Τι πραγματικά συμβαίνει με τις αποφάσεις της ΕΚΤ και του ESM
Μέσα σε ένα δεκαήμερο δύο οικονομικές αποφάσεις, μία από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και μία από το συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας, επιχειρούν να ανακόψουν την πορεία διάσπασης της Ευρωζώνης.
* Πριν από δέκα ημέρες η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε την απόφασή της να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων “χωρίς ποσοτικά όρια” για τις χώρες που, όπως η Ισπανία, θα ζητήσουν στήριξη για να αποφύγουν το χρεοστάσιο.
Προϋπόθεση αυτής της “στήριξης” είναι η ενδιαφερόμενη χώρα να ζητήσει βοήθεια από το EFSF/ESM και να δεχθεί να υπογράψει ένα μνημονιακού χαρακτήρα σύμφωνο για δραματικές περικοπές δημόσιων δαπανών και κατάργηση εργασιακών και κοινωνικών κεκτημένων.
Με την απόφαση αυτή – και με την ελαστικότητα που περιέχουν οι προϋποθέσεις για την υλοποίησή της – η ΕΚΤ στην ουσία αναλαμβάνει, σώζοντας τα πολιτικά προσχήματα της πολιτικής που έχει προωθήσει μέχρι σήμερα η κα Μέρκελ, να απορροφήσει όλα τα κρατικά τοξικά (αφερέγγυα) ομόλογα της Ευρωζώνης.
Και να καλύψει έτσι μεγάλο μέρος της αναχρηματοδότησης του ευρωπαϊκού κρατικού χρέους για οικονομίες οι οποίες λόγω αφερεγγυότητας δεν μπορούν να το κάνουν αυτό μέσω νέου δανεισμού από τις αγορές…
Η κίνηση αυτή της ΕΚΤ (με μία αρνητική ψήφο από την Bundesbank) ήταν το αποτέλεσμα της αδιέξοδης πλέον κατάστασης στην Ισπανία που επεκτείνεται στην Ιταλία και την Γαλλία λόγω της επιτάχυνσης του φαύλου κύκλου της κρίσης χρέους και ύφεσης στην Ευρωζώνη. Αλλά και της απειλής που αντιπροσωπεύει πλέον για την Γερμανία και το ευρώ το άνοιγμα των 2,7 τρισ. ευρώ των οικονομιών της Ευρωζώνης και κυρίως εκείνων του νότου προς το γερμανικό τραπεζικό και βιομηχανικό σύστημα.
* Η δεύτερη απόφαση ήταν αυτή του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου, το οποίο μέχρι προσφάτως απειλούσε να ακυρώσει την δημιουργία του νέου Ταμείου διάσωσης της Ευρωζώνης, του περιβόητου ESM, που θα αντικαταστήσει το EFSF. Η απόφαση τελικά “νομιμοποιεί” το ESM και έτσι δίνει πράσινο φως για την ενεργοποίησή του με την προϋπόθεση ότι η Γερμανία δεν θα ξεπεράσει την ήδη αποφασισμένη συμμετοχή της σ’ αυτό.
Στην πραγματικότητα με τον συνδυασμό των δύο αποφάσεων δημιουργείται ένα χρηματοδοτικό όργανο, το ESM και η ΕΚΤ, το οποίο θα μπορεί με μνημονιακούς πολιτικούς όρους για τις χώρες που θα το χρειασθούν, να αποφύγει “ατυχήματα” δηλαδή χρεοστάσια στις επικίνδυνες ζώνες του ευρώ, όπως η Ισπανία ή η Ιταλία ή ακόμα και για τις οικονομίες που είναι ήδη σε “πρόγραμμα” όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία.
Στο σημείο αυτό είναι αναγκαίες τέσσερις επισημάνσεις:
Παρά το ότι το γερμανικό δικαστήριο έβαλε ως όριο στην παρέμβαση του ESM το ήδη αποφασισμένο ποσό συμμετοχής της Γερμανίας (170 δισ. ευρώ), στην πραγματικότητα έχει ανοίξει η δυνατότητα, τουλάχιστον λογιστικά, μιας “χωρίς ποσοτικά όρια” παρέμβασης για την στήριξη των ομολόγων μιας χώρας, αφού η ΕΚΤ στην δική της απόφαση βάζει μεν ως προϋπόθεση την στήριξη από το ESM, αλλά δεν βάζει κανένα περιορισμό στο μέγεθος της δικής της παρέμβασης !
Με την απόφαση της ΕΚΤ για απεριόριστη στήριξη ανατρέπεται η βασική “λογική” και το επιχείρημα στο οποίο έχει στηριχθεί η μέχρι σήμερα πολιτική του γερμανογαλλικού άξονα ότι η πίεση των αγορών (δηλαδή η αύξηση των spreads και η δυσκολία δανεισμού) θα “πειθαρχήσει” σε δημοσιονομικό επίπεδο τις κυβερνήσεις. Τώρα, η ΕΚΤ παρεμβαίνει και αγοράζει κρατικά ομόλογα “ακυρώνοντας” την υποτιθέμενη πίεση των αγορών, της οποίας η ίδια παραμένει βασικός υπέρμαχος μέχρι τώρα ! Η ανατροπή του δόγματος της πίεσης των αγορών συνδυάζεται βέβαια με την αντικατάσταση αυτής της “πίεσης” με το “μνημόνιο” που θα πρέπει να υπογράφει κάθε χώρα η οποία θα στηρίζεται από την ΕΚΤ, παραχωρώντας μέρος της οικονομικής και πολιτικής κυριαρχίας της στα όργανα της Ε.Ε.
Οι αλλαγές αυτές με την συνδυασμένη παρέμβαση ESM και ΕΚΤ δεν αναιρούν, αλλά διατηρούν και επεκτείνουν τους όρους που σπρώχνουν τις ευρω-οικονομίες στην ύφεση, αφού γενικεύουν τα “μνημόνια” ως προϋπόθεση στήριξης των ομολόγων τους. Το γεγονός αυτό όμως εντείνει ακόμα περισσότερο τις φυγόκεντρες δυνάμεις στο ευρώ και την Ευρωζώνη, καθώς οδηγεί σε χρεοκοπία ολόκληρες περιφέρειες, όπως π.χ. την Ισπανία, την Ιταλία, παράλληλα με χώρες όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία, ακόμα και όταν τις “προστατεύει” από την κήρυξη χρεοστασίου…
Η ΕΚΤ με την απόφασή της αυτή και εφ’ όσον υλοποιηθεί “χωρίς ποσοτικά όρια” θα απορροφήσει μεγάλο μέρος των “τοξικών” κρατικών και τραπεζικών ομολόγων επιβαρύνοντας τον ισολογισμό της σε επίπεδα που ακυρώνουν την καταστατική της δέσμευση της “μη εκτύπωσης” χρήματος. Στην πραγματικότητα η ΕΚΤ με τον μηχανισμό αυτό γίνεται ένα πρωτοφανούς μεγέθους “πλυντήριο” τοξικών τίτλων, τραπεζικών και κρατικών, που ακυρώνει το αδιαμφισβήτητο της αξιοπιστίας της σαν κεντρική τράπεζα της Ευρωζώνης. Για τον λόγο αυτό άλλωστε προωθείται με ταχύτερους ρυθμούς η συγκεντρωτική εποπτεία των ευρωπαϊκών τραπεζών για να “καλυφθεί” το ταχύτερο δυνατό η “αχίλλειος πτέρνα” του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος.
Με τον τρόπο αυτό η ευρωπαϊκή άρχουσα τάξη επιχειρεί να κερδίσει χρόνο εν όψει του “εκλογικού 2013” (Γερμανία, Ιταλία), να απομακρύνει προσωρινά την απειλή “ατυχημάτων” (π.χ. με Ελλάδα, ή πολύ περισσότερο με Ισπανία) και να δρομολογήσει τον Δεκέμβριο στην Σύνοδο Κορυφής το περιβόητο πρότζεκτ για τη νέα Διακυβερνητική Συμφωνία που θα επιχειρήσει την “εμβάθυνση της δημοσιονομικής και πολιτικής ενοποίησης) μέχρι το 2014.
Με άλλα λόγια η ευρωπαϊκή άρχουσα τάξη με την ΕΚΤ και το ESM, επιχειρεί να κερδίσει πολιτικό χρόνο, χωρίς να μπορεί να δώσει απάντηση στον φαύλο κύκλο της ύφεσης και του χρέους, εξαντλώντας και τα τελευταία διαθέσιμα εργαλεία της φαρέτρας της …
Νέα Προοπτική τεύχος #533# Σάββατο 15 Σεπτέμβρη 2012
