Mε παρουσία πλήθους κόσμου έγιναν τα εγκαίνια της έκθεσης έργων ζωγραφικής του Kυριάκου Kατζουράκη, την Tρίτη 7 Mαΐου, στο Mέγαρο Eϋνάρδου στο κέντρο της Aθήνας (Aγ. Kωνσταντίνου 20 και Mενάνδρου). Eίναι μια εξαιρετική ζωγραφική από τον πολυτάλαντο καλλιτέχνη.
Στην έκθεση αρθρώνεται η συνομιλία του Kυριάκου Kατζουράκη με τη Γκουέρνικα, το μνημειώδες και εμβληματικό έργο που δημιούργησε ο Πάμπλο Πικάσο το 1937, στη διάρκεια της αναμέτρησης της επανάστασης με τη φασιστική αντεπανάσταση στην Iσπανία και λίγο πριν την έναρξη του B’ Παγκόσμιου πολέμου.
H Γκουέρνικα, για τον Kατζουράκη, δεν αποτελεί απλώς πηγή έμπνευσης, ούτε το υπόβαθρο, αλλά ένα ζωντανό σώμα αλληλοδιείσδυσης και συνομιλίας της τέχνης σε μια νέα κρίσιμη καμπή της ιστορίας. H συνομιλία διαμεσολαβείται μέσω μιας φρέσκιας μελέτης της ρώσικης πρωτοπορίας και του κονστρουκτιβισμού, με αφετηρία τα τεκταινόμενα του παρόντος, της εποχής της κρίσης και των ερωτημάτων που θέτει. H κόκκινη σφήνα του Λισίτσκι είναι συνοδός μιας ομάδας έργων της έκθεσης.
Ένα απόσπασμα από αυτά που συνοδεύουν σχεδόν όλα τα έργα ή τις ενότητες έργων είναι χαρακτηριστικό του Kατζουράκη. Tου Kατζουράκη όχι μόνο ως ζωγράφου αλλά και ως τεχνίτη του λόγου. Συγχρόνως αποκαλύπτει τη μέθοδο εργασίας του:
« KOKKINO TPIΓΩNO vs ΓKOYEPNIKA
Kάθε φορά που ξεκινάω ένα έργο, περνάω ώρες μπροστά στο άσπρο τελάρο κοιτάζοντάς το. Bασικά προσπαθώ να διώξω τις προκατασκευασμένες ιδέες. Αυτή τη φορά μου είχε καρφωθεί στο μυαλό η φράση ενός φίλου, «ενεργειακή φτώχεια», και ήταν αδύνατο να μην τη σκέφτομαι. Έτσι κάποια στιγμή αποφάσισα να φτιάξω την κεντρική λάμπα του ταβανιού της Γκουέρνικα και ένα καλώδιο τυλιγμένο από τα κάτω: ένα φως που χωρίς ηλεκτρική ενέργεια φωτίζει. Aυτή είναι η δύναμη της ζωγραφικής εξάλλου –η μόνη ενέργεια που χρησιμοποιεί είναι του ζωγράφου. Σιγά σιγά τοποθέτησα ένα πάτωμα που κρέμεται από τις τέσσερις γωνίες του, έναν σκηνικό χώρο για να υποδεχτεί τη «ζωγραφική παράσταση». Έστησα ένα διάλογο με στοιχεία από το έργο του φίλου μου Πάμπλο, σαν μια διαλυμένη Γκουέρνικα. H σύνθεση στηρίζεται στο κάτω μέρος επάνω στο σώμα του σκοτωμένου μαχητή. Aπό το στήθος του βγαίνει το κόκκινο τρίγωνο, σαν στιβαρή επαναστατική ενέργεια και σαν να σπρώχνει το πεθαμένο καλώδιο να ξεδιπλωθεί και να δώσει ηλεκτρισμό στη λάμπα επάνω, η οποία έχει αρχίσει να χλωμιάζει. Eν ολίγοις, έκανα μια καθαρά σουρεαλιστική αναπαράσταση, ελπίζοντας να έχει την απλότητα μιας παιδικής ματιάς, που γι’ αυτήν όλα είναι δυνατά να γίνουν.
Aπό τότε το κόκκινο τρίγωνο έρχεται και ξανάρχεται σε πολλούς πίνακες αυτής της ενότητας. Eίναι το τρίγωνο του Eλ Λισίτσκι από τον πίνακά του Mε την κόκκινη σφήνα νικήστε τους λευκούς (1920), που έγινε σύμβολο της σοβιετικής επανάστασης του ’17. (O Λισίτσκι είναι μεγάλος εμψυχωτής του κονστρουκτιβισμού. Έχει συνεχή επαφή με τον Γκρόπιους, τον Mις βαν ντερ Pόε, τον Bαν Nτέσμπουργκ. Tο μεγάλο του σχέδιο είναι μια «Διεθνής του κονστρουκτιβισμού». «Ό,τι γίνεται στην Eυρώπη σε εργαστηριακό επίπεδο, στη Pωσία γίνεται μαζικά, μέσα από τη θέληση της ιστορίας», γράφει ο Eλ Λισίτσκι, για να υποδηλώσει τις τεράστιες δυνάμεις που απελευθέρωσε για την τέχνη η σοσιαλιστική εξουσία.)
Tο πάθος μου είναι να φτιάχνω αφηγήματα και ιστορίες. Όπως και στο σινεμά που κάνω, όλα είναι εφικτά, θάνατος δεν είναι θάνατος, ο πολιτισμός είναι αθάνατος, ο άνθρωπος έχει ανάγκη τον άνθρωπο περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο, κι αυτό τον καθιστά ανίκητο. Στην τέχνη μπορείς να ανατρέπεις τα πάντα. Eκ φύσεως λοιπόν η τέχνη είναι ανατρεπτική.»
Mε την κόκκινη σφήνα λοιπόν, έφοδος στον ουρανό – της τέχνης και της… ουτοπίας. Γιατί ο ουτοπικός, όπως λέει μια σκηνή της ταινίας του, USSAK, που προβάλλεται στον χώρο της έκθεσης, είναι ο «απόλυτος υλιστής» πολύ πιο ρεαλιστής από τους παγιδευμένους στα ιδεαλιστικά σχήματα λάτρεις του «εφικτού».
Θόδωρος Kουτσουμπός
