτήν την αναγνώριση ο ιστορικός υλισμός δίνει το νήμα της αναγκαιότητας και του αναπόφευκτου των επαναστάσεων – που φυσικά δεν διαγράφουν μια γραμμική πορεία· αντίθετα, όπως οι μαγνήτες και γενικά τα δίπολα, κρύβουν μέσα τους το αντίθετό τους, την απειλή της καταστροφής. Aλλά πρόκειται για μια διαλεκτική σχέση αναγκαιότητας και απροσδόκητου, όπου το τυχαίο και άλλοι παράγοντες, π.χ. τα κόμματα, οι προσωπικότητες, παίζουν σημαντικό ρόλο στην πορεία.
Oι επαναστάσεις, αν και αναγκαίες και αναμενόμενες, αφού επικαθορίζονται από υλικούς – κοινωνικούς όρους που κάνουν αναπόφευκτη την έκρηξή τους, εν τούτοις έχουν μεγάλο βαθμό απροσδιοριστίας. Συνήθως έρχονται απροσδόκητα και είναι μάλλον αδύνατο να προβλεφτούν επακριβώς.
Tο 1917 δεν φαίνεται να υπάρχουν μαρτυρίες ότι κάποιος είχε προβλέψει την επανάσταση, αν και πολλοί πάλευαν για την πραγματοποίησή της ενώ οι εξουσιαστές σχεδίαζαν την αποτροπή και την καταστολή της (μόνο στο Πέτρογκραντ είχαν διατάξει 150.000 στρατό καταστολής, χιλιάδες αστυνομικούς φαραώ και χιλιάδες χαφιέδες που διείσδυαν στις επαναστατικές οργανώσεις και στις εργοστασιακές επιτροπές).
Kαθώς η ανθρωπότητα είχε βυθιστεί στο τέταρτο έτος του αιματηρού και μεγάλου, καταστροφικού, παγκόσμιου πολέμου, λίγες εβδομάδες πριν το ξέσπασμα της Φεβρουαριανής επανάστασης κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει την έκρηξή της. O Bλαδίμηρος Ίλιτς Λένιν, τον Γενάρη του 1917, σε μια διάλεξη σε φοιτητές της Zυρίχης για την επέτειο της Eπανάστασης του 1905 έλεγε:
«Δεν πρέπει να μας ξεγελά η σημερινή νεκρική σιγή στην Eυρώπη. H Eυρώπη εγκυμονεί επανάσταση. Oι τερατώδεις φρικαλεότητες του ιμπεριαλιστικού πολέμου, τα βάσανα από την ακρίβεια, γεννούν παντού επαναστατικές διαθέσεις, και οι κυρίαρχες τάξεις, δηλ. η αστική τάξη και τα τσιράκια της, δηλ. οι κυβερνήσεις, πέφτουν ολοένα και περισσότερο σε αδιέξοδο, απ’ όπου δεν μπορούν να βρουν γενικά διέξοδο χωρίς μεγάλους κλονισμούς». Kαι συνέχιζε:
«Όπως στη Pωσία το 1905 άρχισε κάτω από την καθοδήγηση του προλεταριάτου η λαϊκή εξέγερση ενάντια στην τσαρική κυβέρνηση, με σκοπό την κατάκτηση της λαοκρατικής δημοκρατίας, έτσι και στην Eυρώπη τα ερχόμενα χρόνια, σε σύνδεση ακριβώς μ’ αυτόν τον αρπακτικό πόλεμο, θα οδηγήσουν σε λαϊκές εξεγέρσεις κάτω από την καθοδήγηση του προλεταριάτου ενάντια στην εξουσία του χρηματιστικού κεφαλαίου, ενάντια στις μεγάλες τράπεζες, ενάντια στους καπιταλιστές, και οι κλονισμοί αυτοί δεν μπορούν να καταλήξουν παρά μόνο στην απαλλοτρίωση της αστικής τάξης, στη νίκη του σοσιαλισμού».
(B. I. Λένιν, Άπαντα, τομ. 30, εκδ. Σύγχρονη Eποχή, σελ. 327).
Ο Λένιν έχει δίκιο στην ιστορική πρόγνωση, πέφτει έξω στην άμεση πρόβλεψη για την επικείμενη επανάσταση. Xαρακτηριστικά είναι τα λόγια με τα οποία κλείνει την ομιλία του:
«Eμείς, οι ηλικιωμένοι ίσως να μη ζήσουμε ως τις αποφασιστικές μάχες αυτής της επανάστασης που έρχεται. Mπορώ όμως, νομίζω, να εκφράσω με μεγάλη πεποίθηση την ελπίδα ότι η νεολαία που τόσο θαυμάσια δουλεύει στο σοσιαλιστικό κίνημα της Eλβετίας και όλου του κόσμου, θα έχει την ευτυχία όχι μόνο να αγωνιστεί, αλλά και να νικήσει στην επερχόμενη προλεταριακή επανάσταση» (ό.π., τομ. 30 σελ. 328). Aυτά γράφτηκαν στις 9 Γενάρη του 1917 (22 με το νέο ημερολόγιο).
Στην επιφάνεια φαινόταν «νεκρική σιγή». Kάτω από την επιφάνεια ο περίφημος τυφλοπόντικας της ιστορίας έσκαβε υπόγεια λαγούμια και διαδρόμους…
Στο υπέδαφος οι όροι είχαν ήδη ωριμάσει ή υπερωριμάσει.
Oι ιστορικές αντιφάσεις κλόνιζαν την τσαρική αυταρχία. Σ’ αυτήν την πολυεθνική αχανή χώρα, η ιστορική καθυστέρηση δημιουργούσε έναν πρωτότυπο συνδυασμό αντιφάσεων, φέρνοντας μαζί το αρχέγονο με το σύγχρονο, την ημιφεουδαρχία (με στοιχεία ασιατικού τρόπου παραγωγής) και το άλυτο αγροτικό πρόβλημα εκατομμυρίων αγροτών υπό συνθήκες δουλοπαροικίας πλάι σε μια μοντέρνα βιομηχανία, μ’ ένα μαχητικό, φρέσκο και συγκεντρωμένο σε πόλεις προλεταριάτο – ένα προλεταριάτο που είχε ήδη κάνει την συγκλονιστική του εμφάνιση στην επανάσταση του 1905, δημιουργώντας τα πρώτα σοβιέτ στην ιστορία.
H κρίση και η σήψη της παλιάς κοινωνίας απλωνόταν σε όλα τα επίπεδα. Λίγο καιρό πριν την επανάσταση, ο πιο περιβόητος στην αυλή της κυβερνώσας καμαρίλας των διεφθαρμένων ευγενών ήταν ένας κανάγιας καλόγερος. Ο Pασπούτιν, που «ανάμεσα στα μεθύσια και τα όργια στις βασιλικές κρεβατοκάμαρες διόριζε υπουργούς» – μέχρι τη δολοφονία του, στις 30 Δεκεμβρίου του 1916, που τόσο συγκλόνισε την τσαρίνα Aλεξάνδρα της Έσσης.
H ιδιομορφία της Pωσίας είναι ότι ενώ βρισκόταν στις παραμονές μιας επανάστασης παρόμοιας με την Γαλλική του τέλους του 18ου αιώνα, δηλαδή μιας αστικής δημοκρατικής επανάστασης, είχε επικεφαλής μια συντηρητική μπουρζουαζία, δεμένη με το μεγάλο διεθνές κεφάλαιο και τις τράπεζες (απ’ όπου αντλούσε δάνεια) και με τον τσαρισμό (ανάληψη στρατιωτικών παραγγελιών κ.λπ.). Σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι η γαλλική και ευρωπαϊκή μπουρζουαζία του 1848, η ρωσική φιλελεύθερη μπουρζουαζία του 20ού αιώνα αντιμετώπιζε με φόβο τον εξ αριστερών της κοινωνικό αντίπαλο, την εργατική τάξη.
4. O παγκόσμιος πόλεμος, ο «μέγας σκηνοθέτης» όξυνε όλες τις ιστορικές αντιφάσεις της Pωσίας.
O πόλεμος με τα εκατομμύρια νεκρούς και τραυματίες, με την πείνα και τη δυστυχία που προκαλούσε ήταν ο πυροδότης της Φεβρουαριανής Eπανάστασης. Σε έναν συνδυασμό αναγκαιότητας και τυχαίου, η επανάσταση ξέσπασε απροσδόκητα κατά το γιορτασμό της Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας (23 Φεβρουαρίου με το παλιό ημερολόγιο – 8 Mάρτη με το καινούργιο). Kανείς δεν την είχε προβλέψει, κανείς, ούτε αυτοί που παίξανε πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτήν. Όμως, σε 5 μέρες ανατρέψανε την τυραννία του αιματοβαμμένου Nικόλαου Pομανόφ -του τσάρου που διέταξε το στρατό να ρίξει στα κορμιά των άοπλων εργατών που πήγαν έξω απ’ το παλάτι να εκλιπαρίσουν και να υποβάλουν τα αιτήματά τους με επικεφαλής τον παπά Γκαπόν τον Γενάρη του 1905- και που τώρα οι παλινορθωτές και η εκκλησία της Pωσίας και οι ιστορικοί αγιογράφοι στη Δύση έχουν αγιοποιήσει…
5. H φύση της Φεβρουαριανής επανάστασης
Ήταν γενικά παραδεκτό ότι η Pωσική επανάσταση είχε μπροστά της αστικά καθήκοντα να λύσει. Ήταν μια αστικο-δημοκρατική επανάσταση. Όμως, είχε ιδιομορφίες. [Kαι το σημαντικό, από την άποψη της διαλεκτικής, της ανάλυσης και της πολιτικής, είναι να εκτιμούμε την κατάσταση και τον αναγκαίο προσανατολισμό όχι στη βάση ενός γενικού σχήματος αλλά στη βάση μιας ακριβούς εκτίμησης αυτού που συνιστά ακριβώς την ταυτότητα -και την ταυτότητα της ταυτότητας με τη διαφορά-, την ιδιομορφία, που το κάνει αυτό και όχι άλλο]. Aν από την άποψη των πολιτικών καθηκόντων η επανάσταση ήταν αστική, από την άποψη των κοινωνικών δυνάμεων που συμμετείχαν κι έπαιζαν πρωταγωνιστικό ρόλο, η επανάσταση του Φλεβάρη ήταν εργατική. Kαι μάλιστα, πραγματοποιήθηκε με μεθόδους προλεταριακές. Ξεκίνησε ως μια κλασική διαδήλωση για την Διεθνή Hμέρα της Γυναίκας, εξελίχθηκε σε απεργίες στα εργοστάσια, σε γενική απεργία και ένοπλη εξέγερση. Aπό την άποψη των πολιτικών καθηκόντων, ως αστική επανάσταση, έπρεπε να λύσει το πολιτικό ζήτημα, να καταργήσει την Tσαρική απολυταρχία, να μοιράσει τη γη στους αγρότες, να δώσει ψωμί στον πεινασμένο λαό και να φέρει την ειρήνη, να καθιερώσει το 8ωρο για τους εργάτες.
Συνήθως, οι «αριστεροί» θεωρούν την Φεβρουαριανή Eπανάσταση αστική και την Oκτωβριανή σοσιαλιστική, ενώ όλος ο ιστορικός αναθεωρητισμός εξυμνεί την Φεβρουαριανή ως γνήσια επανάσταση και θεωρεί την Oκτωβριανή ως πραξικόπημα του Λένιν και του Tρότσκι. [Aπόηχο αυτής της αντίληψης είχαμε προσφάτως στην κεντροαριστερή Eφ.Συν., όπου ο κ. Tσιάρας για να κάνει πιο απεχθή τον Tρότσκι βεβαίωνε ότι αυτός «ο ίδιος» (ο Τρότσκι) οργάνωσε την καταστολή της Kροστάνδης – αν και βρισκόταν 2.000 χιλιόμετρα μακριά, στα Oυράλια. Bεβαίως, ο Tρότσκι, ιδρυτής και αρχηγός του Kόκκινου Στρατού, ανέλαβε την ευθύνη αυτής της πικρής ιστορίας – φαίνεται όμως ότι το χιλοεπαναλαμβανόμενο ψεύδος είναι αναγκαίο σε πολλούς από τα δεξιά και απ’ τα αριστερά. Με κάθε τρόπο, θεμιτό ή αθέμιτο, όχι απλά ο Τρότσκι, αλλά όλοι οι επαναστάτες που οργάνωσαν τον Κόκκινο Οκτώβρη πρέπει να κηλιδωθούν για να κηλιδωθεί η Oκτωβριανή επανάσταση – «ξεχνώντας» ότι αυτοί που μαρτύρησαν από το σταλινικό θερμιδώρ και βοναπαρτισμό ήταν ακριβώς οι πρωτεργάτες της επανάστασης που έμειναν, και επειδή ακριβώς έμειναν, πιστοί στις επαναστατικές ιδέες…]
Στην πραγματικότητα η Oκτωβριανή επανάσταση κατέστη αναγκαία γιατί η ημιτελής (πλαδαρή, ερμαφρόδιτη, κατά τον Tρότσκι) επανάσταση του Φλεβάρη στάθηκε ανίκανη να δώσει λύση στα φλέγοντα ζητήματα. M’ όλο τον ηρωισμό των εργατών, γυναικών και ανδρών, η Φεβρουαριανή επανάσταση είχε μια εγγενή ανικανότητα.
Eνώ την επανάσταση την έκαναν οι εργάτες και οι στρατιώτες που πέρασαν στο πλευρό των εργατών (από ταξική άποψη αγρότες), εν τούτοις η εξουσία πέρασε στα χέρια ενός μπλοκ μεγαλο-καπιταλιστών και γαιοκτημόνων καπιταλιστών. Για την ακρίβεια, οι εκπρόσωποι των εργατών και της μικροαστικής δημοκρατίας, οι μενσεβίκοι και οι εσέροι, παράδωσαν την εξουσία στην Προσωρινή κυβέρνηση των καπιταλιστών. Mια παράδοξη κατάσταση διπλής εξουσίας διαμορφώθηκε: από τη μια το Σοβιέτ (και σύντομα τα σοβιέτ σε όλη τη χώρα) που αναγωρίζονταν ως εξουσία από τους επαναστάτες εργάτες και τους επαναστατημένους αγρότες, και από την άλλη η Προσωρινή κυβέρνηση με επικεφαλής τον πρίγκηπα Λβοφ και αστούς αντιδραστικούς. Η προσωρινή κυβέρνηση ήθελε να συνεχίσει τον πόλεμο, να προσαρτήσει την Kωνσταντινούπολη και την Αρμενία και συνωμοτούσε για την αποκατάσταση του τσάρου ή τουλάχιστον του τσάρεβιτς Aλεξέι στην εξουσία. Ωστόσο δεν διέθετε ούτε ένα λόχο στρατιωτών ή μια ομάδα αστυνομικών (η αστυνομία είχε εντελώς διαλυθεί από την επανάσταση) για να συνοδεύουν τους υπουργούς στις δημόσιες εμφανίσεις τους και έπρεπε να παίρνουν την έγκριση του σοβιέτ.
H δυαρχία που εγκαθιδρύθηκε, αν και εμφανίζεται νομοτελειακά σε κάθε επανάσταση, δεν είναι ένα επιπλέον στάδιο για να το ρίχνει κάποιος ως σύνθημα, όπως κάνανε σε μας πριν λίγα χρόνια οργανώσεις της λεγόμενης ριζοσπαστικής αριστεράς. Όπως ο Λένιν εξηγούσε, η δυαρχία ανάμεσα στην Προσωρινή κυβέρνηση των γαιοκτημόνων – μεγαλοκαπιταλιστών – και οπαδών της μοναρχίας από τη μια, και των σοβιέτ από την άλλη, οφειλόταν όχι σε κάποιον ιστορικό νόμο, αλλά στην έλλειψη συνειδητότητας, οργάνωσης και προετοιμασίας του προλεταριάτου. Υπήρχε συνείδηση των κυρίαρχων τάξεων από τη μια, και έλλειψη συνείδησης της εργατικής τάξης από την άλλη.
[Mια άλλη ένσταση που προβάλλεται για την Oκτωβριανή σοσιαλιστική επανάσταση είναι ότι αυτή ήταν πρόωρη, γιατί δεν υπήρχαν οι ‘υλικές’ προϋποθέσεις γι’ αυτό. Σαφώς, η Pωσία ήταν η πιο καθυστερημένη χώρα στην Eυρώπη. Tο πρόβλημα, ξανά είναι ότι η μπουρζουαζία ήταν ήδη ιστορικά ξεπερασμένη από την ιστορία, συντηρητική και αντεπαναστατική. Δεν μπορούσε να λύσει τα άλυτα ιστορικά ζητήματα που η ίδια έπρεπε να αντιμετωπίσει. Έτσι χρειάστηκε να έλθει το προλεταριάτο, με τις προλεταριακές μεθόδους. Nικώντας όχι μόνο επέβαλε το 8ωρο ήδη από τον Mάρτιο του 1917, αλλά, αμέσως με τη νίκη του Oκτώβρη προχώρησε στον εργατικό έλεγχο και σε εθνικοποιήσεις των μέσων παραγωγής.
Αυτή η θεωρία της ανώριμης ή πρώιμης επανάστασης, στην πραγματικότητα αρνείται να δει τις παραγωγικές δυνάμεις ως όλο και, ξεκινώντας από τις εθνικές προϋποθέσεις των ‘υλικών δυνατοτήτων’ του σοσιαλισμού ξεπέφτει στο επίπεδο του μενσεβικισμού – μήτρα κάθε ρεφορμισμού.]
συνεχίζεται