του Γιάννη Αγγέλη
Με τους νεκρούς από τον covid 19/Delta να αυξάνονται καθημερινά, με τις φωτιές να «καίνε» παντού και τα ΜΜΕ να βάζουν ακόμα και τους Ολυμπιακούς στην τρίτη σειρά ενδιαφέροντος, ποιος θα κοιτάξει τώρα τι κάνει η κυβέρνηση με τις τράπεζες;
Ποιος θα ασχοληθεί μέσα σ’ αυτόν τον… χαμό με την μεγαλύτερη στην ιστορία του καπιταλισμού στην Ελλάδα μεταφορά πόρων από την λαϊκή αποταμίευση και την λαϊκή φορολόγηση στο χρηματιστικό κεφάλαιο;
Ποιος το οργανώνει και ποιος το εκτελεί αυτό το… Ηράκλειο έργο για λογαριασμό του χρηματιστικού κεφαλαίου; Η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Πρόκειται για την μεγαλύτερη επίθεση ενάντια στους μικροαστούς και εργαζόμενους/άνεργους, για λογαριασμό του χρηματιστικού κεφαλαίου, πίσω από την ομίχλη της πανδημίας και… τώρα των πυρκαγιών.
Να τα πάρουμε όμως με την σειρά.
Αν και η Νέα Προοπτική έχει από το 2020 επισημάνει αυτήν την πρωτοφανούς κλίμακας «μεταφορά πόρων» από τα κάτω προς το πάνω (αν με «κάτω» ονομάσουμε τις χαμηλότερων εισοδημάτων κοινωνικές ομάδες, την εργατική τάξη αλλά και μικροαστικά στρώματα και «πάνω» ονομάσουμε το τραπεζικό σύστημα και το χρηματιστικό κεφάλαιο), εν τούτοις ΤΩΡΑ βρισκόμαστε στο μέσο αυτής της διαδικασίας που από πλευράς κυβέρνησης φιλοδοξούν να ολοκληρώσουν από τον Ιούλη του 2022 μέχρι τον Δεκέμβρη του 2022 το αργότερο.
Παρά τον έντονο πειρασμό να υπενθυμίσουμε αντίστοιχες ενέργειες στο παρελθόν και ειδικά την Σημιτική περίοδο, εν τούτοις θα πρέπει να το αποφύγουμε προς αποφυγήν σύγχυσης, καθώς αυτό που συμβαίνει τώρα ποιοτικά και ποσοτικά, δεν μπορεί να συγκριθεί με όσα έγιναν στην «εκσυγχρονιστική» φάση της Πασοκικής… Σημιτιάδας, τόσο λόγω μεγέθους όσο κυρίως λόγω της τρέχουσας συγκυρίας.
Ποιο ήταν και παραμένει το πλέον αδύναμο σημείο του συστήματος στην Ελλάδα; Το τραπεζικό σύστημα.
Γιατί είναι η αχίλλειος πτέρνα του συστήματος; Γιατί ήταν μετά την μνημονιακή λαίλαπα «κάτω» από ένα πρωτοφανές «βουνό» κόκκινου χρέους 110 δις ευρώ. Χρέους που δεν μπορούσε να πληρωθεί ακόμα και αν το κομμάτι του που συσχετιζόταν με εγγυήσεις ακινήτων εκ πλειστηριαζόταν ολόκληρο.
Ο λόγος βέβαια αυτής της απόλυτης αδυναμίας ήταν και πολιτικός (καμία κυβέρνηση δεν θα ήταν σε θέση να το κάνει) και οικονομικός (δεν υπήρχαν ούτε και τώρα υπάρχουν «τιμές» και «αγοραστές» που να μπορούν να απορροφήσουν αυτή την προσφορά ακινήτων).
Στο σημείο αυτό έρχεται η Κυβέρνηση Μητσοτάκη με την συνεργασία της JP Morgan.
Και ξεκινάει ένα πρωτοφανές στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα project. Δημιουργείται ο «Ηρακλής Ι». Τι είναι αυτό; Αυτό είναι ένα σύστημα μαζικής τιτλοποίησης των κόκκινων, των κίτρινων (δάνεια που είναι επικίνδυνα να γίνουν κόκκινα) και των πράσινων (δηλ. εξυπηρετούμενων) δανείων.
Δηλαδή φτιάχνονται εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίου οι οποίες «αγοράζουν» από τις τράπεζες πακέτα κόκκινων, κίτρινων και πράσινων δανείων. Οι τιμές στις οποίες οι εταιρείες αγοράζουν τα κόκκινα ή τα κίτρινα δάνεια είναι από 5 λεπτά μέχρι και 20 λεπτά για κάθε ευρώ δανείου… Με άλλα λόγια «τσάμπα».
Πως αλλάζει αυτό τα πράγματα για τις τράπεζες:
Όταν η τράπεζα έχει στο χαρτοφυλάκιό της ένα κόκκινο δάνειο είναι υποχρεωμένη να βάζει στην άκρη ένα ποσό χρημάτων (λέγονται «προβλέψεις») σαν ασφάλεια για τα κεφάλαιά της για την περίπτωση που αυτό το δάνειο δεν θα αποπληρωθεί και θα μετατραπεί σε ζημιά.
Με την πώληση των δανείων αυτών στις εταιρείες διαχείρισης, αυτομάτως οι τράπεζες μετατρέπουν την «ζημιά» σε κέρδος αφού πουλάνε έστω και σε πολύ χαμηλή τιμή το δάνειο σαν «εμπόρευμα».
Με άλλα λόγια μετατρέπουν την «ζημιά» σε εμπόρευμα και το πουλάνε στις εταιρείες διαχείρισης.
Έτσι αφ’ ενός σβήνουν τις ζημιές από το χαρτοφυλάκιό τους και ταυτόχρονα όσα κεφάλαια έχουν εντάξει στις «προβλέψεις» ξαναγίνονται διαθέσιμο κεφάλαιο.
Οι αγοραστές κόκκινων (NPLs) και κίτρινων (NPEs) δανείων
Αυτές οι εταιρείες απαλλαγμένες από τις υποχρεώσεις των τραπεζικών εταιρειών, αγοράζουν πάμφθηνα αυτά τα δάνεια και :
* αρχίζουν να ασκούν ασφυκτικές πιέσεις στους δανειολήπτες και στην συνέχεια προχωρούν σε πλειστηριασμούς και ρευστοποιήσεις των δανείων όπου αυτό διαπιστώνουν ότι οδηγεί σε θετικό γι’ αυτούς αποτέλεσμα. Έτσι ό,τι εισπράττουν είναι καθαρό κέρδος καθώς το κάθε δάνειο τους έχει στοιχίσει σχεδόν μηδέν.
* Δημιουργούν πακέτα δανείων –καλή ώρα όπως τα subprime loans στις ΗΠΑ που έσκασαν το 2008– στα οποία βάζουν ένα μέρος κόκκινων, ένα μέρος κίτρινων και ένα μέρος πράσινων δανείων. Τα πακέτα αυτά αξιολογούνται και στη βάση του πακέτου αυτού εκδίδονται ομόλογα αντίστοιχων αποδόσεων, τα οποία πωλούνται από τις εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίων στις διεθνείς αγορές.
* Πώς αξιολογούνται από τους Οίκους αξιολόγησης τα ομόλογα αυτά για να πουληθούν; Εδώ έρχεται η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Έχει υποχρεώσει στο πλαίσιο του «Ηρακλή Ι», τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημόσιου Χρέους, να εκδώσει (με την έγκριση της Κομισιόν και της ΕΚΤ) εγγυήσεις με τις οποίες οι τράπεζες που πουλάνε τα δάνεια αυτά τα συνοδεύουν. Έτσι οι εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίου που τα αγοράζουν δεν κινδυνεύουν αν αυτά δεν πληρωθούν και να μπορούν να τα πουλάνε στις διεθνείς αγορές σε πολύ καλές τιμές.
* Οι εγγυήσεις αυτές δίνονται από το δημόσιο στις τράπεζες αντί ενός επιτοκίου –πολύ χαμηλού– στη βάση της εκτίμησης ότι δεν θα χρειασθούν ποτέ… Γνωρίζοντας βέβαια τι έγινε το 2008 με τα subprime loans καταλαβαίνει κανείς την συνέχεια. Βέβαια με τα ελληνικά κρατικά ομόλογα να έχουν επίσημη διαβάθμιση non investment grade δηλαδή «σκουπίδια», ως εγγυήσεις αυτά τα ομόλογα δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν, αν η ΕΚΤ δεν είχε εντάξει κατά παρέκκλιση τα ελληνικά ομόλογα στα επιλέξιμα για το πρόγραμμα PEPP (έκτακτο QE) και έτσι να τα κάνει αποδεκτά ως εγγύηση από το χρηματιστικό κεφάλαιο και τις αγορές…
Πώς το ελληνικό δημόσιο εξασφαλίζει την μεταφορά πόρων στο χρηματιστικό κεφάλαιο;
Η Κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει φτιάξει το νομικό πλαίσιο με το οποίο οι τράπεζες μπορούν να μετατρέψουν τις «ζημιές» τους σε «εμπόρευμα» και να το πουλήσουν.
Έφτιαξε αφ’ ενός τον νέο πτωχευτικό κώδικά (πλειστηριασμοί, πτωχεύσεις, κ.λπ.) και αφ’ ετέρου τον «Ηρακλή Ι». Ήδη είναι στα σκαριά ο «Ηρακλής ΙΙ». Με τον «Ηρακλή Ι» οι τέσσερεις συστημικές τράπεζες έχουν ξεφορτωθεί μέχρι τα τέλη Ιουνίου 24 δις κόκκινα δάνεια (Npls) και μέχρι το τέλος του έτους υπολογίζεται ότι θα έχουν ξεπεράσει τα 35 δις Npls. Στο μεταξύ το δεύτερο εξάμηνο του 2021 δρομολογείται και ο «Ηρακλής ΙΙ» για τον οποίο ο σχεδιασμός είναι να απορροφήσει περί τα 25 με 30 δις ευρώ μέχρι τα μέσα του 2022.
Για τον «Ηρακλή Ι» το ελληνικό δημόσιο έχει δώσει 12 δις εγγυήσεις και αυτές θα φτάσουν στα τέλη του 2021 τα 14 δις ευρώ.
Ανάλογη θα είναι και η εγγυοδότηση του «Ηρακλή ΙΙ». Με άλλα λόγια το ελληνικό δημόσιο θα έχει επιτρέψει στις τράπεζες μέσα σε 2 το πολύ χρόνια να απαλλαγούν από ζημιές 60 – 65 δις ευρώ, να ανακτήσουν τις «προβλέψεις» που έχουν κάνει για τα npls, να μεταφέρουν όλη την ακίνητη περιουσία των δανείων αυτών στις τράπεζες και στις εταιρείες διαχείρισης κεφαλαίου και ταυτόχρονα να έχει δώσει 26 – 28 δις ευρώ σ’ αυτές τις εταιρείες ως εγγυήσεις, οι οποίες βέβαια θα πληρωθούν, αν «σκάσουν», από τα φορολογικά έσοδα…
Και όλα αυτά γίνονται με την έγκριση της Κομισιόν και την ΕΚΤ.
Τα τάνκερ της COSCO που ξεφορτώνουν στον Πειραιά, δεν θα αρκούσαν για να «μεταφέρουν»… αυτά τα κεφάλαια από την λαϊκή αποταμίευση και την φορολόγηση της εργασίας στο χρηματιστικό κεφάλαιο.
Αν σ’ αυτή την τρομακτικής έκτασης ληστεία για λογαριασμό του χρηματιστικού κεφαλαίου που βρίσκεται σε εξέλιξη με κεντρικό διαμεσολαβητή την κυβέρνηση Μητσοτάκη προσθέσει κανείς τις εν εξελίξει ιδιωτικοποιήσεις, ή αυτά που γίνονται στο Ελληνικό και αλλού, καταλαβαίνει ότι η «φύση» της κυβέρνησης Μητσοτάκη δεν είναι απλά ο… νεοφιλελευθερισμός και η αντιδημοκρατική καταστολή.
Είναι η κυριαρχία στο επίπεδο της κοινοβουλευτικής διακυβέρνησης του χρηματιστικού κεφαλαίου στην πιο καθαρή της μορφή σ’ αυτήν την χώρα… ever.
Και από την «φύση» αυτή μπορεί κανείς να επανεξετάσει τα όρια και τις αντοχές των «συμμαχιών» με τα κοινωνικά στρώματα που την έφεραν στην εξουσία το 2019. Αλλά και το… μέλλον τους.
Είναι αναγκαίο να ξαναδούμε πιο προσεκτικά τις σχέσεις αυτές στο επίπεδο της πολιτικής και της οικονομίας, παρά το γεγονός ότι η πανδημία φαίνεται πως για αρκετό ακόμα θα θολώνει το τοπίο της ταξικής πάλης.
Όμως η πανδημία δεν θα μας… δίνει χρόνο για πολύ ακόμα.