Λέγεται, σωστά, πως “δεν υπάρχει καπνός χωρίς φωτιά”. Έτσι, οι φήμες που κυκλοφορούν τελευταία για πρόωρες εκλογές, ανεξάρτητα από το αν διαρρέονται κεντρικά, δηλαδή από την κυβέρνηση ή όχι, έχουν σίγουρα “βάση”, με την εξής έννοια : Η Νέα Δημοκρατία, λόγω της “κορονο-κρίσης” έχει χάσει το μεγαλύτερο μέρος του οικονομικού μέρους τού “εδάφους” στο οποίο εξήγγειλε το προεκλογικό της πρόγραμμα και έπειτα ανήλθε, πριν μόλις 10 μήνες, στην κυβερνητική εξουσία.
Η Νέα Δημοκρατία επένδυσε πολιτικά στο εξής τρίπτυχο: “Μείωση φόρων – αποκατάσταση δημόσιας τάξης – προσέλκυση επενδύσεων”. Δηλαδή, μειώνοντας τους φόρους και τις εισφορές για τους καπιταλιστές, αλλά και καταστέλλοντας το ευρύτερο εργατικό κίνημα, θα μπορούσε να ανοίξει ο δρόμος για επενδύσεις (μέσω αποκρατικοποιήσεων, ίδρυσης νέων επιχειρήσεων κ.λπ.). Οι επενδύσεις, με τη σειρά τους, θα μπορούσαν, σύμφωνα με το μητσοτακικό “αφήγημα”, να αυξήσουν τις θέσεις απασχόλησης, και τα έσοδα του δημοσίου αλλά και των τραπεζών, έτσι ώστε σταδιακά να κλείσουν οι “τρύπες” που άφησε πίσω της η περασμένη, μνημονιακή δεκαετία.
Οι “τρύπες”, όμως, δεν αφορούν μόνο τις τράπεζες ή τους προϋπολογισμούς του κράτους και των ασφαλιστικών ταμείων λόγω της εκτίναξης των “κόκκινων” δανείων και των ληξιπροθέσμων οφειλών προς το δημόσιο αντίστοιχα. Αφορούν και τους προϋπολογισμούς των χαμηλότερων κοινωνικών στρωμάτων, όπως, για παράδειγμα, των συνταξιούχων στους οποίους οι κυβερνώντες καλλιεργούσαν την ελπίδα πως «βγαίνοντας» η ελληνική οικονομία από τα Μνημόνια και επιστρέφοντας στην “κανονικότητα” θα μπορούσαν να πάρουν πίσω μέρος –μέρος έστω- των μνημονιακών περικοπών τις οποίες υπέστησαν…
Το προαναφερθέν τρίπτυχο (με εξαίρεση την κατάδηλη αδυναμία της κυβέρνησης να φέρει την “τάξη” που υποσχόταν στο Προσφυγικό) φαινόταν πως “δούλευε” μέχρι τον περασμένο μήνα, οπότε “έσκασε μύτη” ο κορονοϊός στη χώρα και αμέσως μετά, ανακοινώθηκαν τα πρώτα κυβερνητικά μέτρα κατά της εξάπλωσης και, μαζί, της στήριξης των ιδιωτικών επιχειρήσεων https://neaprooptiki.gr/korono-krisi-i-epomeni-mera-echei-x/. Ωστόσο, έπειτα, η κυβερνητική επιβολή περιορισμών λειτουργίας των επιχειρήσεων αλλά και της κίνησης των κατοίκων της χώρας, οδήγησε την οικονομία σε ύφεση –καθώς βυθίζεται ο τζίρος των επιχειρήσεων που έκλεισαν ή επλήγησαν- ενώ παράλληλα τα μέτρα ενίσχυσης των επιχειρήσεων (αποζημιώσεις, παρατάσεις πληρωμών φόρων κ.λπ.) οδήγησαν σε κατάρρευση τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά και στην έκρηξη των “κόκκινων” δανείων στις τράπεζες.
Έτσι, λόγω της κυβερνητικής πολιτικής “διάσωσης” των καπιταλιστικών επιχειρήσεων της χώρας με δημόσιο χρήμα, μέσα από το πρωτοφανές σε μέγεθος πακέτο ενίσχυσής τους, έχει ήδη τιναχθεί στον αέρα η όλη στρατηγική της Νέας Δημοκρατίας που εξήγγειλε προεκλογικά και ξεκίνησε να εφαρμόζει μετεκλογικά. Συγκεκριμένα, οι μειώσεις των φόρων που εξήγγειλε προεκλογικά και ψήφισε μετεκλογικά η κυβέρνηση δεν πρόκειται να “ελαφρύνουν” κανέναν επιχειρηματία σε συνθήκες κατάρρευσης του τζίρου και αδυναμίας πληρωμής των φόρων του.
Για τον ίδιο λόγο, αλλά και εξαιτίας της εξελισσόμενης νέας τραπεζικής κρίσης (η οποία μπλοκάρει την αύξηση των πιστώσεων προς τον ιδιωτικό τομέα), οι μειώσεις στους φόρους, δεν πρόκειται, επίσης, να δώσουν κανένα «κίνητρο» για επενδύσεις από το ντόπιο κεφάλαιο.
Επίσης, το ξένο κεφάλαιο, ακριβώς λόγω της ίδιας (κορονο)κρίσης, δεν πρόκειται να ξεμυτίσει για επενδύσεις και έτσι δεν θα έλθει στην Ελλάδα. Ήδη μάλιστα, εξάλλου, συντελείται ένα κύμα μεταφοράς κεφαλαίων από τις αναπτυσσόμενες προς τις αναπτυγμένες χώρες, δηλαδή τις ιμπεριαλιστικές μητροπόλεις.
Παράλληλα, λόγω του παγκόσμιου χαρακτήρα της κορονο-κρίσης και της συνακόλουθης ύφεσης σε κάθε χώρα της υφηλίου, η οποία ωθεί στη μείωση της καταναλωτικής ζήτησης στο εσωτερικό τους, θα καταρρεύσουν οι ελληνικές εξαγωγές προς το εξωτερικό, χτυπώντας και την εξαγωγική βιομηχανία της χώρας, η οποία είχε βρει “καταφύγιο” στις ξένες αγορές κατά την περασμένη 10ετία της βαθιάς ύφεσης στην Ελλάδα λόγω της πτώσης της εγχώριας καταναλωτικής ζήτησης που έφερε η μνημονιακή λιτότητα. Εξάλλου, σε κατάρρευση βρίσκεται ο ξένος τουρισμός, λόγω του παγώματος των αεροπορικών συγκοινωνιών και του κλεισίματος των ξενοδοχείων. Η σταδιακή άρση των μέτρων κατά της επιδημίας από τον Μάιο, ελάχιστα θα βελτιώσει την επίδοση της παραλυμένης πια οικονομικής ατμομηχανής του ελληνικού καπιταλισμού την τελευταία 5ετία, δηλαδή του τουρισμού.
Η επερχόμενη κατάρρευση των ελληνικών εξαγωγών και του ξένου τουρισμού αλλά και η επενδυτική ανομβρία (τόσο από το εσωτερικό, όσο και από το εξωτερικό της χώρας) θα έλθει να δώσει ένα επιπλέον χτύπημα στον ελληνικό καπιταλισμό, δίπλα σε εκείνο που έχει προέλθει ήδη από το κλείσιμο του 1/6 των επιχειρήσεων της χώρας με κρατική εντολή αλλά και σε εκείνο που θα έλθει από την πτώση στην κατανάλωση προς κλάδους οι οποίοι δεν είχαν αρχικά πληγεί. Οι απώλειες στους κλάδους οι οποίοι δεν είχαν μέχρι τώρα πληγεί θα προέλθουν από το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι των κλάδων που επλήγησαν (π.χ. εστίαση), παίρνοντας χαμηλότερες αμοιβές, θα καταναλώσουν λιγότερα προϊόντα σε σχέση με εκείνα που κατανάλωναν πριν το ξέσπασμα της κορονο-κρίσης. Για αυτό το λόγο, η κρίση θα γενικευθεί σε όλο το φάσμα της ελληνικής οικονομίας.
Ωστόσο –και αυτό είναι πολύ σημαντικό- η ύφεση στην οποία βυθίζεται ο ελληνικός καπιταλισμός δεν έχει μόνο ένα νέο –σε σχέση με την περίοδο του 2010/2018 (ιδίως 2010/2013)- στοιχείο, δηλαδή εκείνο της καθίζησης και της εξωτερικής (και όχι μόνο της εσωτερικής) ζήτησης λόγω, ιδίως, της ήδη συντελούμενης καταβαράθρωσης του ξένου τουρισμού στη χώρα αλλά και της επικείμενης πτώσης των ελληνικών εξαγωγών – αλλά έχει ένα ακόμα : Έρχεται σε μία κατάσταση όπου ο ελληνικός καπιταλισμός κάθε άλλο παρά είχε συνέλθει από την προηγούμενη ύφεση του 2010-2018.
Το μόνο το οποίο κατορθώθηκε από πλευράς των μνημονιακών κυβερνήσεων την περίοδο 2014 -2019 ήταν, σταδιακά, να σταματήσει η παραπέρα κατρακύλα. Και αυτό γιατί άρχισε να πέφτει η ανεργία και να αυξάνεται δειλά το ΑΕΠ.
Με δύο λόγια, πριν συνέλθει, παρά στο ελάχιστο, ο ελληνικός καπιταλισμός από το χτύπημα το οποίο υπέστη από τη χρεοκοπία του 2010 και τη μετέπειτα ύφεση δέχεται ξανά ένα χτύπημα στην εσωτερική ζήτηση, η οποία καταρχάς προέρχεται από τον ιδιωτικό τομέα (καθώς αυτός έχει παραλύσει σε μεγάλο μέρος του για την ώρα). Το χτύπημα αυτό θα είναι πιο σκληρό λόγω της καθίζησης και της εξωτερικής ζήτησης (τουρισμός, εξαγωγές). Οι συνθήκες αυτές θα αναβάλλουν κάθε νέα επενδυτική δραστηριότητα, τόσο από ντόπιο, όσο και από το ξένο κεφάλαιο. Παράλληλα, το κρατικό πακέτο διάσωσης του εγχώριου ιδιωτικού τομέα (το οποίο ήδη εφαρμόζει η κυβέρνηση Μητσοτάκη), χωρίς να τον σώσει, θα εξανεμίσει τις δημοσιονομικές επιτυχίες των μνημονιακών κυβερνήσεων, μαζί και κάθε σημασία παραπέρα μείωσης των φόρων και των εισφορών σαν αυτές που τάζει η κυβέρνηση. Τα κρατικά μαξιλάρια για τα μέτρα ενίσχυσης των επιχειρήσεων τελειώνουν και η κυβέρνηση βρίσκεται στον προθαλαμο δανεισμού από την ευρωζώνη. Δανεισμός, όμως, σημαίνει και όρους επιστροφής των δάνειων, δηλαδή νέα “μνημόνια”, επομένως νέες περικοπές σε δημοσιές δαπάνες για μισθούς, συντάξεις, επιδόματα, την ώρα που οι συνέπειες της τρέχουσας κρίσης πάνω στο λαό θα “απαιτούν” το αντίθετο, δηλαδή αύξηση των δημοσίων δαπανών. Παράλληλα, η “κρίση της κορόνα” οδηγεί ήδη σε νέα επίθεση των αφεντικών για παραπέρα μείωση των μισθών και των δικαιωμάτων των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα. Κοντά στο 1 εκατομμύριο μισθωτοί βρίσκονται σε “αναστολή”, την ώρα που άλλο 1 εκατομμύριο είναι εγγεγραμμένοι άνεργοι. Έτσι 2 εκατομμύρια επί συνόλου 3,5 εκατομμυρίων του εργατικού δυναμικού (άθροισμα εργαζομένων και άνεργων ιδιωτικού και δημοσίου τομέα) της χώρας, δηλαδή πάνω από το 1/2, είναι σε “αναστολή” και ανεργία. Βρισκόμαστε σε ένα πρωτοφανώς άσχημο κοινωνικό τοπίο το οποίο ξεπερνά και εκείνο του αποκορυφώματος των Μνημονίων (2013). Από αυτήν την άποψη, έχει φύγει το “χαλί” οποιασδήποτε ευρύτερης ” συναίνεσης “μεταξύ εργασίας και κεφαλαίου, σαν και εκείνη που ήλπιζε η κυβέρνηση Μητσοτάκη προκειμένου να εφαρμόσει την πολιτική της. Η πλειοψηφία της μικροαστικής τάξης η οποία ψήφισε ΝΔ στις τελευταίες εκλογές, δέχεται λόγω της τρέχουσας κρίσης ένα πολύ σοβαρό γρονθοκόπημα, γεγονός που θα δοκιμάσει πολύ σημαντικά τις πολιτικές σχέσεις της με την κυβέρνηση της Δεξιάς, ειδικά καθώς η ελληνική μεγαλοαστική τάξη θα εναγκαλισθεί ακόμα περισσότερο το κράτος του Μητσοτάκη (το οποίο έχει ενισχυθεί λόγω των μέτρων κατά του κορονοϊού) σαν το έσχατο “καταφύγιο” επιβίωσης μέσα στο σημερινό κυκλώνα, συνθλίβοντας τους φτωχούς μικροαστούς αλλά και τους εργάτες. Η όψιμη χρεοκοπία των χαμηλότερων στρωμάτων μικροαστών σε συνδυασμό με το επερχόμενο “τσεκούρι” στις δημόσιες δαπάνες, ενώ στην Ε.Ε. κυριαρχεί το “σώζων εαυτόν σωθήτω”, μπορεί να οξύνει όσο ποτέ την κρίση εξουσίας στην Ελλάδα, σε συνθήκες που καμιά πολιτική δύναμη δεν αποτελεί την “αυτονόητη” εναλλακτική στο Μητσοτάκη (όπως π.χ. ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ το 2015 έναντι των Σαμαρά και Βενιζέλου και η ΝΔ το 2019). Το γεγονός αυτό φαίνεται πως ενισχύει τα σενάρια κυβερνήσεων “εθνικής ενότητας”, δηλαδή εσχάτων λύσεων αυτοδιάσωσης του αστικού πολιτικού συστήματος, και του ντόπιου κεφαλαίου από την απειλή της κοινωνικής εξέγερσης. Ο αναζωπυρωμένος εθνικισμός θα επιχειρήσει και πάλι να δηλητηριάσει την ταξική εργατική συνείδηση αλλά ταυτόχρονα θα θέσει πιο πλατιά στις μαζες το ερώτημα “ποιος κυβερνα αυτο τον τοπο”. Το ερώτημα στους κυρίαρχους κύκλους δεν είναι το “αν”, αλλά το “ποτέ” θα γίνει αυτή η εξέγερση, μαζί και η πυροδότηση πολιτικών εξελίξεων. Το ερώτημα για τους κυριαρχούμενους κύκλους, δηλαδή τις μάζες των εργατών και των καταπιεσμένων, θα γίνει, δεδομένης της εξάντλησης του ΣΥΡΙΖΑ, πιο πολύ από ποτέ, το “πως” θα νικήσει αυτή η εξέγερση με το “δείκτη” να δείχνει ξανά το δρόμο ενός νέου… “Αντάρτικου”…
Δ.K.
