του Δημήτρη Μιζάρα
[Από τις 23 – 27 Ιουλίου 2025 πραγματοποιήθηκε στην Κάρυστο η 17η Διεθνής Μαρξιστική Κατασκήνωση, σε μια κρίσιμη καμπή της Ιστορίας, με τον γενοκτονικό πόλεμο στην Παλαιστίνη να μαίνεται, τον πόλεμο στην Ουκρανία, τις συνεχιζόμενες απειλές για νέο πόλεμο κατά του Ιράν – μέσα σε ένα σκοτεινό τοπίο που παράγει η παγκόσμια κρίση του ιμπεριαλιστικού καπιταλισμού και το απαύγασμά της, ο Τραμπ-ούκος του Λευκού Οίκου.
Σε αυτό το τοπίο που παράγει πολέμους και φασισμούς, αλλά και τις αντιστάσεις των εργατών και των λαών και την παγκόσμια επανάσταση, αγωνιστές από την Ελλάδα και από ένα σημαντικό αριθμό άλλων χωρών και ηπείρων συμμετείχαν στη συλλογική δουλειά προετοιμασίας για τις πολιτικές μάχες στους κρίσιμους καιρούς που ζούμε και που θα ζήσουμε άμεσα. Βλέπε σχετικό ρεπόρτάζ στο
Τα κείμενα και οι ομιλίες των εισηγητών θα δημοσιευτούν στην ηλεκτρονική neaprooptiki.gr. Εδώ παραθέτουμε την εισήγηση του συντρόφου από την Μαρξιστική Εργατική Ένωση (MTL) της Φινλανδίας.]
Μόλις η νέα κυβέρνηση κατέληξε σε συμφωνία για το πρόγραμμά της το 2023, ξέραμε τι τσουνάμι ερχόταν. Ξέραμε επίσης πως τα συνδικάτα στη Φινλανδία είναι ακίνδυνα και η αντιπολίτευση απλώς ψελλίζει ανώδυνες κριτικές περιμένοντας τις επόμενες εκλογές για να τις κάνει ψήφους. Σύντομα διαπιστώσαμε πως πρόκειται για ακροδεξιά κυβέρνηση όχι μόνο από τις αποχρώσεις των κομμάτων που την αποτελούν αλλά και από τα μέτρα που πάρθηκαν. Στις δηλώσεις μας τονίζαμε πως, στην εποχή που ζούμε, μια ακροδεξιά κυβέρνηση θα αλλάξει ριζικά το πρόσωπο της Φινλανδίας.
Μέσα σε δύο χρόνια αυτή η σκοτεινή πρόβλεψη έχει πλέον βγει αληθινή. Από το κοινωνικό κράτος, την υγεία, την εκπαίδευση και τα άλλα δικαιώματα της εργατικής τάξης έχουν απομείνει μόνο θρύψαλα. Τα δημοκρατικά δικαιώματα και τα ζητήματα μετανάστευσης τα χειρίζεται το «πατριωτικό» κόμμα των Αληθινών Φινλανδών. Με το πρόγραμμα αυτό της κυβέρνησης, και τα δύο μεγάλα κόμματα εφαρμόζουν τη συντηρητική ατζέντα το ένα τού άλλου με τη βοήθεια μικρότερων κομμάτων – του Σουηδικού Λαϊκού Κόμματος και των Χριστιανοδημοκρατών. Τα μικρότερα κόμματα χρειάζονται στην κυβέρνηση για να νομιμοποιήσουν την αυστηρή ταξική πολιτική που επιβάλει η ακροδεξιά.
- Η δικαιολογία για τις συντηρητικές μεταρρυθμίσεις ήταν ότι οι προηγούμενες κυβερνήσεις άφησαν το δημόσιο χρέος σε μη βιώσιμα επίπεδα. Έτσι, οι μεταρρυθμίσεις στόχευαν στο να σταματήσουν όπως έλεγαν το δανεισμό και να επανεκκινήσουν την οικονομική ανάπτυξη. Η αύξηση της απασχόλησης θα φέρει νέα έσοδα στο κράτος, ώστε να διατηρηθεί η βιωσιμότητα του κράτους πρόνοιας. Η κοινωνική ασφάλιση τεμαχίστηκε για να “σωθεί” η οικονομική βάση της ίδιας της κοινωνικής ασφάλισης. Οι υποσχέσεις του πρωθυπουργού Orpo αλλά και των άλλων κυβερνητικών κομμάτων πριν τις εκλογές αποδείχτηκαν όλες ψέματα. Η κυβέρνηση Orpo στην πράξη δεν τολμά να δράσει πριν ζητήσει έγκριση από τον κύριο Hakamies του Κεντρικού Συνδέσμου Επιχειρήσεων. Τελικά αποδείχτηκε πως η ευημερία δεν διασώθηκε, η ανεργία είναι μία από τις υψηλότερες στην Ευρώπη και το δημόσιο χρέος αυξήθηκε ακόμα περισσότερο. Σε λιγότερο από δύο χρόνια από τον σχηματισμό της κυβέρνησης, τα κυβερνητικά κόμματα υπέστησαν οδυνηρή ήττα στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές – ιδιαίτερα το κόμμα των Αληθινών Φινλανδών. Εκτός από την υψηλή ανεργία και το αυξανόμενο χρέος, μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της ακροδεξιάς κυβέρνησης είναι οι μεγάλες φοροελαφρύνσεις προς τους πλούσιους και τις μεγάλες επιχειρήσεις μέσω της μείωσης του λεγόμενου εταιρικού φόρου. Ο λογαριασμός αυτός δισεκατομμυρίων ευρώ βαραίνει ολόκληρο τον λαό. Τα επιπλέον χρήματα που ρίχνονται στις τσέπες των πλουσίων και του κεφαλαίου δεν επενδύονται στην παραγωγή, την έρευνα ή την καινοτομία. Ο φινλανδικός καπιταλισμός βρίσκεται στην ίδια άθλια κατάσταση με τις οικονομίες άλλων χωρών της ΕΕ – σχεδόν στην πλήρη κατάρρευση. Παρ’ όλο που η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχουν χρήματα για τη διατήρηση της κοινωνικής ασφάλισης, της υγείας ή της εκπαίδευσης, τώρα βρέθηκε ένας δανεισμός δισεκατομμυρίων για τους πλούσιους υποστηρικτές της. Αυτό γίνεται στο δεύτερο μισό της κυβερνητικής θητείας, με τα μάτια στραμμένα στις εκλογές του 2027.
- Λόγω των περικοπών, στη Φινλανδία αυξάνονται, πέρα από την ανεργία, ο αριθμός των αστέγων, οι πτωχεύσεις, η ψυχική δυσφορία, οι πυροβολισμοί στα σχολεία και η απελπισία, οι ψυχικές νόσοι επειδή οι ουρές για θεραπεία είναι τεράστιες. Όταν ελαφρύνονται οι φόροι των πλουσίων και το χρέος αυξάνεται, σημαίνει ότι έρχονται και περαιτέρω περικοπές. Οι «εξηγήσεις» του Orpo και της Purra ότι οι ελαφρύνσεις θα φέρουν δυναμικά αποτελέσματα είναι παραπλάνηση. Όταν η κατάσταση του καπιταλισμού σε όλη την Ευρώπη είναι σχεδόν σε βαθιά ύφεση, με μαζική ανεργία και ατελείωτες ουρές για ψωμί, οι μελλοντικές προοπτικές προμηνύουν πολύ πιο δραματική κατάρρευση από το 2008. Αυτό αναλύουν πολλοί οικονομολόγοι-ερευνητές. Η διαφορά σε σχέση με τότε είναι ότι τώρα λείπουν εντελώς τα εργαλεία που αντιμετώπισαν την κρίση του 2008 — στην πραγματικότητα η τελική κατάρρευση απλώς μετατέθηκε περίπου 15 χρόνια μπροστά. Τώρα, που όλος ο κόσμος πνίγεται στο χρέος, δεν υπάρχει διαθέσιμο εργαλείο για επιπλέον δανεισμό. Τα ελλείμματα από τις φοροελαφρύνσεις ο Orpo τα συμπληρώνει με περικοπές στην κρατική χρηματοδότηση των δήμων. Η πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, που οργανώνεται και χρηματοδοτείται από την αυτοδιοίκηση, θα υποφέρει. Ακόμη και η χρηματοδότηση των ανώτατων ιδρυμάτων δεν θα σωθεί από τις περικοπές. Επιπλέον, η κυβέρνηση Orpo καλύπτει τα ελλείμματα αυξάνοντας τη μεταφορά πόρων από τα ασφαλιστικά ταμεία στον κρατικό προϋπολογισμό. Η κυβέρνηση προσπαθεί να ισοσκελίσει τις επιπτώσεις των φοροελαφρύνσεων «ροκανίζοντας» τα αποθεματικά των ταμείων συντάξεων.
- Η κυβέρνηση καταργεί το δικαίωμα φοροαπαλλαγής στις συνδρομές των μελών των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Υπάρχουν πάνω από ένα εκατομμύριο οργανωμένοι εργαζόμενοι. Με αυτή τη μεταρρύθμιση, θα υπάρξει αύξηση των πληρωτέων συνδρομών για αυτούς. Ο στόχος αυτής της κίνησης είναι κυρίως να οδηγήσει πολλούς ανθρώπους που βρίσκονται σε οικονομική δυσχέρεια, ώστε να αποσυρθούν από τις συνδικαλιστικές τους ενώσεις. Η επίθεση στα συνδικαλιστικά δικαιώματα της εργατικής τάξης άρχισε πολύ νωρίς στις αρχές αυτής της κυβέρνησης. Η μείωση του ποσοστού οργάνωσης θα οδηγήσει στη διάβρωση της συλλογικής διαπραγμάτευσης. Μετά τη μετάβαση σε ατομικές συμφωνίες εργασίας, θα ακολουθήσει η πλήρης εγκατάλειψη της γενικής συλλογικής σύμβασης. Οι νέες αποφάσεις αποτελούν συνέχεια των προηγούμενων επιβαρύνσεων στην εργασιακή νομοθεσία. Μειώθηκε προηγουμένως το δικαίωμα στην απεργία και καταργήθηκε το δικαίωμα στις πολιτικές απεργίες και απεργίες αλληλεγγύης. Οι μετανάστες θα αντιμετωπιστούν με άσχημο τρόπο. Επιπλέον, η είσοδος νέων μεταναστών και η απόκτηση ιθαγένειας θα καταστεί σχεδόν αδύνατη. Η αίτηση ασύλου έχει στην πράξη σταματήσει, επειδή η χώρα έκλεισε τα σύνορά της. Οι πολιτιστικές και αθλητικές υπηρεσίες καθώς και οι ανθρωπιστικές οργανώσεις που υπερασπίζονται κοινωνικές αξίες, ιδίως ενάντια στον πόλεμο και την εθνοκάθαρση, θα μείνουν χωρίς στήριξη. Σύντομα η Φινλανδία θα μετατραπεί σε ένα αντικαθρέφτισμα των ΗΠΑ. Η κυρίαρχη τάξη χρειάζεται όπλα, δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ για μαχητικά και, πάνω από όλα, προετοιμασία για πόλεμο. Η εξωτερική πολιτική αυτής της κυβέρνησης έχει μετατοπίσει την φινλανδική αστική τάξη 180 μοίρες προς τα δεξιά.
- Αφού ακυρώθηκε η Συνθήκη Φιλίας, Συνεργασίας και Αμοιβαίας Βοήθειας (YYA) τη δεκαετία του 1990 που είχε η Φινλανδία συνάψει με τη Σοβιετική Ένωση, προσέγγισε τη Δύση στην Ευρώπη μέσω της ΕΕ και του ευρώ. Ειδικά στον τομέα της ασφάλειας, χτίστηκε ένα δίκτυο συνεργασίας με τις ΗΠΑ. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία, η Φινλανδία δεν δίστασε να επιλέξει πλευρά. Δεκάδες δισεκατομμύρια δεν έφταναν για τη διατήρηση του κοινωνικού κράτους, αλλά ήταν αρκετά για την υποστήριξη του Zelensky και των «ναζί» συνεργατών του, καθώς και για την αγορά μαχητικών. Ο πόλεμος στην Ουκρανία μόλις είχε ξεκινήσει, και η Φινλανδία χρειαζόταν ”φαρδιές πλάτες” για να ”αντιμετωπίσει” τη Ρωσία. Ήταν πριν την άνοδο του Trump στην προεδρία. Η κρίση του καπιταλισμού είχε ρίξει την παραγωγή σε βαθιά ύφεση, αλλά δεν είχαμε φτάσει ακόμη στο τελικό σημείο. Η γεωπολιτική εικόνα μετά την εκλογή του Trump είναι διαφορετική. Σε αυτό το στάδιο, ο ευρωπαϊκός και ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός βρίσκονται σε διαφορετικά στρατόπεδα. Ο Trump, αντιμετωπίζοντας σοβαρές οικονομικές δυσκολίες προσπαθεί να φορτώσει τις συνέπειες της κρίσης στους ώμους των Ευρωπαίων. Ο Trump δεν παραδέχεται φυσικά ότι χάνει τον πόλεμο και αρνείται να πληρώσει “τα σπασμένα”.
Η Φινλανδία, η οποία είχε συνάψει πολλές συμφωνίες συνεργασίας με τις ΗΠΑ (όπως η DCA ή η συμφωνία φιλοξενούσας χώρας – (Defence Cooperation Agreement), βρέθηκε στο κέντρο αυτής της διαμάχης. Το ΝΑΤΟ είναι ένας θεσμός που καταρρέει, και επίσης η οργανωτική δομή της ΕΕ είναι γεμάτη αντιφάσεις. Οι φυγόκεντρες δυνάμεις και στους δύο είναι εξίσου ισχυρές. Η ευρωπαϊκή πλευρά αποτελείται από χώρες που αντιτίθενται στη συνέχιση του πολέμου, όπως η Ουγγαρία, η Σλοβακία και εν μέρει η Ιταλία, από χώρες που προσφέρουν μόνο οικονομική υποστήριξη και από χώρες που θέλουν να συνεχίσουν τον πόλεμο μέχρι που και ο τελευταίος Ουκρανός στρατιώτης θα έχει πέσει στη μάχη. Η Φινλανδία ανήκει στην τελευταία ομάδα μαζί με τις χώρες της Βαλτικής, την Πολωνία, τη Γαλλία και τη Βρετανία. Η Βρετανία έχει υπογράψει συμφωνίες με τον Ζελένσκι για την απόκτηση σπάνιων μεταλλευμάτων από το ουκρανικό υπέδαφος. Ο Τραμπ, που προσπαθεί να πιέσει τις πλευρές να προχωρήσουν σε ειρήνη, επιθυμεί τα ίδια μεταλλεύματα. Αυτό φέρνει την ΕΕ και τις ΗΠΑ, καθώς και τα διάφορα κράτη-μέλη της ΕΕ, σε αντιπαράθεση. Η Φινλανδία βρίσκεται στο πλευρό των «πολεμόφιλων», ελπίζοντας να της πέσει κάποιο ψίχουλο από το τραπέζι του ιμπεριαλισμού. Η επιχείρηση Ουκρανία εκτός των άλλων είναι και μία σταυροφορία για τη λεηλασία του πλούτου της χώρας.
Από την οπτική των συμφερόντων του προλεταριάτου, το δίλημμα δεν είναι ποιο στρατόπεδο θα επιλέξει η αστική Φινλανδία, αλλά το ότι πρέπει να να παλέψουμε για μια Φινλανδία όπου η ηγεμονία της αστικής τάξης θα έχει ανατραπεί. Καταδικάζουμε αυστηρά τις θέσεις των ρεφορμιστών και των αριστερών της «μεσαίας οδού», που δίνουν συμβουλές στην αστική τάξη για το ποια πλευρά πρέπει να πάρει η αστική Φινλανδία. Η ιστορία έχει ξεπεράσει την αστική τάξη. Δεδομένου ότι τα εργαλεία εξουσίας παραμένουν ακόμη στα χέρια της, αυτή μπορεί ακόμη και αμύνεται. Από εκεί η αστική τάξη είναι ένα εξαιρετικά επικίνδυνο βάρος πάνω στο σώμα της κοινωνίας. Η αστική τάξη καταλαβαίνει πολύ καλά τι συμβαίνει και γι’ αυτό επιλέγει την άκρα δεξιά ως εταίρο, ξεκινά συντηρητικές μεταρρυθμίσεις, καταλύει τη δημοκρατία και προχωρά σε βίαιες κατασταλτικές ενέργειες. Η εποχή μας θα είναι γεμάτη αντίσταση και αγώνες. Πάνω απ’ όλα, πρέπει πάντα να θυμόμαστε ποιος είναι φίλος και ποιος εχθρός. Ένα πράγμα είναι βέβαιο: η δική μας αστική τάξη δεν είναι φίλος – είναι ο εχθρός.
Όταν η αστική τάξη εντάσσει τη Φινλανδία στο ΝΑΤΟ, δεν προσφέρει υπηρεσία στον δικό της λαό. Αντίθετα, είναι η αγχόνη και το σκοινί γύρω από τον λαιμό του λαού της. Η επόμενη περίοδος θα είναι εποχή συγκρούσεων, οργάνωσης, εξεγέρσεων και επαναστάσεων. Πρέπει να το αναγνωρίσουμε καθαρά στην ανάλυσή μας και στην προπαγάνδα μας. Πρέπει να προετοιμαστούμε να εφαρμόσουμε ένα επαναστατικό πρόγραμμα. Οι αλλαγές στο κοντινό μέλλον θα είναι ταχείες, ξαφνικές, ραγδαίες και γεμάτες καμπές. Η συλλογική δράση της οργάνωσής μας είναι απαραίτητη για την εξαγωγή σωστών συμπερασμάτων και την εφαρμογή των σωστών λύσεων.
Το άμεσο αίτημα είναι, πρώτα και κύρια, ότι αυτή η κυβέρνηση –που έχει πει ψέματα ασταμάτητα για να γονατίσει τον λαό– πρέπει να ανατραπεί άμεσα.
Όπως περίτρανα απέδειξαν οι αναλύσεις τής αντικειμενικής κατάστασης που έγιναν σε αυτή την κατασκήνωση τα κύρια συμπεράσματα είναι: α) όλες οι ισορροπίες που στηριζόντουσαν στη μεταπολεμική τάξη πραγμάτων έχουν ανατραπεί. Και οι δύο προσπάθειες για υπέρβαση των αντιφάσεων, τόσο ο κεϋνσιανισμός όσο και ο νεοφιλελευθερισμός έχουν καταρρεύσει. Η εκτίμηση ότι το κραχ του 2008 δε μπορεί πλέον να διαμεσολαβηθεί ήταν σωστή. Με μια ιστορικά εκρηκτική αύξηση του χρέους ο καπιταλισμός κέρδισε μια δεκαετία ζωής οξύνοντας τις αντιφάσεις του σε βαθμό τώρα να αντιμετωπίζει ένα πολύ πιο δραματικό 2008. Κρίση είναι μια κατάσταση που δε μπορεί να συνεχιστεί για πολύ. Η αντίδραση έχει αρχίσει ήδη τις προετοιμασίες για ένα μεγάλο πόλεμο. Και η παραμικρή “τοπική” ανάφλεξη όπως αυτή των Δρούζων με βοσκούς βεδουίνους τείνει να κλιμακωθεί σε πόλεμο ολόκληρων περιοχών εμπεριέχοντας σπέρματα ενός παγκόσμιου πολέμου. Η παλιά τάξη πραγμάτων είναι εξαντλημένη. Νέα τάξη δε διαφαίνεται να υπάρχει και επιστροφή στο παλιό είναι αδύνατη. Ο πόλεμος θα αφάνιζε κάθε μορφή ζωής και πολιτισμού στη γη. ΔΕΝ έχουμε ούτε το παραμικρό περιθώριο για άλλες ήττες που θα σήμαιναν αφανισμό. Ο φιλόσοφος Mészáros κάποτε έθεσε το παλαιό δίλημμα: “Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα” συμπληρώνοντας: “Βαρβαρότητα ναι, αν είμαστε τυχεροί”.
Αγώνας, σύντροφοι, αγώνας μέχρι τη νίκη. Γιατί όπως εκφράστηκε στα λατινικά και τα αρχαία ελληνικά
Vae Victis = Ουαί τοις ηττημένοις
Δημήτρης Μιζάρας
