ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η Ινέσσα Αρμάντ, της οποίας το ρωσικό όνομα ήταν Ελιζαβέτα Φεντόροβνα, γεννήθηκε στις 26 Απριλίου του 1874 και απεβίωσε στις 24 Σεπτεμβρίου του 1920. Ήταν από τα πιο ενεργά μέλη του Μπολσεβίκικου Κόμματος και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Μέλος του Ρώσικου Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος από το 1904. Γεννήθηκε στο Παρίσι, παιδί οικογένειας καλλιτεχνών. Έχοντας χάσει τον πατέρα της όταν ήταν μικρή, ανατράφηκε στη Μόσχα στο σπίτι των εργολάβων Αρμάντ. Παντρεύτηκε τον Α. Ε. Αρμάντ. Συμμετείχε ενεργά στην Επανάσταση του 1905–07. Συνελήφθη και εξορίστηκε πολλές φορές και έζησε εξόριστη έξω από τη Ρωσία. Έδωσε διαλέξεις στο σχολείο του Κόμματος κοντά στο Παρίσι. Το 1912 στάλθηκε στην Πετρούπολη για να εργαστεί παράνομα για το Κόμμα. Κατά τη διάρκεια των ετών 1915–16, ήταν εκπρόσωπος του Μπολσεβίκου Κόμματος στη Διεθνή Σοσιαλιστική Διάσκεψη Γυναικών και στη Διεθνή Διάσκεψη Νεολαίας, καθώς και στις Διασκέψεις Διεθνιστών στο Τσίμερβαλντ και το Κίενταλ. Το 1916, ενώ ζούσε στο Παρίσι, μετέφρασε μια σειρά από έργα του Λένιν και κομματικές αποφάσεις στα γαλλικά. Οι επιστολές του Λένιν προς την Αρμάντ, παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για τους ιστορικούς και τους μελετητές του Κόμματος. Μετά την Επανάσταση του Φεβρουαρίου του 1917 επέστρεψε στη Ρωσία. Συμμετείχε στις προετοιμασίες για την ένοπλη εξέγερση στη Μόσχα. Υπήρξε εκπρόσωπος στο Έβδομο (Μάρτης 1918) Πανρωσικό Συνέδριο του Κόμματος. Από το 1918 ήταν επικεφαλής του γυναικείου εργατικού τμήματος της Κεντρικής Επιτροπής των Μπολσεβίκων. Συνεισέφερε στο περιοδικό Kommunistka με το ψευδώνυμο Έλενα Μπλονίνα. Συμμετείχε ενεργά στις εργασίες του Δεύτερου Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς και διηύθυνε τις εργασίες της Πρώτης Διεθνούς Διάσκεψης Κομμουνιστριών Γυναικών (1920). Είναι συγγραφέας δημοφιλών φυλλαδίων. Πέθανε το 1920 από χολέρα και ετάφη στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας. Το κείμενο που ακολουθεί είναι το πρώτο μέρος μιας μπροσούρας που έγραψε το 1914 και αφορά τη συμμετοχή των εργατριών στην Πρώτη Διεθνή. Το κείμενο μεταφράζεται για πρώτη φορά στα Ελληνικά.  
Αρ. Μα.

Οι εργάτριες στην Πρώτη Διεθνή

Πριν από 50 έτη (το 1864), όταν εμφανίστηκε η πρώτη διεθνής εργατική ένωση, η Πρώτη Διεθνής, το διεθνές εργατικό κίνημα βρισκόταν ακόμα στα πρώτα στάδια ανάπτυξής του. Σε ορισμένες χώρες, όπως η Ρωσία, το κίνημα δεν υπήρχε καν, σε άλλες μόλις είχε αρχίσει. Τα προλεταριακά πολιτικά κόμματα δεν υπήρχαν ακόμη πουθενά, και οι σοσιαλιστές σχημάτιζαν μόνο μικρές διάσπαρτες ομάδες, οι οποίες δεν αντιπροσώπευαν ακόμα μια μεγάλη οργανωμένη δύναμη. Οι εργάτες ήταν ενωμένοι σε συνεταιρισμούς, σε συλλόγους, σε συνδικάτα. Αλλά ακόμη και τα συνδικάτα εκείνη την εποχή υπήρχαν μόνο στις πιο προηγμένες χώρες και ήταν ευρέως οργανωμένα μόνο στην Αγγλία.

Ιδιαίτερα ανοργάνωτες και ανεκπαίδευτες, φυσικά, ήταν οι εργάτριες.

Από τις αρχές του περασμένου [19ου] αιώνα, η γυναικεία εργασία χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο στην παραγωγή, και τη στιγμή που εμφανίστηκε η Πρώτη Διεθνής, οι εργάτριες απασχολούνταν ήδη ευρέως σε εργοστάσια και εργαστήρια.

Οι εργάτριες ήταν τότε εντελώς ανοργάνωτες, χωρίς καμιά εμπειρία στον αγώνα κατά του κεφαλαίου, και ως εκ τούτου οι συνθήκες εργασίας τους ήταν πραγματικά φρικτές. Αν ο εργάτης έπεφτε θύμα εκμετάλλευσης και καταπίεσης, η εργάτρια έπεφτε θύμα εκμετάλλευσης χίλιες φορές χειρότερης. Επιπλέον, η πρόσληψη εργατριών σε εργοστάσια και εργαστήρια υπονόμευσε σημαντικά τις συνθήκες επιβίωσης και αγώνα της εργατικής τάξης. Το σπίτι του εργάτη καταστράφηκε, το μικρό του σπίτι καταστράφηκε, και τα παιδιά του στερήθηκαν τη φροντίδα και τη στοργή της μητέρας τους.

Επιπλέον, η γυναικεία εργασία χρησιμοποιήθηκε από τον καπιταλισμό ως η φθηνότερη και πιο πειθήνια εργασία και οι ιδιοκτήτες τη χρησιμοποίησαν στον αγώνα τους κατά των εργατών ως ένα τρόπο επιδείνωσης των συνθηκών εργασίας για τους εργάτες ή διατήρησής τους στο ίδιο επίπεδο, ως τρόπο αντιμετώπισης των ανυπάκουων εργατών. Για παράδειγμα, εάν υπήρχε κάποια απεργία, οι εργάτες στέλνονταν μακριά και οι εργάτριες προσλαμβάνονταν για να τους αντικαταστήσουν κ.λπ.

Έτσι, στην αρχή, η χρήση της γυναικείας εργασίας ήταν ένας πραγματικός εφιάλτης για την εργατική τάξη. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι, υπό αυτές τις συνθήκες, ανειδίκευτοι, αμόρφωτοι εργάτες προσπάθησαν να καταπολεμήσουν τη γυναικεία εργασία, κράτησαν τις γυναίκες έξω από τα εργοστάσια, τα συνδικάτα έσπαγαν τις μηχανές των εργοστασίων. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ακόμη περισσότερες ανειδίκευτες και χωρίς ταξική συνείδηση εργάτριες, με τη σειρά τους, έπαιζαν συχνά το ρόλο των “κίτρινων”, το ρόλο των απεργοσπαστών.

Έτσι, για παράδειγμα, το 1871 στο Χάλιφαξ της Αγγλίας, οι εργάτες της κλωστοϋφαντουργίας ενημερώθηκαν ότι οι μισθοί τους θα μειωθούν. Οι εργάτες κατέβηκαν σε απεργία και οι γυναίκες πήραν τη θέση τους. Το 1872, στο Εδιμβούργο της Σκωτίας, εργάτριες αντικατέστησαν τις απεργούσες εργάτριες με τον ίδιο τρόπο, κ.λπ.

Ενώ η εργατική τάξη και ιδιαίτερα οι εργαζόμενες γυναίκες ήταν ακόμα εντελώς ανοργάνωτες, το προλεταριάτο στις πιο προηγμένες χώρες, όπως στη Γαλλία και την Αγγλία, είχε ήδη εναντιωθεί στους ταξικούς εχθρούς του, την αστική τάξη και τους καπιταλιστές, και τους είχε «προσφέρει» τους πρώτους ταξικούς πολέμους. Οι εργάτες είχαν αρχίσει να βλέπουν, ακόμα αόριστα και θολά, το δρόμο προς την απελευθέρωσή τους. Πολύ πριν εμφανιστεί η Πρώτη Διεθνής, το 1848, οι Παριζιάνοι εργάτες προσπάθησαν να αποσπάσουν την εξουσία από την αστική τάξη μέσω της εξέγερσης για πρώτη φορά στον κόσμο, και οι εργάτριες πολέμησαν και πέθαναν στα οδοφράγματα μαζί με τους εργάτες σε αυτόν τον αγώνα. Άγγλοι εργάτες προσπάθησαν να αποκτήσουν πολιτικά δικαιώματα και να βελτιώσουν τις συνθήκες εργασίας τους μέσω επίμονης δράσης.

Η εξέγερση των Γάλλων εργατών κατεστάλη. Αλλά αυτή η εξέγερση χρησίμευσε ως μάθημα για ολόκληρο το εργατικό κίνημα και βοήθησε τους πρωτοπόρους εργάτες να καταλάβουν ότι για να είναι ελεύθεροι, οι εργάτες πρέπει να αγωνιστούν για την εξουσία. Μετά ήρθαν τα φοβερά χρόνια αντίδρασης. Η επανάσταση είχε κάνει την εμφάνισή της στην Ευρώπη για άλλη μια φορά πριν εμφανιστεί η Πρώτη Διεθνής. Οι Άγγλοι εργάτες κατάφεραν να εξασφαλίσουν μια 10ωρη εργάσιμη ημέρα λίγο πριν από αυτήν, και οι εργάτες του Ρότσντέιλ (το Ρότσντέιλ είναι ένα μέρος στην Αγγλία) ίδρυσαν τον πρώτο εργατικό συνεταιρισμό.  Η εργατική αντίσταση είχε ήδη ενισχυθεί και σε άλλες χώρες.

Οι εργάτες είχαν κατανοήσει από καιρό το γεγονός ότι έπρεπε να ενωθούν διεθνώς για να πολεμήσουν την αστική τάξη. Η Πρώτη Διεθνής ιδρύθηκε από τους πρωτοπόρους Γάλλους και Άγγλους εργάτες, στους οποίους αργότερα θα προστεθούν Γερμανοί, Ελβετοί, Ιταλοί, Ισπανοί και Αμερικανοί εργάτες.

Έτσι, η Πρώτη Διεθνής ήταν η πρώτη σκόπιμη προσπάθεια να ενωθούν οι εργάτες διεθνώς. Και αυτή η πρώτη ένωση, με επικεφαλής τους μεγάλους δασκάλους μας Μαρξ και Ένγκελς, έθεσε αμέσως συγκεκριμένους επαναστατικούς στόχους.

Η Πρώτη Διεθνής επιδίωξε να οργανώσει τους εργάτες διαφόρων χωρών για να ηγηθούν της επανάστασης. Σκοπός της ήταν να γίνει το όργανο, το εργαλείο αυτής της επανάστασης, και αποστολή της ήταν ο πολιτικός αγώνας ενάντια στην αστική τάξη, ο πολιτικός αγώνας ενάντια στην αντίδραση, για προλεταριακή εξουσία. Ήταν επίσης απαραίτητο να ενωθεί ιδεολογικά το εργατικό κίνημα. Οι εργάτες εκείνης της εποχής, ακόμη και οι πρωτοπόροι, δεν είχαν ακόμη κατανοήσει ούτε και οι ίδιοι τα βασικότερα ζητήματα του αγώνα τους, δεν είχαν ακόμη αντιμετωπίσει θέματα που τώρα φαίνονται αρκετά απλά και προφανή σε εργάτη και εργάτρια. Για παράδειγμα: θα πρέπει η απεργία να χρησιμοποιηθεί ως τρόπος για την πάλη ενάντια στην αστική τάξη ή θα έπρεπε οι εργάτες να σχηματίσουν συνδικάτα για τον αγώνα τους; Επιπλέον, οι εργάτες εκείνη την εποχή δεν κατανοούσαν πλήρως τους τελικούς στόχους του κινήματος, δηλαδή την ανάγκη να αγωνιστούν για το σοσιαλισμό ως το μόνο τρόπο για την χειραφέτηση των εργατών και των εργατριών.

Όλα αυτά τα θέματα και πολλά άλλα, όπως οι απόψεις των εργατών για τον πόλεμο, για το κράτος, για τους συνεταιρισμούς, συζητήθηκαν εκτενώς στα συνέδρια της Πρώτης Διεθνούς. Οι Κομμουνιστές εκείνης της εποχής, με επικεφαλής τον Μαρξ και τον Ένγκελς, συνάντησαν τεράστια αντίσταση σε κάθε ένα από αυτά τα θέματα, πολεμώντας αφενός τους τοτινούς Μενσεβίκους, τους Προυντονιστές, που αντιτίθεντο στις απεργίες, στα συνδικάτα και στο σοσιαλισμό, και αφετέρου τους Αναρχικούς.

Οι Κομμουνιστές κατάφεραν να έχουν το πάνω χέρι σχεδόν σε όλα αυτά τα θέματα. Τα συνέδρια υποστήριξαν την αναγκαιότητα του κινήματος απεργίας, τη δημιουργία συνδικάτων και το σοσιαλισμό. Και με αυτόν τον τρόπο, οι Κομμουνιστές κατάφεραν να δημιουργήσουν τα πρώτα θεμέλια ενός εργατικού προγράμματος, το οποίο μέχρι σήμερα εξακολουθεί να καθοδηγεί σε μεγάλο βαθμό τους εργάτες και τις εργάτριες.

Όσον αφορά το γυναικείο εργατικό κίνημα ήταν απαραίτητο να λυθεί το κύριο ζήτημα, που καθόριζε ολόκληρη τη μελλοντική στάση των εργατών απέναντι στο γυναικείο κίνημα – το ζήτημα της στάσης των εργατών απέναντι στη γυναικεία βιομηχανική εργασία. Και εδώ, οι Κομμουνιστές χρειάστηκε να κερδίσουν τη μάχη. Αυτό το ζήτημα συζητήθηκε στο πρώτο συνέδριο της Πρώτης Διεθνούς, το Συνέδριο της Γενεύης. Η γυναικεία βιομηχανική εργασία έφερε τόσο πολύ πόνο και μαρτύριο στην εργατική τάξη που ακόμα και οι πιο πρωτοπόροι εργαζόμενοι της εποχής έμειναν άναυδοι και δεν ήξεραν πώς να αντιμετωπίσουν αυτό το γεγονός. Οι Μενσεβίκοι εκείνου του καιρού, οι Προυντονιστές, προώθησαν την ιδέα ότι η απασχόληση των γυναικών στην παραγωγή συνιστά βαρβαρότητα. Υποστήριξαν με πάθος ότι η μητέρα πρέπει να μείνει στο σπίτι για να φυλάει και να εκπαιδεύει το παιδί της, και με ψήφισμά τους πρότειναν να διαμαρτυρηθούν κατά της γυναικείας εργασίας ως δεινού που θα οδηγούσε στο σωματικό, ηθικό και κοινωνικό εκφυλισμό της εργατικής τάξης.

Το ψήφισμα που προτάθηκε από τον Καρλ Μαρξ και υιοθετήθηκε από την πλειοψηφία του Συνεδρίου εξέφρασε μια εντελώς διαφορετική άποψη. Επεσήμανε όχι μόνο τη ματαιότητα, αλλά και τον αντιδραστικό χαρακτήρα όλων των προσπαθειών να αποτραπούν οι γυναίκες να εργαστούν στη βιομηχανία ή να υποχρεωθούν να επιστρέψουν στο «σπίτι τους».

Φυσικά, οι συνθήκες της γυναικείας εργασίας είναι φρικτές, και είναι απαραίτητο να αγωνιστούμε με όλη μας τη δύναμη ενάντια στις αποτρόπαιες μορφές εκμετάλλευσης της γυναικείας εργασίας, ωστόσο η γυναικεία εργασία στα εργοστάσια και τα εργαστήρια είναι από μόνη της ωφέλιμη, επειδή απελευθερώνει τις γυναίκες από την καταπίεση της οικογένειας, βγάζει την εργάτρια από το στενό κύκλο των οικογενειακών προβλημάτων στην ευρεία αρένα της κοινωνικής εργασίας, προωθεί την ανάπτυξη του ανεξάρτητου χαρακτήρα της, δημιουργεί τις απαραίτητες συνθήκες για να μετατραπεί η εργάτρια σε μαχήτρια που θα ηγηθεί μιας κοινής μάχης με τους υπόλοιπους εργάτες.

Ο εργάτης δεν πρέπει να αγωνίζεται ενάντια στην γυναικεία εργασία αυτή καθαυτή, αλλά πρέπει να οργανώνει την εργάτρια και να αγωνίζεται εναντίον των σκληρών συνθηκών εργασίας της.

Ενώ οι αστοί ανέκαθεν καταπίεζαν τις γυναίκες, πάντα τις απέκλειαν έντονα από κάθε μορφή κοινωνικής ζωής και η αστική τάξη δεν δυσκολευόταν να βρει αρκετά λόγια για να εκφράσει την περιφρόνησή της γι’ αυτήν, όπως οι παροιμίες «μακριά μαλλιά αλλά λειψό μυαλό» και πολλές άλλες, από τα πρώτα κιόλας βήματα της συνειδητής μάχης της, ο εργάτης από τα πρώτα βήματα του συνειδητού αγώνα του  επιδίωκε να προσελκύσει τις εργάτριες στον αγώνα, να φωτίσει τη συνείδησή τους, να τις οργανώσει. Εκείνη την εποχή, η Πρώτη Διεθνής είχε ήδη κάνει πολλά για να αφυπνίσει τις εργάτριες και να τις εμπλέξει στον εργατικό αγώνα.

Δεδομένης της υπανάπτυκτης φύσης του εργατικού κινήματος εκείνη την εποχή, η Πρώτη Διεθνής δεν μπορούσε ακόμη δομικά να αγκαλιάσει τις πλατιές μάζες των εργατών και εργατριών. Ωστόσο, υπό το φως των απεργιών που εκτυλίσσονταν σε διάφορες χώρες εκείνη την εποχή, η ισχύς και η επιρροή της Διεθνούς σε παγκόσμια κλίμακα επεκτεινόταν συνεχώς και γινόταν ισχυρότερη. Υπήρξαν αρκετές απεργίες σε όλη την Ευρώπη μεταξύ 1866 και 1870. Μεγάλη απεργία των εργατών χαλκού στο Παρίσι, μεγάλες απεργίες στην Αγγλία, συνεχείς απεργίες των ανθρακωρύχων στο Βέλγιο, απεργίες στην Ελβετία. Η Διεθνής  συμμετείχε ενεργά σε όλες αυτές τις απεργίες. Οργάνωσε τη βοήθεια και την υποστήριξη των εργατών μιας χώρας προς τους απεργούς άλλων χωρών, δημιουργώντας έτσι πραγματικά τις πρώτες εκδηλώσεις μαζικής διεθνούς αλληλεγγύης. Υποστήριξε τους απεργούς στον Τύπο, τους ενθάρρυνε, τους βοήθησε να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους στο δικαστήριο στέλνοντάς τους δικηγόρους κ.λπ.

Μετά από τέτοιες απεργίες, αρκετά εργατικά συνδικάτα ανακοίνωσαν ότι θα ενταχθούν στη Διεθνή.

Οι εργάτριες συμμετείχαν ενεργά σε όλες αυτές τις απεργίες και εντάχθηκαν επίσης στη Διεθνή.

Οι υφαντουργοί μεταξιού σε απεργία στη Λα Ρικαμαρί στράφηκαν στη Διεθνή για βοήθεια, η οποία τους δόθηκε. Μετά από αυτό εντάχθηκαν στη Διεθνή. Το ίδιο έκαναν και οι εργάτριες στις Γαλλικές πόλεις Λυών και Ρουέν. Κατά τη διάρκεια των μεγάλων απεργιών των ανθρακωρύχων στο Βέλγιο, όπου συμμετείχαν τόσο εργάτες όσο και εργάτριες, όλοι και όλες δήλωσαν την ένταξή τους στη Διεθνή. Αυτό συνέβη και σε άλλα μέρη.

Έτσι, το επαναστατικό κίνημα εξαπλωνόταν σταδιακά σε όλη την Ευρώπη. Πολλοί από τους εργάτες της πρώτης γραμμής ανέμεναν μια επαναστατική έκρηξη. Η επανάσταση αναμένονταν από τον Μαρξ και τον Ένγκελς.

Ωστόσο, το 1870 ξέσπασε ο πόλεμος μεταξύ Γερμανίας και Γαλλίας. Ήταν η στιγμή της μεγαλύτερης δοκιμασίας της διεθνούς αλληλεγγύης. Οι πρωτοπόροι εργάτες της εποχής άντεξαν στην πρόκληση. Πράγματι, δεν μπορούσαν να αποτρέψουν τον πόλεμο, γιατί οι μάζες ήταν ακόμα πολύ αμόρφωτες και  ανοργάνωτες γι’ αυτό. Αλλά οι Γάλλοι και Γερμανοί προοδευτικοί εργάτες αντέδρασαν στον πόλεμο με διαμαρτυρίες. Εργάτες άλλων χωρών συμμετείχαν επίσης στις διαμαρτυρίες τους. Οι Γερμανοί εκπρόσωποι των εργατών στο Ράιχσταγκ, Μπέμπελ και Λίμπκνεχτ (οι Γάλλοι εργάτες δεν είχαν εκπροσώπους στο κοινοβούλιο εκείνη την εποχή) ψήφισαν θαρραλέα κατά των πολεμικών πιστώσεων και αργότερα συνελήφθησαν επειδή μαζί με τη Διεθνή αντιτάχθηκαν στην ήττα της Γαλλίας.

Ο πόλεμος τελείωσε με την ήττα της Γαλλίας και στη συνέχεια με την εξέγερση των Γάλλων εργατών που οδήγησε στην Κομμούνα του Παρισιού.

Η Κομμούνα ήταν ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία του εργατικού κινήματος.

Οι εργάτες του Παρισιού, αγανακτισμένοι από την προδοσία της Γαλλικής αστικής τάξης, ξεσηκώθηκαν, πήραν την εξουσία στα χέρια τους, και ίδρυσαν την πρώτη εργατική κυβέρνηση, αποτελούμενη από εκπροσώπους των εργατών και των φτωχών της πόλης, πολύ παρόμοια με τα δικά μας Σοβιέτ. Αυτή ήταν η Κομμούνα. Οι εργάτες ήταν στην εξουσία για δύο μήνες. Και τότε η Γαλλική αστική τάξη, με τη βοήθεια των Γερμανών, κατάφερε να την πνίξει στο αίμα.

Οι Παριζιάνες εργάτριες συμμετείχαν ενεργά σε όλους τους αγώνες και σε όλη την οικοδόμηση της Κομμούνας από την αρχή. Την υποστήριζαν με σθένος και σταθερότητα, παρά τις δύσκολες στιγμές (το Παρίσι μόλις είχε υποστεί έναν πόλεμο και μια πολιορκία και οι εργάτες υπέφεραν πολύ), και όταν έπρεπε να υπερασπιστούν την Κομμούνα, όταν οι αστοί άρχισαν να καταστέλλουν την Κομμούνα με πρωτοφανή βαρβαρότητα, τότε οι εργάτριες σχημάτισαν ολόκληρα μαχητικά αποσπάσματα που δίπλα-δίπλα με τους εργάτες, με όπλα στα χέρια, πολέμησαν ηρωικά και πέθαναν υπερασπιζόμενες την Κομμούνα.

Η Κομμούνα έδειξε πώς θα είναι η εξουσία των εργατών, τι θα κάνουν οι εργάτες όταν θα είναι στην εξουσία. Ο αγώνας της Κομμούνας ήταν αγώνας για την εργατική εξουσία χωρίς την οποία το προλεταριάτο δεν μπορεί να πετύχει την χειραφέτησή του. Με τη συμμετοχή της στις μάχες της Κομμούνας, η εργάτρια είχε δεθεί άρρηκτα με τη μεγάλη διεθνή επανάσταση, είχε ήδη σφραγίσει με το ίδιο της το αίμα τον μεγάλο αγώνα του προλεταριάτου για τον κομμουνισμό, και το κόκκινο λάβαρο  της εργατικής τάξης ποτίστηκε με το αίμα της εργαζόμενης γυναίκας.

Μετά την καταστροφή της Κομμούνας, η Πρώτη Διεθνής συνέχισε μόνο για μικρό χρονικό διάστημα και συνεδρίασε για τελευταία φορά το 1875.

Σε ένα από τα τελευταία συνέδριά της, που πραγματοποιήθηκε στο Λονδίνο το 1871, ασχολήθηκε και πάλι με το θέμα των εργατριών και τον τρόπο οργάνωσής τους. Αποφασίστηκε να δημιουργηθούν ειδικά συνδικάτα γι’ αυτές εκτός από τη συμμετοχή τους στα τμήματα της Διεθνούς. Η τελευταία πρόταση είχε προφανώς ως στόχο να εξουδετερώσει τα κίτρινα φεμινιστικά συνδικάτα που οι αστές είχαν αρχίσει να οργανώνουν για τις εργάτριες εκείνη την εποχή. […]

Μετάφραση Αρ. Μα.

Επιμέλεια Θοδ. Κουτσουμπός