ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΖΗΤΗΜΑ
Προς αναζήτηση χειραφέτησης – Γυναίκες μεταξύ της παραγωγικής και της αναπαραγωγικής εργασίας
Είναι γνωστό ότι οι γυναίκες πρέπει να εργάζονται για να μπορέσουν να ζήσουν, αλλά πρέπει επίσης να “φροντίσουν την οικογένεια”. Πρέπει να αναπαράγουν το είδος (το μελλοντικό εργατικό δυναμικό), το οποίο μεγαλώνουν μέσα τους, αλλά πρέπει επίσης να αφιερώνουν και την καθημερινή φροντίδα τους στα παιδιά, τους συζύγους και τους ηλικιωμένους. Στο άρθρο αυτό αναλύουμε την κατάσταση των γυναικών στην Ιταλία ξεκινώντας από την εικόνα που έχουμε από τα στοιχεία της ISTAT για την εργασία και την οικογένεια.
Η παραγωγική εργασία. Το ποσοστό απασχόλησης κατά το τρίτο τρίμηνο του 2019 (Ιούλιος – Σεπτέμβριος) ανήλθε στο 59,2% (+0,1%), μια απειροελάχιστη ανάπτυξη που αφορούσε κυρίως τις συμβάσεις εργασίας ορισμένου χρόνου. Ωστόσο, η διαφορά στην απασχόληση μεταξύ ανδρών και γυναικών δεν έχει μεταβληθεί. Στην πραγματικότητα, το 68,7% των ανδρών εργάζονται, ενώ στην περίπτωση των γυναικών αυτό το ποσοστό δεν υπερβαίνει το 50,1%. Υπάρχουν επίσης διαφορές στο ποσοστό ανεργίας: 8,3% για τους άνδρες, 10,2% για τις γυναίκες. Όσον αφορά τις ώρες εργασίας, σύμφωνα με την ISTAT, οι περισσότεροι εργαζόμενοι μερικής απασχόλησης δεν επιθυμούν την εργασία που επιτελούν. Αυτή η κατάσταση θα επηρέαζε ιδιαίτερα τις γυναίκες, οι οποίες θα ήθελαν να εργαστούν σκληρότερα αν και δεν έχουν την ευκαιρία.
Οι γυναίκες απασχολούνται κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών (εμπόριο, ξενοδοχεία, εστιατόρια και άλλα). Στην πραγματικότητα, το 84% των εργαζομένων απασχολείται εκεί. Στη συνέχεια έχουμε τη βιομηχανία (13%) και τη γεωργία (3%). Σε σύγκριση με τους άνδρες, οι διαφορές στους τομείς της απασχόλησης είναι σημαντικές: μόνο το 60% των ανδρών εργάζεται στον τομέα των υπηρεσιών, ενώ το υπόλοιπο απασχολείται στη βιομηχανία (35%) και στη γεωργία (5%).
Η οικογένεια. Το 2018 195.778 γάμοι πραγματοποιήθηκαν στην Ιταλία, περίπου 4.500 περισσότεροι από το προηγούμενο έτος (+2,3%). Οι δεύτεροι ή επόμενοι γάμοι αντιπροσωπεύουν το 19,9% των υφιστάμενων γάμων. Το 2018 ήταν το πρώτο έτος κατά το οποίο η αστική τελετή υπερέβη τη θρησκευτική στην Ιταλία. Στην πραγματικότητα, η Istat αναφέρει ότι το 50,1% των γάμων εορτάστηκαν με μια αστική τελετή και το 49,9% με μια θρησκευτική τελετή. Αν και πρόκειται για μια ασήμαντη διαφορά, πρέπει να ειπωθεί ότι η υπέρβαση είναι το σημείο άφιξης μιας γενικής τάσης που παρατηρείται με την πάροδο των ετών (το 2014 το 56,9% των γάμων που εορτάζονται εκτελέστηκαν με θρησκευτική τελετουργία και μόνο το 43,1% με πολιτική τελετή). Παρατηρήθηκε επίσης αύξηση των προγαμιαίων σχέσεων και επέκταση της παραμονής των νέων στο σπίτι των γονέων. Το 2018, συνάφθηκαν 2.808 αστικές ενώσεις μεταξύ ζευγαριών του ιδίου φύλου.
Το 2019 σημειώθηκε περαιτέρω μείωση των γεννήσεων. Το συνολικό ποσοστό γονιμότητας έχει στην πραγματικότητα μειωθεί σε 1,29 παιδιά κατά μέσο όρο ανά γυναίκα. Επιπλέον, η μέση ηλικία των μητέρων κατά τον τοκετό συνεχίζει να αυξάνεται και φτάνει σχεδόν τα 32 έτη. Αυτό, σε συνδυασμό με τη συνεχή αύξηση της επιβίωσης σε μεγαλύτερη ηλικία, κατέστησε την Ιταλία μία από τις χώρες με τη μεγαλύτερη ανισορροπία στη σχέση μεταξύ νέων και ηλικιωμένων στον κόσμο.
Χωρίς… Οι γυναίκες μειονεκτούν στον κόσμο της εργασίας λόγω του ρόλου τους ως μητέρων και κηδεμόνων που αξιώνει η κοινωνία για πρακτικούς λόγους (οι οικογένειες συχνά δεν έχουν τα χρήματα να πληρώσουν κάποιον άλλο) και για ιδεολογικούς λόγους (που είναι απαραίτητοι για τη νομιμοποίηση της πρακτικής Ανάγκης). Μεταξύ των γραμμών του εφεδρικού εργατικού δυναμικού, των ανέργων και της μερικής απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών, όπου οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου κυριαρχούν, οι γυναίκες μετά βίας επιτυγχάνουν την οικονομική ανεξαρτησία που τους επιτρέπει να αυτοκαθορίζονται. Δεν είναι ελεύθερες να έχουν μια ήρεμη σχέση με τα παιδιά τους ή λόγω του γεγονότος ότι δαπανούν ακούσια όλη την ημέρα τους στη λειτουργία της οικογένειας ή, αντιθέτως, επειδή, λόγω της εργασίας, δεν δαπανούν αρκετή από την ημέρα. Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, δέχονται την πίεση όλων των ειδών των αντιδραστικών που υπερασπίζονται τον οικογενειακό θεσμό -ετεροφυλόφιλο και μονογαμικό, τη λεγόμενη φανταστική «φυσική οικογένεια»- ως μέσο διατήρησης της τάξης στην κοινωνία και ώθησης των γυναικών στην αναπαραγωγή, κρούοντας μάλιστα τον κώδωνα κινδύνου για τη μείωση των στατιστικών για τα ποσοστά γεννήσεων.
Μπροστά στην καταπίεση του καπιταλισμού, που χαρακτηρίζεται από οικονομική, εργασιακή και συναισθηματική αστάθεια και από την ιδεολογική αντίδραση, ισχυριζόμαστε ότι υπάρχει μια σχεδιασμένη οικονομία, με πλήρη απασχόληση για όλους (και φυσικά), η (κοινωνική) «εξωτερική ανάθεση» της αναπαραγωγικής φροντίδας εκτός της οικιακής σφαίρας, όπως έγινε στη Ρωσία μετά την Επανάσταση του 1917, και των άνευ επιβολής σχέσεων αγάπης και φύλου. Το διεκδικούμε αυτό και πολλά άλλα, για να είμαστε επιτέλους ελεύθεροι/ες.
(Το κείμενο γράφτηκε από Ιταλίδες συντρόφισσες IN, DC και MP)
