Προσπάθεια να κερδηθεί… χρόνος
Καθώς η ύφεση απειλεί το “σκληρό” πυρήνα της E.E.
Με ένα μπαράζ μέτρων, πολλά από τα οποία ξάφνιασαν ακόμα και τους πλέον αισιόδοξους αστούς αναλυτές, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EKT) επιχειρεί να ρίξει νερό στην φωτιά που έχει ανάψει στην Ευρωζώνη η διακοπή της χρηματοδότησης (πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης) από την αμερικανική Fed τον προσεχή Οκτώβριο. Kι αυτό σε συνθήκες όπου οι τρεις βασικές οικονομίες της Ευρώπης διολισθαίνουν εδώ και ένα εξάμηνο σταθερά στην ύφεση.
Αρνητικά πραγματικά επιτόκια, χρηματοδότηση μέσα από ένα πρόγραμμα αγοράς εγγυημένων τίτλων, δάνεια (TLTROs) προς τις τράπεζες δεσμευμένα για την χρηματοδότηση Μικρομεσαίων, είναι τρία από τα μέτρα που ανακοίνωσε ο Μάριο Ντράγκι πρόεδρος της ΕΚΤ, την Πέμπτη 4 Σεπτέμβρη.
Το τέταρτο μέτρο αφορά την υποχρέωση των τραπεζών να καταβάλουν ένα -μικρό- επιτόκιο στην ΕΚΤ για κάθε ευρώ που θέλουν να “φυλάνε” στο θησαυροφυλάκιό της αντί να αμείβονται με ένα επιτόκιο γι’ αυτό !
Οι διαφωνίες μέσα στο ΔΣ της ΕΚΤ υπήρξαν και ήταν σημαντικές μεταξύ όσων ήθελαν να παρθούν αποφασιστικότερα μέτρα και όσων ήταν επιφυλακτικοί στο να παρθούν τα μέτρα αυτά. Έτσι οι αποφάσεις πάρθηκαν κατά πλειοψηφία, χωρίς ομοφωνία, γεγονός που καταγράφει τις ισχυρές διαφορές και την σύγχυση για το πώς η Ευρωζώνη θα προλάβει το ξέσπασμα μιας αναπόφευκτης νέας νομισματικής και τραπεζικής κρίσης.
Η αλήθεια είναι ότι η κίνηση της ΕΚΤ (ορισμένοι την περίμεναν μετά τον Οκτώβρη και την ολοκλήρωση των stress test) αποκαλύπτει και επιβεβαιώνει την δραματική ανησυχία που κυριαρχεί στο ευρωπαϊκό κεφάλαιο για τις συνέπειες της κρίσης και στοχεύει στο να κερδίσει χρόνο.
Χρόνο μέχρι να μπορέσουν οι κυβερνήσεις να αλλάξουν κατεύθυνση, χωρίς ανατραπούν, στο τρένο της δημοσιονομικής πολιτικής, όπως ο ίδιος ο Ντράγκι είχε ζητήσει τον Αύγουστο στην ομιλία του στο Jackson Hole των ΗΠΑ, με ακροατήριο τους κεντρικούς τραπεζίτες απ’ όλο τον κόσμο.
Είναι σε θέση αυτή η “στροφή” της ΕΚΤ να βγάλει την Ευρωζώνη από τον φαύλο κύκλο της ύφεσης, του αποπληθωρισμού και της υπερχρέωσης; Η απάντηση είναι σαφώς όχι, καθώς η ίδια και περισσότερο εκτεταμένη πολιτική της “ποσοτικής χαλάρωσης” εφαρμόσθηκε ήδη χωρίς αυτό να αντιστρέψει την κρίση τόσο στις ΗΠΑ (QE 1 και QE 2), όσο και στην Ιαπωνία (Αμπενόμικς).
Επέτρεψε όμως και στις δύο περιπτώσεις να κερδηθεί χρόνος απέναντι σε ένα ενδεχόμενο καταρρεύσεων στο τραπεζικό σύστημα μετά την Lehman Brothers το 2008.
Για τον λόγο αυτό ο Μάριο Ντράγκι τον Αύγουστο στην ομιλία του στο Jackson Hole, προαγγέλοντας την επίσπευση των μέτρων στην Ευρώπη, δήλωσε ότι η νομισματική πολιτική και η ΕΚΤ δεν μπορούν να είναι η απάντηση στο πρόβλημα της κρίσης, αν δεν συνδυασθεί με δημοσιονομικές πολιτικές “περισσότερο φιλικές προς την ανάπτυξη…”.
Στην ουσία οι κεντρικοί τραπεζίτες διαφωνώντας μεταξύ τους αποφάσισαν να “τυπώσουν” χρήμα εδώ και τώρα (είναι άμεση η μείωση των επιτοκίων ενώ οι αγορές ABS ξεκινούν σε ενα μήνα) προκειμένου να δώσουν πολιτικό χρόνο στην Μέρκελ, τον Ολάντ και τον Ρέντζι να κινηθούν σε επίπεδο προϋπολογισμών για κρατικές επενδύσεις(;) που θα μπορούσαν να ανακόψουν ή έστω να επιβραδύνουν την ταχύτατη βύθιση στην ύφεση και την μαζική ανεργία.
Και εδώ όμως η εμπειρία των ΗΠΑ και της Ιαπωνίας αποδεικνύει ότι το μέγιστο της επιδίωξης δεν είναι μια πολιτική απάντησης στην κρίση, αλλά η προσπάθεια να κερδηθεί χρόνος…
Όπως εύστοχα υποστήριξαν κάποιοι αναλυτές μετά την ανακοίνωση των μέτρων, το επικίνδυνο στην περίπτωση της Ευρώπης, δεν είναι ότι προσπαθεί να κερδίσει χρόνο, αλλά το ότι η επιδίωξη “να κερδηθεί χρόνος”, έχει γίνει… αυτοσκοπός μπροστά στην αδυναμία να αντιμετωπιστεί έξι χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης το 2008.
Αυτό δεν σημαίνει ότι τα μέτρα του Μάριο Ντράγκι δεν θα προκαλέσουν μία προσωρινή ευφορία, ιδιαίτερα στα χρηματιστήρια, αλλά και στο βιομηχανικό κεφάλαιο, καθώς τα αρνητικά επιτόκια, η αφθονία(;) δανείων προς τις τράπεζες και η διολίσθηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ θα τροφοδοτήσουν προσδοκίες ανάκαμψης των ευρωπαϊκών οικονομιών.
Αν μάλιστα οι κυβερνήσεις στις τρεις ισχυρές οικονομίες της Ευρωζώνης ακολουθήσουν πολιτικές ενίσχυσης της εσωτερικής ζήτησης με “μετρημένες” αυξήσεις μισθών όπως έχει ζητήσει ακόμα και η Bundesbank(!) πέραν των εκκλήσεων του Ντράγκι, θα καλλιεργηθούν ισχυρές αυταπάτες για “ανάκαμψη”. Ο χρόνος που θα μεσολαβήσει μέχρι να εξαντληθούν οι αυταπάτες αυτές θα τροφοδοτήσει μεγάλους διεκδικητικούς αγώνες, πολιτικές ανατροπές και κρίσιμες εμπειρίες στην πάλη για εξουσία στο εργατικό κίνημα, διαμορφώνοντας πρωτόγνωρες δυνατότητες αλλά και κινδύνους.
Σε ένα τέτοιο πλαίσιο άλλωστε ετοιμάζεται ένας νέος κύκλος “εξόδου” της Ελλάδας στις αγορές, μέσα στον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο, ώστε αφ’ ενός να κλείσουν κάποιες τρύπες με δανεικό χρήμα και αφ’ ετέρου να προβληθεί και πάλι η ψευδής εικόνα της εξόδου από το μνημόνιο, που τραυματίσθηκε ανεπανόρθωτα τις τελευταίες ημέρες στο Παρίσι…
