FED
Άρχισε η αντίστροφη μέτρηση
(ή αλλιώς «ο θάνατός σου ή ζωή μου»)
Στα μέσα της εβδομάδας και μετά από μία διήμερη συνεδρίαση η FED, η κεντρική ομοσπονδιακή τράπεζα στις ΗΠΑ, αποφάσισε να δρομολογήσει την σημαντικότερη ίσως απόφασή της μετά το 2008: αποφάσισε να αρχίσει την σταδιακή μείωση του ισολογισμού της. Με άλλα λόγια, να αρχίσει κάθε μήνα να μειώνει την ποσότητα χρήματος που είχε διαχύσει στο αμερικανικό και το διεθνές τραπεζικό σύστημα από το 2008 προκειμένου να κρατήσει σε λειτουργία το τραπεζικό σύστημα.
Τι ακριβώς έκανε μέχρι τώρα, τι σταματάει σταδιακά να κάνει; Η FED για να ανακόψει τις συνέπειες της μεγάλης κρίσης μετά το 2008 κινήθηκε σε δύο επίπεδα. Από την μία μείωσε τα επιτόκια χορήγησης δανείων στο τραπεζικό σύστημα στο «μηδέν» ή και κάτω από αυτό αν αφαιρεθεί ο πληθωρισμός και από την άλλη άρχισε να αγοράζει από τις τράπεζες όλα τα «σάπια» κόκκινα δάνεια που αυτές είχαν στα χαρτοφυλάκιά τους. Ξόδεψε γι’ αυτό πάνω από 4,45 τρις δολάρια.
Από τις αρχές του 2014, ακριβώς επειδή είχε εξαντλήσει κάθε δυνατότητά της και για να υποχρεώσει τις άλλες κεντρικές τράπεζες να αναλάβουν μέρος του «φορτίου» της, άρχισε να σταματά σταδιακά τις αγορές τέτοιων δανείων και να αυξάνει σταδιακά και αργά τα επιτόκιά της (τώρα τα «αυξημένα» επιτόκια είναι στο 1% – 1,5%). Όμως δεν σταμάτησε να επανεπενδύει τα κεφάλαια που συσσώρευε από τα δάνεια ή τα ομόλογα που έληγαν. Με άλλα λόγια κρατούσε μέσα στο τραπεζικό σύστημα τα 4,45 τρις δολ. που είχε «ρίξει» όλα αυτά τα χρόνια. Τώρα, από προχθές, με τη νέα απόφασή της αρχίζει να μειώνει αυτή την επανεπένδυση των κεφαλαίων κατά 10 δις δολ. τον μήνα. Αυτό σημαίνει -σε συνδυασμό με την σταδιακή αύξηση των επιτοκίων- ότι αρχίζει να «αφαιρεί» από τις αγορές και το τραπεζικό σύστημα τον «ορό» τροφοδοσίας με τον οποίο ήταν συνδεδεμένος ο… ασθενής μέχρι τώρα.
Πέραν όλων των άλλων συνεπειών αυτής της πράξης, δηλαδή του ότι τα διάφορα «κομμάτια» του διεθνούς χρηματιστικού κεφαλαίου θα τρέξουν προς αντιτιθέμενες κατευθύνσεις να προεξοφλήσουν αυτήν την κίνηση και να κερδοσκοπήσουν ή να αμυνθούν απέναντι στις συνέπειες, το μεγάλο ερωτηματικό είναι το αν θα αντέξει ο ασθενής χωρίς τον «ορό». Η πρώτη και μεγάλη συνέπεια είναι ότι ο καπιταλισμός σαν σύστημα πλέον πρέπει να αναμετρηθεί με μια διεθνή αλλαγή στις συνθήκες ύπαρξης και λειτουργίας του που καθορίζεται από τον συνδυασμό της προοπτικής για «λιγότερα διαθέσιμα και ακριβότερα κεφάλαια».
Μία πρώτη ίσως ουσιώδης αντίδραση πέραν των κερδοσκοπικών κινήσεων στα χρηματιστήρια και την αγορά συναλλάγματος είναι αυτή της τιμής του πετρελαίου, που συνδέεται με τις προοπτικές της ανοδικής ή πτωτικής οικονομικής δραστηριότητας.
Μια ματιά στις τιμές πετρελαίου την επόμενη ημέρα είναι ότι έχουν βαφτεί βαθειά κόκκινες… Ενδεικτικό της συνέχειας θα είναι το πώς θα κινηθούν οι τιμές των εμπορευμάτων και ειδικά των μετάλλων που συνδέονται με τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας.
Το πέρασμα στη νέα αυτή φάση για την παγκόσμια οικονομία, είναι μάλλον προφανές ότι θα έχει συνέπειες στις συμπεριφορές των άλλων κεντρικών τραπεζών και ειδικά της ΕΚΤ όπως άλλωστε έγινε και το 2014 όταν η Fed άρχισε το «Tapering». Τότε η ΕΚΤ αναγκάστηκε να ανοίξει η ίδια περισσότερο τις κάνουλες για να κλείσει τις τρύπες που άνοιγαν από το Tapering της Fed. Τώρα που η Fed επιχειρεί να δοκιμάσει τις αντοχές του δικού της ασθενή βγάζοντας σιγά σιγά και με προσοχή τον «ορό» των 4,5 τρις δολαρίων είναι σημαντικό να δούμε το πώς θα αντιδράσει η ΕΚΤ για να αντιμετωπίσει τις τρύπες που θα αφήσει πίσω της η FED στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Και αυτή η δοκιμασία δεν είναι εφ’ άπαξ αλλά θα κρατήσει όσο κρατάει η σταδιακή μείωση του ισολογισμού της Fed και θα έρχονται στην επιφάνεια οι αδυναμίες και οι αντιδράσεις των αγορών που αναμφίβολα θα θελήσουν περισσότερο ή λιγότερο βίαια να δοκιμάσουν τις αντοχές και τις προθέσεις των κεντρικών τραπεζών.
Όσο και αν το εγχείρημα της FED επιχειρείται να γίνει με τρόπο ελεγχόμενο και σε διαρκή συνεργασία με τις άλλας κεντρικές τράπεζες, μπήκαμε ξανά στη φάση των μεγάλων αναταράξεων καθώς έχει εξαντληθεί στην επταετία αυτή κάθε δυνατότητα «συνεργασίας» που υπήρξε στο 2008 – 2009 μεταξύ των μεγάλων μητροπολιτικών κέντρων του ιμπεριαλισμού και έχει αρχίσει να ξεδιπλώνεται η βασική αρχή του κεφαλαίου: «ο θάνατός σου η ζωή μου»…
Γιαν. Αγγ.
