200 χρόνια από τη γέννησή του
Στις 7 Φεβρουαρίου συμπληρώθηκαν 200 χρόνια από τη γέννηση του Κάρολου Ντίκενς, ίσως του ποιο διάσημου συγγραφέα της Βικτωριανής Αγγλίας. Φυσικά, οι κυρίαρχοι, προνομιούχοι και οι καπιταλιστές προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο αγαπημένος τους συγγραφέας είναι ο Ντίκενς και φυσικά οι πιστότεροι «οπαδοί» του Ντίκενς είναι ο… Πρίγκιπας Κάρολος και η Καμίλα του, που συμβολίζουν την κοινωνική και οικονομική ανισότητα της Βρετανίας. Σίγουρα ο Ντίκενς θα στριφογυρίζει μέσα στον τάφο του.
Όπως και να ’χει, σίγουρα ο Ντίκενς σήμερα είναι περισσότερο από ποτέ επίκαιρος. Σίγουρα ο 21ος αιώνας «ανήκει» στους δύο Καρόλους, τον συγγραφέα του Kεφαλαίου και επαναστάτη Μαρξ και τον άλλον, της Λογοτεχνίας. Στα αφιερώματα δεν είναι λίγοι αυτοί που μιλάνε για αναλογίες μεταξύ των δυο αυτών αντρών και των γραπτών τους.
Ένας από τους λόγους που ο Ντίκενς συνεχίζει να συγκινεί είναι ότι ενώ βρέθηκε στον πάτο της κοινωνίας ποτέ δεν έπαψε, ως την ημέρα που πέθανε, τόσο με τα έργα του όσο και με τη ζωή του, να προσπαθεί να διορθώσει τα δεινά και την αδικία της (αστικής) κοινωνίας, αποτελώντας τη φωνή των απόκληρων και των «αλητών». Από την πρώτη στιγμή μιλούσε και έγραφε για τον «απλό» λαό και γι’ αυτό και ο «απλός» λαός τον αγάπησε και συνεχίζει να τον αγαπάει μέχρι σήμερα.
Ο Ντίκενς ήταν ένα από οκτώ παιδιά μιας οικογένειας της οποίας ο πατέρας, όταν ο Kάρολος ήταν 12 χρονών, βρέθηκε στη φυλακή του Σαουθγουόρ για χρέη. Eκεί, στο Σαουθγουόρ, ο Kάρολος Ντίκενς πέρασε ένα μέρος των παιδικών του χρόνων. Bεβαίως, παρά την αντίδρασή του στην υπάρχουσα κοινωνία, συμμεριζόταν πολλές από τις τότε κοινωνικές προκαταλήψεις, όπως αυτή του αντισημιτισμού. Ωστόσο προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να αλλάξει την εικόνα του Εβραίου εγκληματία Φάγκιν στο έργο Όλιβερ Τουίστ, επιχειρώντας να σταματήσει την αρχική έκδοσή του, ώστε να αλλάξει το κείμενο. Από την άλλη, όταν επισκέφτηκε την Αμερική το 1842, τάχθηκε αμέσως κατά της δουλείας. Επίσης πάντα στα έργα του έδειχνε μια τεράστια συμπάθεια για τις γυναίκες που λόγω οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών αναγκάστηκαν να βρεθούν στην πορνεία. Τα βιβλία του Ντίκενς όπως έχουν πει αρκετοί λογοτεχνικοί κριτικοί είναι σε μεγάλο βαθμό πέρα από «παιδικά» μυθιστορήματα και εκπληκτικές πολιτικές ιστορίες. Άλλωστε δεν αποτελεί επαναστατική πράξη όταν ο μικρός Όλιβερ απαιτεί περισσότερο φαγητό στο άδειο μπολ του, μια πράξη επαναστατική και επίκαιρη για όλη την υφήλιο;
Οι ιστορίες του Ντίκενς είναι γεμάτες με αξέχαστους χαρακτήρες, λογοτεχνικούς και στιλιστικούς νεωτερισμούς και μια ολοκληρωμένη ανάλυση και περιγραφή του καταπιεστικού βικτωριανού καπιταλισμού. Άλλωστε, ο ίδιος ο Μαρξ είχε πει ότι η λογοτεχνία μπορεί να εκφράσει «περισσότερες πολιτικές και κοινωνικές αλήθειες από όσες έχουν εκφράσει όλοι μαζί οι επαγγελματίες πολιτικοί, δημοσιολόγοι και ηθικολόγοι».
Το μεγαλύτερό του επίτευγμα ήταν ότι κατόρθωσε να αγκαλιάσει όλες τις αντιφάσεις της κοινωνίας της εποχής του και να παρουσιάσει το πολύπλοκο δίκτυο κοινωνικών σχέσεων που ήταν μπλεγμένο μέσα στις ζωές των ηρώων του. Έδειξε ανάγλυφα την οικονομική, κοινωνική και ψυχολογική πραγματικότητα της καπιταλιστικής κοινωνίας αλλά και πως οι άνθρωποι μπορούν να την αψηφήσουν και να την αμφισβητήσουν.
