Σουνγκούρ Σαβράν
Η Αλγερία στα πρόθυρα της επανάστασης: Système dégage!*
[Mε διάγγελμά του, την Tρίτη 26 Mαρτίου, ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων της Aλγερίας ζήτησε να κηρυχθεί ανίκανος για την άσκηση των καθηκόντων του ο γηραιός πρόεδρος Μπουτεφλίκα.
Ο στρατηγός Aχμέντ Σαλάχ Γκαέντ ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες στην Aλγερία, πρότεινε ως λύση την ενεργοποίηση του Άρθρου 102, που επιτρέπει στο Συνταγματικό Συμβούλιο να κρίνει τον πρόεδρο ακατάλληλο λόγω προβλημάτων υγείας. «Βελούδινο πραξικόπημα» το χαρακτήρισαν κάποια ΜΜΕ. Όπως μετέδωσαν, μετά από πέντε εβδομάδες μεγάλων αντικυβερνητικών διαδηλώσεων και εν μέσω πολιτικής κρίσης, η είδηση έγινε δεκτή με ενθουσιασμό και χιλιάδες κόσμου βγήκαν στους δρόμους για να πανηγυρίσουν.
Οι φλόγες της κοινωνικής εξέγερσης που έχουν τυλίξει την Αλγερία εντείνουν την πολιτική κρίση στη χώρα. Παρακάτω δημοσιεύουμε το δεύτερο μέρος του άρθρου του σ. Σουνγκούρ Σαβράν.]
μέρος 2ο (τελευταίο) —μέρος 1ο
Προοπτικές
Αρκετά σημεία έχουν βγει αρκετά ξεκάθαρα στην Πράξη ΙΙΙ της αλγερινής εξέγερσης. Το πρώτο είναι ότι, αν και το κυβερνών μπλοκ έχει ρήγματα, δεν πιστεύουμε ότι η εναλλακτική λύση στο καθεστώς θα αναζητηθεί στη νεοφιλελεύθερη πτέρυγα του Γκαντιρί. Εάν πρόκειται να αναδυθεί μια αστική εναλλακτική λύση, αυτή η εναλλακτική λύση θα πρέπει να προέρχεται από το εσωτερικό του κυβερνώντος μπλοκ εξουσίας. Ο λόγος είναι ότι κάτω από τις πιέσεις που δημιουργούνται από την Τρίτη Μεγάλη Ύφεση, ο αχαλίνωτος νεοφιλελευθερισμός και ιδιαίτερα ο παγκοσμιοποιημένος παράγοντας ως η διεθνής επέκταση του νεοφιλελευθερισμού, δεν αποτελούν πλέον δρόμο προς τα εμπρός για τις κυρίαρχες τάξεις των χωρών που βιώνουν τις συνέπειες της ύφεσης στο εσωτερικό τους. Η Αλγερία είναι μια τέτοια χώρα, όπου η κρίση είναι ιδιαιτέρα σοβαρή λόγω της κατάρρευσης της τιμής του πετρελαίου και του φυσικού αερίου από το 2014. Αυτό απαιτεί μια πιο επεμβατική προσέγγιση ακόμη και για τα συμφέροντα της αστικής τάξης.
Δεύτερον, η εργατική τάξη μπαίνει στη διαμάχη με τις δικές της μεθόδους. Την Κυριακή 10 Μαρτίου κηρύχθηκε γενική απεργία, την οποία ακολούθησε ένα αρκετά υψηλό ποσοστό εργατών και εργαζομένων, σύμφωνα με δημοσιεύματα του Αλγερινού τύπου. Οι δημόσιες ή ιδιωτικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των μεγαλύτερων επιχειρήσεων όπως η Sonatrach, η Cevital, τα λιμάνια και οι μεταφορές, παρουσίασαν πολύ μεγάλη συμμετοχή. Ορισμένες πόλεις και κωμοπόλεις νέκρωσαν πλήρως. Μέχρι αυτό το σημείο η εξέγερση φαινόταν να είναι ένα είδος διαταξικού κινήματος πολιτών. Αυτή η ενότητα μεταξύ των ανθρώπων από όλα τα κοινωνικά στρώματα φαινόταν σε κάποιους ως η δύναμη του κινήματος. Ως εκ τούτου, κάποιες εξέχουσες προσωπικότητες έχουν βγει ρητά κατά της γενικής απεργίας. Αυτοί οι άνθρωποι ενεργούν πολύ καθαρά, ανεξάρτητα από τις υποκειμενικές τους προθέσεις, ως εκπρόσωποι της μικροαστικής τάξης, αν όχι των αντιφρονούντων πτερύγων της μπουρζουαζίας. Αυτές οι τάξεις δεν θέλουν την εργατική τάξη να αναδειχθεί ως ανεξάρτητη δύναμη επειδή γνωρίζουν ότι θα είναι πιο δύσκολο γι’ αυτές να συγκρατήσουν το κίνημα στην πιο μαλακή αντιμετώπιση απέναντι στο καθεστώς, ώστε να μη βγει εκτός ελέγχου και μετατραπεί σε επανάσταση.
Η ανεξάρτητη δράση της εργατικής τάξης με τις δικές της ταξικές μεθόδους -και ελπίζουμε όλο και περισσότερο με τις δικές της ταξικές απαιτήσεις- είναι πρωταρχικής σημασίας για το μέλλον του κινήματος. Προς το παρόν, φαίνεται ότι μόνο τα αποκαλούμενα αυτόνομα συνδικάτα προσχωρούν στη λαϊκή εξέγερση, ενώ τα επίσημα συνδικάτα διστάζουν. Αλλά τώρα, καθώς γράφονται αυτές τις γραμμές, Δευτέρα 11 Μαρτίου, 20 συνδικάτα της Tizi Ouzou wilaya (επαρχίας) που είναι μέλη της επίσημης ομοσπονδίας Union General of Algerian Workers (UGTA) έχουν βγει με σαφήνεια κατά της πέμπτης θητείας του Μπουτεφλίκα. Όλα αυτά είναι εξαιρετικά σημαντικά σημάδια. Στοιχεία του καθεστώτος λιποτακτούν προς την πλευρά των μαζών. Το πιο σημαντικό είναι ότι η εργατική τάξη κερδίζει την ανεξαρτησία της. Μόνο στο βαθμό που η εργατική τάξη γίνει μια ανεξάρτητη κινητήρια δύναμη της εξέγερσης, θα διασφαλιστεί το μέλλον του κινήματος και σε αυτό το βαθμό θα αποφευχθεί το ξεπούλημα του αγώνα από τις μετριοπαθείς δυνάμεις της ανώτερης τάξης.
Η αλγερινή επανάσταση, όταν γίνει πραγματικότητα, θα χρειαστεί όλες τις διαφορετικές λαϊκές τάξεις και στρώματα, συμπεριλαμβανομένων των φτωχότερων στρωμάτων της μικροαστικής τάξης. Ωστόσο, για τη βιωσιμότητα της επανάστασης χρειάζεται ένα ταξικό εργατικό σημάδι στην επανάσταση. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση της Τυνησίας και της Αιγύπτου. Στην περίπτωση της Τυνησίας, η αρχική πηγή της επανάστασης οφειλόταν στη φτώχεια και την ανεργία την οποία υφίστατο ένα συντριπτικό τμήμα της νεολαίας σ’ αυτό που ονομάζεται «εσωτερικό» της χώρας (σε αντίθεση με την ακτογραμμή, η οποία τουλάχιστον έχει το πλεονέκτημα του τουρισμού). Και όταν η επανάσταση ξεκίνησε στα σοβαρά, η UGTT, η ισχυρή συνδικαλιστική ομοσπονδία, έπαιξε το ρόλο του επικεφαλής οργανωτή και της έδρας των επαναστατών. Στην Αίγυπτο, 1,5 εκατομμύριο εργαζόμενοι εγκατέλειψαν τις επίσημες συνδικαλιστικές οργανώσεις για να σχηματίσουν νέες, ανεξάρτητες. Και υπήρξε ένα ευρέως διαδεδομένο κίνημα απεργιών που σαφώς επέσπευσε την πτώση του Χόσνι Μουμπάρακ.
Τρίτον, οι εργαζόμενες μάζες υπέφεραν σοβαρά την τελευταία δεκαετία, καθώς η Τρίτη Μεγάλη Ύφεση προκάλεσε όλεθρο στην αλγερινή οικονομία, ιδιαίτερα με τη μορφή πτώσης της τιμής του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Έτσι, η εξέγερση έχει κοινωνικοοικονομικές ρίζες καθώς και πολιτικά αίτια. Ωστόσο, αυτά δεν κατευθύνονται ακόμη κατά της κυριαρχίας της αστικής τάξης, αλλά μάλλον κατά της «διαφθοράς». Μια ταξικά συνειδητή αντίδραση θα πάρει χρόνο για να αναδυθεί.
Ωστόσο, παρά τα όρια αυτά, η μετάβαση σε μια ολοκληρωμένη επανάσταση ξεκίνησε, κατά τη γνώμη μας, στην Αλγερία. Ο λόγος είναι ότι το μαζικό κίνημα συζητά και διαλέγεται τις λεπτομέρειες σχηματισμού νέων κρατικών δομών. Δεν επαναστατεί μόνο εναντίον των δεινών του, αλλά παίρνει τα πράγματα στα χέρια του και αντανακλά ένα νέο αστερισμό στοιχείων πολιτικής εξουσίας. Είναι πολύ νωρίς για να το ονομάσουμε επανάσταση, αλλά η τάση είναι σαφώς προς τα ‘κεί. Αυτό είναι το πιο σημαντικό σημείο. Το ζήτημα της εξουσίας έχει ήδη τεθεί. Το αν η εργατική τάξη θα δημιουργήσει στη διάρκεια αυτού του αγώνα, οργανώσεις (συμβούλια, εργοστασιακές επιτροπές, και το σημαντικότερο, ένα επαναστατικό κόμμα) που θα μπορούν να χρησιμεύσουν ως βάση για μεταβίβαση της εξουσίας από μια τάξη σε μια άλλη απομένει ακόμη να το δούμε. Μόλις τεθεί σε κίνηση, μια επανάσταση με αυτό το είδος μαζικής υποστήριξης έχει τη δυνατότητα να διαρκέσει αρκετά χρόνια. Επομένως, κανείς δε μπορεί να προβλέψει το τελικό αποτέλεσμα, εάν η μαζική εξέγερση γίνει επανάσταση.
Μερικές σκέψεις σχετικά με τα καθήκοντα
Είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να προσφέρουμε μια σαφή γραμμή τακτικής από μακριά, εκτός εάν υπάρχει τουλάχιστον ένα σημείο στήριξης στη χώρα μέσω του οποίου μπορεί να παρθεί ο παλμός των μαζών. Το είδος των έτοιμων λύσεων και των λέξεων-κλειδιών που προωθούνται από τις αυτοαποκαλούμενες Διεθνείς, χωρίς να λαμβάνεται δεόντως υπόψη η συγκεκριμένη θέση των τάξεων και των πολιτικών δυνάμεων στη χώρα, είναι αρκετά μη επιθυμητό. Ωστόσο, ένας διεθνιστικός διάλογος με τους επαναστάτες επιτόπου είναι επίσης επιθυμητός, ακόμα και αναγκαίος.
Η άρνηση των εκλογών υπό αυτές τις συνθήκες και το αίτημα όλα τα υπάρχοντα θεσμικά όργανα εξουσίας να διαλυθούν και να δώσουν τη θέση τους σε νέες δομές είναι, βεβαίως, σωστό. Αυτή είναι ακριβώς μια στιγμή που ένα μποϊκοτάζ (σε περίπτωση που η κυβέρνηση επιμείνει να συνεχίσει με τις εκλογές) ενδείκνυται για πιο καθαρούς όρους, όταν το μαζικό κίνημα έχει τη δυνητική δύναμη να αντικαταστήσει τα υπάρχοντα όργανα, συμπεριλαμβανομένου του Κοινοβουλίου, με νέα και πιο δημοκρατικά. Κάθε οργάνωση που υποχωρεί από αυτή τη θέση, μια θέση που τώρα συμμερίζονται μεγάλα τμήματα του μαζικού κινήματος, θα πρέπει να θεωρηθεί ότι συνθηκολογεί ενώπιον του διεφθαρμένου καθεστώτος.
Εντούτοις, μεταξύ των δύο συνταγών που κυκλοφορούν, εκείνων μιας μεταβατικής κυβέρνησης και μιας κυρίαρχης συντακτικής συνέλευσης, οι προλεταριακοί σοσιαλιστές πρέπει σίγουρα να επιλέξουν την τελευταία. Μια μεταβατική κυβέρνηση που αναμένεται να προετοιμάσει τη χώρα για δημοκρατικές εκλογές, μια κυβέρνηση που δε θα είναι υπόλογη σε κανένα εκλεγμένο σώμα, είναι μια φόρμουλα για την απορρόφηση και υποκατάσταση του μαζικού κινήματος μέσα στο περίγραμμα της αστικής εξουσίας. Η εμπειρία της τρέχουσας σουδανικής επανάστασης μάς διδάσκει συγκεκριμένα ότι αυτός ο τύπος κυβέρνησης θα είναι «τεχνοκρατικός» από τη φύση του (βλέπε το άρθρο μας σχετικά με την επανάσταση του Σουδάν, http://redmed.org/article/sudan-revolution) και έτσι παραμένει στα χέρια της μικροαστικής και της αστικής τάξης, που έχουν τους «ειδικούς» στις γραμμές τους, και απαντούν στην πρόκληση του ιμπεριαλισμού απουσία οποιασδήποτε άλλης εξουσίας. Μια κυρίαρχη συντακτική συνέλευση θα είναι η εξουσία στην οποία θα πρέπει να λογοδοτεί μια μεταβατική κυβέρνηση.
Φυσικά, δεν πρέπει να υπάρχει φετιχισμός με τη συντακτική συνέλευση. Εάν η εργατική τάξη και οι αγροτικές μάζες ή οι άνεργοι και τα άλλα καταπιεσμένα στρώματα παράξουν τα όργανα της αυτοοργάνωσής τους, τότε οι προλεταριακοί σοσιαλιστές θα πρέπει, όταν η ισορροπία δυνάμεων το επιτρέψει, να υπερβούν το κάλεσμα για συντακτική συνέλευση με το αίτημα για μια κυβέρνηση εργατών και εργαζόμενων ή μια κυβέρνηση εργατο-αγροτική βασισμένη σ’ αυτά τα όργανα αυτοοργάνωσης.
Όλα αυτά είναι πολύ γενικά για να καθοδηγήσουν τους προλετάριους επαναστάτες στην Αλγερία. Καθορίζουν όχι ποιες τακτικές πρέπει να επιδιωχθούν, αλλά ποιες τακτικές δεν πρέπει να επιδιωχθούν.
Μια τελευταία λέξη για την «ειρηνική» φύση του κινήματος. Δεν είναι κάτι νέο. Ήταν η μόδα και κατά την αιγυπτιακή επανάσταση. Το γεγονός ότι οι επαναστάτες απέφυγαν να οπλίσουν το λαό το εκμεταλλεύτηκε ο βοναπάρτης αλ Σίσι, επικεφαλής της μοναδικής ένοπλης δύναμης στη χώρα (εκτός από τους φονταμενταλιστές ισλαμιστές), είναι τώρα καθαρό σε όλους για να το δουν. Εμείς ταπεινά προσπαθήσαμε να υπενθυμίσουμε στους Αιγύπτιους επαναστάτες ότι όλες οι επαναστάσεις επιλύουν τελικά τα εκκρεμή ζητήματα με τα όπλα. Οι αλγερινές μάζες, όπως και οι Σουδανοί, κραυγάζουν “silmiya, silmiya” («ειρηνικά, ειρηνικά») όταν είναι έξω και διαδηλώνουν. Αυτό είναι κατανοητό σε μια χώρα που εξακολουθεί να φέρει τις ουλές ενός καταστροφικού εμφυλίου πολέμου που κράτησε όλη τη δεκαετία του 1990. Τέλος πάντων, δεν είναι μόνο «σε τελική ανάλυση», όπως έχουμε επισημάνει πιο πάνω, που πολλές επαναστάσεις πρέπει να καταφύγουν σε ένοπλο αγώνα. Αλλά η προσοχή προς τη στιγμή αυτή στην ψυχολογία των μαζών είναι διαφορετικό από τον αφοπλισμό τους.
Διεθνισμός
Υπάρχουν διαφορετικές πτυχές των συγκεκριμένων καθηκόντων του διεθνούς προλεταριάτου στο πλαίσιο μιας εξέγερσης. Θα επισημάνουμε απλώς μια πολύ συγκεκριμένη πτυχή στην αλγερινή υπόθεση. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για το αλγερινό μαζικό κίνημα να δημιουργήσει διαρκείς και στενές σχέσεις με το κίνημα των κίτρινων γιλέκων στη Γαλλία και αντίστροφα. Ένας λόγος είναι προφανώς η αμοιβαία αλληλεγγύη μεταξύ δύο εξεγερτικών κινημάτων στις δύο χώρες. Ένας άλλος λόγος είναι η απάντηση των εξεγερμένων στην αλληλεγγύη μεταξύ των κυρίαρχων τάξεων των δύο χωρών. Ο γαλλικός ιμπεριαλισμός είχε χώσει τη μύτη του στην τυνησιακή επανάσταση και αναμφισβήτητα θα κάνει το ίδιο στην Αλγερία και μια κοινή απάντηση σ’ αυτό είναι απαραίτητη. Μια άλλη είναι η αποικιακή πτυχή της ιστορίας των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών: μια συμμαχία των καταπιεσμένων και των εκμεταλλευόμενων θα αποτελέσει παράδειγμα της ομορφιάς του διεθνισμού για τον υπόλοιπο κόσμο. Άλλο ένα ακόμα, και εδώ ερχόμαστε στο επίκεντρο του θέματος, είναι η ύπαρξη μιας μεγάλης κοινότητας μεταναστών αλγερινής καταγωγής που ζει και εργάζεται στη Γαλλία, που θα μπορούσε να συμβάλει στην παροχή της σύνδεσης για να δημιουργήσει την πολύ αναγκαία αλληλεγγύη μεταξύ των δύο κινημάτων. Τέλος, αντίστροφα: όχι μόνο θα βοηθούσε το αλγερινό κίνημα να έρθει σε επαφή με τα κίτρινα γιλέκα, αλλά θα ήταν ακόμη πιο χρήσιμο για το γαλλικό κίνημα, γιατί θα δημιουργούσε γι’ αυτούς έναν νέο και πολύ ισχυρό σύμμαχο στους “beurs”, τις μαζικές μεταναστευτικές κοινότητες των Αράβων στη Γαλλία και, ειδικότερα, τις γενιές που γεννήθηκαν στη Γαλλία.
Βρισκόμαστε στην αυγή μιας νέας φάσης της διεθνούς πάλης. Ονομάζουμε αυτήν την περίοδο τρίτο κύμα της παγκόσμιας επανάστασης. Μετά από μια αρχική φάση το 2011-2013, το κίνημα φάνηκε να υποχωρεί και να περνάει από αυτό που ονομάζουμε «κοινοβουλευτική στιγμή». Αλλά το 2018 έγινε μάρτυρας λαϊκών εξεγέρσεων σε όλο τον κόσμο. Έτσι, φαίνεται ότι ανοίγεται μια νέα φάση, στην οποία οι επαναστάσεις και οι εξεγέρσεις θα υπαγορεύσουν και πάλι τους όρους του αγώνα σε διάφορες χώρες. (Για λεπτομέρειες σχετικά με το επιχείρημα βλέπε http://redmed.org/article/2018-year-resurgence-third-wave-world-revolution). Σαν να επιβεβαιώνουμε ότι η φάση που ανοίγει δεν είναι μια εντελώς νέα διαδικασία, αλλά η αναβίωση του επαναστατικού κύματος της περιόδου 2011-2013, έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της σε δύο αραβικές χώρες, το Σουδάν και την Αλγερία.
Το να μελετάμε αυτές τις εξεγέρσεις, ανταρσίες και, όπου είναι εφικτό, τις αναμφισβήτητες επαναστάσεις, όχι μόνο στον αραβικό κόσμο αλλά παντού, από τη Ζιμπάμπουε στην Ουγγαρία, από την Αϊτή μέχρι το Ιράκ, θα μας προετοιμάσει για την επόμενη θύελλα. Αλλά χωρίς επαναστατικά προλεταριακά κόμματα και χωρίς μια επαναστατική Διεθνή βασισμένη σ’ αυτά, η εργατική τάξη δε μπορεί να κερδίσει. Το πρόγραμμα, η στρατηγική και οι τακτικές γίνονται πραγματικοί οδηγοί δράσης μόνο όταν υπάρχουν μαχητικά κόμματα και βασίζουν την πολιτική τους σε αυτά για να οδηγήσουν τις εργαζόμενες τάξεις στην εξουσία.
* «Σύστημα ξεκουμπίσου»
