της Iωάννας Παπαθεοδώρου
Υπομονή, επιμονή, διαμονή και παραμονή στους τέσσερις τύχους… για την υγεία μας και των συνανθρώπων μας και μόνο!
Και διάβασα κάπου πως ποιος το περίμενε να δώσουμε την πιο μεγάλη μας μάχη καθιστοί σε έναν καναπέ!… και είναι όντως οξύμωρο, για εμάς, για τους αναγνώστες αυτής της εφημερίδας επίσης, που έχουν μάθει να παλεύουν στο δρόμο και στα στέκια της αλληλεγγύης, στις πορείες, στις συναθροίσεις γενικότερα, τώρα να πρέπει να απομονωθούν, να μη σηκώσουν τα λάβαρα, να μην αγκαλιαστούν, να μην δώσουν το χέρι και να περπατήσουν πλάι πλάι με γροθιές υψωμένες… μα να κρυφτούν σε καταφύγιο για αυτή τη ‘μάνα’…
Και ανατρέχουμε λοιπόν στη βοήθεια της Ποίησης σε όλο αυτό, και ταξιδεύουμε πρώτα στο Σεφέρη:
« Στην πέτρα της υπομονής
προσμένουμε το θάμα
που ανοίγει τα επουράνια
κι είν όλα βολετά
προσμένουμε τον άγγελο σαν το πανάρχαιο δράμα…»
Όπως εμείς παράλληλα προσμένουμε τη λήξη του συναγερμού, την υγεία, πιο πρακτικά το εμβόλιο από τους ειδικούς και επιστήμονες, από τους γιατρούς που δίνουν αυτή τη στιγμή τη μεγάλη μάχη!
Δεν προσμένουμε τον θρησκευτικό άγγελο ωστόσο, διότι, είδαμε την αντίδραση της εκκλησίας και του χριστιανισμού, την καταδικαστέα αντίδραση σε ένα τόσο σημαντικό γεγονός… Όμως αντί για την εκκλησία τη σύγχρονη, και αφού λέγεται παρακάτω για το πανάρχαιο δράμα, μπορούμε να σκεφτούμε την εκκλησία του Δήμου και τις Εκκλησιάζουσες του Αριστοφάνη με την φεμινιστική επανάσταση και γενικότερα επανάσταση, γιατί θα περάσει και αυτό και έχουμε και άλλα προβλήματα να λύσουμε, όπως το προσφυγικό… Αλλά και Άγγελο επίσης, μπορεί να εννοήσει κανείς και έναν αγγελιαφόρο που φέρνει χαρμόσυνα νέα για επίλυση προβλημάτων!
Σε άλλο ποίημα του Σεφέρη λέγεται :
« Ένα ζευγάρι πέρασε κουβεντιάζοντας
– Βαρέθηκα το δειλινό, πάμε στο σπίτι μας
ν’ ανάψουμε το φώς» …
Το συγκεκριμένο το είχα καταδικάσει, όχι τον ποιητή, το ζευγάρι γιατί μου έβγαζε την παραίτηση, το νιάξιμο μόνο για τον εαυτό μας, το κλείσιμο στους τέσσερις τοίχους και να κοιτάμε μόνο την καλύβα μας και όχι τον διπλανό μας.
Όμως σε κάτι τέτοιες περιπτώσεις και επειδή τα ποιήματα γι’ αυτό αξίζουν, για τις πολλαπλές αναγνώσεις και ερμηνείες τους σε διαφορετικούς καιρούς, τώρα λοιπόν το βλέπω υποστηρικτικό στην κατάστασή μας! Πάμε όλοι στα σπίτια μας, να ανάψουμε τα φώτα, να ξεκουραστούμε, μας χρειαζόταν κάποτε, το αναζητούσαμε… Να το δούμε σα φωλιά και όχι βασανιστήριο γιατί θυμηθείτε υπάρχουν καταστάσεις που δε θα θελες να τις ζήσεις, τώρα δε σου ζητούν να περάσεις κύματα και θάλασσες, ούτε να αφήσεις το σπίτι σου αλλά να το αγαπήσεις… λίγο παραπάνω! Και το φως που θ’ ανάψουμε στο σπίτι θα ανάψει και το φως της ζωής και το φως σε άλλα θέματα αργότερα, γιατί θα είμαστε πιο δυνατοί, μετά από κάθε καταιγίδα γίνεσαι πιο αλώβητος…!
Και πάμε στην Κική Δημουλά που μας άφησε πρόσφατα όπως πολλοί που μας ανέθρεψαν και έφυγαν προσφάτως.
Η μοναξιά σε πολλά ποιήματα της συγκεκριμένης ποιήτριας μου θυμίζει ότι τις μέρες αυτές πολλοί άνθρωποι το περνούν μόνοι τους, καθώς αυτό που έγραψα τώρα μου θυμίζει ταυτόχρονα έναν άλλο ποιητή το Χριστιανόπουλο που λέει :
«Εσείς που βρήκατε τον άνθρωπό σας
κι έχετε ένα χέρι να σας σφίγγει τρυφερά,
έναν ώμο ν’ ακουμπάτε την πίκρα σας,
ένα κορμί να υπερασπίζει την έξαψή σας,
κοκκινίσατε άραγε για την τόση ευτυχία σας,
έστω και μια φορά;
είπατε να κρατήσετε ενός λεπτού σιγή
για τους απεγνωσμένους;»
……
Και επιστρέφοντας στη μοναξιά της Δημουλά, λέει χαρακτηριστικά:
« Μόνη εντελώς μόνη
περπατώ στο δρόμο…»
Και θυμίζει αυτές τις ημέρες με την ερημιά του τοπίου έξω, το να μην κυκλοφορεί ψυχή…
Και λέει και αλλού για αυτές τις άδειες πόλεις:
« Λαμπάδιασε η αδειανή πλατεία
και η στοχαστική ερημία της
το καφενείο
και το πάθος των θαμώνων του…»
Και επειδή εδώ δε μιλάμε μόνο για έναν ποιήτη στο άρθρο αλλά δε μιλάμε και αποκλειστικά για ποίηση αλλά και για μουσική γιατί και οι στίχοι ποίηση είναι, ο Σαββόπουλος, που κάποτε είχε ένα καθαρό πρόσωπο, στο γνωστό άσμα λέει «Τα καφενεία όλα κλειστά κι οι φίλοι μου ξενιτεμένοι… σαν βγω απ’ αυτή τη φύλακή, κανείς δε θα με περιμένει…»
Η Δημουλά και οι στίχοι της, γιατί παρασέρνομαι και επιστρέφω, οι στίχοι που άφησε παρακαταθήκη για να περάσει και εκείνη στην αιωνιότητα, έχουν να κάνουν και με την εποχή που το ζούμε αυτό, τον καιρό που μας ορίζει… Διότι, διαφορετικό να μένεις μέσα χειμώνα και διαφορετικό να οργιάζει η Φύσις έξω από το παράθυρο, ο ήλιος να καίει και να λάμπει επάνω και να συγκρατείσαι να τον θαυμάζεις μόνο από το μπαλκόνι…
Λέει λοιπόν στο ποίημα Ουτοπίες:
« Απαγορεύεται η άνοιξις!, ξάφνου μια πινακίδα…»
Σαν να μας απαγορεύτηκε και εμάς η Άνοιξη φέτος, αλλά δεν πρέπει να το πάρουμε επαναστατικά αυτή τη φορά σαν απαγόρευση, που πρέπει να αντισταθούμε και να μην υπακούσουμε αλλά σαν δική μας ευθύνη και απόφαση… Ναι το γνωρίζω πως δε γίνεται να ακούμε ειδοποιήσεις πολιτικών που σε όλα τα άλλα είμαστε αντίθετοι, ναι, δεν έχουμε κάτι κοινό, για να βρεθούμε δίπλα σε τέτοιου είδους ανθρώπους σε κανένα θέμα, μα αυτό είναι και πάλι το οξύμωρο, εδώ τους πιάνει και αυτούς, τους αγγίζει, δεν είναι φτώχεια που δεν τους αγγίζει και αγγίζει εμάς, δεν είναι εργατικά δικαιώματα, αυτό είναι που πρέπει να συνηδειτοποίησουν, ότι μπροστά στις πανδημίες, τις φυσικές καταστροφές δεν μετρούν η θέση και τα πλούτη τους, γινόμαστε ένα και το αυτό! Ευάλωτοι! Και δεν είμαστε ένα και πήγα να γράψω πως τώρα είμαστε όλοι άνθρωποι αλλά δε θα το πω, γιατί ορισμένοι δεν κατηγοριοποιούνται στο ανθρώπινο είδος, έχουμε καταλάβει με τα χρόνια, για παράδειγμα τα φασιστικά μορφώματα και οι ρατσιστές…
Όμως κινδυνεύουν και οι σύντροφοί μας, γι’ αυτό θα κάτσουμε μέσα, για αυτά τα μάτια αλληλεγγύης και τα χαμογέλια (λέξη που χρησιμοποιεί ο Σεφέρης) που έχουμε συναντήσει και δε θέλουμε να χαθούν άσκοπα…!
Και έχω χρησιμοποιήσει αστούς και «εθνικούς» ποιητές μέχρι στιγμής, γι’ αυτό θα βάλω και την πολυαγαπημένη μας Κατερίνα Γώγου:
«88 οι πλάκες του διαδρόμου του ψυχιατρείου..» Γιατί και άλλες φορές άνθρωποι μπαίναν στα νοσοκομεία, όχι μόνο τώρα με την επιδημία και δεν τους σκεφτόμασταν…
Ένα μάθημα που μπορεί να μας δώσει αυτό που περνάμε είναι να μην αψηφάμε καμία αρρώστια, ούτε τα καρδιακά, ούτε τα εφράγματα, ούτε τις αρρώστιες του μυαλού που σε κάποιους φαίνονται μη υπαρκτές! Εκεί είναι που χρειάζεσαι τον άνθρωπο, τον προηγούμενό σου συνοδοιπόρο ή φίλο, να μη φύγει, να σου σταθεί στα δύσκολα…
Και τώρα θα μετρήσουμε τις πλάκες του σπιτιού μας μπορεί… Αφού δε θα έχουμε πράγματα να κάνουμε ολημερίς…
Και ένα ποίημα της Κατερίνας ακόμη με τον τίτλο που όλους μας χρειάζεται «Υπομονή»:
«Πέμπτη. Κι άλλη Πέμπτη σήμερα…
Να κάνω υπομονή, να τρώω το φαγητό που δεν τρώνε οι σκύλοι..»
Θα περάσουμε πολλές Πέμπτες μάλλον έτσι, θα αναβληθούν συνεντέυξεις για εργασία σε εμάς τους ανέργους, θα αναβληθούν απαντήσεις από τους εκδοτικούς οίκους για τα ποιήματά μας… Και είχα διαγράψει με μια γραμμή το «δεν» του ποίηματος όταν το διάβαζα τότε το βιβλίο, μάλλον είχα ταυτίσει το φαγητό του τότε νοσοκομείου με φαγητό για σκύλους, νόμιζα ότι έχουν κρύψει και χάπια μέσα , πιο δυνατά, που δεν μας τα έδιαν..θυμάμαι…
Οι σκύλοι, που τώρα θα περιορίσουμε ακόμη και τις βόλτες τους… Που σίγουρα έχουν καταλάβει ότι κάτι τρέχει, όπως και οι γάτες της γειτονιάς, που δε συναντούν πλέον ανθρώπους στο δρόμο τους, δε τρέχουν να κρυφτούν από τα αυτοκίνητα… Λένε ότι έχουν ένστικτο, μπορεί να το είχαν «μυριστεί»…
Και τελειώνω με τον κύκλο της Κατερίνας αν και μπορούσα να την αναφέρω πριν, στη μοναξιά, γιατί είχε πει το «η μοναξιά είναι τσεκούρι πάνω απ’ τα κεφάλια σας…»
Λέει λοιπόν :
« Εδώ καίμε τις μάγισσες..
Η αφίσα του Καραμανλή…
εξώσεις σφίγγουν τα μαλλιά και το λαιμό…»
Κάθε στίχος αυτού του ποιήματος και μια ιστορία, τις μάγισσες τις σύχρονες, τις προσφύγισσες κατηγορούσαν κάποιοι για τις αρρώστιες, και ήρθαν από τους τουρίστες…
Η αφίσα της ΝΔ γενικότερα, του Καραμανλή, εν προκειμένω του Μητσοτάκη, που τα έκανε καλά λένε, ναι βέβαια, σε όλα…
Εξώσεις τέλος από σπίτια, κάποιοι λοιπόν δεν έχουν σπίτι για να κλειστούν, τους το πήρε η τράπεζα, τους το πήρε ο κληρονόμος, τους το πήρε η εξάρτηση στο τζόγο και τόσα άλλα….
Και κλέίνουμε με μια απλή παράθεση ποιημάτων του Ρίτσου :
Αναμονή
Κάποιος χτύπησε την πόρτα
Εμπρός .
Κανένας.
Η πόρτα μπήκε μες στο σπίτι.
Όρθια. Δεν κάθισε.
Καλησπέρα.
Πίσω απ’ την πόρτα
έμεινε ανοιχτή
ολόκληρη η νύχτα.
Και
απόσπασμα (θετικό ελπίζω ) από το :
Όνειρο επιστροφής
«Θα ρθουν και πάλι οι απλές γραμμές, τα ορατά σχήματα, τα χρώματα….»
