Στην ταξική κοινωνία “Ο άνδρας πήρε το πηδάλιο και στο σπίτι, η γυναίκα ταπεινώθηκε, υποδουλώθηκε, έγινε σκλάβα των ορέξεών του και απλό εργαλείο για την παραγωγή παιδιών” (Φρ. Ένγκελς, Η Καταγωγή της Οικογένειας…). Στον καπιταλισμό όλες οι κοινωνικές ανισότητες αποκορυφώθηκαν…
της Mαργαρίτας Κουτσανέλλου
Ανοίγουμε τα μάτια στη φρικιαστική κοινωνική πραγματικότητα των δολοφονημένων γυναικών – Στο κατώφλι του νέου αιώνα ας γκρεμίσουμε τον παλιό κόσμο του πόνου και της εκμετάλλευσης
Τις διακρίσεις εναντίον των γυναικών λόγω φύλου, καμία γυναίκα το πιθανότερο, δεν θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι δεν τις έχει βιώσει τραυματικά με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Από την πρώτη στιγμή που γεννιόμαστε και σε όλα τα στάδια της παιδικής και ενήλικης ζωής μας, η κοινωνία με τους πατριαρχικούς και σεξιστικούς της κανόνες μας μαθαίνει ότι «άλλο εμείς κι άλλο οι άντρες», με τη διάκριση αυτή να ερμηνεύεται κατά κύριο λόγο από την αντίληψη εξουσίασης των ανδρών –πατέρων, αδελφών, συζύγων– πάνω στις γυναίκες.
Η ιστορία της ανθρωπότητας εδώ και χιλιετίες, βασίζεται πάνω σε μία ανελέητη καταπίεση του ανδρικού φύλου πάνω στο γυναικείο. Είναι μία ιστορία ανείπωτου πόνου και βαρβαρότητας με την οποία το ανθρώπινο γένος έχει πορευτεί, έχοντας την πεποίθηση ότι αυτή είναι η «κανονική», η «φυσιολογική» πραγματικότητα.
Τι άραγε διαφορετικό συμβαίνει στις μέρες μας, τόσο συνταρακτικό, που μας κάνει ως κοινωνία να κοιτάμε επιτέλους με τη φρίκη που αρμόζει τα εγκλήματα που συμβαίνουν κάθε ημέρα με θύματα γυναίκες; Οι δολοφονίες γυναικών για λόγους τιμής, εκδίκησης, «πάθους» δεν είχαν σταματήσει ποτέ. Ποιες αλλαγές έχουν μεσολαβήσει και σήμερα στεκόμαστε με απόλυτο δέος και δίκαια μπροστά σε κάθε νέο περιστατικό βίας, ειδικά θανατηφόρας, απέναντι σε μία γυναίκα. Είναι μήπως η συνειδητοποίηση του τρομαχτικού εαυτού μας ως κοινωνία; Μήπως, ήλθε επιτέλους η στιγμή να κοιτάξουμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη ως κοινωνία και να αντιληφθούμε τη φρικιαστική όψη του; Αυτή που ανατρέφει τους άνδρες με την αντίληψη ότι εκ φύσεως διαθέτουν κάποια υπεραξία, η οποία εκφράζεται με το δικαίωμα να κυριαρχούν πάνω σε άλλους ανθρώπους, εάν αυτοί ανήκουν στο αντίθετο φύλο; Αυτή που ανατρέφει τους άνδρες με την αντίληψη ότι μία γυναίκα υπάρχει για να είναι το κτήμα τους και είναι αυτή η εξουσιαστική σχέση που τους ενδιαφέρει να διατηρήσουν και όχι η ίδια η γυναίκα, έστω και ως απόκτημα; «Σίγουρα θα πάμε μια και φτάσαμε ως εκεί, εσύ στο χώμα κι εγώ στη φυλακή!» Η ενσωμάτωση των κοινωνικών στερεότυπων, ακόμα και των πιο αιμοβόρων και βάρβαρων, όπως του φόνου, μέσω της τέχνης και της κουλτούρας, βοηθά στην αποδοχή, τη διαιώνιση και τη συντήρησή τους. Πόσο μάλλον, όταν οι μηχανισμοί του κράτους και της εξουσίας με τους κοινωνικούς θεσμούς τους -αστυνομία, σχολείο, εκκλησία- σπεύδουν να υποθάλψουν αυτά τα στερεότυπα και να τα εδραιώσουν.
Αν ο πόνος, ο θυμός και η οργή μας για κάθε ένα από τα θύματα της πατριαρχίας δεν ήταν τόσο μεγάλος και αν δεν ήταν τόσο επείγον να σηκώσουμε αυτόν τον πόλεμο εναντίον της πατριαρχικής καταπίεσης, θα μπορούσαμε να εκφράσουμε ακόμα και τη λύπη μας και για αυτούς τους θύτες. Κανένας άνθρωπος που αισθάνεται τόσο ανάξιος και ακρωτηριασμένος εάν δεν έχει κάποιον να υποτάσσει, ώστε να επιλέγει το φόνο του άλλου για να δώσει τέλος στην προσωπική του δίνη ανασφάλειας δεν είναι ένας πλήρης άνθρωπος. Η ύπαρξή του, τόσο ανασφαλής και ελαττωματική δεν μπορεί παρά να είναι βασανιστική πρώτα απ’ όλα για τον ίδιο. Παρόλα αυτά, όσο δεν συντελείται στον ίδιο αυτή η συγκλονιστική συνειδητοποίηση της ελλειμματικής προσωπικότητάς του, δεν είναι παρά ακόμα ένα παθογόνο στοιχείο που υπάρχει και λειτουργεί εις βάρος του θύματός του και δυστυχώς με τη συνενοχή της κοινωνίας, η οποία εκ των υστέρων φαίνεται να απορεί και να εξανίσταται με την αγριότητα στην οποία μπορούν να φθάσουν τα δικά της δημιουργήματα.
Τα απανωτά εγκλήματα κατά γυναικών, πραγματοποιήθηκαν από άνδρες οι οποίοι αισθάνθηκαν με την ιδιότητα του φύλου τους «απειλούμενοι» ή «θιγόμενοι» από τα θύματά τους, με την ιδιότητα επίσης και αυτά του γυναικείου τους φύλου. Το γεγονός ότι τείνει να επικρατήσει ο όρος «γυναικοκτονία» γι’ αυτές τις υποθέσεις, συνιστά μία πρόοδο όσον αφορά το πώς αντιλαμβάνεται το κοινωνικό σύνολο το συγκεκριμένο κοινωνικό φαινόμενο. Είναι αυτή η ματιά που φαίνεται ότι ρίχνει στον εαυτό της η κοινωνία, παρατηρεί και συνειδητοποιεί ότι υπάρχει μία συγκεκριμένη μανιέρα σε όλα αυτά τα εγκλήματα. Δεν είναι απλώς ένας άνθρωπος που σκότωσε έναν άλλο άνθρωπο για κάποιο λόγο.
Σε αυτή τη συνειδητοποίηση έχει παίξει καταλυτικό ρόλο η αφύπνιση πρώτα απ’ όλα των ίδιων των θυμάτων, των γυναικών. Το συγκλονιστικό κίνημα με εκατομμύρια νέα κορίτσια και γυναίκες σε όλο τον κόσμο να ξεσηκώνονται κατά της πατριαρχίας και των εγκλημάτων της, είναι ο βασικότερος λόγος που αρχίσαμε να ανοίγουμε τα μάτια μας στο κοινωνικό φαινόμενο των γυναικοκτονιών και να καταλαβαίνουμε κάτι περισσότερο από την παρατήρηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς και του κόσμου γύρω μας. Δεν είναι απλώς ανθρωποκτονία, είναι γυναικοκτονία, γιατί το θύμα εξοντώθηκε γι’ αυτήν του ακριβώς την ιδιότητα και ο θύτης που ανήκει στο αντίθετο φύλο αντιλαμβάνεται ότι διαθέτει τέτοια φυσικά δικαιώματα επάνω στο θύμα. Δεν φταίει για το πώς είμαι ντυμένη, φταίει που εσύ αντιλαμβάνεσαι ότι υπάρχω για να βρίσκομαι στην απεριόριστη δικαιοδοσία και διάθεσή σου.
Η συνειδητοποίηση αυτή δεν θα μπορούσε παρά να είναι επώδυνη. Σχεδόν κάθε ημέρα, ένα νέο περιστατικό που ίσως πριν να μην μαθευόταν καν και κανείς να μη συζητούσε γι’ αυτό, έρχεται για να μας υπενθυμίσει ότι πρόκειται για μία υπερεπείγουσα κατάσταση, απέναντι στην οποία πρέπει να αμυνθούμε. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαίνεται για άλλη μία φορά ότι παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εμπέδωση αυτής της συνειδητοποίησης. Όλοι και όλες που αισθανόμαστε ότι αυτό το μοντέλο συνύπαρξης των ανθρώπων δεν μας ταιριάζει, όσοι και όσες θέλουμε οι ανθρώπινες σχέσεις να προκόβουν και να εξελίσσονται με προορισμό την ευτυχία και όχι τον πόνο πρέπει να είμαστε παρόντες και παρούσες σε αυτό το κίνημα που αναδύεται ακμαίο και αποφασισμένο φωνάζοντας «Ως εδώ με την πατριαρχία». Ξέρουμε ότι αυτό μπορεί να γίνεται μόνο μέσα σε μία κοινωνία που έχει για αξίες της, τον αλληλοσεβασμό, την αλληλεγγύη, την ενσυναίσθηση, την πραγμάτωση της αξίας του κάθε ανθρώπου χωρίς την εξουσίασή του πάνω σε άλλους, χωρίς τις παθολογικές διακρίσεις του φύλου, του χρώματος, της καταγωγής, του σεξουαλικού προσανατολισμού. Την πατριαρχία μπορούμε να τη γκρεμίσουμε μόνο γκρεμίζοντας τον καπιταλισμό, το σύστημα που την παράγει. Το καπιταλιστικό σύστημα είναι αυτό που υποθάλπει και διαιωνίζει όλες τις διακρίσεις, όσο υποκριτικά και αν διακηρύσσει την αντίθεσή του σε αυτές. Χωρίς αυτές δεν θα μπορούσε ούτε το ίδιο να υπάρξει, γιατί είναι στημένο πάνω στην πλέον γενικευμένη διάκριση, αυτή μεταξύ των εκμεταλλευτών και των εκμεταλλευόμενων! Όπως και κάτω από κάθε διάκριση, έτσι και στην περίπτωση των πατριαρχικών σχέσεων και των γυναικοκτονιών, υπάρχει σχέση εκμετάλλευσης, η οποία έχει φθάσει να «δικαιολογεί» μέσα στους αιώνες ακόμα και το φόνο!
