Παρουσίαση της ποιητικής συλλογής από την ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΤΣΑ
[Το Σάββατο 26 Απρίλη το απόγευμα ο χώρος του βιβλιοπωλείου “Σελίδα 17” στους Αμπελόκηπους ήταν ασφυκτικά γεμάτος για την παρουσίαση της πρώτης συλλογής ποιημάτων “ΦΥΓΗ ΙΔΕΩΝ” του Μανώλη Νανούρη, αφιερωμένη
Στους παρεκκλίνοντες.
“… Τα ποιήματά του -μέχρι στιγμής- μιλάνε για την ψυχική υγεία, για τα κοινωνικό στίγμα, για την αποξένωση από εμάς και τους γύρω μας, για τις ρευστές ταυτότητες, για το ερωτικό πλησίασμα και για την ίδια την ποίηση “. (από το βιογραφικό σημείωμα)
Ο ποιητής μέσα από το συλλογικό μοίρασμα ζήτησε όχι μόνο να τον ακούσουμε αλλά και να μας ακούσει και όπως γράφει και στο οπισθόφυλλο :
… Σ’ έκανα μάρτυρα της κατάδυσής μου στην τρέλα
και του πώς πίνω τον καφέ μου.
Κι ήταν πράγματι
απελευθερωτικό.
Τώρα, σειρά μου να σ’ ακούσω
Ο Μανώλης ανάμεσα στους ομιλητές, διάβασε ποιήματα με την συνοδεία της κιθάρας του. Μίλησαν για το βιβλίο: Ο στενός του φίλος Χρίστος Ηλιόπουλος, επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας, η συντροφός του, Αμέλια, που έχει βιώσει το ψυχικό πόνο όπως και ο ίδιος, ο αδελφός του Βασίλης που ήταν δίπλα του στα δύσκολα, η ψυχίατρος Κατερίνα Μάτσα. Στο τέλος μέλη από τις “Συλλογικές Δράσεις Κοινωνικής Αλληλεγγύης για το 18Ανω” που ήταν παρόντα μοιράστηκαν τις σκέψεις τους και τα συναισθήματά τους για το βιβλίο.
Τρισεύγενη Βαρελά – Γιαννατσή
Ακολουθεί η βιβλιοπαρουσίαση της ψυχιάτρου Κατερίνας Μάτσα:]
Στη σημερινή εποχή της κρίσης και της παρακμής του πολιτισμού, όπου μέτρο της επιτυχίας και της κοινωνικής ανόδου του ατόμου αποτελεί ο βαθμός προσαρμογής του στην ανούσια και «πληκτική κανονικότητα» μιας ζωής χωρίς νόημα, οι ποιητές αντιστέκονται στην «εθελούσια δουλεία» και την παραίτηση.
«Ποίηση είναι η υπέρτατη αντίσταση
Μπορεί να διασώσει βαθιά τραγικές ζωές», λέει ο Αμερικανός ποιητής Λώρενς Φερλινγκέττι, ανατρεπτικό πνεύμα της beat generation.
«Γράφεις για να μην τρελαθείς
τη μνήμη σου γράφεις
για να μην τρελαθείς», λέει ο δικός μας ποιητής Μανώλης Νανούρης.
Η ποίηση αποτελεί μια σωτήρια διαμεσολάβηση ανάμεσα σε μας και την καθημερινή πραγματικότητα των στερήσεων, των διαψεύσεων, των ματαιώσεων. Χωρίς αυτή τη διαμεσολάβηση η πραγματικότητα απειλεί να συνθλίψει στις συμπληγάδες των αντιφάσεών της τις πιο ευαίσθητες ψυχές Σε αυτούς ανήκουν οι άνθρωποι με ψυχιατρική εμπειρία.
Σ’ αυτούς ανήκει και ο Μανώλης Νανούρης. Στο Επίμετρο του βιβλίου του μιλά για τη διπολική διαταραχή που διαγνώστηκε το 2020 και για τις νοσηλείες του στο Ψυχιατρείο. Αυτή η πολύ οδυνηρή εμπειρία του αποτυπώνεται και στην ποίηση του.
«Μου λες να γράψω κάτι για την τρέλα
έτσι που τη βίωσα
όχι μέσα από τα διαβάσματά μου
μα πώς μπορώ να τα διαχωρίσω…
τα οράματα από κείνες τις μέρες
έχουν ξεθωριάσει ανεπανόρθωτα
οι σκέψεις που διαδέχονταν η μία την άλλη
με ιλιγγιώδη ταχύτητα, ανήκουν οριστικά
σε μια ιστορικότητα που αδυνατώ να μεταγράψω
δεν μου απόμειναν παρά οι θολές εικόνες
μιας υπέρβασης -καθώς λένε- παθολογικής
μιας νοσηλείας εφιαλτικής
και μιας ανάρρωσης χωρίς τέλος» (σελ. 19)
Εδώ περιγράφει με καταπληκτική ενάργεια τα ψυχιατρικά συμπτώματα, τα οράματα, την ιδεοφυγή και προπάντων την «εφιαλτική νοσηλεία».
«Η νοσηλεία στο Ψυχιατρείο είναι καθήλωση
στο κρεβάτι με λουριά και ιμάντες» (σελ. 27)
«Η νοσηλεία στο Ψυχιατρείο
Είναι κραυγές που γκρεμίζουν τοίχους» (σελ. 29)
Ο Μανώλης Νανούρης δεν βυθίστηκε στην τρέλα όπως ο Αρτώ, ο Βιζυηνός, ο Ρώμος Φιλύρας. Εκανε μια βουτιά σε μια κρίση μανίας και ξαναβγήκε στην επιφάνεια, καταφέρνοντας να μη βυθιστεί στην άβυσσο της τρέλας, αποφασισμένος να μείνει στην πραγματικότητα, με ιαματικό παράγοντα την ποίηση.
Απευθύνεται, μάλιστα, στο συνάνθρωπο, το συνασθενή του και του λέει:
«Για σένα που δεν άντεξες την πραγματικότητα
Κι έφτιαξες νησίδες ύπαρξης με τα υλικά από τις παραισθήσεις σου
Άκουσέ με
Κι έλα να την πάρεις πίσω» (σελ. 70)
Καλεί αυτόν που κινδυνεύει να χαθεί στον κόσμο της ψύχωσης, ναυαγός σε νησίδες ύπαρξης φτιαγμένες από τα «υλικά των παραισθήσεων», να ξαναγυρίσει στην πραγματικότητα, να δώσει τη μάχη του για να «πάρει πίσω την ύπαρξή του», προτείνοντάς του τον τρόπο που ο ίδιος, μέσα από την εμπειρία του, έχει βρεί ως καταφύγιο, την ποιητική γραφή.
«Το θέμα είναι πώς ξαναβρίσκεις
Το κέντρο σου
Εγώ γράφω
Εσύ;» (σελ.48).
Απευθύνει, λοιπόν ένα κάλεσμα στον Άλλο να κάνει τη μετάβαση από τον εσωτερικό κόσμο των φαντασιώσεων, του παραληρήματος, της ψυχικής διαταραχής στον αντικειμενικό κόσμο των σχέσεων με τους άλλους, της αλληλεπίδρασης, της συνδημιουργίας. Τον καλεί να μετουσιώσει τις εσωτερικές εντάσεις σε δημιουργικότητα. Γιατί η δημιουργικότητα, όπως έλεγε ο σπουδαίος ψυχαναλυτής Γουίνικοτ, είναι αυτό που κάνει τη ζωή να αξίζει να τη ζεις, που της δίνει νόημα.
Η δημιουργικότητα είναι ένας τρόπος αντίληψης των πραγμάτων, που ταυτίζεται με την ικανότητα του ατόμου να φαντάζεται, να ανακαλύπτει καινούργιες πλευρές στα πράγματα, να επινοεί με πρωτότυπο τρόπο, να δημιουργεί τον κόσμο αντικρύζοντάς τον κάθε στιγμή με καινούργιο μάτι, ανοιχτό στο νέο και το απρόβλεπτο. Στη ρίζα τής δημιουργικότητας βρίσκεται η ανάγκη του ανθρώπου να εκφραστεί συναισθηματικά και με κάθε άλλο τρόπο, στην προσπάθεια να σχετισθεί με τον κόσμο γύρω του, να χτίσει μια γέφυρα μετάβασης στο συλλογικό.
Κανείς δεν δημιουργεί από την ψυχοπαθολογία του και λόγω της ψυχοπαθολογίας του. Όμως το έργο που παράγει –η ποίηση, η μουσική, η ζωγραφική, η γλυπτική– είναι μια θετική προσαρμογή στην πραγματικότητα και ταυτόχρονα είναι το χέρι που απλώνεται στον Άλλο’
Η ποίηση μεταμορφώνει το υποκείμενο. «Καλώς ήρθατε στο παρεκκλήσι τής μεταμόρφωσης», λέει ο Μανώλης Νανούρης. Πολύ περισσότερο όταν η ποίηση είναι slam,
Γράφεται, δηλαδή για να ειπωθεί, να εκφωνηθεί και το κοινό έρχεται για να την ακούσει, να ακούει την ποίηση που μεταφέρει προσωπικά βιώματα του ποιητή, όπως γράφεται στο Επίμετρο του βιβλίου.
Αυτό το άνοιγμα στον Άλλο είναι το μεγάλο ζητούμενο στη σημερινή εποχή τής αποξένωσης της «πληκτικής κανονικότητας», όπως την αποκαλεί ο ποιητής, του εμπαιγμού και της απαξίωσης των πολλών από τους λίγους που κατέχουν την εξουσία, της έλλειψης οξυγόνου για να μπορέσουμε να αναπνεύσουμε ελεύθεροι, αυτή την εποχή των μαζικών απωλειών και του συλλογικού πένθους, η Ποίηση μας καλεί σε μια συλλογική αντίσταση, σε έναν αγώνα για την καθολική ανθρώπινη χειραφέτηση. Είναι ένας αγώνας δύσκολος, σε πολλούς φαίνεται μάταιος ή και παράλογος, «μέχρι αποδείξεως του εναντίου», όπως πολύ ωραία μας τα λέει ο ποιητής, γεμίζοντας μας αισιοδοξία.
«Εξάλλου ο δρόμος ο δύσβατος, ο ανηφορικός
είναι ο μόνος που ξέρω να βαδίζω
κι ας μη με βγάλει πουθενά
όπως τόσους και τόσους πριν από μένα
άλλωστε σάμπως έτσι δεν είναι όλες οι μάχες ;
Οι από χέρι χαμένες
Ανώφελες
Μάταιες
Παράλογες
Μέχρι αποδείξεως του εναντίου» (σελ. 41)
Ας μην ξεχνάμε ότι όλοι οι μεγάλοι αγώνες, όλες οι κοινωνικές Επαναστάσεις όταν ξεκινούν φαίνονται στους δύσπιστους, τους πεσσιμιστές, τους βολεμένους στη μιζέρια του συστήματος ως μάταιες και παράλογες, μέχρι τη στιγμή που η ίδια η Ιστορία τις δικαιώνει, μέχρι που η ιστορική αναγκαιότητα επιβάλει το δίκιο των ανθρώπων που βαδίζουν στο δρόμο του αγώνα μέχρι τέλους.
