Αξιολογήσεις, στοχοθεσίες, bonus στο Δημόσιο Τομέα: Οι νεοφιλελεύθεροι ευφημισμοί ΟΟΣΑ, ΔΝΤ, ΕΕ για περισσότερη δουλειά με λιγότερα λεφτά και καμία πρόσληψη, στους πρόσφατα ψηφισθέντες νόμους 4778/2021 και 4940/2022
Με το νόμο 4940/2022 του ακροδεξιού Βορίδη που ψηφίστηκε από τη Βουλή τον περασμένο Ιούνιο (ΦΕΚ 112/Α/14.06.2022), ο οποίος αφορά στο νέο σύστημα αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων, όπως επίσης και με το νέο μισθολόγιο-βαθμολόγιο της ΑΑΔΕ (Νόμος 4778/2021) που ψηφίστηκε πριν ένα χρόνο περίπου, ο δημοσιοϋπαλληλικός κόσμος εισέρχεται σε μία νέα αντιδραστική εποχή, όπου η κουλτούρα της διαχείρισης των δημόσιων φορέων ως εταιρειών, μεταφέρεται και στα θέματα του προσωπικού. Η εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ και οι αξιώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκουν πλήρη εφαρμογή στη λογική από την οποία διέπονται και τα δύο νομοθετήματα, εξοβελίζοντας από τους εργασιακούς όρους των δημοσίων υπαλλήλων οτιδήποτε παραπέμπει σε συλλογικές ρυθμίσεις και ίση μεταχείριση. Οι οριζόντιες ρυθμίσεις σε μισθολογικά και εργασιακά θέματα αντικαθίστανται σταδιακά από εξατομικευμένη μεταχείριση κάθε εργαζόμενου, εντείνοντας τον ανταγωνισμό μέχρι εξόντωσης των εργαζόμενων, και μάλιστα, με ανταλλάγματα αμφίβολης αξίας.
Το σύστημα αξιολόγησης με τίτλο τον ευφημισμό “Σύστημα στοχοθεσίας, αξιολόγησης και ανταμοιβής για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης, ρυθμίσεις για το ανθρώπινο δυναμικό του δημοσίου τομέα και άλλες διατάξεις” είναι συνέχεια του νόμου 4369/2016 που αντιμετωπίστηκε με αποχή από τις διαδικασίες της αξιολόγησης, αν και ο νόμος 4778/2021 (ΦΕΚ 26/Α/19-2-2021) που εισήγαγε ανάλογες ρυθμίσεις στην νεοσύστατη Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ, υπαλλήλους του Υπουργείου Οικονομικών), δεν βρήκε ανάλογες αντιστάσεις και ήδη εφαρμόζεται πάνω από ένα χρόνο.
Με το νόμο 4940/2022 του νέου συστήματος αξιολόγησης, η κυβέρνηση της ΝΔ:
- Επιχειρεί να υπερβεί την αντίσταση των συνδικάτων του δημοσίου που εφάρμοζαν αποχή από την αξιολόγηση σχεδόν πέντε χρόνια εξαιτίας του αντιδραστικού περιεχομένου της αξιολόγησης (Ν.4369/2016, άρθρα 14-23).
- Ενώ την περίοδο των μνημονίων “επιτεύχθηκε” κατά μέσο όρο 25,6% μείωση των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων που μαζί με τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό στέλνει τους μισθούς στα τάρταρα, η κυβέρνηση αντί να αυξήσει τους μισθούς κατά το ύψος των μειώσεων και του πληθωρισμού επιχειρεί μια “αύξηση” των εισοδημάτων, μέσω της εντατικοποίησης της εργασίας και της απόλυτης αύξησης του χρόνου εργασίας για την επίτευξη της στοχοθεσίας.
- Η αύξηση των μισθολογικών απολαβών μέσω του συστήματος αυτού, συμβάλλει και αποσκοπεί στην αποδόμηση των πυλώνων πάνω στα οποία αναπτύσσονταν παραδοσιακά τα μισθολογικά συστήματα, οι οποίοι είναι τα ακαδημαϊκά προσόντα (κατηγορία εκπαίδευσης) και η προϋπηρεσία/αρχαιότητα. Πρόκειται για ανάπτυξη μισθολογικών συστημάτων που εξατομικεύουν τις αμοιβές, δημιουργούν πολλαπλές ταχύτητες εργαζόμενων, ενισχύουν το ανταγωνιστικό και όχι το συνεργατικό πνεύμα στον τρόπο εργασίας και θέτουν τις βάσεις για ατομική διαπραγμάτευση με τον εργαζόμενο.
- Η στοχοθεσία επιχειρεί να καλύψει τα γιγαντιαία κενά των προσλήψεων στο δημόσιο τομέα και την ανανέωση του γηρασμένου εργατικού δυναμικού μετά από δώδεκα χρόνια διαρκών περικοπών.
- Η επίτευξη των στόχων οδηγεί σε πρόσθετη αμοιβή που περιορίζεται στο ταβάνι του 15% του ετήσιου μισθού, που όταν οφείλεται σε επέκταση του χρόνου εργασίας παραμένει σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από τις προβλέψεις του ιδιωτικού τομέα (20% υπερεργασία, 40% υπερωρία μέχρι 150 ώρες ετησίως, 60% πέραν αυτών, όλες οι αμοιβές επί του ωρομισθίου, Ν.4808/2021, άρθρο 58 του νόμου Χατζηδάκη).
- Τα επιχειρησιακά σχέδια των Υπουργείων καθορίζονται μονομερώς χωρίς καμιά συμμετοχή των εργαζομένων τα οποία μεταφέρονται ανά οργανική μονάδα με μηχανισμό παρακολούθησης και μετρήσιμους στόχους. Η μη επίτευξή τους οδηγεί σε λίστα “ανεπαρκών” υπαλλήλων και όχι σε ανεπαρκείς υπουργούς, διοικητές και αποτυχημένα κυβερνητικά σχέδια που έχουν αναπόφευκτα ταξικό πρόσημο.
- Το “επιτελικό κράτος” χρειάζεται αντίστοιχους επιτελικούς υπαλλήλους μέσω της περαιτέρω διαφοροποίησης τους, με καλύτερα αμειβόμενους εργαζόμενους (αν και με περισσότερες ώρες εργασίας), οι οποίοι θα βραβεύονται ως ειδικά παραδείγματα επίτευξης των ..εθνικών στόχων των μνημονίων, εντείνοντας τον ατομικισμό και τον ανταγωνισμό για τη βράβευση του υπαλλήλου του μήνα.
Το νέο νομοσχέδιο θεσπίζει ενιαίο πλαίσιο δεξιοτήτων για όλους τους δημοσίους υπαλλήλους.
“Το Ενιαίο Πλαίσιο Δεξιοτήτων αποτελείται από τις ακόλουθες δεξιότητες: α) προσανατολισμό στον πολίτη, β) ομαδικότητα, γ) προσαρμοστικότητα, δ) προσανατολισμό στο αποτέλεσμα, ε) οργάνωση και προγραμματισμό, στ) επίλυση προβλημάτων και δημιουργικότητα, ζ) επαγγελματισμό και ακεραιότητα, η) διαχείριση γνώσης και θ) ηγετικότητα.” (άρθρο 4).
Ορίζονται εκ νέου οι αξιολογητές: “Ως Αξιολογητής των υπαλλήλων και των προϊσταμένων των οργανικών μονάδων, ορίζεται ο άμεσα ιεραρχικά προϊστάμενός τους. Στην περίπτωση των προϊσταμένων οργανικών μονάδων επιπέδου Γενικής Διεύθυνσης, ως Αξιολογητής ορίζεται ο αρμόδιος Γενικός ή Ειδικός Γραμματέας ή ο Υπηρεσιακός Γραμματέας του Υπουργείου ή το ανώτερο μονοπρόσωπο διοικητικό όργανο της Υπηρεσίας’’ (άρθρο7), ενώ καθιερώνεται η αξιολόγηση των αποσπασμένων υπαλλήλων σε βουλευτές ή ευρωβουλευτές σε γραφεία υπουργών και της κυβέρνησης από τους ίδιους όταν είναι γνωστό ότι οι εν λόγω αποσπάσεις ή υπηρετούντες επιλέγονται με αυστηρά κομματικά κριτήρια.
Η αξιολόγηση προϊσταμένων και υπαλλήλων καταχωρείται ηλεκτρονικά και εποπτεύεται από την “….καθ’ ύλην αρμόδια για θέματα αξιολόγησης προσωπικού μονάδα της Γενικής Γραμματείας Ανθρώπινου Δυναμικού Δημοσίου Τομέα του Υπουργείου Εσωτερικών, η οποία διαχειρίζεται την πλατφόρμα ηλεκτρονικής διεξαγωγής της διαδικασίας αξιολόγησης.” (άρθρο 8).
Το σύστημα αξιολόγησης είναι στενά συνδεδεμένο με το περιεχόμενο των Σχεδίων Δράσης των Υπουργείων τα οποία εξειδικεύονται ανά Υπηρεσία, η εφαρμογή τους είναι υποχρεωτική από τον αξιολογούμενο αν και ο ίδιος δεν συμμετέχει στην κατάρτισή τους, ενώ αν τυχόν ο αξιολογούμενος διαφωνεί “ Σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας, ο Αξιολογητής αποφασίζει σχετικά.” (άρθρο 9, παρ.4).
“Οι στόχοι ανά ιεραρχικό επίπεδο και οργανική μονάδα καταχωρίζονται σε ειδική πλατφόρμα της Γενικής Γραμματείας Ανθρώπινου Δυναμικού Δημοσίου Τομέα του Υπουργείου Εσωτερικών.” (άρθρο 9, παρ.10) και οι μεγάλες αποκλίσεις ελέγχονται διοικητικά προφανώς όχι ως προς το αν οι στόχοι ήταν υπερβολικοί ή αν τα τεχνικά μέσα δεν επαρκούσαν, αλλά ως προς το είδος των δεξιοτήτων που πρέπει να αναπτύξει ο υπάλληλος στο άμεσο μέλλον!
Με τα άρθρα 10-13 καθορίζονται οι διαδικασίες αξιολόγησης προϊσταμένων και υπαλλήλων. Για τους προϊστάμενους ορίζεται η βαθμολόγησή τους (από το 1 έως το 5), σε επιμέρους κριτήρια με το 50% να αποτελεί τη στοχοθεσία, ενώ, αν η σταθμισμένη βαθμολογία τους δεν υπερβαίνει το 2, αποτελεί λόγο αντικατάστασής τους.
Για τους υπαλλήλους δεν υφίσταται βαθμολογία αλλά σε περίπτωση μη επίτευξης των στόχων τους παραπέμπονται στη κρίση των Υπηρεσιακών Συμβουλίων των Φορέων τους προκειμένου να κριθούν σύμφωνα με τα άρθρα 83 του Ν.3528/2006 (Κώδικας Δημοσίων Υπαλλήλων) και 86 του Ν.3584/2006 (Κώδικας Δημοτικών και Κοινοτικών Υπαλλήλων). Τι ακριβώς σημαίνει η παραπομπή στα Υπηρεσιακά Συμβούλια, μένει να εξακριβωθεί αργά ή γρήγορα, αν πρόκειται δηλαδή για μη εξελισσόμενους υπαλλήλους ή μπορεί να οδηγήσει στην εκδίωξη του υπαλλήλου από την υπηρεσία, την μετάταξη ή την απόλυση.
Σε κάθε υπουργείο ορίζεται Σύμβουλος Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού (άρθρο 16), δημιουργείται Μητρώο Συμβούλων (άρθρο17), που οφείλουν να κατέχουν πιστοποίηση Συμβούλου μέσω του Εθνικού Κέντρου Δημόσια Διοίκησης (άρθρο 19) μέσω ταχύρρυθμων σεμιναρίων!
Με το άρθρο 23 προσδιορίζονται ειδικές αμοιβές στους υπαλλήλους εφόσον επιτύχουν τους ατομικούς στόχους που αποτελούν μέρος του Σχεδίου Δράσης κάθε Υπουργείου. Οι ειδικές αμοιβές δεν είναι οριζόντιες, δεν αφορούν όλους τους υπαλλήλους αλλά μόνο εκείνους που ορίζονται από τον εκάστοτε προϊστάμενο. “Ο προϊστάμενος κάθε διεύθυνσης των υπηρεσιών της παρ. 2, λαμβάνοντας υπόψη ιδίως τη φύση των καθηκόντων των υπαλλήλων, την υλοποίηση των στόχων και την πλήρωση των κριτηρίων, […] ορίζει τους υπαλλήλους, οι οποίοι εμπλέκονται άμεσα στην υλοποίηση των ανωτέρω στόχων και είναι επιλέξιμοι για την καταβολή της επιπλέον ανταμοιβής” (παρ.4), ενώ η ειδική αμοιβή δεν μπορεί να ξεπερνά το 15% των ετήσιων αμοιβών του υπαλλήλου (παρ.5).
Οι ειδικές αμοιβές εφαρμόζονται άμεσα σε φορείς που υλοποιούν το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» (δηλ. τα μέτρα δημοσιονομικής πειθαρχίας των μνημονίων), αλλά και στο δικαστικό σώμα(!).
Λίγα λόγια για το νέο μισθολόγιο της ΑΑΔΕ – Ο Νόμος 4778/2021 και τί προοιωνίζεται για όλο το δημόσιο τομέα
Στην αιτιολογική έκθεση του εν λόγω νομοσχεδίου, ο Υπουργός Οικονομικών Σταϊκούρας θριαμβολογεί ότι εισάγεται για πρώτη φορά έμπρακτα στην ελληνική δημόσια διοίκηση η έννοια της αμοιβής βάσει της περιγραφής θέσης εργασίας και των καθηκόντων της κάθε θέσης.
Χρειάζεται στο σημείο αυτό να υπενθυμίσουμε ότι ήδη από το 2015, με το νόμο 4354 (δηλαδή το ενιαίο μισθολόγιο του δημοσίου), θεσπίστηκε η δυνατότητα να χορηγείται αμοιβή η οποία συνδέεται με την περιγραφή και την αξιολόγηση της θέσης εργασίας (Άρθρο 17, ν.4354/2015). Είναι γνωστό σε όλους ότι όλη αυτή την περίοδο από το 2015 διεξάγεται συστηματική αναδιάρθρωση των οργανογραμμάτων των δημόσιων υπηρεσιών και φορέων, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και περιγραφή των θέσεων εργασίας, στην οποία εισάγεται η έννοια του ιδιαίτερου ή σημαντικού έργου που επιτελείται κατά την άσκηση των καθηκόντων της θέσης.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι οι αποδοχές ενός υπαλλήλου δεν θα διαμορφώνονται σύμφωνα με την κατηγορία εκπαίδευσης που ανήκει και τα χρόνια υπηρεσίας (αρχαιότητα), αλλά θα προστίθεται σε αυτές το κριτήριο τού κατά πόσο ασκεί τα καθήκοντα μίας συγκεκριμένης θέσης εργασίας, η οποία αξιολογείται και χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερη και σημαντική στο έργο της.
Με το νόμο 4778/2021 συμπληρώνονται οι διατάξεις του ν.4354/2015 και του ν.4389/2016 αποσκοπώντας στην ενίσχυση της εξατομίκευσης των αμοιβών στο δημόσιο τομέα και την εντατικοποίηση της εργασίας, σε απάντηση της αντικειμενικής ανάγκης για οριζόντιες αυξήσεις των μισθών.
Συγκεκριμένα με το άρθρο 11, θεσπίζεται η χορήγηση ειδικής αμοιβής, η οποία συνδέεται με την αξιολόγηση της θέσης εργασίας (Θ.Ε) που κατέχουν οι υπάλληλοι και την κατάταξη αυτής σε Βαθμό Θέσης Εργασίας (Β.Θ.Ε). Με το ίδιο άρθρο ορίζονται οι προϋποθέσεις χορήγησης ειδικής αμοιβής, οι βαθμοί θέσης εργασίας και η ειδική αμοιβή που αντιστοιχεί σε κάθε βαθμό. Επίσης, τίθεται ως προϋπόθεση αυστηρή ρήτρα για τη συμμετοχή του υπαλλήλου στην αξιολόγηση.
Με άλλα λόγια, προκειμένου ένας εργαζόμενος στο δημόσιο τομέα να έχει ελπίδα αύξησης του μισθού του (η οποία είναι ανάγκη ανελαστική και οριζόντια για όλους τους μισθωτούς), θα χρειαστεί γι’ αυτό να δουλέψει πολύ περισσότερο και με πολύ σκληρότερους όρους. Θα χρειαστεί επίσης να επιλεγεί μεταξύ άλλων, ομότιμων συναδέλφων του, για να τοποθετηθεί σε αυτή την καλύτερα αμειβόμενη οργανική θέση, πράγμα που ολοφάνερα οδηγεί σε ανταγωνισμό μεταξύ των εργαζόμενων και απόλυτη υποταγή στους προϊστάμενους που θα επιλέξουν κάποιους μεταξύ των υπόλοιπων.
Οι κανόνες των κανιβαλικών τηλεοπτικών ριάλιτι μεταφέρονται ολοταχώς στον τρόπο οργάνωσης και παροχής της εργασίας και στο δημόσιο, προοιωνίζοντας ένα οργουελικό μέλλον αλληλοσπαραγμού μεταξύ κακοπληρωμένων υπαλλήλων που θα πρέπει να εξασφαλίσουν πάση θυσία την εύνοια των προϊστάμενων τους και να στραγγίξουν κάθε ρανίδα ζωής για να μπορέσουν να βελτιώσουν τις αποδοχές τους.
Ήδη, στην ΑΑΔΕ, οι εργαζόμενοι και οι συνδικαλιστικοί εκπρόσωποί τους καταγγέλλουν τις ασφυκτικές και απαξιωτικές συνθήκες κάτω από τις οποίες καλούνται καθημερινά να εργαστούν. Η αιτιολογική έκθεση δεν κρύβει την ικανοποίηση της για το γεγονός ότι το νέο μισθολόγιο της ΑΑΔΕ διαμορφώθηκε σύμφωνα με τις υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, με τη θέσπιση του οποίου γίνεται ακόμα ένα βήμα προς τη μετάλλαξη των σχέσεων εργασίας από εξαρτημένη σε έργου.
Το εργατικό κίνημα πρέπει να στρέψει την προσοχή του στα νομοσχέδια αυτά που με το τυράκι των πρόσθετων αμοιβών κρύβουν τη φάκα των αντεργατικών στρατηγικών σχεδιασμών που μεθοδεύονται για το σύνολο των εργαζομένων του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.
ΜΑΧΟΜΕΝΗ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ
