του Γιάννη Αγγέλη
Αυτά που γίνονται τα τελευταία 24ωρα στις ΗΠΑ και την Ελβετία, πρέπει να γυρίσει κανείς πίσω στο 2010 – 11 στην… Ελλάδα, ή ακόμα πιο πίσω, στο 2008 στις ΗΠΑ, για να τα συναντήσει.
Μετά τη χρεοκοπία της μεγαλύτερης αμερικάνικης τράπεζας στο χώρο της «καινοτομίας» και των Start Ups της Silicon Valey Bank, βρισκόμαστε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας της 7ης μεγαλύτερης επενδυτικής τράπεζας του πλανήτη με έδρα την Ελβετία(!), της Credit Suisse.
Είχαμε να δούμε cds (ασφάλιστρα κινδύνου έναντι χρεοστασίου) στα 1000 bp από το 2010-11 στην Ελλάδα εν μέσω της κρίσης του χρέους. Και για να είμαστε ακριβείς τότε δεν έφτασαν τα 1000 bp ήταν ελαφρώς χαμηλότερα.
Το αποτέλεσμα; Στο βαθύ κόκκινο τα χρηματιστήρια από την Νέα Υόρκη μέχρι το Άμστερνταμ, το Λονδίνο, το Παρίσι, την Φρανκφούρτη, για να μη συζητάμε το τι συμβαίνει τις τελευταίες ώρες στο Μιλάνο και την Μαδρίτη. Και από κοντά η… ψωροκώσταινα, το ελληνικό ΧΑ.
Το τι έχει συμβεί με την Credit Suisse τις τελευταίες ώρες το βρίσκει κανείς εύκολα στα ρεπορτάζ σε όλα τα ΜΜΕ (σ.σ. σχετικό ρεπορτάζ στην ΝΠ από την περασμένη εβδομάδα), που ξαφνικά ανακάλυψαν την τραπεζική κρίση, σε ένα τραπεζικό σύστημα που μέχρι χθες το αποκαλούσαν «θωρακισμένο», για τους ίδιους λόγους που ο κ. Αλογοσκούφης χαρακτήριζε έτσι και την ελληνική οικονομία στις αρχές του 2009…
Το μεγάλο ερώτημα
Το βασικό ερώτημα όμως που ξεπηδάει σαν τον διάβολο μέσα από τον ορυμαγδό των χρηματαγορών είναι ένα: τι έκαναν οι κεντρικές τράπεζες και προκάλεσαν την εκκόλαψη αυτού του εφιάλτη;
Η απάντηση είναι μάλλον εύκολη.
Πρώτα «βούλωσαν» τις τρύπες που έσκασαν το 2008 με πλασματικό κεφάλαιο (ποσοτική χαλάρωση) και στη συνέχεια καθώς το θηρίο του πληθωρισμού «απελευθερώθηκε», προσπάθησαν να το ξανα-μαζέψουν με την περιβόητη νομισματική σύσφιξη, δηλαδή την αύξηση των επιτοκίων και το tapering (σ.σ. απόσυρση της ρευστότητας που είχαν διοχετεύσει με την ποσοτική χαλάρωση).
To έκανε η Fed, το έκανε και η ΕΚΤ.
Επειδή όμως όπως λέει μία πολύ γνωστή ρήση στις χρηματαγορές «δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα», ήρθε η στιγμή που ο λογαριασμός έσκασε στα χέρια του πελάτη. Γιατί; Γιατί η αύξηση των επιτοκίων προκάλεσε την απαξίωση των περιουσιακών στοιχείων χρέους με τα οποία είχαν προσπαθήσει οι τράπεζες, τα ταμεία, οι ασφαλιστικές εταιρείες να εξασφαλιστούν μακροπρόθεσμα, δηλαδή τα κρατικά και τα εταιρικά εξασφαλισμένα ομόλογα.
Εξασφαλισμένα ήταν, με σταθερή αξία όμως δεν ήταν.
Και την αξία τους την άλλαξαν (την μείωσαν) οι αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών.
Η ζημιά άρχισε από τις τράπεζες, όπως ήταν φυσικό. Και κυρίως από εκείνες στις οποίες τα παλιότερα προβλήματα, η κακή διαχείριση, ή η αλαζονεία της εύκολης υπεραξίας, έχουν μειώσει στο ελάχιστο τις κεφαλαιακές αντοχές.
Τι θα γίνει όμως με τις ασφαλιστικές εταιρείες; Τι θα γίνει με τα ασφαλιστικά Ταμεία;
Η πρόσφατη περιπέτεια με τα βρετανικά gilts που υποχρέωσαν την Κεντρική Τράπεζα της Αγγλίας να παρέμβει, μπορεί να μας δώσει ένα μικρό «δείγμα» του τι διαστάσεις μπορεί να πάρει ο νέος εφιάλτης…
Στο Συμβούλιο της ΕΚΤ
Σήμερα, 16 Μάρτη 2023, η ΕΚΤ είναι υποχρεωμένη να πάρει θέση απέναντι σ’ αυτόν τον εφιάλτη. Και να προσπαθήσει να κάνει κάτι για να σταματήσει το τσουνάμι.
Υπό τις παρούσες συνθήκες το τι θα αποφασίσει δεν μπορούμε να το ξέρουμε, ούτε να «ποντάρουμε» στο τι θα ακουστεί από την κα Λαγκάρντ σήμερα το απόγευμα.
Αυτό όμως που μπορούμε να προβλέψουμε είναι ότι όποια απάντηση και αν δώσει στο «δίλημμα Τρισέ», είτε δηλαδή προχωρήσει στην αύξηση των επιτοκίων, είτε την αναβάλει, είναι υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει το τσουνάμι. Και εδώ είναι λίγο πολύ χαμένη από χέρι καθώς αν επιμείνει στην αύξηση των επιτοκίων αγνοώντας τις συνέπειες (όπως είχε κάνει ο Τρισέ το 2011) οι συνέπειες αναμένονται… βίαιες στην ίδια κατεύθυνση που κινείται η “τύχη” της Credit Suisse.
Αν πάλι κάνει βήματα πίσω και αναβάλει την αύξηση, η πράξη αυτή θα διαβαστεί ως παραδοχή της σοβαρότητας της κατάστασης. Και σ’ αυτήν την περίπτωση oι χρηματαγορές θα κινηθούν προς την… έξοδο.
Και είναι γνωστό το τι συμβαίνει όταν όλοι μαζί κινούνται προς την έξοδο, όταν ο «φόβος» μετατρέπεται σε «πανικό».
Αυτό το αδιέξοδο του… μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα, δεν είναι τίποτα άλλο παρά το “αποτύπωμα” του γεγονότος ότι οι Κεντρικές Τράπεζες δεν είναι ο “απο μηχανής θεός”, όπως θέλουν να τις παρουσιάσουν αλλά μέρος και προϊόν αυτής της κρίσης που καλούνται να αναχαιτίσουν. Με αποτέλεσμα κάθε “κίνησή” τους ακόμα και αν αναχαιτίζει προσωρινά το πρόβλημα στη συνέχεια να το κάνει χειρότερο…
16/3/2023
* Το αν η Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας θα επιχειρήσει να «σώσει» ή όχι την Credit Suisse, την δεύτερη μεγαλύτερη ελβετική τράπεζα, είναι ένα άλλο ζήτημα, που ασφαλώς δεν αφορά μόνο τους Ελβετούς.
