Νομοθέτηση του θανάτου και ποινικοποίηση της ελευθερίας
του Σαλάχ Μούσα
Σε ένα βήμα που προμηνύει ηθική και νομική κατάρρευση, η ισραηλινή Κνεσέτ ενέκρινε στις 10 Νοεμβρίου 2025, σε πρώτη ανάγνωση, έναν νόμο που επιτρέπει την εκτέλεση των Παλαιστινίων αιχμαλώτων. Δεν πρόκειται για μια απλή εσωτερική νομοθετική διαδικασία, αλλά για επίσημη διακήρυξη της πρόθεσης να ακυρωθεί η ανθρώπινη υπόσταση του Παλαιστίνιου αιχμαλώτου και να μετατραπεί η κατοχή σε ένα νομικό ίδρυμα θανάτου.
Με αυτήν την έννοια, το ισραηλινό κοινοβούλιο μετατρέπεται από νομοθετικό σώμα σε βήμα θανάτου στο όνομα του νόμου· εκεί όπου το έγκλημα αποκτά νομικό κάλυμμα και η δικαιοσύνη στερείται το δικαίωμα να αναπνεύσει. Η Κνεσέτ είναι η μεγαλύτερη διεθνής πλατφόρμα παραγωγής εχθρικών νόμων εναντίον των δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού και των θεμελιωδών αρχών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων· αποτελεί το πλαίσιο που νομιμοποιεί τον φόνο, την κατοχή και την εκτέλεση της παλαιστινιακής ιστορίας ως χρόνου, τόπου και ταυτότητας.
Από τη Νάκμπα και έπειτα, η κατοχή εφαρμόζει ατομικές και συλλογικές εκτελέσεις επί του παλαιστινιακού λαού. Η Γάζα υπήρξε το πιο εκτεθειμένο και δημόσιο πεδίο εκτελέσεων εκτός δικαστικού πλαισίου: εξαναγκαστικές εξαφανίσεις, ομαδικοί τάφοι, ανεξέλεγκτη αιματοχυσία, με επίσημες οδηγίες και θρησκευτικές «γνωμοδοτήσεις». Το Ισραήλ μετατράπηκε σε δικαστή και δήμιο στο όνομα του Θεού. Στην καρδιά των φυλακών διαπράχθηκε μια τρομακτική γενοκτονία: εκτελέσεις σωματικές, ψυχικές και πνευματικές των αιχμαλώτων, σε ένα πρωτοφανές σαδιστικό και εκδικητικό ξέσπασμα. Οι φυλακές μετατράπηκαν σε σφαγεία και εργαστήρια βασανιστηρίων, όπου η ανθρώπινη αξιοπρέπεια συνθλίβεται.
Οι μαρτυρίες των αιχμαλώτων αποκαλύπτουν ότι οι εκτελέσεις διαπράττονται στις ψυχές και στα σώματά τους με φρικτούς τρόπους: ξυλοδαρμούς, πείνα, βιασμούς, διάδοση ασθενειών, ταπεινώσεις και αποδόμηση της ανθρώπινης υπόστασης. Η εκτέλεση, λοιπόν, δεν είναι μόνο φόνος του σώματος, αλλά και φόνος της αξιοπρέπειας, τήξη της στα καμίνια της βαρβαρότητας και μετατροπή της σε ερείπια ανθρώπων και γυμνά πτώματα.
Ο προτεινόμενος νόμος παραβιάζει την ουσία του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, ιδιαίτερα την Τέταρτη Σύμβαση της Γενεύης του 1949, που κατοχυρώνει την προστασία των αιχμαλώτων και απαγορεύει κάθε μορφή εκτέλεσης ή αντιποίνων. Αντίκειται επίσης στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα, που ποινικοποιεί την αυθαίρετη αφαίρεση ζωής. Ωστόσο, στην εποχή της γενοκτονίας, το διεθνές σύστημα δικαιοσύνης έχει καταρρεύσει· το Ισραήλ έχει «εκτελέσει» τον ΟΗΕ, τις αποφάσεις του και τους εκπροσώπους του, και πλέον μόνο αυτό οργιάζει στην παγκόσμια σκηνή, επανακαθορίζοντας τις αξίες σύμφωνα με τη δύναμη των όπλων και των αγχονών.
Ο εξτρεμισμός και ο φασισμός έχουν γίνει επίσημη πολιτική· η κυβέρνηση κατοχής αντλεί τη νομιμοποίησή της από το αίμα των Παλαιστινίων, ο πόλεμος κατά του παλαιστινιακού λαού αποτελεί το θεμέλιο της σιωνιστικής ύπαρξης. Δεν υπάρχει ανακωχή με τον θάνατο. Όλες οι κοινωνικές και πολιτικές δομές του Ισραήλ —κοινοβούλιο, κυβέρνηση, στρατός, δικαστικό σύστημα, ΜΜΕ— συνεργάζονται για να εξαφανίσουν την παλαιστινιακή παρουσία. Ο φόνος έγινε δόγμα, ιδεολογία, κανόνας.
Το Ισραήλ αρνείται να υπαχθεί σε οποιοδήποτε διεθνές νομικό σύστημα· θεωρεί τον εαυτό του κράτος υπεράνω της δικαιοσύνης. Η σχέση του με τους άλλους καθορίζεται από την κάννη του όπλου· όσο περισσότερο αίμα χύνεται, τόσο πιο «ιερή» γίνεται η γη του Ισραήλ και τόσο περισσότερο επικυρώνεται η υποτιθέμενη ένωση γης, Τορά και ουρανού.
Η νομοθέτηση του θανάτου των αιχμαλώτων στοχεύει την ίδια την παλαιστινιακή ψυχή. Μετατρέπει τους αιχμαλώτους —σύμβολα αξιοπρέπειας και ελευθερίας— σε «εγκληματίες» που αξίζουν την εκτέλεση, στοχεύοντας να συντρίψει τη συλλογική συνείδηση που τιμά την αντίσταση και τον αγώνα για αυτοδιάθεση και απελευθέρωση της γης από την κατοχή.
Στον πυρήνα του, ο νόμος αυτός δεν είναι άμυνα για την ασφάλεια, αλλά συστηματική λεύκανση των εγκλημάτων της κατοχής. Με το να χαρακτηρίζει κάθε πράξη αντίστασης ως «τρομοκρατία», το Ισραήλ νομιμοποιεί τον φόνο των αντιστασιακών, τα βασανιστήρια των αιχμαλώτων, την κατεδάφιση σπιτιών, τη δολοφονία αμάχων, και τη στέρηση κάθε νομικής, ανθρώπινης και ηθικής νομιμότητας του παλαιστινιακού αγώνα.
Έτσι, η αντίσταση γίνεται «έγκλημα», και η κατοχή εμφανίζεται ως «θύμα». Πρόκειται για μια τρομερή αντιστροφή αξιών, μια ακόμα άρνηση των εθνικών δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού.
Ο συγγραφέας Χρήστος Καζατράκης έγραψε:
«Όταν ο τόπος βιάζεται, η αντίσταση δεν είναι επιλογή· είναι όρος για να παραμείνει ο άνθρωπος άνθρωπος.»
Αυτός ο λόγος επαναπροσδιορίζει την ελευθερία ως υπαρξιακή πράξη πριν γίνει πολιτικό δικαίωμα. Όταν η κατοχική δύναμη αφαιρεί από τη ζωή κάθε νόημα, δεν μένει στον άνθρωπο παρά να αντισταθεί για να αποδείξει ότι παραμένει ζωντανός.
Εδώ συναντιέται η σκέψη του Καζατράκη με του Νέλσον Μαντέλα, ο οποίος είπε στην απολογία του στο δικαστήριο της Πρετόρια το 1964:
«Πάλεψα την κυριαρχία των λευκών· ονειρεύτηκα μια ελεύθερη και δημοκρατική κοινωνία όπου όλοι θα ζουν με ίση αξιοπρέπεια. Αυτό είναι ένα όνειρο για το οποίο είμαι έτοιμος να πεθάνω.»
Ο Μαντέλα δεν δικαιολογούσε τη βία· νομιμοποιούσε ηθικά την αντίσταση απέναντι στη θεσμική βία και τον ρατσισμό. Όπως στη Νότια Αφρική, έτσι και ο Παλαιστίνιος σήμερα αντιστέκεται σε ένα σύστημα απαρτχάιντ, εγκλημάτων πολέμου και αποικισμό. Ασκεί ένα δικαίωμα εγγυημένο από το διεθνές δίκαιο, όπως το ψήφισμα 3070 της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ (1973), που αναγνωρίζει το δικαίωμα των υπό κατοχή λαών να αγωνίζονται με όλα τα μέσα. Κάθε αιχμάλωτος στα χέρια του κατακτητή είναι αιχμάλωτος πολέμου και νόμιμος αγωνιστής.
Ο ισραηλινός νόμος αποκαλύπτει την κατάρρευση της λεγόμενης «δημοκρατίας» που επικαλείται το Ισραήλ· αρνείται στον Άλλον το δικαίωμα να είναι άνθρωπος. Ο Ζαν-Πολ Σαρτρ, κριτικάροντας τη γαλλική αποικιοκρατία στην Αλγερία, είχε πει:
«Όταν ο αποικιοκράτης σκοτώνει, δεν σκοτώνει έναν άνθρωπο· σκοτώνει την ιδέα της ελευθερίας που απειλεί το καθεστώς του.»
Έτσι και το Ισραήλ, όταν επιδιώκει να εκτελέσει τον Παλαιστίνιο αιχμάλωτο, επιδιώκει να σκοτώσει όχι μόνο ένα σώμα, αλλά την ιδέα της ελευθερίας που φέρει. Ο νόμος δεν θεσπίστηκε για να πολεμήσει την «τρομοκρατία», αλλά για να πολεμήσει το ανθρώπινο νόημα της αντίστασης.
Ο Γκούσταφ Ράντμπρουχ το εξέφρασε καθαρά:
«Όταν ο ίδιος ο νόμος γίνεται εργαλείο αδικίας, τότε η αντίσταση σε αυτό γίνεται νομικό και ηθικό καθήκον.»
Η επίθεση στις ενισχύσεις των αιχμαλώτων, των μαρτύρων και των τραυματιών αποτελεί μεθοδική εκτέλεση των συμβόλων της ελευθερίας, μετατροπή του παλαιστινιακού εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος σε «τρομοκρατία», και επικίνδυνη παραβίαση της νομικής και εθνικής θέσης τού παλαιστινιακού αγώνα. Όπως εκτελούνται τα σώματα, έτσι εκτελούνται και η γεωγραφία, η πατρίδα, οι ιδέες και ο πολιτισμός.
Η εκτέλεση του Παλαιστίνιου αιχμαλώτου δεν είναι έγκλημα εναντίον ενός ατόμου· είναι έγκλημα εναντίον της εθνικής μνήμης, που βλέπει στον αιχμάλωτο τον καθρέφτη της συλλογικής αξιοπρέπειάς της. Κάθε αιχμάλωτος είναι σύμβολο σταθερότητας και συνείδησης, και κάθε παραβίαση μια προσπάθεια να δολοφονηθεί το όνειρο της ελευθερίας.
Ο πόλεμος κατά των αιχμαλώτων είναι πόλεμος κατά του παλαιστινιακού λαού· πόλεμος κατά της εκπαίδευσης, των εθνικών συμβόλων, της ποίησης, του τραγουδιού· προσπάθεια να αδειάσει η αφήγηση από το ιστορικό της περιεχόμενο. Αν ο πόλεμος στη Γάζα σταμάτησε —και δεν σταμάτησε— ο πόλεμος στις φυλακές συνεχίζεται με τρομερό τρόπο. Οι φυλακές έγιναν ένα απομονωμένο πεδίο, έξω από κάθε πολιτικό πλαίσιο ή προσοχή: παλαιστινιακή, αραβική ή διεθνή. Η γενοκτονία μέσα στις φυλακές δεν αναφέρθηκε σε κανένα συμβούλιο ή διάσκεψη. Ο Μπεν Γκβιρ συνεχίζει τον ανήθικο θρίαμβό του βασανίζοντας και κακοποιώντας αιχμαλώτους. Οι αιχμάλωτοι είναι ο τελικός στόχος αυτής της γενοκτονίας· ένα δεύτερο, ανεξέλεγκτο μέτωπο· σώματα που συνθλίβονται ανάμεσα στο σίδερο και την αδυναμία. Κανείς δεν έφτασε στο στρατόπεδο Σντε Τεϊμάν· κανείς δεν άκουσε τη φωνή της Γαζίας που βιάστηκε τέσσερις φορές· κανείς δεν είδε τα πτώματα που αποθηκεύονται στα ψυγεία των στρατοπέδων, σκοτωμένα, παραμορφωμένα και θαμμένα στη λήθη.
Τι αξία έχει μια πατρίδα χωρίς άνθρωπο; Ρωτήστε όσους πέρασαν τα χρόνια της ζωής τους πίσω από τα κάγκελα· όσους ξεχάσαμε για δεκαετίες, χωρίς να τους αναζητήσουμε ούτε στη φυλακή ούτε στο χώμα. Κι όμως τους χειροκροτούμε στις τελετές, γράφουμε γι’ αυτούς, κρεμάμε τις φωτογραφίες τους. Δεν ξέρω πώς φτάσαμε να αναπληρώνουμε την πράξη με τη ρητορική· και δεν ξέρω πώς δεν συνειδητοποιούμε ότι όλοι βιαζόμαστε ενώ όλοι βρισκόμαστε κάτω από τη μπότα.
Η νομοθέτηση της εκτέλεσης των αιχμαλώτων και η μετατροπή των φυλακών σε στρατόπεδα αργού θανάτου αποτελεί ένα νέο κεφάλαιο στο αποικιακό, γενοκτονικό σχέδιο που επιδιώκει να νομιμοποιήσει τον θάνατο και να ακυρώσει την ελευθερία, θάβοντάς την σε σκοτεινά κελιά — θάβοντάς μας όλους, ζωντανούς και νεκρούς.
Το Ισραήλ δεν υπερασπίζεται την ασφάλειά του, όπως ισχυρίζεται· οικοδομεί ένα πλήρως δομημένο καθεστώς απαρτχάιντ, που νομιμοποιεί τη γενοκτονία στο όνομα του νόμου και την υποδούλωση κάτω από την κόλαση ενός θανάτου που δεν σταμάτησε ποτέ σε καμία πόλη, χωριό ή καταυλισμό.
Η ελευθερία δεν χαρίζεται από τα πάνω· ούτε ορίζεται από βάρβαρα νομοθετήματα. Αναδύεται από τη μήτρα του πόνου όταν ο άνθρωπος αποφασίζει να πει «όχι»· όταν επιλέγει να υπερασπιστεί τη ζωή του χωρίς υποχώρηση ή συμβιβασμό.
Η αντίσταση δεν είναι έγκλημα· είναι η τιμή του ανθρώπου όταν στερείται τη δικαιοσύνη. Όταν δεν απομένει τίποτε άλλο παρά ερείπια, εποικισμός, λεηλασία, τότε είναι είτε μια ζωή που ευφραίνει τους φίλους είτε ένας θάνατος που εξοργίζει τους εχθρούς. Και ύστερα από όλον αυτόν τον θάνατο, η μόνη ελπίδα είναι το παλαιστινιακό πνεύμα — ενωμένο, σταθερό, αντιστεκόμενο.
Η αντιμετώπιση αυτού του νόμου δεν γίνεται μόνο με τα όπλα, αλλά με τη συνείδηση, τον λόγο, τη στάση· με την προσήλωση στην αξιοπρέπεια ως υπέρτατο νόμο πέρα από κάθε ψεύτικη νομοθεσία. Χρειαζόμαστε μια άλλη γλώσσα που θα αποκαλύπτει το σπαθί που καρφώνεται στα κείμενα και στα σώματά μας.
Γιατί δεν συνεδρίασε το Συμβούλιο Ασφαλείας για τα εγκλήματα κατά των αιχμαλώτων; Αν αυτό είναι δύσκολο, ας κινητοποιήσουμε τη μεγαλύτερη παγκόσμια δίκη συνείδησης για να σωθούν οι αιχμάλωτοι από τον θάνατο. Πού είναι οι πολιτικοί, οι διπλωμάτες, οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Ο νόμος της εκτέλεσης βρίσκεται πάνω από τα κεφάλια μας — εκτέλεση πολιτική, ανθρώπινη, υπαρξιακή.
Αφήστε τις πένες και λύστε τις αγχόνες από τα παιδιά σας. Δείτε από το παράθυρο της ψυχής· υπάρχει μια ζωή που αξίζει να βιωθεί. Υπάρχει ένας ήλιος στον ουρανό.
Η ιστορία δεν ξεπλένεται με άδικους νόμους· ούτε το αίμα διαγράφεται με τις κραυγές των δαιμόνων. Όπως είπε ο μάρτυρας Μπάσελ αλ-Άρατζ:
«Όποιος διαβάζει την ιστορία, δεν ηττάται· η παλαιστινιακή μνήμη δεν εκτελείται.»
