Μέρος Α
Τον Ιούλιο του 1974, 50 χρόνια πριν, μια εν δυνάμει επαναστατική κατάσταση διαμορφώθηκε στην Ελλάδα – μέρος ευρύτερων επαναστατικών ανατροπών στον κόσμο. Ήταν η χρονιά που ξεκίνησε με γενική απεργία των ανθρακωρύχων στη Βρετανία, που ανέτρεψε την κυβέρνηση Χηθ των Τόριδων και με την επανάσταση των γαρυφάλλων στην Πορτογαλία, που ανέτρεψε την 40χρονη δικτατορία του Σαλαζάρ – και μετά η Ελλάδα. Το πραξικόπημα της χούντας στην Κύπρο, 15 Ιουλίου 1974, που έδωσε το πράσινο φως για την εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο στις 20 Ιουλίου, όπου οι “γενναίοι” χουντικοί αξιωματικοί “έδωσαν τη μάχη” ποιος θα την “κοπανίσει” πρώτος για… Αθήνα.
Αφού οι ελληνοτουρκικοί ανταγωνισμοί για τα πετρέλαια στο Αιγαίο διαμόρφωσαν κλίμα πολεμικής έντασης, οι εντάσεις της ταξικής πάλης στην Ελλάδα, που κορυφώθηκαν με την εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβρη του 1973, και οι αμερικανο-νατοϊκοί ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί στην ανατολική Μεσόγειο, έσπρωξαν τη χούντα στην “εξαγωγή” των εσωτερικών της αντιφάσεων. Το πραξικόπημα στην Κύπρο, κατά του Μακαρίου, που οργάνωσε η χούντα του Ιωαννίδη με τη δύναμη της ΕΛΔΥΚ και τους φασίστες συνεργούς της στο νησί, έδωσαν την αφορμή για την εισβολή του τουρκικού Αττίλα – μια κατοχή που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο συνδυασμός της εξέγερσης του Πολυτεχνείου με το Κυπριακό, ένα θέμα της ταξικής, αντιδικτατορικής πάλης με το “εθνικό” θέμα, οδήγησαν στην κατάρρευση / ανατροπή της 7χρονης δικτατορίας. Μια νέα περίοδος στην ιστορία της Ελλάδας διαμορφώθηκε, που μένει με τον χαρακτηρισμό Μεταπολίτευση, που όλο και τελειώνει, και που δεν λέει να τελειώσει. Το Παλάτι με τον καθοριστικό το ρόλο για σχεδόν ενάμισι αιώνα ανατράπηκε λόγω των εσωτερικών αντιφάσεων της κυρίαρχης τάξης και των ιμπεριαλιστών, και ο Στρατός, κυρίαρχος κι αυτός πλάι στο Παλάτι, ιδίως μετά το Κίνημα στο Γουδί το 1909, έχασε τον πρωταγωνιστικό του ρόλο των παρεμβάσεων στην πολιτική ζωή…
Με την συμπλήρωση των 50 χρόνων από την ανατροπή της δικτατορίας, και για να μην ξεχνάμε και να μην εφησυχάζουμε, θα δώσουμε μερικές “εικόνες” του 1974, με κείμενα από την παράνομη ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ που εξέδιδε η Εργατική Διεθνιστική Ένωση (ΕΔΕ-Τροτσκιστές) από τον Απρίλιο του 1970, μέχρι την πτώση της χούντας. Αρχικά, η ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ εκδίδονταν κάθε μήνα, όμως λίγο πριν το Πολυτεχνείο είχε γίνει 15θήμερη, έως τις συλλήψεις μεγάλης ομάδας στελεχών της ΕΔΕ στα τέλη Φεβρουαρίου 1974.
Για να δούμε το κλίμα της εποχής, στο πρώτο μέρος ξεκινάμε με μια επιλογή κειμένων από το τεύχος του Ιουνίου 1974, λίγο πριν την τομή του Ιουλίου 1974:
1. ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΤΡΟΤΣΚΙΣΤΩΝ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΩΝ
Στις 4 του Ιούνη δυό συντροφοί μας, οι Θόδωρος Κουτσουμπός και Παναγιώτης Κουτσουμπός, σύρθηκαν βίαια από τα κελλιά τους της Δ’ πτέρυγας των φυλακών Κορυδαλλού όπου βρισκόμασταν όλοι μαζί οι τροτσκιστές κρατούμενοι, για να μεταφερθούν στη Γ’ πτέρυγα. Αυτό συνέβη νύχτα την ώρα που οι κρατούμενοι είμασταν κλεισμένοι στα κελλιά μας.
Στη συνέχεια χτυπήθυκαν βάναυσα από 15 φύλακες, με επικεφαλής των υπαρχιφύλακα Βαρδάκο.
Στον Παναγιώτη Κουτσουμπό τα χτυπήματα προκάλεσαν κάταγμα πλευρού και ελαφρά εγκεφαλική διάσειση. Τον Θόδωρο Κουτσουμπό τον χτύπησαν στα γεννητικά όργανα και του χτυπούσαν το κεφάλι στον τοίχο βρίζοντας “γαμώ της ιδέες σας”, “γαμώ τον κομμουνισμό σας πούστηδες”, “γαμώ τη Βουλγαρία σας”.
Η επίθεση αυτή ενάντια στους συντρόφους μας αποτελεί μέρος της γενικότερης επίθεσης της χούντας ενάντια στην εργατική τάξη.
Ανίκανη να τα βγάλει πέρα με το μαζικό κίνημα, η χούντα προσπαθεί να εξοντώσει φυσικά την πρωτοπορία του. Η Ασφάλεια έχει λυσσάξει που δε μπόρεσε να εξαρθρώσει την ΕΔΕ.
Την επομένη το πρωῒ καλέσαμε σε απεργία πείνας αόριστης διάρκειας για να διαμαρτυρηθούμε ενάντια στον ξυλοδαρμό και απαιτώντας να θεωρούμαστε πολιτικοί κρατούμενοι και όχι ποινικοί, και να μεταφερθούμε όλοι οι πολιτικοί κρατούμενοι των φυλακών Κορυδαλλού στην Α’ πτέρυγα.
Κρατούμενοι της Δ’ πτέρυγας που συνελήφθηκαν για παλιότερες επαφές με το ΚΚΕ και για επαφές με την αντι-ΕΦΕΕ, αρχικά ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά μας, λέγοντας όμως ότι πρέπει να συνεννοηθούν και με τους πολιτικούς κρατούμενους της Α’ πτέρυγας και ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ, κυρίως με τους Τζεφρώνη (εσωτ.) και Φαράκο (εξωτ.).
Οι Τζεφρώνης και Φαράκος απάντησαν ότι “ο συσχετισμός των δυνάμεων δεν είναι ευνοϊκός και ότι δεν είναι ώρα για απεργίες”.
Κάτω απ’ αυτή την πίεση, οι κρατούμενοι που αναφέραμε πιο πάνω υπαναχώρησαν και αποφάσισαν να απέχουν απλώς από το συσσίτιο. Έτσι κατεβήκαμε σε απεργία μόνοι οι 4 Τροτσκιστές και ένας αναρχικός της Δ’ πτέρυγας, οι συ. Θ. Και Π. Κουτσουμπός στην Γ’ πτέρυγα και 4 γυναίκες πολιτικές κρατούμενες απ’ τις οποίες οι δύο συντρόφισσές μας.
Στη Δ’ πτέρυγα έκαναν αποχή από το συσσίτιο και 60-70 ποινικοί κρατούμενοι, ενώ οι ηγέτες του ΚΚΕ στην Α’ πτέρυγα έπαιρναν κανονικά φαγητό.
Η στάση αυτή των σταλινικών είναι μέρος της γενικότερης σταλινικής πολιτικής απέναντι στο εργατικό κίνημα.
Αντί να αναλάβουν την ηγεσία του κινήματος και να παλέψουν για τα στοιχειώδη δικαιώματα της εργατικής τάξης στη δουλειά και τη ζωή, ενάντια στις επιθέσεις της αστικής τάξης, για την ανατροπή της χούντας, στέκονται εμπόδιο στον αγώνα της και ευνουχίζουν την πάλη της.
Η προδοτική πολιτική των σταλινικών γίνεται το κυριότερο στήριγμα στην πολιτική της χούντας και της αστικής τάξης.
Η οικοδόμηση μιας νέας επαναστατικής ηγεσίας είναι το πιο επείγον καθήκον για το εργατικό κίνημα.
Εργάτες, νεολαίοι, καταπιεζόμενοι, παλέψτε μέσα από τις γραμμες της ΕΔΕ για το κτίσιμο ενός νέου μαζικού επαναστατικού κόμματος.
Οι Τροτσκιστές κρατούμενοι του Κορυδαλλού
2. Η ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΚΑΤΑΡΡΕΕΙ
Οι επιπτώσεις της “δίκης των κρεάτων” είναι βαριές για το καθεστώς του Γκιζίκη. Μέσα από τη διαδικασία ξετυλίχτηκε ολόκληρο το πλέγμα των σχέσεων κράτους, εμπόρων, απατεώνων. Τίποτα δεν έμεινε όρθιο. Ο Πατακός, ο αδελφός του Παπαδόπουλου, ο Μακαρέζος, υπουργοί, ο εισαγγελέας που είναι πρόεδρος των εισαγγελέων πλειμμελειοδικών, ανώτατοι υπάλληλοι και ο… “πρόεδρος” της ΑΔΕΔΥ, εμφανίζονται μπροστά στα μάτια των καταπιεζομένων δεμένοι με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα σε συμμορία απατεώνων.
Το πολιτικό εποικοδόμημα αντανακλά την κρίση και η συνοχή της αστικής τάξης ξεσχίζεται. Το αστικό κράτος μέσα από τη σαπίλα των μεμονωμένων ενεργειών του, παρουσιάζει τη γενικότερη σαπισμένη πραγματικότητα που εξυπηρετεί.
Η χούντα καταλαβαίνει ότι εκθέτοντας τους προκατόχους της εκθέτει και τον εαυτό της. Ακόμα πιο πολύ γιατί εκθέτει όργανα σαν τον εισαγγελέα και το διορισμένο “πρόεδρο” που είναι στηριγμα για το καθεστώς της. Αλλά το νόημα της κρίσης και των πολιτικών επιπτώσεών της στους κόλπους της αστικής τάξης, είναι ακριβώς αυτό: Ότι οι μερίδες της σέρνονται σε διαμάχες που δεν μπορούν να ελέγξουν, όπως δε μπορούν να ελέγξουν και τον πληθωρισμό.
Η χούντα, από τη μιά δίνει έκτακτες εξουσίες σε επιτελείς της αξιωματικούς, και στον κρατικό μηχανισμό, και από την άλλη με τη δίκη ξεθεμελιώνει αυτό το σύστημα. Όταν δικάζει “ανθρώπους” της με πρώτη ευκαιρία για “παράβαση καθήκοντος”, είναι επόμενο αντί για αφοσιωμένα και δραστήρια όργανα, οι υπάλληλοι και τα στελέχη του μηχανισμού της να γίνουν τυπικοί και μετρημένοι. Δεν μπορεί να αναπτύσσει δραστηριότητα και πρωτοβουλία ένα όργανό της όταν ούτε η διχτατορία δε μπορεί να εγγυηθεί τα ατιμώρητό του.
Η χούντα συναισθάνθηκε το μέγεθος του ανοίγματος που έκανε και τις τελευταίες μέρες ο τόνος στο δικαστήριο υποχώρησε. Ο Μπαλόπουλος έπαψε να κατηγορείται για δωροδοκία από κατηγορούμενους και δικαστές και οι χουντικές εφημερίδες προβάλουν τις θέσεις των κατηγορουμένων. Αλλά το ρήγμα δε μπορεί να κλείσει, γιατί κάθε υποχώρηση φανερώνει ακόμα πιό πολύ τη σχέση της χούντας με τους απατεώνες.
Η διχτατορική κυβέρνηση αδυνατεί να ελέγξει τις πολιτικές εξελίξεις και τα ρήγματα της βάσης της, όπως ακριβώς αδυνατεί να ελέγξει τον πληθωρισμό και το άνοιγμα του παθητικού στο ισοζύγιο πληρωμών. […]
3. ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΟΥ ΛΑΒΑΜΕ…
Ένας σύντροφος οικοδόμος μάς γράφει:
ΟΙ ΟΙΚΟΔΟΜΟΙ ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΧΟΥΝΤΑΣ
Μετά το τελειωτικό -σχεδόν- σταμάτημα της οικοδομής, η χούντα επιτίθεται ενάντια στους άνεργους οικοδόμους, σκοπεύοντας την παγίδευσή τους και σε συνέχεια το τσάκισμά τους.
Πρωϊνές ώρες στην Ομόνοια, ομάδα αστυνομικών αναγκάζει τους οικοδόμους να κλειστούν στο καφενείο “ΤΟ ΝΕΟΝ”. Τα αίματα βράζουν, οι συζητήσεις δίνουν και παίρνουν, οι ψυχραιμότεροι συγκρατούν, η σύγκρουση -άκαιρη- αποφεύγεται. Τέλος οι αστυνομικοί φαύγουν, για να… ξανάρθουν.
Τέσσερα αυτοκίνητα της ΕΣΑ αράζουν στην Πλατεία Δημαρχείου περασμένες οκτώ πρωῒ. Είναι η ώρα που οι οικοδόμοι -έχοντας χάσει κάθε ελπίδα για δουλειά- συζητούν κατά ομάδες. Η παρουσία της ΕΣΑ δεν τους ξαφνιάζει, αντίθετα, ρίχνει λάδι στη φωτιά. Οι σκληραγωγημένες κορμοστασιές τους, τα αγριεμένα βλέμματά τους, οι κινήσεις τους -συγκρατημένα- δείχνουν πολλά και πάνω απ’ όλα μίσος. “Ως πότε;”
Το καφενείο “ΗΒΗ” της οδού Αθηνάς -τόπος συγκέντρωσης οικοδόμων- ΚΛΕΙΣΤΗΚΕ. “Για να μετατραπεί σε εμπορικό”, είπαν. “Θέλουν να μας διώξουν”, λένε οι οικοδόμοι, ενώ οι διαθέσεις τους είναι ξεκάθαρες: “θάρθει κι η σειρά σας”. Υποχωρούν τακτικά, μεταφέρονται πιο πέρα, στο “ΕΛΛΑΣ”.
Η παρουσία των άνεργων οικοδόμων στο κέντρο της Αθήνας, προβληματίζει τη χούντα. Ο φόβος ενός ξεσπάσματος, που θα παρασύρει διερχόμενους γιατί αντιμετωπίζουν κι αυτοί καυτά προβλήματα και θα σημάνει ίσως καταστάσεις ανεπιθύμητες -τη στιγμή που με κάθε μέσο προσπαθεί ψεύτικα να παρουσιάσει “ΕΝΟΤΗΤΑ” για τη λύση των μονοπωλιακών συμφερόντων, της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου, για να αποπροσανατολίσει τις μάζες, κάνοντάς τες φαῒ για τα κανόνια- την αναγκάζει, κάτω απ’ το πρόσχημα “προσβάλει τον τουρισμό”, να εκδιώξει τους οικοδόμους από τον τόπο όπου χρόνια τώρα συγκεντρώνονται και παζαρεύουν το τομάρι τους, τον τόπο όπου τους δένουν παλαιότεροι αγώνες, θέλει -μπορεί όμως;- να τους μεταφέρει στο Μεταξουργείο, απομονώνοντάς τους και διαλύοντάς τους.
Η έλλειψη συνδικαλιστικού οργάνου, ικανού να συγκεντρώσει τους οικοδόμους και να παλέψει μαζί τους ενάντια στη χούντα και τους αστούς υποστηριχτές της, παράλληλα με την άρνηση του ΚΚΕ να μπει επικεφαλής, βάζει προς το παρόν σε σκέψη τους οικοδόμους. Αυτό είναι καλό, γιατί μια και η τάξη αρχίζει να σκέφτεται, δημιουργούνται οι καλύτεροι όροι επέμβασης των επαναστατών. Είναι λοιπόν καθήκον μας να επέμβουμε σωστά, οργανώνοντας και καθοδηγώντας την τάξη στους ερχόμενους αγώνες.
***
Ένας σύντροφος φαντάρος μάς γράφει:
Η καταπίεση και οι απάτες σε βάρος των φαντάρων από τος χουντοαξιωματικούς πληθαίνουν μέρα τη μέρα.
Ένα παράδειγμα είναι και η απάτη που γίνεται με τις επιταγές που στέλνουν στους φαντάρους οι δικοί τους και που ακολουθούν μια πορεία που είναι δύσκολο κανείς να φανταστεί: Αυτές που στέλνονται, -ας πούμε αυτό το μήνα- δεν δίνονται στους φαντάρους που πρέπει να τις πάρουν. Τις κρατάει η διοίκηση. Τον επόμενο μήνα έρχονται άλλες, φυσικά για άλλους φαντάρους. Με αυτές ξοφλάνε τους προηγούμενους φαντάρους· και αυτό γίνεται συνέχεια. Έτσι τη μοναδική χαρά που νοιώθει ο φαντάρος, όταν παίρνει έστω και τα λίγα χρήματα πουο του στέλνουν, του τη στερούν οι χουντοαξιωματικοί για ένα μήνα ή και περισσότερο ακόμη – χρόνος βουνό για κάθε φαντάρο.
Μ’ αυτή την κομπίνα, η διοίκηση πετυχαίνει νάχει στα χέρια της ένα ποσό που το χρησιμοποιεί για τις ανάγκες της μονάδας.
Τι βγαίνει όμως απ’ αυτό; Απλούστατα τα στρατιωτικά ταμεία αδειάσανε, κι αυτό γιατί η ίδια η χούντα χρεωκοπεί με αποτέλεσμα να χτυπάει προς όλες τις κατευθύνσεις. Αυτό το συμπέρασμα είναι σε απόλυτη επίσης συμφωνία με το γεγονός ότι η τροφή που δίνεται τελευταία στους φαντάρους, μόνο “για γουρούνια κάνει”, όπως λένε χαρακτηριστικά και οι ίδιοι. Ό,τι πιο βρώμικο και σάπιο υπάρχει, το κάνουν “φαῒ για τα ζώα” (για τέτοιους τους περνάνε). Πάνω στο κρέας, που πολύ αραιά μαγειρεύουν, ανακαλύπτουνε σφραγίδες με χρονολογία “1940” ή και παλιότερη ακόμη. Το διηγούνται οι φαντάροι και γελάνε· είναι ένας τρόπος για να εκφράσουν το μίσος και την αγανάκτησή τους.
Και πώς θα μπορούσε η χούντα να κάνει αλλιώς; Με τα λεφτά που κλέβει από τους εργαζόμενους αγοράζει τεράστιες ποσότητες όπλων. Ετοιμάζεται να στείλει τους στρατιώτες στο σφαγείο ενός ιμπεριαλιστικού πολέμου. Όμως, οι έλληνες και οι τούρκοι εργάτες και στρατιώτες δεν έχουν να μοιράσουν τίποτα μεταξύ τους. Ο πραγματικός τους εχθρός είναι η διχτατορία μέσα στην ίδια τους τη χώρα, και ενάντια σε αυτή πρέπει να παλέψουν.
Ενάντια στην εξαθλίωση και την καταπίεση της χούντας και ενάντια στην απειλή ενός ιμπεριαλιστικού πολέμου, πρέπει να παλέψουν οι φαντάροι· να οργανώσουν επιτροπές δράσης σε κάθε μονάδα, για την ανατροπή της χούντας, για μια κυβέρνηση εργατών-αγροτών, με σοσιαλιστική πολιτική, τη μόνη ικανή να δώσει λύση στα προβλήματα και των φαντάρων και όλων των καταπιεζόμενων.
