του Γιάννη Αγγέλη
Η είσοδος της Ελλάδας στο Ευρώ και στην ομπρέλα της Ευρωζώνης ήταν για την άρχουσα τάξη στην Ελλάδα η τελευταία προσπάθεια να παρακάμψει, αν όχι να υπερβεί, τον ατελή και ιστορικά ανεπαρκή της ρόλο κυριαρχίας στη Νοτιο-Ανατολική γωνιά της Ευρώπης, τόσο απέναντι στην εργατική τάξη της χώρας όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Και να επιβιώσει…
Η κρίση του χρέους την προηγούμενη δεκαετία για κάποια στιγμή έβαλε σε άμεση αμφισβήτηση αυτό το «σωσίβιο», αλλά τελικά την βάρκα την έσωσε ο Σύριζα με την κωλοτούμπα του Τσίπρα και το τρίτο μνημόνιο…
Σήμερα, υπό τις συνθήκες μιας μείζονος γεωπολιτικής και οικονομικής ανατροπής που έχει δρομολογήσει η προεδρία Τράμπ, ιδιαίτερα μετά τις 2 Απριλίου, ο Μητσοτάκης και η ντόπια άρχουσα τάξη ξαναβλέπουν μπροστά τους το φάντασμα της αποκάλυψης, καθώς το θεμέλιο της ευρωπαϊκής της ύπαρξης, τίθεται και πάλι –αυτή την φορά συνολικά– εν αμφιβόλω.
Η κρισιμότητα αυτής της «στιγμής» καταγράφεται στη συζήτηση που έγινε στις 12 Απριλίου στο άτυπο Eurogroup στη Βαρσοβία, λίγες μόλις ημέρες μετά το δασμοτσουνάμι της 2ας Απρίλη του Τραμπ.
Στη συζήτηση –σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες– οι υπουργοί Οικονομικών και οι κεντρικοί Τραπεζίτες που πήραν μέρος στη συνάντηση, πέραν της επίσημης ατζέντας ασχολήθηκαν με το εκρηκτικό μείγμα της οικονομικής συνθήκης μέσα στην οποία έχει βρεθεί η Ευρωζώνη. Τα σημεία που καθιστούν αυτή την συνθήκη εκρηκτική για τα θεμέλια του Ευρώ είναι βασικά δύο, η συναλλαγματική ισοτιμία του Ευρώ και η επικείμενη οριζόντια ύφεση.
Συγκεκριμένα, το πρώτο στοιχείο είναι η ραγδαία ανατίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου, χωρίς αυτό να είναι αποτέλεσμα μιας αναπτυσσόμενης οικονομικής δραστηριότητας, αλλά αντίθετα συνέπεια της πολιτικής δασμών του Τράμπ. Η τάση αυτή γίνεται ακόμα χειρότερη για την Ευρωζώνη, λόγω της τεράστιας αναταραχής που έχει προκληθεί στις χρηματαγορές, ειδικά στις αγορές χρέους (ομόλογα) και η οποία επιδεινώνεται παρά τα μπρος πίσω στις σχετικές εξαγγελίες του Τραμπ.
Το δεύτερο στοιχείο είναι η ύφεση στην οποία βαδίζει σταθερά η Ευρωζώνη και η οποία σύμφωνα με αυτά που είπαν οι Κεντρικοί Τραπεζίτες στους Υπουργούς Οικονομικών του Eurogroup στη Βαρσοβία είναι σχεδόν οριζόντια για την ευρω-οικονομία. Ούτε λίγο ούτε πολύ δήλωσαν αδυναμία να δώσουν συγκεκριμένες προβλέψεις και εξήγησαν στους ΥΠΟΙΚ ότι οι εκτιμήσεις της ΕΚΤ αναθεωρούνται προς τα κάτω με προοπτική την ύφεση. Αλλά ζήτησαν χρόνο για να δώσουν τις εκτιμήσεις τους μέχρι τον Ιούνιο, δηλαδή τότε που θα εξαντληθεί το χρονικό περιθώριο αναστολής των δασμών του Τραμπ…
Επιπλέον όμως στη συνάντηση (11.4.2025) της Βαρσοβίας οι Κεντρικοί Τραπεζίτες, παρουσιάζοντας την εικόνα για την κατάσταση με τις εκτιμήσεις της ΕΚΤ στους ΥΠΟΙΚ, επέμειναν και σε ένα άλλο βασικό χαρακτηριστικό της.
Επισημάνθηκε με έμφαση η «αβεβαιότητα» που επικρατεί καθώς ο εμπορικός πόλεμος αρχίζει να παίρνει χαρακτηριστικά επέκτασης στον νομισματικό ανταγωνισμό. Και κάπου εκεί τα πράγματα, για να το πούμε διακριτικά, ξεφεύγουν… από τα όρια αποτελεσματικότητας των «μοντέλων» που με τα οποία δουλεύουν τα τμήματα ανάλυσης της ΕΚΤ.
Πράγματι οι κεντρικοί τραπεζίτες, φαίνεται να ζήτησαν «χρόνο» από τους ΥΠΟΙΚ για να δώσουν μία πιο σταθερή και βέβαιη (;) εκτίμηση για την πορεία της ευρω-οικονομίας στις νέες συνθήκες.
Κάποιες από τις «εκτιμήσεις» αυτές μάλιστα έγιναν αντικείμενο μιας συνάντησης «στο πόδι» στο περιθώριο του Eurogroup, στην οποία συμμετείχαν μόλις πέντε εκ των παρισταμένων στο άτυπο ECOFIN/Eurogroup στη Βαρσοβία.
Αν ρίξει κανείς μια ματιά στο τι ακολούθησε αυτής της συνάντησης στη Βαρσοβία, θα διαπιστώσει ότι οι «ηγεσίες» των ισχυρών κρατών μελών της Ευρωζώνης άρχισαν να τρέχουν σαν τα αποκεφαλισμένα κοτόπουλα προς κάθε κατεύθυνση…
Ο Ισπανός πρωθυπουργός βρέθηκε στην… Κίνα (!) για να συνομιλίες που εκ των υστέρων μαθαίνουμε ότι ήταν «θετικές», η Μελόνι ετοιμάζεται να πάει στην Ουάσιγκτον για να συναντήσει τον Τραμπ, ενώ στη νεόκοπη κυβέρνηση της Γερμανίας του «Μεγάλου Συνασπισμού», αναδύονται νέες «αποκλίσεις» για το κατά πόσο πρέπει να περιμένουν τον Τραμπ να «κατακάτσει» με τις δασμοπολιτικές του ή να επιχειρηθεί νέο ταξίδι προσέγγισης στην Κίνα !
Για να γίνει κατανοητό το εύρος της πολιτικής και οικονομικής «Εντροπίας» που έχει προκληθεί στην Ευρωζώνη, αρκεί να αναφέρουμε εδώ ότι μεταξύ των αλλοπρόσαλλων προτάσεων που ακούγονται στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τα τελευταία 24ωρα, είναι και δύο προτάσεις επαναπροσέγγισης με την Ρωσία.
Η μία αφορά στο ενδεχόμενο επισκευής του ενός εκ των δύο αγωγών φυσικού αερίου Nord Stream Ι και ΙΙ με την συμμετοχή και των Αμερικανών και η άλλη αφορά στην επαναχρησιμοποίηση των αγωγών φυσικού αερίου που φέρνουν ρωσικό φυσικό αέριο μέσω Ουκρανίας από την… Ρωσία. Χαρακτηριστικό της σύγχυσης που φαίνεται να κυριαρχεί είναι αυτό που ανέφερε αξιωματούχος της Επιτροπής σε οικονομικό ΜΜΕ με την προϋπόθεση ανωνυμίας, μετά την συνάντηση στην Βαρσοβία. Παραδέχθηκε ότι «ποτέ μέχρι σήμερα οι φυγόκεντρες δυνάμεις στο εσωτερικό της Ευρωζώνης δεν ήταν τόσο ισχυρές και απρόβλεπτες, όσο μετά την 2α του Απρίλη… και αυτό αργά ή γρήγορα θα χτυπήσει στο Ευρώ.».
Αυτό το χαλί που φαίνεται να ξηλώνεται από τα αντικρουόμενα «εθνικά» συμφέροντα έχει στενέψει δραματικά ήδη από τις αρχές του χρόνου, αλλά ιδιαίτερα μετά τις τελευταίες συναντήσεις των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε., τα περιθώρια ελαστικότητας στα οποία βασιζόταν η κυβέρνηση Μητσοτάκη για τα δύο μοναδικά χρηματοδοτικά εργαλεία της εγχώριας οικονομίας, το Ταμείο Ανάκαμψης και τα κοινοτικά κονδύλια (ΕΣΠΑ). Το τελευταίο «μαντάτο» προς τους ΥΠΟΙΚ και ειδικά στην Αθήνα είναι ότι υπό τις παρούσες συνθήκες αποκλείεται η ανακατανομή πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης και τα ήδη προσδιορισμένα προγράμματα για χρηματοδοτήσεις. Κάτι τέτοιο ισοδυναμεί με την απώλεια μεγάλου μέρους των χρηματοδοτήσεων που έτσι κι αλλιώς δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει ο Προϋπολογισμός, στον οποίο επιφυλάσσεται ήδη μία επιπλέον επιβάρυνση για τα εξοπλιστικά σύμφωνα με τον Μητσοτάκη, της τάξης των 24 δις ευρώ…
Και να σκεφθεί κανείς ότι αυτή η «εικόνα», δεν είναι παρά μόνο μία… μικρή πλευρά, μιας πραγματικότητας που αποσταθεροποιείται οικονομικά και πολιτικά καθημερινά και έξω από τον έλεγχο κάθε «εξουσίας», εντός και εκτός Ελλάδας στον ορατό ορίζοντα.
