Η ΑΟΖ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟΥ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ
ΤΟΥ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΟΥ «ΜΕΓΑΛΟΥ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ»
Α) Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ «ΤΑΚΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΑΥΘΑΙΡΕΤΩΝ»…
Ένας άνθρωπος διαθέτει ένα οικόπεδο του οποίου όμως τα όρια έναντι των γειτονικών οικοπέδων δεν έχουν αποσαφηνιστεί επακριβώς και έτσι συνέχεια τσακώνεται με τους γείτονες για το που ακριβώς θα τοποθετηθούν τα πασσαλάκια που τα οριοθετούν.
Το οικόπεδο αυτό διαθέτει, πλούσιο χώμα, άφθονα υπόγεια νερά, είναι άρτιο και οικοδομήσιμο με υψηλό συντελεστή δόμησης και επιπλέον βρίσκεται σε μια πολύ προνομιακή θέση, σε μια περιοχή που αναμένεται να περάσει από εκεί ένας εμπορικός δρόμος από μια κακόφημη προς μια πλούσια συνοικία.
Ωστόσο η μακροχρόνια αντιπαράθεση του ιδιοκτήτη με τους γείτονες του, τον εμποδίζουν να το εκμεταλλευτεί, να φυτέψει δέντρα, να φτιάξει πηγάδι για να τα ποτίζει, να χτίσει ένα σπίτι, να δώσει άδεια στον δρόμο και στα δίκτυα που τον ακολουθούν.
Επί χρόνια οι αρχές της πόλης, η πολεοδομία, η εφορία που αναμένει να εισπράξει τους φόρους που θα φέρει η αξιοποίηση, οι εταιρίες των δικτύων κ.λπ. καλούν τον άνθρωπο αυτό να τα βρει με τους γείτονες και να χαράξουν επιτέλους τα όρια των οικοπέδων τους και έτσι να προχωρήσουν στην «ανάπτυξη» που θα φέρει έσοδα σε όλους αυτούς. Αυτός αρνείται διότι φοβάται τους γείτονες του.
Κάποια στιγμή ο μεγαλύτερος από αυτούς τους γείτονες τσακώνεται για διάφορους λόγους με όλες αυτές τις αρχές που αρχίζουν και τον απειλούν και τους απειλεί κι αυτός με την σειρά του με εξώδικα. Πάει μάλιστα να τα βρει με άλλες ανταγωνιστικές εταιρίες. Τότε οι πρώτες εταιρίες και οι αρχές της πόλης πάνε στον ιδιοκτήτη του πρώτου οικοπέδου και του λένε:
«Ήρθε η ώρα να αξιοποιήσεις την περιουσία σου και να κερδίσουμε όλοι. Το ξέρουμε ότι έχεις άλυτα θέματα με τον γείτονα αυτόν, αλλά εμείς θα σε στηρίξουμε να προχωρήσεις. Αρκεί να συμφωνήσεις ότι θα τα βρεις μαζί μας και μόνο μαζί μας».
Έτσι λοιπόν αυτός, χωρίς να ορίσει τα όρια με τον «άτακτο» γείτονα του, υπογράφει συμφωνίες με τις εταιρίες ύδρευσης και ηλεκτρισμού, φέρνει εργολάβους και αρχιτέκτονες να κάνουν σχέδια, παραγγέλνει υλικά οικοδομής, κάνει μάλιστα και μερικές χωματουργικές προκαταρκτικές εργασίες, κλείνει συμφωνίες με τους εμπόρους που θα αγοράσουν τα κηπευτικά που θα φυτέψει μελλοντικά, πληρώνει ακόμη και τους σχετικούς φόρους τακτοποίησης και ρύθμισης αυθαιρέτου, χωρίς ωστόσο να έχει λήξει το πιο βασικό:
Που αρχίζουν και που τελειώνουν τα όρια του οικοπέδου που πρόκειται να αξιοποιήσει.
Ο γείτονας εξαγριώνεται και αρχίζουν τις απειλές ο ένας στον άλλον. Αρχίζουν μάλιστα να σπρώχνονται πάνω στα υπαρκτά ή υποθετικά όρια των οικοπέδων τους και προετοιμάζουν τα μέλη των οικογενειών τους να περιμένουν θερμή σύγκρουση. Τον τσακωμό τους αυτόν τον ονομάζουν μάλιστα «Οριοθέτηση της ΑΟΖ» αλλά στα μέλη των οικογενειών τους που θα πάνε να ματώσουν, τον ονομάζουν «πάλη για την εδαφική ακεραιότητα και ανεξαρτησία του οικοπέδου μας απέναντι στις επιθετικές προκλήσεις του γείτονα». Και ξεθάβουν κιόλας παλιές ιστορίες από τις αφηγήσεις των προγόνων τους που βρίσκονται σε βεντέτα τους τελευταίους αιώνες…
Άσχετα με το που βρίσκονται τα όρια, ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο, και ποιος ήρξατο χειρών αδίκων, είναι σίγουρο ότι όλοι οι ουδέτεροι θα αναγνώριζαν τουλάχιστον ως τυχοδιωκτισμό να βγάλεις άδεια οικοδομής και εκμετάλλευσης του οικοπέδου σου και να αρχίσεις να το χτίζεις πριν το οριοθετήσεις.
Κάπως έτσι περιγράφονται αυτήν τη στιγμή οι σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας με την πρώτη να έχει τον ρόλο του ιδιοκτήτη του μη οριοθετημένου οικοπέδου και τις υπογεγραμμένες συμφωνίες με διάφορους ενδιαφερόμενους, και την δεύτερη να είναι ο «άτακτος» γείτονας. Εννοείται ότι όλες οι εταιρίες που αναμένουν από την πρώτη να «αξιοποιήσει» την περιουσία της, είναι οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Δύσης.
Β) Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΠΟΥ ΕΜΠΛΕΚΟΝΤΑΙ
ΙΟΝΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ
Το 1997 η Ελλάδα και η Ιταλία συμφώνησαν μεταξύ τους για την οριοθέτηση της ΑΟΖ (Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη), στο Ιόνιο. Τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα και η Κύπρος, άρχισαν να συνομιλούν με όλες τις άλλες χώρες για την οριοθέτηση ΑΟΖ.
Μετά το 2000, Ελλάδα και Αλβανία ξεκίνησαν μακρές διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση πρώτα της υφαλοκρηπίδας και των χωρικών τους υδάτων και ύστερα της ΑΟΖ τους. Μια πρώτη συμφωνία πολύ ευνοϊκή για την Ελλάδα και άδικη για την Αλβανία συμφωνήθηκε το 2009 για να άρει η Ελλάδα το βέτο εισόδου της Αλβανίας στο ΝΑΤΟ όπως και έγινε. Ωστόσο σχεδόν αμέσως η Αλβανία μετά από εσωτερική πολιτική κρίση και πίεση από την Τουρκία, κατήγγειλε την συμφωνία με την Ελλάδα και ζήτησε νέες διαπραγματεύσεις.
Οι διαπραγματεύσεις αυτές αφού πέρασαν από μύρια κύματα και κινδύνευσαν να τινάξουν στον αέρα το σύνολο των Ελληνο-Αλβανικών σχέσεων, τους τελευταίους μήνες έχουν αναθερμανθεί με την μεσολάβηση των ΗΠΑ, και την πίεση της ΕΕ που θέλει να δει και την Αλβανία να συνδέεται μαζί της, αλλά και με την σταδιακή αποδυνάμωση των διπλωματικών δυνατοτήτων της Τουρκίας του Ερντογάν που παύει να θεωρείται από τα Τίρανα (όπως και από τα Σκόπια και την Πρίστινα εξάλλου) ως το δυνατό «αποκούμπι» για να εξισορροπούν τις ελληνικές πιέσεις.
Στις τωρινές διαπραγματεύσεις με την αναμονή συμφωνίας κυριολεκτικά από μέρα σε μέρα, η Ελλάδα θα ικανοποιήσει οριακά κατά τα φαινόμενα τις αλβανικές διεκδικήσεις στο στενό Κέρκυρας-Ξαμίλια και μερικές ακόμη αυτονόητες μικρές υποθέσεις που εκκρεμούσαν, όπως την τυπική και νομική άρση του εμπόλεμου που κρατάει από το 1940 (!), την αναγνώριση των διπλωμάτων οδήγησης των Αλβανών μεταναστών και των δημοσίων εγγράφων που επικυρώνει το αλβανικό δημόσιο (και που ταλαιπωρεί επί χρόνια εκατομμύρια μετανάστες) και σαν αντάλλαγμα θα πάρει το «μεγάλο βραβείο» που δεν είναι άλλο παρά η ρητή και έγγραφη επίσημη αναγνώριση από την Αλβανία σε διεθνή συνθήκη ότι τα μικροσκοπικά Διαπόντια νησιά και ειδικά οι Οθωνοί και η Ερεικούσα, έχουν πλήρη δικαιώματα υφαλοκρηπίδας και χωρικών υδάτων και άρα η ΑΟΖ πρέπει να διευθετηθεί με βάση αυτά.
Η ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με την Αλβανία παρόλο που αφορά μια πολύ μικρή θαλάσσια περιοχή ξεκαθαρίζει το τοπίο στο σύνολο του Ιονίου και διευκολύνει τις διαπραγματεύσεις του ελληνικού κράτους με τις ενδιαφερόμενες πολυεθνικές εταιρίες και την Ιταλία, αλλά επιπλέον θα δημιουργήσει ένα ισχυρό νομικό τετελεσμένο για τον ελληνικό καπιταλισμό καθώς η αναγνώριση πλήρους δικαιώματος υφαλοκρηπίδας στα μικρά νησιά του Ιουνίου είναι στρατηγικής σημασίας για τις Ελληνικές διεκδικήσεις και στο Αιγαίο.
Δεν είναι άσχετο αυτό από το γεγονός ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δια του αρμόδιου υπουργού Ενέργειας, Γ. Σταθάκη, έχει ήδη εδώ και κοντά ένα χρόνο ολοκληρώσει τους διαγωνισμούς σε μερικά οικόπεδα στο Ιόνιο, την Ήπειρο, την Δυτική Στερεά, την Πελοπόννησο και την δυτική και νότια Κρήτη.
Έτσι στα λεγόμενα «Οικόπεδα 1» και Οικόπεδα 2» που εφάπτονται των Διαπόντιων νησιών, η Ελληνική ΑΟΖ θα οριστικοποιηθεί με μικρές μόνο τροποποιήσεις.
Ειδικά για το «Οικόπεδο 2» έχει ήδη αναλάβει την σύμβαση η κοινοπραξία της γαλλικής ΤΟΤΑL, της ιταλικής EDISON και των ΕΛΠΕ που πιέζει να διευθετηθεί το θέμα με την Αλβανία το ταχύτερο. Ο λόγος είναι ότι στα όρια του «2» με την Ιταλική ΑΟΖ έχει ανακαλυφθεί σημαντικό κοίτασμα φυσικού αερίου («κοίτασμα Πύρρος») που μοιράζεται ανάμεσα σε Ελληνική και Ιταλική ΑΟΖ, που θα έπρεπε να συν-εκμεταλλευτούν Ελλάδα και Ιταλία καθώς οι εταιρίες αυτές έχουν συνυπογράψει αντίστοιχη συμφωνία και με το Ιταλικό δημόσιο.
Αντίθετα, το μικρότερο «Οικόπεδο 1» είχε για συμβολικούς λόγους παραχωρηθεί στα ΕΛΠΕ μέχρι να λήξει η διαμάχη, καθώς εκεί θα γίνουν οι όποιες ελληνικές υποχωρήσεις προς την αλβανική μεριά και ακόμη δεν έχει επαρκώς ερευνηθεί.
Με την διευθέτηση της ΑΟΖ στα «Οικόπεδο 1 & 2» ανοίγει ο δρόμος για την συμφωνία εκμετάλλευσης του μεγάλου κοιτάσματος «Αχιλλέας» που είναι μοιρασμένο ανάμεσα στο «2» και στο «4» και που το διεκδικεί επίσης η γαλλική Total. (χάρτης 1)
Πιο κάτω, βρίσκεται το «Οικόπεδο των Ιωαννίνων» που το έχει πάρει η ισπανική Repsol μαζί με την ελληνική Energean.
Η Ιταλο-Γαλλο-Ελληνική κοινοπραξία που έχει το «2» διεκδικεί από την Ισπανο-Ελληνική που έχει τα «Ιωάννινα», τα μεγάλα κοιτάσματα που πιθανολογούνται στα οικόπεδα που βρίσκονται νότια της Κέρκυρας και ανοιχτά των Παξών.
Όλα τα χερσαία οικόπεδα της δυτικής Ελλάδας, με την σειρά τους, έχουν μοιραστεί περίπου ισομερώς μεταξύ των δύο μεγάλων ελληνικών εταιριών ΕΛΠΕ και Energean τα τελευταία δύο χρόνια ενώ το θαλάσσιο οικόπεδο του Πατραϊκού κόλπου έχει παραχωρηθεί στην ιταλική Edison.
Μερικές ακόμη διαπραγματεύσεις γίνονται για την παραχώρηση των οικοπέδων στην ΑΟΖ της Κρήτης καθώς με την απουσία της Λιβύης και την συμφωνία της Αιγύπτου έχει καθοριστεί στο 99% του συνόλου της. Αλλά εκεί είναι που ξεκινάει το «χοντρό» παιχνίδι. Στα δύο μεγάλα «οικόπεδα» που βρίσκονται νότια των Κυθήρων, και νοτιοδυτικά της Κρήτης παίζουν μεγάλοι παίκτες καθώς έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον η αμερικάνικη Exxon Mobil και η γαλλική Total, ανάμεσα σε άλλους.
Στο υπουργείο Ενέργειας επικρατεί ευφορία, καθώς φαίνεται να «κλείδωσε» η συμμετοχή στους διαγωνισμούς και της ιταλικής ΕΝΙ, ενώ αισιοδοξία εκφράζεται και για την πιθανή συμμετοχή της αμερικανικής Noble και της ισραηλινής Delek, του διδύμου δηλαδή των εταιρειών που άνοιξαν την αγορά υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο με την ανακάλυψη των κοιτασμάτων «Ταμάρ» και «Λεβιάθαν».
Είναι πολύ σημαντικά και αυτά τα Οικόπεδα όχι μόνο διότι εκεί εικάζουν πολλοί ότι υπάρχουν μεγαλύτερα κοιτάσματα αλλά και γιατί συνορεύουν με τις ΑΟΖ Λιβύης και Αιγύπτου, οπότε όποιος τα πάρει έχει και έναν καταρχήν μεγαλύτερο λόγο στις μελλοντικές επεκτάσεις των ερευνών και εξορύξεων προς νότο.
ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ
Και πάμε στα ανατολικά μέτωπα, όπου η Ελλάδα προς το παρόν δεν ανακοινώνει ΑΟΖ στο Αιγαίο αλλά είναι έτοιμη να το κάνει στα ανατολικά της Κρήτης και νότια του Καστελόριζου και έτσι να ενώσει την ελληνική με την κυπριακή ΑΟΖ.
Εδώ βρίσκεται και το μεγαλύτερο σημείο τριβής μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ίσως σημαντικότερο ακόμη και από το θέμα του Αιγαίου. Στην περιοχή της Μεσογείου που μεσολαβεί μεταξύ Κρήτης και Κύπρου, κανονικά θα έπρεπε να οριοθετηθεί η ΑΟΖ της Τουρκίας. Ωστόσο η ύπαρξη του Ελληνικού Καστελόριζου με τις παρελκόμενες ακατοίκητες νησίδες Ρω και Στρογγυλή, είναι το μεγάλο αγκάθι. Η Ελλάδα δεν διεκδικεί απλά πλήρη υφαλοκρηπίδα και χωρικά ύδατα για το Καστελόριζο αλλά και μια μεγάλη ΑΟΖ, τέτοια που να ενώνει την ΑΟΖ της Κρήτης με αυτήν της Κύπρου, δημιουργώντας αποκλεισμό στην Τουρκία.
Προς το παρόν βέβαια, ούτε η Ελλάδα ούτε η Τουρκία έχουν αναθέσει ερευνητικές δράσεις και ούτε έχουν κάνει καμιά συμφωνία με κανέναν μεγάλο παίκτη. Και πώς θα μπορούσε κάποιος να ρισκάρει μια επένδυση εκεί που αμφισβητείται ίσως και ενόπλως η κυριαρχία;
Καταρχάς είναι νομικά και πολιτικά παράδοξο η Ελλάδα και η Κύπρος να σχεδιάζουν ΑΟΖ χωρίς να έχουν οριοθετήσει επακριβώς η μεν πρώτη την υφαλοκρηπίδα και τα χωρικά ύδατα της, η δε δεύτερη να μην μπορεί να ασκήσει τα όρια της κρατικής κυριαρχίας της καθώς αυτή αμφισβητείται εμπράκτως από την Τουρκία από το 1974 και μετά.
Αυτό γίνεται εφικτό μόνο όταν και η μεν και η δε εκμεταλλεύονται την τωρινή συγκυρία απομόνωσης της Τουρκίας και συμμαχούν απευθείας με τον ιμπεριαλισμό και τις ενδιαφερόμενες πολυεθνικές εταιρίες ενέργειας.
Στο κεντρικό ζήτημα της ενέργειας οι αντιθέσεις και οι ιμπεριαλιστικές συμμαχίες αφορούν δύο βασικούς θεματικούς άξονες:
1) την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου σε συνδυασμό με την οριοθέτηση των ΑΟΖ και
2) τους αγωγούς μεταφοράς φυσικού αερίου από την Ασία στη Νότια Ευρώπη (Νότιος Διάδρομος).
Και οι δύο έχουν να κάνουν με μια συνολικότερη στροφή στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου και στην ανάπτυξη της τεχνολογίας που έκανε εφικτή αφενός την μετατροπή του φυσικού αερίου σε μορφή LNG (υγροποιημένο) που μεταφέρεται πιο εύκολα, αλλά και μια μεγάλη τεχνολογική πρόοδο που επιτρέπει την εξόρυξη με σχετική ασφάλεια και χαμηλότερο κόστος από μεγάλα θαλάσσια βάθη, πράγμα που ήταν αδύνατον μέχρι πρόσφατα.
Σε ό,τι αφορά τον πρώτο άξονα, αυτόν του καθορισμού της ΑΟΖ έχουμε τις πολυετείς και πολυ-επίπεδες διαπραγματεύσεις ανάμεσα σε Ισραήλ-Αίγυπτο και Κύπρο που κατέληξαν καταρχάς σε μια συμφωνία καθορισμού των ορίων της.
Η συμφωνία κινδύνευσε προσωρινά με ακύρωση από την κυβέρνηση των Αδελφών Μουσουλμάνων του Μόσρι στην Αίγυπτο αλλά σύντομα με την αποκατάσταση της φιλο-ιμπεριαλιστικής κυβέρνησης του δικτάτορα Σίσι, τέθηκε ξανά σε ισχύ.
Βάση αυτής το Ισραήλ με την σύμφωνη γνώμη της Αιγύπτου και της Κύπρου ενσωμάτωσε την ΑΟΖ της Παλαιστινιακής Λωρίδας της Γάζας την οποία την καθόρισε αυθαίρετα όχι με βάση την μέση γραμμή αλλά με βάση ένα περιορισμένο τριγωνικό οικόπεδο. (χάρτης 2)
Βέβαια αυτό έχει περισσότερο συμβολική σημασία αφού ο μακροχρόνιος αποκλεισμός της Γάζας όπου το Ισραηλινό ναυτικό εμποδίζει τους Παλαιστίνιους ακόμη και να ψαρεύουν πέραν των 3 ναυτικών μιλίων από την ακτή, αποκλείει κάθε σκέψη εκμετάλλευσης χωρίς την άδεια των σιωνιστών ακόμη και σε αυτό το κουτσουρεμένο παλαιστινιακό οικόπεδο.
Παράλληλα το Ισραήλ εκμεταλλεύτηκε την απουσία μιας σταθερής κυβέρνησης με διαπραγματευτική ικανότητα στον Λίβανο και καθόρισε μονομερώς με την Κύπρο την βόρεια οριογραμμή της ΑΟΖ μεταξύ Ισραήλ-Λιβάνου καταπατώντας ένα τριγωνικό οικόπεδο και από τον Λίβανο.
Ο Λίβανος μόλις πριν από δύο χρόνια με την συμφωνία συγκυβέρνησης που επιτεύχθηκε υπό την κυριαρχία της Χεζμπολά που παίζει καταλυτικό ρόλο στα πράγματα, κατάφερε να συγκροτήσει στρατηγική στο θέμα του καθορισμού της δικής του ΑΟΖ αμφισβητώντας την Ισραηλινή αυθαιρεσία. Δεν είναι άσχετη και από αυτήν την άποψη η πρόσφατη διεθνής διπλωματική κρίση που προκάλεσε, στην εύθραυστη πολιτειακή ισορροπία του Λιβάνου, η τραμπούκικη απαγωγή και ομηρία του πρωθυπουργού του από την αδίστακτη συμμορία των Σαούδ του Μοχάματ Μπιν Σαλμάν, που είχε σαν σκοπό να διαλύσει τις όποιες πιθανότητες θα είχε η λιβανέζικη απειλή ενάντια στην ισραηλινή ΑΟΖ. Αυτή η απαγωγή και η κρίση προκλήθηκε μόλις δύο μήνες μετά την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ του Λιβάνου και μιας πολυεθνικής κοινοπραξίας υπό την ηγεσία της Γαλλικής Total, και συμμετέχουν η ιταλική Eni και η ρωσική Novatek. Η οποία Novatek έχει φυσικά εκδηλώσει το ενδιαφέρον της και στη γειτονική Συρία μόλις τελειώσει ο πόλεμος.
Η ισραηλινή ΑΟΖ με τις αυθαιρεσίες της, περιλαμβάνει δύο τεράστια κοιτάσματα, τα «Ταμάρ» και «Λεβιάθαν» με δυνατότητα εξόρυξης φυσικού αερίου 320 δις και 600 δις κυβικών μέτρων αντίστοιχα, ικανών όχι μόνο να δώσουν ενεργειακή αυτάρκεια στο Ισραήλ για τουλάχιστον τρεις δεκαετίες, αλλά και να το μετατρέψουν σε έναν υπολογίσιμο εξαγωγέα… Το κοίτασμα έχει ανατεθεί στην αμερικάνικη Noble που μαζί με την αυστραλέζικη Woodside επιχειρούν να επεκτείνουν την συμφωνία και στην γειτονική κυπριακή ΑΟΖ.
Η αιγυπτιακή ΑΟΖ πάντα ήταν πλούσια σε κοιτάσματα και μάλιστα το αιγυπτιακό φυσικό αέριο ήταν αυτό που τροφοδοτούσε το Ισραήλ πριν την ανακάλυψη των δικών του κοιτασμάτων. Ωστόσο η υπεράντληση των παλιών και γνωστών κοιτασμάτων έκανε αναπόφευκτο το πάγωμα των εξαγωγών στο Ισραήλ την εποχή του Μόσρι και την διατάραξη των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. Το 2015 όμως η κοινοπραξία της οποίας επικεφαλής είναι η ιταλική ΕΝΙ, ανακάλυψε το μεγαλύτερο κοίτασμα στην αιγυπτιακή ΑΟΖ, το «Ζορ» με δυνατότητα 850 δις κυβικών και αμέσως μπήκε μπροστά η κατασκευή των υποδομών άντλησης με σκοπό να λειτουργεί πλήρως το 2019 με ετήσια ικανότητα άντλησης τα 30 δις κυβικών, πράγμα που θα αλλάξει τελείως τον χάρτη.
Η κυπριακή ΑΟΖ που κηρύχθηκε λοιπόν με τις “πλάτες των νότιων συμμάχων της Λευκωσίας (και κατ’ επέκταση της Αθήνας) χωρίς να ερωτηθεί η Άγκυρα, έχει μοιραστεί σε διάφορες εταιρίες προς εκμετάλλευση. Έχει αξία να πούμε ότι το μεν σίγουρο κοίτασμα «Αφροδίτη» βρίσκεται στα ανοικτά της νότιας ακτής της Κύπρου, 34 χιλιόμετρα δυτικά του κοιτάσματος φυσικού αερίου Λεβιάθαν, στο Κυπριακό «Οικόπεδο 12». Το κοίτασμα Αφροδίτη έχει επιβεβαιωμένα 1.300 δις κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ικανό να κάνει ενεργειακά αυτάρκη την Κύπρο αλλά και να την κάνει σημαντικό εξαγωγέα. Το κοίτασμα έχει παραχωρηθεί προς εκμετάλλευση στην αμερικάνικη Noble η οποία πιέζει για την διευθέτηση του άλυτου Κυπριακού με σκοπό να προχωρήσει η οριοθέτηση των ΑΟΖ Τουρκίας-Κύπρου πέραν αμφισβήτησης και να είναι σε θέση να ξεκινήσει την εκμετάλλευση.
Πιο δυτικά, στο Κυπριακό «Οικόπεδο 6», η ιταλική ENI πήρε δικαιώματα έρευνας και ανακάλυψε ένα μεγάλο κοίτασμα το «Καλυψώ» με εκτιμώμενα 200 δις κυβικά φυσικού αερίου. Είναι σε αυτό το οικόπεδο που προκλήθηκε η πρόσφατη κρίση μεταξύ του Ιταλικού γεωτρύπανου και του Τουρκικού πολεμικού πλοίου. Η Τουρκία εκμεταλλευόμενη και την κυβερνητική κρίση στην Ιταλία αυτή την εποχή αλλά και δείχνοντας να μην υπολογίζει αρκετά τις αδύναμες Eυρωπαϊκές αντιδράσεις κατάφερε να εμποδίσει την διερευνητική εξόρυξη των Ιταλών, τουλάχιστον προσωρινά.
Η ιταλική ENI επίσης έχει πάρει δικαιώματα έρευνας από την Λευκωσία και στο αμφισβητούμενο «Οικόπεδο 3» ανοιχτά του Λιβάνου που το διεκδικούν όμως και οι Τουρκοκύπριοι και όπου υπολογίζεται πως υπάρχει ένα ακόμη σημαντικό κοίτασμα με το όνομα «Σουπιά».
Αντίθετα, στο Κυπριακό «Οικόπεδο 10» η Τουρκία δεν αντιδρά εμπράκτως στην έρευνα που κάνει το γεωτρύπανο της αμερικανικής ExxonMobil αυτές τις μέρες. Ο λόγος είναι ότι σε αντίθεση με τους Ιταλούς, οι Αμερικάνοι έχουν μεταφέρει μεγάλες ναυτικές δυνάμεις στην περιοχή και διαμέσου του πρέσβη Πάιατ στην Αθήνα έκαναν σαφές ότι θα αντιδράσουν δυναμικά αν εμποδιστεί το αμερικάνικο γεωτρύπανο.
Στο ίδιο οικόπεδο όμως, που συνορεύει με την Αιγυπτιακή ΑΟΖ η Κύπρος έδωσε δικαίωμα έρευνας και στην Qatar Petroleum, για τα τέλη του 2018, κάτι που μάλλον απηχεί μια διπλωματική μανούβρα του Αναστασιάδη.
Οι Τουρκοκύπριοι από την μεριά τους μετά την κατάρρευση των συνομιλιών για το Κυπριακό πέρσι κήρυξαν μονομερώς δική τους ΑΟΖ και έδωσαν δύο «Οικόπεδα» στην κρατική εταιρία πετρελαίου της Τουρκίας TPAO για να ξεκινήσει έρευνες.
Γ) ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ
Και μετά την ύπαρξη των κοιτασμάτων και την οριοθέτηση των ΑΟΖ, πάμε στο δεύτερο σημείο τριβής που αναφέραμε, αυτό της μεταφοράς μέσα από αγωγούς ενέργειας.
Καταρχάς, ήδη, Ισραήλ, Κύπρος, Ελλάδα και Ιταλία έχουν υπογράψει και έχουν αρχίσει να κατασκευάζουν από το 2010 το μεγάλο υπόγειο καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης EuroAsia Interconnector. Αυτό θα είναι το μεγαλύτερο υπόγειο δίκτυο ηλεκτρικής διασύνδεσης σε όγκο μεταφοράς και μήκος που θα ξεκινάει από τις ισραηλινές ακτές, θα πηγαίνει στην Κύπρο και από εκεί στην Κρήτη, στην Αθήνα όπου θα συνδέεται με το εθνικό δίκτυο της Ελλάδας και από το Ιόνιο θα συνεχίζει μέχρι τις ιταλικές ακτές. Ο λόγος κατασκευής του είναι για να δημιουργήσει εκείνη την απαραίτητη υποδομή πάνω στην οποία θα μπορέσουν να αναπτυχθούν οι βάσεις και πλατφόρμες εξόρυξης, επεξεργασίας και υγροποίησης του φυσικού αερίου και μεταφοράς του στη Δύση. Το δίκτυο τέθηκε σε εφαρμογή στο σκέλος Ελλάδας-Κύπρου τον Φεβρουάριο του 2018 καθιστώντας την Κύπρο το τελευταίο κράτος μέλος της ΕΕ που συνδέθηκε ηλεκτρικά με την υπόλοιπη ένωση. (χάρτης 7)
Παράλληλα, στις 5 Δεκεμβρίου 2017, Ιταλία, Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ υπέγραψαν συμφωνία για την κατασκευή του μήκους 2.000 χιλιομέτρων αγωγού East-Med με εκτιμώμενο κόστος 7,4 δις δολαρίων.
Αυτό το mega-project που συγχρηματοδοτείται και από την ΕΕ έχει ως βασικό στόχο, να παρακάμψει τον χερσαίο δρόμο που περνάει μέσω Συρίας και Τουρκίας, με ό,τι κι αν αυτό σημαίνει όχι μόνο για τις δύο αυτές χώρες αλλά κυρίως για το Ιράν και την Ρωσία που θα έχουν έναν ακόμη ανταγωνιστικό προμηθευτή ενέργειας στην ευρωπαϊκή αγορά.
Αυτό το σχέδιο, όπως εκτιμά το think tank της CIA, ινστιτούτο Stratfor, σε μελέτη του Ελληνικού του παραρτήματος, θα μπορούσε να σαμποταριστεί είτε οικονομικά από την Ρωσία αν ρίξει τεχνητά την τιμή του φυσικού αερίου στην παγκόσμια αγορά έτσι ώστε να κάνει ασύμφορη μια νέα επένδυση σε κατασκευή αγωγού, είτε και πολιτικά από την Τουρκία καθώς ένας τέτοιος αγωγός θα περνούσε υποχρεωτικά μέσα από την διεκδικούμενη από αυτήν υφαλοκρηπίδα ανοιχτά του Καστελόριζου. (βλ. «Το μεγάλο παιχνίδι της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο» της Άννας Φαλτάϊτς, ειδική έκδοση του ελληνικού παραρτήματος του Stratfor, 11 Μαρτίου 2018, http://www.euro2day.gr/specials/topics/article/1597091/to-megalo-paihnidi-sthn-energeiakh-skakiera-ths-an.html )
Γι’ αυτόν τον λόγο όπως σημειώνεται στην ίδια ανάλυση, Αίγυπτος και Ισραήλ πάντα κάνουν και δεύτερες σκέψεις για εναλλακτικές διαδρομές που θα παρακάμπτουν τελείως την Κύπρο. Ενδεχομένως η ίδια η Κύπρος να συμμετέχει σε αυτήν την παράκαμψη αν αυτό εκτιμηθεί πως την καλύπτει πολιτικά και οικονομικά. (χάρτης 8) Στην ίδια μελέτη του Stratfor διαβάζουμε:
«… Στο πλαίσιο της απλούστερης, ίσως, επιλογής, η Αίγυπτος προσπαθεί να πάρει θέση ως δυνητικός κόμβος. Τα δύο terminal εξαγωγής LNG, τα Idku και Damietta, έχουν χρόνια να λειτουργήσουν και θα επέτρεπαν στο Ισραήλ και στην Κύπρο να εξάγουν το αέριό τους χωρίς να πρέπει να κατασκευάσουν δικά τους terminal.
Το 2016, η Αίγυπτος και η Κύπρος υπέγραψαν διακρατική συμφωνία που θα επέτρεπε στους παραγωγούς στο πεδίο της Αφροδίτης να χρησιμοποιήσουν τις υποδομές της πρώτης για εξαγωγές. Οι ισραηλινές εταιρείες έχουν εξετάσει μια παρόμοια συμφωνία, όμως οι προοπτικές μιας νέας συμφωνίας παραμένουν περιορισμένες λόγω της διαιτητικής διαφωνίας στην οποία οδήγησε η ακύρωση της προηγούμενης συμφωνίας Ισραήλ-Αιγύπτου για το φυσικό αέριο, το 2012 […] η επιλογή της Αιγύπτου θα μπορούσε μελλοντικά να δελεάσει το Ισραήλ, λόγω της εγγύτητας της Αιγύπτου και της προοπτικής διαμοιρασμού των υποδομών…» (ό.π.).
Δ) ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Από τα παραπάνω φαίνεται πως καμιά ισορροπία δεν θα μείνει όπως ήταν τουλάχιστον από το 1996 μέχρι τώρα στο σύνολο των Ελληνοτουρκικών σχέσεων, εξαιτίας του συνδυασμού της κρίσης από την μια μεριά και της ανάγκης για νέες ενεργειακές πηγές από την άλλη, και στα πλαίσια του ευρύτερου μεγάλου ιμπεριαλιστικού παιχνιδιού. Πολλοί αναλυτές επιμένουν να λένε ότι η τωρινή κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα οδηγήσει σε «ελεγχόμενο μικρό επεισόδιο» όπως το 1996.
Ωστόσο δεν υπάρχει χειρότερη ανάγνωση της πραγματικότητας από την ανάγνωση αυτή που αγνοεί ότι ακριβώς, σε αντίθεση με το 1996, η Ελλάδα και η Τουρκία βρίσκονται αυτήν την στιγμή, για πρώτη φορά από τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, γεωπολιτικά σε αντίπαλα ευρύτερα στρατόπεδα και ακριβώς διότι η Ελλάδα επιδιώκει όπως το 1919 να γίνει η αιχμή του δόρατος του δυτικού ιμπεριαλισμού έναντι της Τουρκίας.
Στον πατροπαράδοτο ανταγωνισμό των δύο αστικών τάξεων και οι δύο χρησιμοποιούν την θέση και τον ρόλο τους στην περιοχή ως το σταυροδρόμι Ανατολής-Δύσης, πράγμα που ενδιαφέρει πρωτίστως όλες τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις αλλά και την Ρωσία.
Ασφαλώς το ειδικό βάρος και η χρησιμότητα για τον ιμπεριαλισμό, της χώρας που έχει 80 εκατ. κατοίκους και συνορεύει με την Ρωσία, το Ιράν, το Ιράκ, την Συρία που είναι στόχοι του, είναι αυτονόητα μεγαλύτερο από αυτό της χώρας που έχει 11 εκατ. και συνορεύει με την Αλβανία και την Μακεδονία που είναι εν δυνάμει προτεκτοράτα του.
Η δύναμη της Τουρκίας είναι η δύναμη αυτού του δομικού βάρους της γεωγραφίας της. Η αδυναμία της, όμως, είναι ο ίδιος ο Ερντογάν διότι δεν τον θέλει κανείς αυτή την στιγμή, πλην του Πούτιν και αυτός μόνο ως σχέση ευκαιριακής λυκοφιλίας, και όχι για πραγματική και μόνιμη συμμαχία.
Ρωσία και Τουρκία είναι στρατηγικά και μακροπρόθεσμα εχθροί λόγω του γεγονότος ότι η δεύτερη κρατάει τα κλειδιά της πρώτης στη Μεσόγειο και επιπλέον έχει και ως σφήνες στο υπογάστριό της τις πολλές τουρκόφωνες μειονότητες και πληθυσμούς μέχρι και τα σύνορα με την Κίνα.
Η Τουρκία με την σειρά της για να συμμετέχει στο Μεγάλο Παιχνίδι μεταξύ δυτικού ιμπεριαλισμού και Ρωσίας, έχει να επιλέξει ανάμεσα σε διάφορες κακές επιλογές στην ευρύτερη γειτονιά της:
Είτε την αναβίωση του σιϊτικού άξονα Ιράν-Συρίας και σιϊτικού Ιράκ με τις ευλογίες και την προστασία της Ρωσίας, ικανού να μεταφέρει απρόσκοπτα τις ενεργειακές πλουτοπαραγωγικές πηγές των Ρώσων από την Κεντρική Ασία στην Ευρώπη παρακάμπτοντας την εχθρική Ουκρανία. Πράγμα όμως που θα δημιουργούσε μια μόνιμη τανάλια σφιχτού εναγκαλισμού της Τουρκίας σε έναν μονίμως εχθρικό προς την δύση άξονα. Άρα το ερώτημα για την Τουρκία θα ήταν να χαλάσει τον μόνιμα διαμεσολαβητικό ρόλο της γέρνοντας μονόπλευρα. Και πώς θα μπορούσε να διακόψει εντελώς μια προνομιακά στενή συμμαχία με την Αμερική που υπάρχει από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου;
Είτε, από την άλλη μεριά, για να κρατήσει αυτή την συμμαχία, να δεχτεί ένα ανεξάρτητο ή έστω διευρυμένα αυτόνομο Κουρδιστάν υπό Αμερικανική κηδεμονία, ακριβώς για να μπει σφήνα στον Ρωσο-Ιρανικό διάδρομο πράγμα εξαιρετικά επίφοβο για την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας. Στο βαθμό βέβαια που οι Αμερικάνοι ελέγξουν μόνιμα και με ασφάλεια την Κουρδική ηγεσία. Διότι αν αυτό δεν συμβεί ή πάψει να συμβαίνει από ένα σημείο και μετά, τότε οι ριζοσπαστικές δυνάμεις μέσα στο Κουρδικό κίνημα θα μεγαλώσουν πράγμα που θα δημιουργήσει αποσταθεροποίηση σε όλους μαζί και στην Τουρκία ακόμη περισσότερο.
Και τα δύο σενάρια είναι στρατηγικές ήττες της Τουρκίας που προηγήθηκαν στα πεδία των μαχών και υπογράμμισαν την ανικανότητά της να παίξει έναν ηγεμονικό ρόλο στο σουνιτικό Ισλάμ:
Η Τουρκία έχασε την προοπτική να φτιάξει ένα σουνιτικό προτεκτοράτο στη Συρία και οι μετριοπαθείς τζιχαντιστες σύμμαχοί της είτε διαλύθηκαν, είτε πέρασαν στην δούλευση άλλων, είτε με την μορφή του ISIS έγιναν ανεξέλεγκτοι και επικίνδυνοι για όλους.
Τα άλλα σουνιτικά κράτη όπως η Σ. Αραβία, η Αίγυπτος κ.λπ. την μισούν θανάσιμα μετά την εμπλοκή και την αποτυχία της στις εξελίξεις στην μετά Μουμπάρακ εποχή, και την αντιστρατεύονται ακριβώς για να μην παίξει εκείνη το νέο-οθωμανικό ηγεμονικό παιχνίδι της.
Το σιωνιστικό Ισραήλ επιλέγοντας την συμμαχία με την Αίγυπτο και τον άξονα Ελλάδας-Κύπρου είναι απόλυτα εχθρικό στην χρησιμοποίηση του Ρωσο-Τουρκικού διαδρόμου καθώς δεν μπορεί να ανεχτεί την ενδυνάμωση του Ιράν, του Άσσαντ και της Χεζμπολά στο Λίβανο.
Η ΕΕ κλείνει οριστικά την πόρτα εισόδου στην Τουρκία και η μόνη σχέση της είναι η διαρκής διαπραγμάτευση των προσφυγικών ροών.
Και το μόνο που της μένει είναι να παζαρεύει με την Αμερική, προσδοκώντας κάποια στιγμή να την δεχτεί η Ουάσιγκτον ως τον «Άσωτο Υιό».
Ασφαλώς οι Αμερικάνοι δεν θα μπορούν να την αφήσουν να φύγει έτσι απλά από το σπίτι και να τα βρει με την Ρωσία. Θα επιχειρήσουν να την καλοπιάσουν. Αλλά μέχρι κάποιο όριο. Αν ο Ερντογάν συνεχίζει να τους εμποδίζει να βάζουν τα γεωτρύπανά τους και να τα κάνει άνω κάτω με όλους τους συμμάχους τής Ουάσιγκτον τότε απλά θα τον θυσιάσουν. Το ερώτημα είναι αν για να το κάνουν αυτό θα αρκεστούν σε ένα νέο πραξικόπημα ή εάν θα το εκβιάσουν υποχρεώνοντας την Τουρκία σε κάποια εθνική ήττα;
Είναι ακριβώς αυτήν την ανάγνωση που έχει κάνει η Ελληνική κυβέρνηση ιδιαίτερα μετά τα πρόσφατα ταξίδια της στην Αμερική και τα συνεχόμενα αλισβερίσια όχι μόνο με τις ΗΠΑ αλλά με το σύνολο του μαύρου αντιδραστικού μετώπου, Σαουδικής Αραβίας, Ισραήλ, Αυγύπτου και ΕΕ.
Και είναι ακριβώς που αυτή την φορά φαίνεται να είναι διατεθειμένη να σηκώσει εκείνη πολύ ψηλά τους τόνους προσδοκώντας σε μια επιθετική επιβολή των δικών της «λύσεων» στο πλευρό της ιμπεριαλιστικής συμμαχίας.
Υπό αυτήν την έννοια ενδεχομένως ένα «θερμό επεισόδιο» που θα προκαλούσε η υποτιθέμενη νευρικότητα της Τουρκίας ίσως να είναι «σιωπηρά επιθυμητό» αυτήν την φορά από την Ελληνική πλευρά. Και το ερώτημα εδώ θα ήταν πόσο η ίδια η Ελλάδα θα ήθελε να το σηκώσει και μέχρι πού το ελέγχει εκείνη ή οι σκοτεινές δυνάμεις που βγαίνουν όταν «ανοίγει η πόρτα του φρενοκομείου»….
Γιώργος Χλωρός
Πηγές:
– «Ο βασιλιάς Πύρρος που “γοήτευσε” την Total» 8-8-2015 http://www.capital.gr/oikonomia/3051374/o-basilias-purros-pou-goiteuse-tin-total
– «H συμφωνία με την Αλβανία για τον καθορισμό της ΑΟΖ θα «απελευθερώσει» την αξιοποίηση για τα οικόπεδα 1 και 2» 9-2-2018 energy-press https://energypress.gr/news/kleidose-i-symfonia-me-tin-alvania-gia-ton-kathorismo-tis-aoz-apeleytheronetai-i-axiopoiisi-gia
– «Στη Βουλή τέσσερις συμβάσεις για τους υδρογονάνθρακες» ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 16-2-2018 http://www.kathimerini.gr/949086/article/oikonomia/epixeirhseis/sth-voylh-tesseris-symvaseis-gia-toys-ydrogonan8rakes
– «Μήνυμα Γιούνκερ σε Ράμα για τις ελληνοαλβανικές σχέσεις» ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 26-2-2018 http://www.kathimerini.gr/950651/article/epikairothta/kosmos/mhnyma-gioynker-se-rama-gia-tis-ellhnoalvanikes-sxeseis
– «Κοτζιάς για θαλάσσιες ζώνες με Αλβανία: Μια πραγματική συμφωνία, χίλιες φορές καλύτερη από μια συμφωνία φάντασμα» ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 1-3-2018 http://www.kathimerini.gr/951332/article/epikairothta/politikh/kotzias-gia-8alassies-zwnes-me-alvania-mia-pragmatikh-symfwnia-xilies-fores-kalyterh-apo-mia-symfwnia-fantasma
– «Η μάχη της Κρήτης για τους υδρογονάνθρακες» ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 5-3-2018 http://www.kathimerini.gr/951890/article/oikonomia/ellhnikh-oikonomia/h-maxh-ths-krhths-gia-toys-ydrogonan8rakes
– «Με τρεις πολυεθνικές τα ΕΛΠΕ για τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων» ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 6-3-2018 http://www.kathimerini.gr/952188/article/oikonomia/epixeirhseis/me-treis-polye8nikes-ta-elpe-gia-ta-koitasmata-ydrogonan8rakwn
– «Το μεγάλο παιχνίδι της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο», Stratfor, 11-3-2018, http://www.euro2day.gr/specials/topics/article/1597091/to-megalo-paihnidi-sthn-energeiakh-skakiera-ths-an.html
– «Η στρατηγική συνεργασία με την Αλβανία στο επίκεντρο της επίσκεψης Κοτζιά» Euronews 29-3- 2018 http://gr.euronews.com/2018/03/29/oloklirothike-i-episkepsi-kozia-sta-tirana
– «Κοντά σε συμφωνία Αθήνα και Τίρανα για θαλάσσιες ζώνες» ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 30-3-2018 http://www.kathimerini.gr/956485/article/epikairothta/politikh/konta-se-symfwnia-a8hna-kai-tirana-gia-8alassies-zwnes