ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ
«Φαντάζεστε ότι ο Στάλιν ανησυχεί για να βρει απαντήσεις στα επιχειρήματα σας; Δεν συμβαίνει τέτοιο πράγμα. Δεν σκέφτεται τίποτε άλλο παρά να βρει το μέσο για να σας εκμηδενίσει ατιμωρητί. Θυμάστε την σύλληψη του Σουλτάν Γκαλίεφ, του παλιού προέδρου του συμβουλίου των Τατάρων κομισάριων του λαού το 1923; Ήταν η πρώτη σύλληψη ενός εξέχοντος μέλους του κόμματος που έγινε με πρωτοβουλία του Στάλιν. Δυστυχώς ο Ζηνόβιεφ και εγώ δώσαμε τότε την συγκατάθεση μας. Ήταν η πρώτη δίψα για αίμα του Στάλιν.»
Λεβ Kάμενεφ συνομιλώντας με τον Τρότσκι στα 19252
Τα ακόλουθα δύο άρθρα του Τάταρου Μπολσεβίκου επαναστάτη Μιρσαΐντ Σουλτάν Γκαλίεφ (1892-1940), που μεταφράζονται για πρώτη φορά στα Ελληνικά, έρχονται να κάνουν γνωστό στο Ελληνικό κοινό μια άγνωστη μορφή της Οκτωβριανής επανάστασης που ήταν και το πρώτο σημαντικό θύμα της ανερχόμενης Σταλινικής γραφειοκρατίας.
Αποτελούν το πρώτο και το δεύτερο μέρος μια σειράς άρθρων σχετικά με τις προοπτικές της παγκόσμιας επανάστασης στην Ανατολή και δημοσιεύθηκαν στην επιθεώρηση Zhizn’ Natsional’nostei (Η ζωή των εθνοτήτων) το 1919. Η επιθεώρηση αυτή, κυκλοφορούσε μεταξύ 1918 και 1924 και ήταν το επίσημο όργανο του Λαϊκού Επιτροπάτου Εθνοτήτων, πιο γνωστού από τα αρχικά του, Narkomnats, το οποίο είχε επικεφαλής τον Στάλιν.
Λίγους μήνες πιο πριν, στις 20 Νοέμβρη του 1918, με τη διαταγή 276 του προέδρου του Επαναστατικού στρατιωτικού συμβουλίου των Σοβιέτ, Λ. Τρότσκι, δημιουργήθηκε το Κεντρικό μουσουλμανικό στρατιωτικό συμβούλιο MusKom με επικεφαλής τον Γκαλίεφ και τον επίσης Τάταρο Μπολσεβίκο Μουλανόρ Βακχίτωφ ο οποίος τουφεκίστηκε σύντομα από τους Λευκούς αντεπαναστάτες. Αυτό ήταν ένα ειδικό τμήμα που ήταν επιφορτισμένο με τις υποθέσεις των μουσουλμανικών εθνών της νότιας και ανατολικής Σοβιετικής Ρωσίας για την χάραξη στρατηγικής, για να τραβηχτούν μακριά από την επιρροή της αστικής τάξης και υπέρ της επανάστασης. Ανάμεσα στα επιφανή στελέχη του ξεχωρίζει ο βοηθός του Σουλτάν Γκαλίεφ και ιδρυτής του ΚΚ Τουρκίας, Μουσταφά Σουφί (1883-1921) ο οποίος θα εκτελεστεί μαζί με άλλους Τούρκους κομμουνιστές από τους Νεότουρκους του Ενβέρ Πασά.
Ο Σουλτάν Γκαλίεφ μπήκε στους Μπολσεβίκους το καλοκαίρι του 1917 και ήταν ένα από τα πιο σημαντικά πρόσωπα στην εισαγωγή του μαρξισμού στις μουσουλμανικές μάζες της αχανούς ενδοχώρας. Μεταξύ 1918-1921, πιστώνεται προσωπικά μερικές από τις σημαντικότερες επιτυχίες του Κόκκινου Στρατού, καθώς θα καταφέρει να πείσει τους Τάταρους, τους Μπασκίριους και άλλους λαούς να στηρίξουν την Σοβιετική εξουσία και να πολεμήσουν στο πλευρό του Κόκκινου Στρατού.
Ο Σουλτάν Γκαλίεφ, σε αυτό το άρθρο, διατυπώνει την άποψη πως δεν μπορεί να υπάρξει πετυχημένη στρατηγική για την παγκόσμια σοσιαλιστική επανάσταση αν δεν βάλει στα άμεσα καθήκοντά της, την επέκτασή της προς τους λαούς της Ανατολής και τα αποικιακά έθνη. Για να συμβεί αυτό πρέπει η Διεθνής να μην έχει μονόπλευρο προσανατολισμό, προς δυσμάς και να προωθήσει την επανάσταση στην Ανατολή λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη και μελετώντας τις ιδιαιτερότητες των λαών της.
Επιπλέον θεωρεί πως δεν αρκεί η νίκη της επανάστασης στην ιμπεριαλιστική δύση καθώς θα παραμείνει σε εφεδρεία για τον ιμπεριαλισμό η αποικιακή αυτοκρατορία του. Από εκεί μαζί με τις ντόπιες αστικές μισοφεουδαρχικές ολιγαρχίες θα μπορέσει να ανασυγκροτηθεί και να αντεπιτεθεί στο νικηφόρο προλεταριάτο της δύσης. Για αυτόν τον λόγο είναι αναγκαίος ο προσανατολισμός της Διεθνούς στα κινήματα και τους λαούς της Ανατολής, ως όρος εκ των ουκ άνευ για την νίκη της παγκόσμιας επανάστασης.
Είναι σημαντικό να πούμε πως μόνο τα δύο αυτά μέρη του άρθρου του Γκαλίεφ διασώθηκαν, καθώς ένα τρίτο μέρος δεν δημοσιεύθηκε ποτέ αν και προαναγγέλθηκε. Ενώ, ακόμη και το πρωτότυπο χειρόγραφό του χάθηκε στην πορεία των ταραγμένων ετών που ακολούθησαν. Ο λόγος αυτής της πρώιμης εμφάνισης λογοκρισίας στους κόλπους του Σοβιετικού καθεστώτος, πρέπει να αναζητηθεί τόσο στο περιεχόμενο του άρθρου καθαυτού όσο και στην πρώιμη εκδήλωση της γραφειοκρατικής σκέψης και διοικητικής αντίληψης που εμφανίζεται σε αυτό το συγκεκριμένο Λαϊκό Επιτροπάτο των Εθνοτήτων και από αυτόν τον συγκεκριμένο Λαϊκό Επίτροπο, τον Στάλιν, ο οποίος τα επόμενα χρόνια θα γίνει ο πολιτικός εκφραστής της ανερχόμενης γραφειοκρατίας που θα στραγγαλίσει την πρώτη νικηφόρα σοσιαλιστική επανάσταση.
Φαίνεται πως ο Σουλτάν Γκαλίεφ, ήρθε από πολύ νωρίς σε σύγκρουση με τις αυταρχικές γραφειοκρατικές μεθόδους του Μεγολορωσικού εθνικισμού μέσα στις τάξεις τόσο του κόμματος, όσο και της κρατικής μηχανής. Αυτές οι τάσεις είχαν ως κεντρικό πολιτικό εκφραστή τους τον Στάλιν. Η νέα γραφειοκρατία, στηρίζονταν σε μια υπαλληλοκρατία «ειδικών», που στέλνονταν από την Ρωσία προς τις επαρχίες του νότου και της ανατολής. Οι Ρώσοι, που μέχρι τότε πήγαιναν εκεί ως άποικοι, γαιοκτήμονες και Τσαρικοί φορο-εισπράχτορες, τώρα έρχονταν ως κρατικοί και κομματικοί αξιωματούχοι, παραγκωνίζοντας τα τοπικά στελέχη τα οποία υποτιμούσαν λόγω της γλώσσας ή της θρησκείας τους.
Αυτή η συμπεριφορά του μεγαλορώσικου εθνικισμού, βαθιά ριζωμένη επί αιώνες δεν μπορούσε φυσικά να ξεριζωθεί με μιας και αυθόρμητα χωρίς την συνειδητή πολιτική αντιμετώπισή της από το κόμμα. Είναι αυτό που σαμποτάριζε η συμπεριφορά του Στάλιν στο εθνικό ζήτημα. Μια συμπεριφορά που έκρυβε τον μεγαλορωσικό εθνικισμό πίσω από την ισότιμη καταδίκη του «εθνικισμού από όπου και αν προέρχεται». Χωρίς δηλαδή να διακρίνει τον εθνικισμό του έθνους που καταπίεζε από τον εθνικισμό των εθνών που καταπιέζονταν. Όπως ήταν αναπόφευκτο μια σειρά κομματικά στελέχη από τις μικρές εθνότητες διαμαρτύρονταν συνεχώς για αυτό. Ο Λένιν, στήριζε την πολιτική των «διακρίσεων υπέρ των αδυνάτων εθνών» γι’ αυτό και υιοθέτησε τις υποθέσεις τους κόντρα στην κεντρική μεγαλορωσική αντίληψη του κόμματος.
Από το 1922, με το ξέσπασμα της γνωστής αντιπαράθεσης για το εθνικό ζήτημα με αφορμή την υπόθεση της Γεωργίας και της Υπερκαυκασίας και του τρόπου με τον οποίο οι εκατοντάδες εθνότητες της Σοβιετικής Ένωσης θα εντάσσονταν σε αυτήν, η Σταλινική διοίκηση, μηχανορραφώντας πίσω από τις πλάτες του κόμματος και του ίδιου του Λένιν, δεν θα διστάσει να έρθει σε βίαιη ρήξη με τους ηγέτες των περισσότερων κομμουνιστικών κομμάτων από τις εθνικές μειονότητες.
Μετά τις βίαιες επιθέσεις των οπαδών του Στάλιν εντός του κόμματος, ενάντια κατά κύριο λόγο στους Γεωργιανούς κομμουνιστές αλλά και κατά των Αρμενίων και Αζέρων που προκαλούν τις αντιδράσεις του Λένιν, του Τρότσκι και του Ρακόφσκι, η ανερχόμενη γραφειοκρατία θα αναβαθμίσει την αντιδραστική πολιτική της στο εθνικό. Αντιδράσεις, που θα εκφραστούν στις προσπάθειες των δύο πρώτων πριν το 12ο συνέδριο του Απριλίου του 19233 και στην ανοιχτή αντιπαράθεση του δεύτερου και του τρίτου με τον Στάλιν κατά την διάρκεια του συνεδρίου.4
Έτσι, τον Μάιο του 1923, λίγο μετά το 12ο συνέδριο του κόμματος, ο Στάλιν εκμεταλλευόμενος την ασθένεια του Λένιν και έχοντας μετατρέψει ήδη την GPU σε υποχείριό του θα συλλάβει τον Σουλτάν Γκαλίεφ με ανυπόστατες, όπως αποδείχθηκε σύντομα, κατηγορίες για συνεργασία του δήθεν, με αντιδραστικά μουσουλμανικά κληρικαλικά και εθνικιστικά στοιχεία. Θα κρατηθεί για ένα χρόνο περίπου στη διάρκεια του οποίου θα ανακριθεί χωρίς να μπορέσουν όμως να του αποσπάσουν την ομολογία που θέλανε. Είναι σε αυτό το γεγονός που αναφέρεται ο Κάμενεφ συνομιλώντας με τον Τρότσκι, που παραθέσαμε στην αρχή του προλόγου.
Ο Στάλιν μάλιστα, λίγες μέρες μετά την σύλληψή του, θα συγκαλέσει τον Ιούνιο του 1923, μια κομματική συνάντηση της ΚΕ μαζί με επιλεγμένους αντιπροσώπους από τις εθνικές μειονότητες, την λεγόμενη 4η συνδιάσκεψη με σκοπό να επιβάλλει την πολιτική του για το εθνικό ζήτημα μέσα από την πίεση του δικού του μηχανισμού προς την ΚΕ. Εκεί όμως θα βρεθεί απολογούμενος τόσο για την μεγαλορωσική εθνικιστική πολιτική του, όσο και για το ίδιο το γεγονός της σύλληψης και ανάκρισης του Σουλτάν Γκαλίεφ.5 Ο Σουλτάν Γκαλίεφ θα απελευθερωθεί σύντομα καθώς προκλήθηκε μια γενικότερη κατακραυγή στις τάξεις του κόμματος αλλά δεν θα ξαναγίνει δεκτός στο κόμμα και θα εργαστεί σε λογοτεχνικές μεταφράσεις από τα Ρωσικά στα Ταταρικά. Μεταξύ 1923-1925 θα συγγράψει ένα κείμενο αρχών και θέσεων με τις οποίες ασκεί κριτική στον συνολικότερο γραφειοκρατικό εκφυλισμό του κόμματος και ιδιαίτερα στο εθνικό ζήτημα. Το 1928 θα συλληφθεί ξανά και θα καταδικαστεί ένα χρόνο μετά σε εξορία. Αυτή την φορά κατηγορείται για «τροτσκισμό».
Aν και φαίνεται πως ο Σουλτάν Γκαλίεφ ήταν υποστηρικτής το 1921-22 της μικρής ομάδας του παλαίμαχου μπολσεβίκου ηγέτη, Τιμοφέι Σαπρόνοφ που ονομάστηκε «Ομάδα του Δημοκρατικού Συγκεντρωτισμού», την πρώτη ομάδα μπολσεβίκων που εκτίμησαν ότι η Σοβιετική Ένωση κινδύνευε να μετατραπεί, αν δεν είχε ήδη μετατραπεί, σε καθεστώς «κρατικού καπιταλισμού», η σύμπλευση πολλών οπαδών του τελευταίου με την αντιπολίτευση του Τρότσκι τo 1923, ήταν αρκετή για την απόδοση της κατηγορίας του «τροτσκισμού» και στον Γκαλίεφ.
Επίσης, χωρίς να γνωρίζουμε πολλές λεπτομέρειες, φαίνεται πως ο Σουλτάν Γκαλίεφ επηρεάστηκε σε κάποιο βαθμό και από την φιλοσοφία του «ενεργητικού υλισμού» του Μπογκτάνωφ, θεωρητικού εισηγητή της «Προλετ-Κουλτ», ο οποίος εκείνη την εποχή εργάζονταν ως ακαδημαϊκός. Διόλου τυχαία, η σταλινική διοίκηση, το φθινόπωρο του 1923, συνέλαβε και καθαίρεσε προσωρινά από τα πόστα του στο Πανεπιστήμιο και τον Ρώσο Μαχιστή φιλόσοφο, οπαδό της Σοβιετικής εξουσίας αν και μη μέλος του κόμματος, ενθυμούμενη την παλαιότερη αντιπαράθεσή του με τον Λένιν. Μια αντιπαράθεση που την εποχή που είχε ξεσπάσει στα 1909, ο Στάλιν την είχε ονομάσει τότε «Τρικυμία σε ένα φλιτζάνι τσάι».
Ο Ρώσος ιστορικός Μαρκ Βασίλιεφ μελετώντας τα αρχεία της ανάκρισης του Σουλτάν Γκαλίεφ από την OGPU που δόθηκαν στην δημοσιότητα το 1992, έφερε στην επιφάνεια την θαρραλέα πολιτική του δήλωση στις ανακρίσεις του 1928-29. Λέει σε αυτή ο Σουλτάν Γκαλίεφ:
«Εγώ προσωπικά συμπαθώ την αντιπολίτευση. Το γεγονός αυτό δεν θέλω να το κρύψω από εσάς, ανεξάρτητα από το γεγονός, ότι η αντιπολίτευση σήμερα θεωρείται από εσάς αντεπαναστατική οργάνωση και έχει απομονωθεί. Συμπαθώ γενικά την αντιπολίτευση. Κατ’ αρχάς την εργατική και στη συνέχεια την τροτσκιστική.
Ο σεβασμός μου προς μεμονωμένους καθοδηγητές της αντιπολίτευσης δεν οφείλεται μόνο στο γεγονός ότι το ίδιο το κόμμα είχε δημιουργήσει μια αίγλη γύρω από τα ονόματα αυτών των καθοδηγητών. Εξηγείται και από το γεγονός, ότι είχα πολλές φορές επαφή με πολλούς από αυτούς κατά τη διάρκεια της επαναστατικής δουλειάς. Έτσι, ο Τρότσκι για παράδειγμα ήταν ο άμεσος καθοδηγητής μου στη στρατιωτική δουλειά από το Σεπτέμβριο του 1918 έως το τέλος του 1920. Άμεσος καθοδηγητής μου μετά την ίδρυση του τμήματος της Ανατολής ήταν ο Μπελομπορόντοφ, ο Σμίλγκα και ο Ρακόφσκι. Εκτός αυτού, οι θέσεις του Τρότσκι και του Ρακόφσκι στο εθνικό ζήτημα κατά τη διάρκεια του 12ου κομματικού συνεδρίου ταίριαζαν περισσότερο με τις απόψεις και τις πεποιθήσεις μου. Όπως είχα μάθει εκείνη την περίοδο η πλειοψηφία των γεωργιανών “αποκλινόντων” με τους οποίους είχα την ίδια θέση στο εθνικό ζήτημα το 1922, κατά τη διάρκεια του 12ου συνεδρίου υποστήριζαν την αντιπολίτευση.
Το σύνθημα του Τρότσκι για την “αναγέννηση του κόμματος”, κατά τη γνώμη μου συμφωνούσε με τη θέση για ”υποχώρηση της επανάστασης στις θέσεις του ρωσικού εθνικισμού”. Τα συνθήματα του Κάμενεφ και του Ζινόβιεφ το 1926 για τον “εθνικό περιορισμό της ρωσικής επανάστασης” και για “υποχώρηση της επανάστασης στις θέσεις του κρατικού καπιταλισμού με πρόσχημα την οικοδόμηση του σοσιαλισμού σε μια μόνο χώρα” σήμαιναν σχεδόν ένα και το αυτό, ό,τι έλεγα στην κατάθεσή μου στη Γκε Πε ου, όταν “επέκρινα” το κόμμα πως “αντί για την οργάνωση της διεθνούς επανάστασης ασχολούταν με την οικοδόμηση του ρωσικού κρατικού μηχανισμού”».6
Οι Σταλινικοί σε όλη την περίοδο από το 1923 μέχρι το 1927 θα ξηλώσουν και θα διώξουν από το κόμμα δεκάδες στελέχη που κατάγονται από μουσουλμανικές εθνότητες του Βόλγα, των Ουραλίων και της Κεντρικής Σιβηρίας, στους οποίους αποδίδουν την κατηγορία του «Σουλτανγκαλιεφισμού»(sic) που σημαίνει, μια παρέκκλιση ανοχής στο θρησκευτικό Ισλάμ. Μια κατηγορία εξοργιστικά ανυπόστατη, παρόλο που πολλοί μελετητές της ιστορίας τις επόμενες δεκαετίες, αποδέχτηκαν τις «αποδείξεις» της GPU και διατύπωσαν την εκτίμηση ότι ο Σουλτάν Γκαλίεφ ήταν δήθεν, εισηγητής κάποιου «Μουσουλμανικού Μπολσεβικισμού».
Η αλήθεια είναι πως ο Σουλτάν Γκαλίεφ, με όλες τις αντιφάσεις του, έψαχνε απλά να βρει μια στρατηγική για να συνδυαστούν τα καθήκοντα της σοσιαλιστικής επανάστασης με τα άλυτα ζητήματα αστικοδημοκρατικής εξέλιξης στην ανατολή και τον τρίτο κόσμο. Δεν έδειχνε ανοχή απέναντι στη θρησκεία, τουλάχιστον όχι μεγαλύτερη από ό,τι το ίδιο το πρώιμο σοβιετικό καθεστώς έδειξε στα 1917-1923. Αλλά αντιτάχθηκε στο βίαιο κλείσιμο των τζαμιών στην αχανή Ρωσική ανατολή την εποχή της «υπεραριστερής» υστερίας της βίαιης κολεκτιβοποίησης που στις μουσουλμανικές περιοχές επιβλήθηκε από Ρώσους βαφτισμένους χριστιανούς, υπαλλήλους της GPU.
Το 1934, την επαύριον της ανόδου του ναζισμού, φαίνεται πως υπέγραψε δήλωση μετάνοιας για να αποφύγει τις διώξεις εναντίον του. Ωστόσο αυτό δεν ήταν αρκετό. Το 1939 κατά την διάρκεια των μεγάλων δικών της Μόσχας η κατηγορία κατά του Σουλτάν Γκαλίεφ θα αναβαθμιστεί. Θα κατηγορηθεί πλέον για συμμετοχή σε δίκτυο σαμποτέρ και θα τουφεκιστεί το 1940.
Μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο ο Σουλτάν Γκαλίεφ, άγνωστος και ξεχασμένος εντελώς μέσα στην ίδια την Σοβιετική Ένωση, θα επιβιώσει σαν θύμηση από μερικούς κομμουνιστές ηγέτες του τρίτου κόσμου, όπως ο Χο Τσι Μινχ και άλλοι που τον μνημονεύουν ως σημαντική επιρροή τους, καθώς τον θεωρούν εισηγητή του μπολσεβικισμού στην ανατολή.
Τις περισσότερες φορές όμως οι πραγματικές θέσεις και απόψεις που διατύπωσε δεν γίνονται γνωστές πραγματικά, αλλά μόνο από δεύτερες πηγές. Πολλοί αναφέρονται σε αυτόν, αδόκιμα, ως τον πρόδρομο της Μαοϊκής αντίληψης για την επανάσταση και προσπαθούν να τον ερμηνεύσουν χωρίς να τον έχουν διαβάσει, παρά μόνο μέσα από αυτές τις δεύτερες πηγές.
Το άνοιγμα των αρχείων και των βιβλιοθηκών της ΕΣΣΔ, μετά το 1991 οδήγησε στην έκδοση της συλλογής των κειμένων του στην Ταταρική γλώσσα το 1998. Αυτά φαίνεται πως δεν είναι πάρα πολλά, καθώς δεν ξεπερνούν τις χίλιες σελίδες. Και αυτό διότι, μετά το 1923 ο Σουλτάν Γκαλίεφ τελούσε υπό την αυστηρή αστυνομική επιτήρηση της GPU και είναι πιθανόν πολλά να χάθηκαν από τα χέρια των αξιωματούχων της. Από αυτά τα κείμενα ελάχιστα μόνο έχουν μεταφραστεί σε κάποια δυτικο-Ευρωπαϊκή γλώσσα, σαν αυτά που παρουσιάζουμε σήμερα.
Το τελευταίο διάστημα φαίνεται πως τόσο στην Κεντρική Ασία όσο και στην Ευρώπη έχει ξεκινήσει και πάλι μια συζήτηση για τον Σουλτάν Γκαλίεφ και την θεωρία του για την ανάπτυξη της παγκόσμιας επανάστασης στην Ανατολή. Σιγά σιγά τα κείμενά του γίνονται προσιτά στο κοινό της Δύσης δίνοντας το έναυσμα για έναν αναστοχασμό πάνω στην στρατηγική της επανάστασης σε Δύση και Ανατολή, μέσα φυσικά στο νέο ιστορικό πλαίσιο που βρισκόμαστε μετά το 1989-91. Σε αυτό αποσκοπεί και αυτή η δημοσίευση που είναι η πρώτη μετάφραση κειμένων του στα Ελληνικά.
(Μετάφραση επιμέλεια Γιώργος Χλωρός)

Το στρατιωτικό συμβούλιο των μουσουλμάνων μπολσεβίκων Muskom σε ομαδική φωτογραφία, Αύγουστος 1918 (πηγή:Wikipedia)
Α ΜΕΡΟΣ
Από το Zhizn’ Natsional’nostei, 39(47), 1919
Το Σοβιετικό σύστημα, ως έκφραση του κομμουνισμού, είναι το αντίθετο του αστικού καπιταλιστικού κράτους. Αυτά τα δύο συστήματα δεν μπορούν να συνυπάρξουν ειρηνικά δίπλα-δίπλα. Δεν μπορούν να ανεχτούν το ένα το άλλο, παρά μόνο προσωρινά. Μέχρι δηλαδή η μια πλευρά να κερδίσει ένα προβάδισμα ισχύος, ακόμη και μερικής, για να μπορέσει αναπόφευκτα να επιτεθεί στον πιο αδύναμο αντίπαλό του.
Εξαιτίας των ίδιων των βασικών νόμων ανάπτυξης της σοσιαλιστικής επανάστασης, ήταν αναγκαίο για την Ρωσική επανάσταση από τις πρώτες μέρες της κιόλας, να αναπτυχθεί και να επεκταθεί σε παγκόσμια επανάσταση. Διαφορετικά τα Σοβιέτ στην Ρωσία θα μετατρέπονταν σε μια μικρή όαση μέσα στην τρικυμιώδη θάλασσα του ιμπεριαλισμού και θα κινδύνευαν με αφανισμό κάθε στιγμή από τους στροβίλους της παγκόσμιας ιμπεριαλιστικής θύελλας.
Οι ηγέτες της Οκτωβριανής επανάστασης κατανόησαν τέλεια αυτήν την κατάσταση και προσπάθησαν να την στρέψουν προς την κατεύθυνση της διεθνούς προοπτικής της. Και δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, διαφορετικά η σοσιαλιστική επανάσταση στη Ρωσία θα είχε χάσει και όλα τα εσωτερικά της νοήματα.
Αλλά από την σκοπιά της τακτικής, αυτή η διαδικασία ανάπτυξης της επανάστασης διευθύνεται λαθεμένα. Αποδείχθηκε σωστή σε μερικές από τις εξωτερικές της εκδηλώσεις (η περίπτωση των Σπαρτακιστών στην Γερμανία, η Ουγγρική επανάσταση και ούτω καθεξής) αλλά στο σύνολό της έχει μια μονόπλευρη διάσταση. Αυτή η μονοσήμαντη διάσταση συνίσταται στο γεγονός ότι όλη σχεδόν η προσοχή της ηγεσίας έχει στραφεί προς την Δύση. Το καθήκον να μετατραπεί η Οκτωβριανή επανάσταση σε διεθνή σοσιαλιστική επανάσταση, έχει κατανοηθεί ως η μηχανική μεταφορά της ενέργειας της Ρωσικής επανάσταση στη Δύση. Δηλαδή στο μέρος εκείνο του κόσμου όπου η αντίφαση ανάμεσα στα ταξικά συμφέροντα του προλεταριάτου και της μπουρζουαζίας έχει εμφανιστεί περισσότερο ξεκάθαρη και οξυμένη και που για αυτόν το λόγο φαίνεται πως υπάρχει πιο εύφορο έδαφος για την επιτυχία της ταξικής επανάστασης.
Εξαιτίας της άγνοιας για την Ανατολή και εξαιτίας του φόβου που προκαλεί η ιδέα της συμμετοχής της στην παγκόσμια επανάσταση, έχει συστηματικά απορριφθεί. Είναι αλήθεια πως τα δυτικό-Ευρωπαϊκά κράτη, περιλαμβανόμενης της συμμάχου Αμερικής, φαίνεται πως είναι οι χώρες όπου όλες οι υλικές και «ηθικές» δυνάμεις του παγκόσμιου ιμπεριαλισμού συγκεντρώνονται και φαίνεται πως τα δικά τους εδάφη είναι προορισμένα να γίνουν τα κυρίαρχα θέατρα του πολέμου στον πόλεμο ενάντια στον ιμπεριαλισμό. Αλλά σε καμιά περίπτωση δεν θα μπορούσαμε να πούμε κατηγορηματικά, πως το Δυτικό προλεταριάτο έχει την απαραίτητη ισχύ από μόνο του για να ανατρέψει την μπουρζουαζία της Δύσης. Αυτή η μπουρζουαζία εκτείνει την κυριαρχία της σε διεθνή κλίμακα και η ανατροπή της απαιτεί την συγκέντρωση όλης της επαναστατικής θέλησης και ενέργειας, του παγκόσμιου προλεταριάτου σαν όλο, περιλαμβανόμενου αυτού της Ανατολής.
Επιτιθέμενοι στον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό μόνο με τις δυνάμεις του Δυτικό-Ευρωπαϊκού προλεταριάτου, του αφήνουμε πλήρη ελευθερία δράσης και κινήσεων στην Ανατολή. Όσο καιρό ο παγκόσμιος ιμπεριαλισμός αντιπροσωπευόμενος από την Αντάντ, κυριαρχεί στην Ανατολή, θα είναι ο απόλυτος άρχοντας του φυσικού της πλούτου. Γι’ αυτό θα εξασφαλίζει ένα πετυχημένο αποτέλεσμα σε όλες τις εσωτερικές διαμάχες του στο οικονομικό πεδίο με τις εργατικές μάζες στις μητροπόλεις, καθώς θα μπορεί να «τους κλείνει τα στόματά τους», ικανοποιώντας τις οικονομικές τους απαιτήσεις.
Οι ανέλπιδες προσδοκίες που είχαμε για επαναστατική βοήθεια από την Δύση κατά την διάρκεια αυτών των δύο ετών της επανάστασης στη Ρωσία, αποτελούν πειστική επιβεβαίωση αυτής της θέσης.
Αλλά ακόμη και εάν το Δυτικό-Ευρωπαϊκό προλεταριάτο πετύχει να νικήσει την μπουρζουαζία του, θα έπρεπε να αντιμετωπίσει αναπόφευκτα την Ανατολή. Και αυτό διότι αυτή λειτουργεί σαν μια μεγάλη εφεδρεία. Έτσι η Δυτικο-Ευρωπαϊκή μπουρζουαζία θα μπορούσε να ακολουθήσει το παράδειγμα μιας άλλης μπουρζουαζίας που βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση, της Ρωσικής μπουρζουαζίας. Θα μπορούσε όπως και αυτή να συγκεντρώσει και να αναδιοργανώσει τις δυνάμεις της στις «εξωχώριες περιοχές» και πρώτα και καλύτερα στην Ανατολή.
Δεν θα δίσταζε, προκειμένου να αιφνιδιάσει την σοσιαλιστική επανάσταση στη Δυτική Ευρώπη, να χρησιμοποιήσει το αρχαίο εθνικό και ταξικό μίσος της Ανατολής απέναντι στην Δύση, που είναι πάντα ζωντανό. Και έτσι να κάνει την Ανατολή το εφαλτήριο του ιμπεριαλιστικού ζυγού, που θα εξαπολύσει μια επίθεση της μαύρης αντίδρασης ενάντια στην Ευρώπη.
Β ΜΕΡΟΣ
Από το Zhizn’ Natsional’nostei, 42(50), 1919
Μελετώντας την Ανατολή από κοινωνικο-οικονομική σκοπιά, βλέπουμε πως σχεδόν όλη είναι υποκείμενο εκμετάλλευσης του Δυτικο-Ευρωπαϊκού κεφαλαίου. Είναι η πρωταρχική πηγή πρώτων υλών για την Ευρωπαϊκή βιομηχανία και από αυτήν την άποψη συνιστά μια συγκέντρωση ιδιαίτερα εύφλεκτου επαναστατικού δυναμικού.
Αν ήταν δυνατόν να εκτιμήσουμε τον βαθμό εκμετάλλευσης της Ανατολής από το Δυτικό κεφάλαιο και σε αυτήν την σχέση, την έμμεση συμμετοχή στη διατήρηση της αστικής εξουσίας σε Ευρώπη και Αμερική, που την εκμεταλλεύονται και θα συνεχίσουν να την εκμεταλλεύονται, τότε θα βλέπαμε πως αντιπροσωπεύει την μερίδα του λέοντος στην συνολική εκμετάλλευση του υλικού και πνευματικού της πλούτου. «Οι λευκοί» την έχουν κατακλέψει και έχουν χτίσει την αστική εξουσία τους, εις βάρος του αίματος και του ιδρώτα εκατοντάδων εκατομμυρίων εργαζομένων μαζών «αυτοχθόνων», όλων των χρωμάτων και φυλών.
Ήταν αναγκαίο να αφανιστούν ολοκληρωτικά δεκάδες εκατομμύρια ιθαγενών στην Αμερική και την Αφρική, ανάμεσά τους και ο πλούσιος πολιτισμός των Ίνκας, με σκοπό να μπορέσει να δημιουργηθεί η μοντέρνα Αμερική, που «αγαπά τις ελευθερίες» και έχει μια «κοσμοπολίτικη κουλτούρα» για «πρόοδο και τεχνολογία». Οι υπερήφανοι ουρανοξύστες του Σικάγο, της Νέας Υόρκης και των άλλων πόλεων έχουν χτιστεί πάνω στα κόκαλα των «ερυθρόδερμων», με τον βασανισμό των Νέγρων από τους απάνθρωπους ιδιοκτήτες φυτειών και πάνω στις στάχτες των ερειπίων των κατεστραμμένων πόλεων των Ίνκας.
Χριστόφορος Κολόμβος! Πόσο πολύ το όνομά του μιλάει στις καρδιές των Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών! Ήταν αυτός που «άνοιξε» τον δρόμο για τους Ευρωπαίους που λήστεψαν την Αμερική.
Αγγλία, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία και Γερμανία. Όλες τους συμμετείχαν εξίσου στην καταλήστευση, την καταστροφή και την καθυπόταξη των «αυτοχθόνων» της Αμερικής, αναγείροντας τις καπιταλιστικές πόλεις τους και την αστική τους κουλτούρα εις βάρος των. Οι εισβολές στην Ευρώπη του Ταμερλάνου, του Τζένγκις Χαν και των άλλων Μογγόλων πριγκίπων, με όλη την βαρβαρότητα και την αδυσώπητη σκληρότητά τους, ωχριούν αν συγκριθούν με αυτά που έκαναν οι Ευρωπαίοι μετά την ανακάλυψη της Αμερικής.
Η θέση αυτή που παρατέθηκε στην αρχή αυτού του άρθρου, έχει επιβεβαιωθεί με μεγάλη ακρίβεια από την συνολικότερη διαδοχική εξέλιξη του Δυτικο-Ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού ο οποίος αφού πρώτα έκλεψε τους «αυτόχθονες» της Αμερικής όπως προαναφέρθηκε, έστρεψε την προσοχή του προς την Ανατολή. Με την Ινδία ως πρωταρχικό του στόχο, που από τις απαρχές εμφάνισης του Ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού δεν έχει πάψει να του προκαλεί ένα αίσθημα διαρκούς απληστίας.
Η ατελείωτη ιστορία των Σταυροφοριών και όλη η μακρά σειρά των επόμενων αστικών ιμπεριαλιστικών πολέμων προς τα ανατολικά, αντιπροσωπεύουν μια καλο-υπολογισμένη πολιτική οικονομικής καταδυνάστευσης της Ανατολής από μεριάς πρώτα των Ευρωπαίων φεουδαρχών και κατόπιν των διαδόχων τους. Μια πολιτική που στο τέλος στέφθηκε με σχεδόν ολική επιτυχία.
Αν θα είχαμε να εξετάσουμε τις σχέσεις ανάμεσα στις Δυτικο-ευρωπαϊκές χώρες και την Ανατολή κατά την διάρκεια αυτής της τελευταίας φάσης, δηλαδή από την παραμονή του ιμπεριαλιστικού παγκοσμίου πολέμου, θα βλέπαμε πως η Ανατολή ξεζουμίστηκε και κομματιάστηκε από τα νύχια του διεθνούς κεφαλαίου.
Όλη η Ασία και η Αφρική έχουν διαμελιστεί από την Ευρώπη σε «σφαίρες επιρροής» με εξαιρέσεις μόνο την τυπική και φαντασιακή αποδοχή «ανεξαρτησίας» για μερικές μεμονωμένες χώρες όπως η Κίνα, η Περσία και η Τουρκία. Ο μεγάλος ιμπεριαλιστικός πόλεμος ήταν μόνο το τελευταίο στάδιο σε αυτή την πολιτική, ένα στάδιο όπου ο διεθνής ιμπεριαλισμός, διαισθανόμενος τον επικείμενο θάνατό του, κήρυξε πόλεμο στον εαυτό του.
Σήμερα η νίκη της Αντάντ απέναντι στην Γερμανία έχει οδηγήσει σε μια προσωρινή λύση του Ανατολικού Ζητήματος – με την κυριαρχία της Αντάντ να επιβάλλεται στην Ανατολή. Ήδη από σήμερα, αν και ακόμη η κατάσταση δεν είναι ακόμη ξεκάθαρη, τα αντικρουόμενα συμφέροντα στην Ανατολή, ανάμεσα στους βασικούς στυλοβάτες της «Ιεράς Συμμαχίας» έχουν αρχίσει να διαφαίνονται και αργά ή γρήγορα μια σοβαρή αντιπαράθεση πρόκειται να λάβει χώρα ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κράτη, που όλα μάχονται για να κυριαρχήσουν στην πειρατική «Κοινωνία των Εθνών».
Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πως, αν από την μια μεριά η Ανατολή σαν όλο είναι εντελώς σκλαβωμένη, από την άλλη μεριά η δική της αστική τάξη αποτελεί ένα εξίσου μεγάλο «εσωτερικό» βάρος πίεσης πάνω στις εργαζόμενες μάζες της.
Οφείλουμε να μην ξεχνάμε ούτε λεπτό πως η ανάπτυξη της διεθνούς σοσιαλιστικής επανάστασης στην ανατολή δεν μπορεί να έχει ως όριό της μόνο την ανατροπή του Δυτικού ιμπεριαλισμού, αλλά πρέπει να πάει ακόμη παραπέρα. Μετά το πρώτο στάδιο, ένα δεύτερο πρέπει να έρθει. Και αυτό είναι το περίπλοκο καθήκον της ανατροπής της Ανατολίτικης κληρικο-φεουδαλικής αστικής τάξης. Που υποκρίνεται πως είναι φιλελεύθερη, αλλά στην πραγματικότητα είναι βάναυσα δεσποτική και που είναι ικανή προκειμένου να διασώσει τα ιδιαίτερα συμφέροντά της, να αλλάξει με μιας την στάση της και απέναντι στους πρώην ξένους αντιπάλους της.
Πρέπει πάντα να θυμόμαστε ένα πράγμα: η Ανατολή ως σύνολο είναι η κυρίαρχη πηγή διατροφής του διεθνούς καπιταλισμού. Στην περίπτωση ενός παγκοσμίου κοινωνικού εμφυλίου πολέμου, αυτός είναι ένας παράγοντας εξαιρετικά ευνοϊκός για εμάς και εξαιρετικά δυσάρεστος για τους διεθνείς ιμπεριαλιστές. Αποκομμένος από την Ανατολή και ειδικά από την Ινδία, το Αφγανιστάν, την Περσία και τις άλλες Ασιατικές και Αφρικανικές αποικίες, ο Δυτικο-Ευρωπαϊκός ιμπεριαλισμός, θα μαραζώσει και θα πεθάνει από φυσικό θάνατο.
Αλλά την ίδια στιγμή η Ανατολή είναι το λίκνο του δεσποτισμού και δεν θα είμαστε καθόλου ασφαλείς από την πιθανότητα, πως μετά την ανατροπή του Δυτικο-Ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού, ένας Ανατολικός ιμπεριαλισμός δεν θα μπορούσε να έρθει. Ένας τέτοιος ακόμη βρίσκεται κάτω από την δυνατή πίεση του Ευρωπαϊκού του ανταγωνιστή.
Δεν υπάρχει καμιά εγγύηση απέναντι στην πιθανότητα πως οι φεουδάρχες άρχοντες της Κίνας, της Ινδίας, της Περσίας ή της Τουρκίας, έχοντας απελευθερωθεί και μάλιστα με την δική μας βοήθεια, δεν θα μπορούσαν να ενωθούν με τον Γιαπωνέζικο ιμπεριαλισμό ή ακόμη και με κάποιους από τους άλλους Ευρωπαϊκούς ιμπεριαλισμούς για να οργανώσουν μια καμπάνια ενάντια στους «απελευθερωτές» τους, με σκοπό να σωθούν από την απειλή του «μπολσεβικισμού».
[Στο σημείο αυτό υπήρχε μια σημείωση που έλεγε ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ. Πράγμα που ουδέποτε έγινε…]
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
- Πηγή αγγλικού κειμένου:https://anti-imperialism.org/2016/08/08/two-articles-by-mirsaid-sultan-galiev-1919/ (μετεγγραφή από A. Bennigsen and S. Enders Wimbush’s Muslim National Communism in the Soviet Union, Appendix A, University of Chicago Press 1980)
- Παρατίθεται από τον Λέον Τρότσκι στην ανολοκλήρωτη βιογραφία του ηγέτη της γραφειοκρατίας με τίτλο «Στάλιν», τόμος 3, σελ. 490, εκδ. Δωδώνη, 1972
- Για την παρέμβαση και τις θέσεις του Λένιν, βλέπε Lenin, The question of nationalities and “Autonomisation” https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1922/dec/testamnt/autonomy.htm Για την περιγραφή των γεγονότων από μεριάς Τρότσκι βλέπε L. Trotsky, My Life, pp. 389-394 https://web.archive.org/web/20010625041916/http://www.inion.ru/product/russia/zvetkov.htm
- Ο λόγος του Ρακόφσκι για το εθνικό ζήτημα στο 12ο συνέδριο, που καταγγέλλει τον Μεγαλορώσικο εθνικισμό εντός της ανερχόμενης γραφειοκρατίας, προκάλεσε την αντίδραση του Στάλιν. Το συνέδριο έληξε με ήττα των θέσεων του Στάλιν, αλλά μόνο σε φραστικό επίπεδο. Την επαύριον κιόλας, η σταλινική διοίκηση ξεκίνησε να διαμορφώνει τους όρους της κυριαρχίας της με διαγραφές αντιφρονούντων και τοποθετήσεις έμπιστων στελεχών της γραφειοκρατίας. Τμήμα του λόγου αυτού δημοσιεύθηκε στα Αγγλικά, στο περιοδικό της Διεθνούς Επιτροπής της 4ης Διεθνούς, The Marxist, Vol.1, issue 3, sept.1988, pp. 14-18
- J. V. Stalin Fourth Conference of the Central Committee of the R.C.P.(B.) with Responsible Workers of the National Republics and Regions https://www.marxists.org/reference/archive/stalin/works/1923/06/09.htm
- βλέπε: Μαρκ Βασίλιεφ, Σοσιαλιστική επανάσταση και μουσουλμανική ανατολή, http://markistis.blogspot.com/2012/12/blog-post_9026.html
Πηγή χαρακτηριστικής φωτογραφίας:wikipedia