Μέρος Γ’
[ Ο ηγέτης της Οκτωβριανής σοσιαλιστικής επανάστασης Λέον Τρότσκι μετά την εξορία του από το γραφειοκρατικό καθεστώς του Στάλιν, έζησε, υπό αυστηρή επιτήρηση, στο νησάκι Πρίγκηπος της θάλασσας του Μαρμαρά, στην Τουρκία, από τον Απρίλιο του 1929 έως τον Ιούλιο του 1933. Στη διάρκεια αυτών των χρόνων, παλεύοντας για τον ορθό επαναπροσανατολισμό του διεθνούς προλεταριακού κομμουνιστικού κινήματος ενάντια στο φασισμό, ενάντια στην αλλοπρόσαλλη πολιτική της τρίτης περιόδου στο εσωτερικό της ΕΣΣΔ και στο εξωτερικό, βρισκόταν σε επαφές με την πρωτοπορία του παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος.
Ανάμεσα στις διεθνείς επαφές του ήταν οι Βούλγαροι κομμουνιστές της αριστερής κομμουνιστικής αντιπολίτευσης. Η αλληλογραφία του μαζί τους παρουσιάζει σημαντικό θεωρητικό και πολιτικό ενδιαφέρον. Ήδη, στην ηλεκτρονική neaprooptiki.gr παρουσιάσαμε ένα μέρος της αλληλογραφίας του Τρότσκι με τους Βούλγαρους οπαδούς του. Εδώ, συνεχίζουμε με μια επιλογή κειμένων που μετέφρασε και επιμελήθηκε για τη Νέα Προοπτική, ο σ. Γιώργος Χλωρός. Τα κείμενα φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη Σπάνιων Χειρογράφων του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ στο Τμήμα Αρχείων Τρότσκι.
Ο Τρότσκι είχε ισχυρή γνώση της ιστορίας και του πολιτισμού της Βουλγαρίας και του βουλγάρικου σοσιαλιστικού κινήματος. Στη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων συχνά ταξίδευε στα Βαλκάνια, όπως έχει αποτυπωθεί στον σχετικό τόμο Ο Τρότσκι για τα Βαλκάνια και τους Βαλκανικούς Πολέμους, εκδόσεις Θεμέλιο.
Η αριστερή κομμουνιστική αντιπολίτευση στον σταλινικό εκφυλισμό του ΚΚ Βουλγαρίας, συγκροτήθηκε γύρω από την ομάδα “Osvobozhdenie” (Απελευθέρωση) το 1930 που αργότερα έγινε τμήμα της Διεθνούς Αριστερής Αντιπολίτευσης (ΙLO). Η ομάδα εξέδιδε το δικό της έντυπο όργανο, την «Απελευθέρωση», πρώτα ως περιοδικό και από τον Απρίλιο του 1932, ως εβδομαδιαία εφημερίδα. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην έκδοση του “Osvobozhdenie” και την οργάνωση της ομώνυμης ομάδας έπαιξε ο Στέφαν Μάνοφ, δικηγόρος στη Σόφια, ένας από τους πιο μορφωμένους Βούλγαρους κομμουνιστές/τροτσκιστές. Υπό την ώθηση της Οκτωβριανής επανάστασης, ο Μάνοφ πέρασε από τον «ευρύ (“φαρδύ”) σοσιαλισμό» πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, στον κομμουνισμό και αργότερα στον τροτσκισμό. Στο καθεστώς της Λαϊκής Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, ο Μάνοφ υπήρξε Δικαστής του Πρώτου Ανωτάτου Τμήματος του Λαϊκού Δικαστηρίου το 1944-1945… Αργότερα, στο νέο κύμα αντιτροτσκιστικών διώξεων που εκπορεύονταν από τη Μόσχα, ο Μάνοφ διώχθηκε και καταδικάστηκε για «εχθρική (τροτσκιστική) δραστηριότητα». Ευτυχώς δεν εκτελέστηκε και αποκαταστάθηκε εν ζωή, το 1957.
Τα κείμενα που παρουσιάζουμε είναι γραμμένα από τον Τρότσκι προς τους Βούλγαρους τροτσκιστές της περιόδου 1930-1932. Σε επόμενη δημοσίευση θα παρουσιάσουμε ένα κείμενο για τις διώξεις των Βουλγάρων τροτσκιστών από τους σταλινικούς το 1946, ανταπόκριση του Militant των ΗΠΑ εκείνη την εποχή. Ακολουθεί ένα επίμετρο με βιογραφικά και ιστορικά στοιχεία. Τα κείμενα δεν έχουν δημοσιευθεί ξανά στα Ελληνικά.
Θόδωρος Κουτσουμπός ]

Τα καθήκοντα της Αριστερής Αντιπολίτευσης στη Βουλγαρία
Γράμμα προς τους εκδότες του περιοδικού Osvobozhdenie1Πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Osvobozhdenie, 12 Δεκεμβρίου 1931
17 Οκτωβρίου 1931
[Writing of Leon Trotsky, Vol. 3, 1930-1931, New York 1973, p. 335 f., title: “Tasks of the Left Opposition in Bulgaria” https://ceip.org.ar/Tareas-de-la-Oposicion-de-izquierda-en-Bulgaria]
Προς τους εκδότες του περιοδικού Osvobozhdenie
Αγαπητοί σύντροφοι
Έλαβα το γράμμα σας της 9η Οκτωβρίου και είμαι πολύ ευχαριστημένος που ο αντιπολιτευόμενος τύπος, δηλαδή η αυθεντική Μαρξιστική σκέψη, δεν έχει πεθάνει στην Βουλγαρία.
Δεν θα μπορούσαμε και δεν μπορούμε βέβαια να περιμένουμε μια πάρα πολύ γρήγορη ανάπτυξη, καθώς, ενώ η τάση μας είναι βέβαια η άμεση συνέχεια του Μπολσεβικισμού, το νήμα της συνέχειας είχε σπάσει για μερικά χρόνια. Πολλές καταστροφές έλαβαν χώρα στη συνείδηση της παγκόσμιας προλεταριακής πρωτοπορίας και αυτές έχουν σπείρει τρομερές προκαταλήψεις που συνδέονται άμεσα και επίσημα με τον γραφειοκρατικό μηχανισμό της Σοβιετικής Ένωσης, το κύρος της Οκτωβριανής επανάστασης, το Μπολσεβίκικο κόμμα κ.λπ. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να ανοίξουμε εκ νέου έναν δρόμο μέσα από ένα σωρό ερειπίων και σκουπιδιών. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε σταθερότητα και επιμονή, και συνεπώς, πάνω απ’ όλα – ακλόνητη πίστη στην ορθότητα των ιδεών για τις οποίες αγωνιζόμαστε.
Η παρούσα εποχή της άνευ προηγουμένου παγκόσμιας κρίσης και των υπόγειων σπασμών δεν θα ξεδιπλωθεί δίχως να αφήσει το σημάδι της στη γραφειοκρατική και κεντριστική Κομιντέρν.2Εκείνη την εποχή και μέχρι την άνοδο του Χίτλερ στη Γερμανία και την αδυναμία της Κομιντέρν να εκτιμήσει καν την κατάσταση, πολλώ μάλλον να την αντιμετωπίσει, ο Τρότσκι και η Αριστερή Αντιπολίτευση αντιμετώπιζαν την Κομμουνιστική Διεθνή σαν ένα κεντριστικό πολιτικό οργανισμό. Oι αντιπολιτευόμενοι, ακόμα θεωρούσαν εαυτούς ως φράξια του επίσημου κόμματος και όχι ως νέο κόμμα. Αυτό θα αλλάξει μετά την άνοδο των ναζί και την συνακόλουθη στροφή προς την νέα διεθνή, την 4η. Είτε το προλεταριάτο θα βγει νικηφόρο από αυτήν, είτε δεχτεί βαριές ήττες στο άμεσο μέλλον, η κεντριστική ηγεσία της γραφειοκρατίας θα αποκαλύψει την πλήρη χρεοκοπία της. Γι’ αυτό είναι σημαντικό για την Μαρξιστική πτέρυγα της Κομιντέρν, την φράξια των Μπολσεβίκων-Λενινιστών, να σταθεί προσεκτικά στις θέσεις της και να αναλύσει κριτικά τόσο την πορεία των γεγονότων, όσο και την πολιτική του επίσημου κόμματος.
Είναι ουσιώδες για την Αριστερή Αντιπολίτευση της Βουλγαρίας να προσεγγίσει το επίσημο κόμμα, όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται και να διεισδύσει σε αυτό όσο βαθύτερα μπορεί. Η ανάπτυξη του επίσημου κόμματος θέτει μεγάλα καθήκοντα στην Αντιπολίτευση. Αλλά είναι μόνο στη βάση της ανάληψης αυτών των μεγάλων καθηκόντων που οι Μπολσεβίκοι-Λενινιστές θα μπορέσουν, βήμα το βήμα, να αποδείξουν την ορθότητα των βασικών θέσεών τους στα καλύτερα στοιχεία του κόμματος. Και είναι με αυτόν τον στόχο που όλες οι δυνάμεις πρέπει να στραφούν προς τις κομματικές μάζες χωρίς φυσικά να θυσιάσουν τις βασικές αρχές τους.
Το Osvobozhdenie μού προκάλεσε ζωηρή εντύπωση. Δυστυχώς το τελευταίο διάστημα είχα φορτωθεί με πάρα πολύ δουλειά και δεν μπόρεσα να κάνω πιο λεπτομερή σχόλια.
Δεν έχω δώσει σε κανέναν την άδεια για την Βουλγάρικη έκδοση της «Ιστορίας της Ρωσικής Επανάστασης». Προφανώς, αυτό που εκδόθηκε είναι μια ανοιχτά πειρατική έκδοση, αν έχουμε να κάνουμε με ένα αστικό εκδοτικό οίκο.3Ο αστικός εκδοτικός οίκος για τον οποίο μιλάει ο Τρότσκι είναι οι «Εκδόσεις Vitosha» 1931 https://alba–books.com/Istorija–na–ruskata–revoljutsija–svityk-1-lev–trotski-1931?sort=p.price&order=DESC&limit=200 Δεν γνωρίζω εάν η Βουλγαρία καλύπτεται από την διεθνή σύμβαση των συγγραφικών δικαιωμάτων. Εάν ναι, τότε έχω το πλήρες δικαίωμα να απαιτήσω από τον εκδότη όχι μόνο την παύση της πώλησης της μη εξουσιοδοτημένης μετάφρασης, αλλά επιπλέον και αποζημίωση για ζημιές και απώλειες. Θα ήμουν φυσικά πολύ χαρούμενος να παραχωρήσω το ποσό της αποζημίωσης αυτής καθώς και των μεταφραστικών δικαιωμάτων στην ομάδα σας. Είναι επίσης περιττό να αναφέρω πως δεν θα δώσω σε κανένα τα δικαιώματα των βιβλίων ή δημοσίευσης των άρθρων μου, πριν να εξασφαλίσω προηγουμένως την συμφωνία σας.
Με συντροφικούς χαιρετισμούς
Λ. Τρότσκι
(μετάφραση, έρευνα, επιμέλεια για την Νέα Προοπτική, Γιώργος Χλωρός)
Χαιρετιστήρια Επιστολή του Τρότσκι για την έκδοση της εβδομαδιαίας Osvobozhdenie4Πρώτη δημοσίευση στην εβδομαδιαία εφημερίδα Osvoboshdenie, 15 Απριλίου 1932
[Writing of Leon Trotsky, Vol. 4, 1932, New York 1973, p. 74 f. https://ceip.org.ar/Unas-palabras-de-saludo-a-Osvoboshdenie ]
Αγαπητοί σύντροφοι
Με ευχαρίστησε ιδιαίτερα το άκουσμα της είδησης ότι ετοιμάζεστε να εκδώσετε μια εβδομαδιαία εφημερίδα. Μέσα στις τωρινές συνθήκες της τρομερής κρίσης και των απρόβλεπτων πολιτικών συνεπειών της, ένα πολύ βαρύ καθήκον έχει πέσει στους ώμους της Αριστερής Αντιπολίτευσης.
Η τραγική εμπειρία της Γερμανίας, μας αποδεικνύει πως η ηγεσία της Κομιντέρν έχει αποτύχει. Κάτω από τα δεσμά των αδιόρθωτων και μην καταδικασμένων σφαλμάτων του παρελθόντος, αυτή η ηγεσία φαίνεται πως δεν είναι πλέον ικανή να κάνει ούτε ένα σωστό βήμα. Τα συμφέροντα της πανανθρώπινης απελευθέρωσης θυσιάζονται στο βωμό της διατήρησης του κύρους μιας συμβιβασμένης γραφειοκρατικής κλίκας.
Οι Μπολσεβίκοι-Λενινιστές, καλούνται να δείξουν στην προλεταριακή πρωτοπορία τον σωστό δρόμο. Η μόρφωση και επανεκπαίδευση των Μαρξιστικών πυρήνων είναι εφικτή μόνο στη βάση της ζωντανής εμπειρίας σε εθνική και διεθνή κλίμακα. Η εβδομαδιαία εφημερίδα, θα σας δώσει την δυνατότητα να διαφωτίσετε τους πιο πρωτοπόρους εργάτες της Βουλγαρίας σχετικά με τα σημαντικότερα ζητήματα του προλεταριακού αγώνα σε όλο τον κόσμο. Ευτυχώς, στις περισσότερες χώρες του κόσμου με ανεπτυγμένο εργατικό κίνημα, υπάρχουν ήδη οργανώσεις της Αριστερής Αντιπολίτευσης. Όσο πιο στενοί είναι οι δεσμοί ανάμεσα τους, όσο πιο δραστήρια θα ανταλλάσσεται η εμπειρία τους, τόσο πιο σύντομα η Αριστερή Αντιπολίτευση θα απαλλάξει την εργατική πρωτοπορία από την τυφλή και μοιραία ηγεσία της γραφειοκρατίας.
Η ιδεολογική και οργανωτική ανάπτυξη της Αριστερής Αντιπολίτευσης πιέζει την Σταλινική γραφειοκρατία, που προσπαθεί να αυτοσυντηρηθεί έχοντας πάρει το μονοπάτι όχι απλά και μόνο της αυξανόμενης σκληρότητας της καταστολής αλλά και της μόνιμης εξαπάτησης των εργατικών μαζών. Αρκεί κανείς να αναφέρει το γεγονός ότι η «Άμυνα», το Γαλλικό όργανο της «Κόκκινης Βοήθειας»5Διεθνής μετωπική οργάνωση υλικής αρωγής των εργατικών και απεργιακών αγώνων που είχε ιδρύσει η Τρίτη Διεθνής στις αρχές της δεκαετίας του ‘20. Με τον σταλινικό εκφυλισμό της Κομιντέρν, έπεσε και αυτή στα χέρια της γραφειοκρατίας., περιέχει σε ένα από τα τελευταία τεύχη της, ένα άρθρο που αναφέρεται λεπτομερώς στο πώς ο Τρότσκι, υποτίθεται, έδωσε οδηγίες για την υπερψήφιση του Χίντεμπουργκ κατά την διάρκεια των προεδρικών εκλογών της Γερμανίας.6Στις προεδρικές εκλογές της Γερμανίας που διεξήχθησαν σε δύο γύρους, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 1932, το Γερμανικό τμήμα της Διεθνούς Αριστερής Αντιπολίτευσης είχε υποστηρίξει τον υποψήφιο του ΚΚ Γερμανίας, Ερνστ Ταίλμαν, ενάντια στον Χίτλερ, τον Χίντεμπουργκ και τους άλλους υποψηφίους των αστικών κομμάτων. Ο Τρότσκι δημόσια κάλεσε σε κριτική υποστήριξη του ΚΚ Γερμανίας. Αυτό δεν εμπόδισε τους Σταλινικούς να συνεχίσουν τις συκοφαντίες ενάντια στους τροτσκιστές. Στον πρώτο γύρο ο Χίντεμπουργκ υποστηριζόμενος και από τους Σοσιαλδημοκράτες πήρε 49% χάνοντας οριακά την απόλυτη πλειοψηφία, έναντι 30% του Χίτλερ και 13% του κομμουνιστή υποψηφίου. Στον δεύτερο γύρο ο Χίντεμπουργκ πήρε τις εκλογές με 53% έναντι 37% του Χίτλερ και μόλις 10% του Ταίλμαν. Είναι να αναρωτιέται κανείς πόσο μακριά θα φτάσουν ακόμη…
Ο επαναστατικός Μαρξισμός, ήταν πάντα υπερήφανος από το γεγονός ότι έλεγε την αλήθεια στους εργάτες. Αλλά η Σταλινική γραφειοκρατία δεν μπορεί να κάνει το παραμικρό βήμα δίχως να το συνοδεύει με ένα ψέμα. Και αυτά τα ψέματα ολοένα και περισσότερο γίνονται πιο σκληρά, πιο ηλίθια και πιο τερατώδη. Μόνο μια κλίκα, καταδικασμένη ιστορικά, θα χρησιμοποιούσε τα τελευταία ψίχουλα του όποιου πολιτικού της κεφαλαίου καταφεύγοντας σε τέτοιες μεθόδους.
Η εμφάνιση του εβδομαδιαίου οργάνου σας θα γίνει δεκτή με τις θερμότερες συμπάθειες όλων των τμημάτων και των ομάδων της Αριστερής Αντιπολίτευσης. Μπορείτε να στηριχτείτε στην στέρεα υποστήριξη των Μπολσεβίκων-Λενινιστών σε όλες τις χώρες
δικός σας
Λ. Τρότσκι
(μετάφραση, έρευνα, επιμέλεια για την Νέα Προοπτική, Γιώργος Χλωρός)

Γράμμα του Τρότσκι στον Στέφαν Μάνοφ7Πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα Osvoboshdenie, 22 Απριλίου 1932
[Writing of Leon Trotsky, Vol. 4, 1932, New York 1973, p. 83, title: “The Left Social Democrats” https://ceip.org.ar/Los-socialdemocratas-de-izquierda ]
Οι δεύτερες προεδρικές εκλογές της Γερμανίας σηματοδοτούν μια καταστροφή για το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα με την πλήρη σημασία της λέξης.8Μεταξύ πρώτου και δεύτερου γύρου των προεδρικών εκλογών της Γερμανίας το Κομμουνιστικό Κόμμα έχασε 1.277.000 ψήφους πέφτοντας από το 13,2% (4.983.800 ψήφους) τον Μάρτιο του 1932, στο 10,16% (3.706.800 ψήφους) τον Απρίλιο. Η κριτική μας συναντάει μια πολύ ευρεία αποδοχή από το κομματικό εκεί κοινό. Δεν έχω καμιά αμφιβολία ότι τους ερχόμενους μήνες η Αριστερή Αντιπολίτευση της Γερμανίας θα γνωρίσει μια πάρα πολύ μεγάλη επιτυχία.
Πριν λίγες μέρες έλαβα με δέμα το Βουλγάρικο περιοδικό Klasove Borba (Ταξική πάλη)9Η εφημερίδα αυτή κυκλοφορούσε δύο φορές την εβδομάδα και έκφραζε την αριστερή πτέρυγα του Βουλγάρικου Σοσιλαδημοκρατικού κόμματος. Βλέπε: https://elephantbookstore.com/en/gifts/vintage-gifts-and-antiques/vintage-newspaper-%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B1%D0%B0-1933-02-20-p40642c212c547.html, στο οποίο είχαν δημοσιευθεί ορισμένα άρθρα μου. Από όσο μπορώ να καταλάβω αυτό το περιοδικό εκδίδεται από την αριστερή πτέρυγα της Σοσιαλδημοκρατίας. Όπως και πολλά άλλα όργανα αυτής της τάσης, αυτό το περιοδικό αναδημοσιεύει άρθρα που κατευθύνονται ενάντια στην επίσημη γραμμή της Κομιντέρν, ενώ την ίδια στιγμή αποσιωπά εντελώς την κριτική μας ενάντια στην Σοσιαλδημοκρατία.
Αυτοί οι «αριστεροί» σοσιαλδημοκράτες έχουν μια εντελώς παρασιτική ιδεολογική ύπαρξη. Δεν καταλαβαίνουν, ή κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν, πως βρισκόμαστε πολύ πιο μακριά από αυτούς σε σχέση με την Σταλινική γραφειοκρατία, ανεξάρτητα από την φρασεολογία της τελευταίας περί «σοσιαλφασισμού».
(μετάφραση, έρευνα, επιμέλεια για την Νέα Προοπτική, Γιώργος Χλωρός)
Προς ένα Βούλγαρο εργάτη – μετανάστη στις ΗΠΑ Γράμμα του Τρότσκι στον Φ. Ντ. Βοϊνοφ10Πρώτη δημοσίευση εφημερίδα Osvoboshdenie, 17 Ιουνίου 1932
24 Μαΐου, 1932
[Writing of Leon Trotsky, Vol. 4, 1932, New York 1973, p. 110, title: “To a Bulgarian Worker in the U. S.” https://ceip.org.ar/A-un-trabajador-bulgaro-que-vive-en-Estados-Unidos ]
Αγαπητέ σύντροφε
Έλαβα το γράμμα σου της 9ης Μαΐου. Από όσο μπορώ να καταλάβω από το γράμμα σου είσαι Βούλγαρος. Μου γράφεις πως βρίσκεσαι στις ΗΠΑ εδώ και πάρα πολύ καιρό και πως υπάρχουν αρκετοί Βούλγαροι εργάτες στην πόλη σου. Συμμετέχεις σε κάποια οργάνωση; Διατηρείς σχέσεις με την Βουλγαρία;
Σε κάθε περίπτωση, σου στέλνω ορισμένα τεύχη της Βουλγάρικης εφημερίδας Osvobozhdenie. Συνεργάζομαι με αυτή την εφημερίδα. Πιθανότατα γνωρίζεις το όνομα του σπουδαίου Βούλγαρου επαναστάτη Ρακόφσκι. Η Osvobozhdenie στηρίζεται στο πνεύμα των ιδεών του. Αν σε ενδιαφέρει η εφημερίδα, πρέπει να έρθεις σε επαφή να σου την στέλνουν απευθείας από την Σόφια.
Αν έχεις στενούς συντρόφους που γνωρίζουν Αγγλικά, μπορούν να πάρουν την Αμερικάνικη εφημερίδα, The Militant, η οποία ακολουθεί την ίδια πολιτική με την Osvobozhdenie.
Έχεις απόλυτο δίκιο όταν σημειώνεις πως αυτή είναι μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδος, ειδικά για την Άπω Ανατολή. Είναι ακριβώς για αυτόν τον λόγο που κανένας συνειδητός εργάτης δεν θα πρέπει να μείνει αμέτοχος από την μεγάλη μάχη για την επίτευξη του σοσιαλισμού δια μέσου της δικτατορίας του προλεταριάτου.
Με συντροφικούς χαιρετισμούς
Λ. Τρότσκι
(μετάφραση, έρευνα, επιμέλεια για την Νέα Προοπτική, Γιώργος Χλωρός)

Φωτογραφία του Robert Cappa
Ένα γράμμα του Τρότσκι στη Βουλγαρία
19 Δεκεμβρίου, 1932
[Writing of Leon Trotsky, Vol. 5, 1932-33, New York 1972, p. 37 f., title: “A Letter to Bulgaria” https://www.sites.google.com/site/sozialistischeklassiker2punkt0/leon-trotsky/1932/leon-trotsky-letter-to-osvobozhdenie-2]
Προς την Osvobozhdenie
Αγαπητοί σύντροφοι
1. Τα νέα για τον θάνατο του Κριστιάν Γκεοργκίεβιτς είναι αναληθή.11Μετά από ένα διάστημα διακοπής της επικοινωνίας του Ρακόφσκι με τους αντιπολιτευόμενους συντρόφους ως αποτέλεσμα μιας σειράς καρδιακών προσβολών, η επικοινωνία θα αποκατασταθεί προσωρινά για μερικούς μήνες ακόμη, δίνοντας ένα τέλος στις φήμες που κυκλοφορούσαν. Ο Ρακόφσκι θα αντέξει για άλλο έναν χρόνο ακόμη, αρνούμενος να συνθηκολογήσει, παρά τον συνδυασμό των κακουχιών της εξορίας, της κλονισμένης του υγείας, των πιέσεων της GPU και της συνολικότερης υποχώρησης των Ρώσων Αριστερών Αντιπολιτευόμενων. Είναι τελικά μόνο μετά την συντριβή της Γερμανικής εργατικής τάξης από τους ναζί και την άνοδο του Χίτλερ, που ο Ρακόφσκι απογοητευμένος και άρρωστος, στις αρχές του 1934 θα οδηγηθεί στην συνθηκολόγηση με τους σταλινικούς και την δημόσια αποκήρυξη του τροτσκισμού. Παρόλα αυτά, στα τέλη του 1941 θα εκτελεστεί από του σταλινικούς μαζί με τη χήρα του Κάμενεφ και αδερφή του Τρότσκι και άλλους πρώην και ακόμη δρώντες αντιπολιτευόμενους. Πρόσφατα λάβαμε μια φωτογραφία του Ρακόφσκι και της συζύγου του από το Μπαρναούλ. Παρά τις δυσκολίες και τις στερήσεις, και παρά το προχωρημένο της ηλικίας του, ο Ρακόφσκι είναι εξαιρετικά δραστήριος. Σου δίνει την εντύπωση μιας θετικής και νεανικής λάμψης στα μάτια του. Η εμπιστοσύνη στα ιδανικά διατηρεί τους ανθρώπους σε καλή κατάσταση! Ένας μεγάλος αριθμός αντιτύπων αυτής της φωτογραφίας θα αναπαραχθεί στο Παρίσι. Θα λάβετε μερικές.
2. Θα διαβάσετε τα σημαντικότερα επεισόδια που διαδραματίστηκαν με την επίσκεψή μου στην Κοπεγχάγη12Στις 27 Νοεμβρίου 1932, ο Τρότσκι λαμβάνοντας ειδική άδεια από την Σοσιαλδημοκρατική κυβέρνηση της Δανίας, έκανε μια δημόσια διάλεξη, οργανωμένη από την Σοσιαλδημοκρατική νεολαία της Δανίας στην Κοπεγχάγη, μιλώντας για τις προοπτικές του Σοσιαλισμού. Ο εξόριστος Τρότσκι, έκανε ένα μεγάλο ακτοπλοϊκό ταξίδι από την Ιστανμπούλ μέχρι την Δανέζικη πρωτεύουσα μέσα από μερικούς τράνζιτ σταθμούς σε Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία και Βέλγιο. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στη Δανία τού δόθηκε η ευκαιρία να συναντήσει πάρα πολλούς συντρόφους του από δεκάδες χώρες. Η ομιλία αυτή, τυπώθηκε σε ξεχωριστό φυλλάδιο με τίτλο «Στην Υπεράσπιση του Οκτώβρη» ενώ αποθανατίστηκε από τον φωτογραφικό φακό του σπουδαίου Robert Cappa., στην La Vérité, ή στο επόμενο τεύχος του Ρωσικού Δελτίου που θα κυκλοφορήσει σύντομα.
3. Δεν είναι ο δεύτερος τόμος της «Ιστορίας της Ρωσικής Επανάστασης» αυτός που πωλείται στην Βουλγαρία, αλλά μόνο το πρώτο μέρος του δεύτερου τόμου. [Και τα δύο μέρη έχουν φτάσει στο μεταξύ στην Βουλγαρία – σημείωση της Osvobozhdenie)]. Ολόκληρος ο δεύτερος τόμος (περίπου 750 σελίδες) έχει τώρα εμφανιστεί στα Γερμανικά. Το δεύτερο μέρος του, θα εμφανιστεί πολύ σύντομα και στα Ρωσικά. Κατά την άποψή μου, η δουλειά μου για την ιστορία της Ρωσικής επανάστασης έχει τώρα ολοκληρωθεί.
4. Σπουδαία πράγματα συμβαίνουν στη Σοβιετική Ένωση. Η σταλινική γραφειοκρατία είναι πολιτικά πλήρως απομονωμένη. Υπάρχει πλήρης σύγχυση στον κομματικό μηχανισμό. Ο Στάλιν κρατιέται στην εξουσία χάρη στην GPU. Οι συλλήψεις δεν έχουν προηγούμενο. Συλλαμβάνονται μέλη της Κεντρικής Επιτροπής, πρώην λαϊκοί κομισάριοι, παλιοί μπολσεβίκοι κ.λπ. Ακόμη και οι πιο σκεπτικιστές ανάμεσα στους συντρόφους και τους συμπαθούντες μας μάς γράφουν για την εξαιρετική άνοδο του κύρους και της επιρροής της Αριστερής Αντιπολίτευσης.13Αυτό το συγκεκριμένο απόσπασμα εμφανίστηκε στα Βουλγάρικα στον τόμο με το σύνολο των επιστολών του Τρότσκι για την Βουλγαρία μετίτλο«Ο Τρότσκι και η Βουλγαρία – Αλληλογραφία 1929 – 1933», σύνταξη και πρόλογος Jivka Kaneva-Damyanova, Πανεπιστημιακές εκδόσεις «Αγίου Κλήμεντος Οχρίδας», 1993, ως «επιστολή προς τον Μάνοφ». Βλέπε σχετικά το πρόσφατο αφιέρωμα της Νέας Προοπτικής (https://neaprooptiki.gr/i-allilografia-ton-voulgaron-trotskiston-kai-tou-lev-ntavintovits-trotski/). Ωστόσο είτε πρόκειται για σύγχυση των Βούλγαρων εκδοτών καθώς με αυτόν τον τίτλο υπάρχει άλλο κείμενο στα γραπτά του Τρότσκι Writing of Leon Trotsky, Vol. 5, 1932-33, New York 1972, είτε το χειρόγραφο που δημοσίευσαν οι Βούλγαροι εκδότες είναι ένα προγενέστερο ημιτελές που αρχικά προορίζονταν να σταλεί από τον Τρότσκι προσωπικά προς τον Μάνοφ αλλά τελικά απεστάλη πιο αναπτυγμένο προς το σύνολο των Βούλγαρων συντρόφων.
5.Οι προσωρινές δυσκολίες της Osvobozhdenie δεν θα έπρεπε να αφήσουν περιθώρια πεσιμισμού. Στις ιδιαίτερες συνθήκες της πολιτικής εξέλιξης της Βουλγαρίας τα τελευταία 8 – 9 χρόνια, η εμφάνιση της Αριστερής Αντιπολίτευσης συνέπεσε με ένα κύμα υποστήριξης και υπερψήφισης του επίσημου κόμματος.14Στις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου του 1931, σε μια περίοδο σχετικής δημοκρατικότητας του καθεστώτος, το Βουλγάρικο ΚΚ με τον τίτλο της νόμιμης μορφής του, Κόμμα Εργατών, θα σημειώσει μια θεαματική ανάκαμψη που θα το εκτοξεύσει από τις 30.000 ψήφους και 2,5% το 1927, στις 168.000 ψήφους και 13%, δημιουργώντας αρκετές ελπίδες για την ανάκτηση των αποτελεσμάτων που σημείωνε στις αρχές της δεκαετίας του ‘20. Τον επόμενο χρόνο, στις δημοτικές εκλογές το Κόμμα Εργατών θα διευρύνει την επιτυχία του κερδίζοντας την απόλυτη πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο της Βουλγάρικης πρωτεύουσας. Αυτές οι δύο εκλογές όμως ήταν και οι τελευταίες εκλογές προπολεμικά που θα πάρει μέρος καθώς μετά το 1934 και το νέο πραξικόπημα του βασιλιά όλα τα κόμματα της αριστεράς θα τεθούν οριστικά εκτός νόμου. Αυτό το ρεύμα έχει ένα γενικά ριζοσπαστικό και εν μέρει αντιπολιτευτικό και επαναστατικό χαρακτήρα, αν και ακόμη ασυνείδητο και αδιαφοροποίητο. Σε αυτές τις συνθήκες οι εργατικές μάζες έχουν την προσωρινή ικανοποίηση μόνο και μόνο από το γεγονός της αφύπνισής τους και από την απλή δυνατότητα που τους δόθηκε να εκφράσουν τα συναισθήματά τους ψηφίζοντας τους βουλευτές της εργατικής τάξης. Το γεγονός μάλιστα ότι πήραν την εξουσία στο δημοτικό συμβούλιο της Σόφιας, δίνει στους εργάτες ακόμη μεγαλύτερη ικανοποίηση. Η κριτική που ασκεί η Osvobozhdenie περιορίζει αυτή την κατάσταση ευφορίας και φαντάζει ως περιττή, ακατανόητη, ή ακόμη και εχθρική. Αυτό το στάδιο είναι αναπόφευκτο. Παρόλα αυτά τα πράγματα δεν θα σταματήσουν στην Πλατωνική ικανοποίηση των εκλογικών αποτελεσμάτων. Ζητήματα στρατηγικής και τακτικής θα προκύψουν και πιθανότατα έχουν ήδη προκύψει, ολοένα και περισσότερο οξύτατα όσο περισσότερο αυξάνεται και η επιρροή του κόμματος. Τα περισσότερα από αυτά που ήδη είχε υποδείξει Osvobozhdenie έχουν ήδη βρεθεί στις σκέψεις του κόσμου και κάτω από την επιρροή των απαιτήσεων της ταξικής πάλης, θα επανέλθουν με μεγαλύτερη δύναμη και μεγαλύτερη ζωντάνια, κάτι που θα αναγεννήσει και την ίδια την Osvobozhdenie.
6. Στην Κοπεγχάγη είχα την ευκαιρία να δω καμιά τριανταριά συντρόφους που προέρχονταν από διάφορες χώρες και σχημάτισα μια πάρα πολύ καλή εντύπωση. Ιδιαίτερα, σημειώνω πως υπάρχουν εξαιρετικοί εργάτες στην Γερμανία. Ωστόσο, εκεί υπάρχουν επίσης και αρκετά στοιχεία του παρελθόντος, σκεπτικιστές, γκρινιάρηδες, ιντριγκαδόροι. Στο κατώφλι του Γερμανικού συνεδρίου, έχει παρατηρηθεί μια κρίση ηγεσίας. Ωστόσο αυτή δεν έχει προκαλέσει κάποια σύγχυση στις γραμμές της Γερμανικής Αντιπολίτευσης. Αντιθέτως, να αναμένουμε την ενδυνάμωσή της.
Σας στέλνω μια θερμή χειραψία και έναν αγωνιστικό χαιρετισμό
Λ. Τρότσκι
(μετάφραση, έρευνα, επιμέλεια για την Νέα Προοπτική, Γιώργος Χλωρός)
Υποσημειώσεις