Βιβλιοπαρουσίαση από την Κατερίνα Μάτσα

Laura Dethiville – Ελίζα Νικολοπούλου, Συνομιλώντας για τον D. W. Winnicott και την κλινική του, εκδόσεις ΑΡΜΟΣ 2023

Στο πολύ ενδιαφέρον αυτό βιβλίο παρουσιάζεται η εξαιρετικά κατατοπιστική συνομιλία δύο σπουδαίων ψυχαναλυτριών, της Λόρας Ντετιβίλ, προέδρου της Γαλλικής Εταιρείας Γουίνικοτ και της Ελίζας Νικολοπούλου, μέλους της Ελληνικής Εταιρείας Γουίνικοτ, με την επιμέλεια του ψυχίατρου, ψυχαναλυτή και ποιητή Θανάση Χατζόπουλου, στη σειρά «Γραφές της Ψυχανάλυσης» των εκδόσεων Αρμός. Η συνομιλία αφορά τη σκέψη και την κλινική του μεγάλου Βρετανού ψυχίατρου, παιδίατρου και ψυχαναλυτή Ντόναλντ Γουίνικοτ, ένα εγχείρημα πολύ δύσκολο. Όπως σημειώνει η ίδια η συγγραφέας Λόρα Ντετιβίλ στον Πρόλογο του βιβλίου «Είναι αδύνατον να “ορίσει” κανείς τις έννοιες του Γουίνικοτ. Μπορεί μόνο να τις “διηγηθεί”. Έχουν τη δική τους ζωή και μερικές φορές μπορούμε μόνο να τις ακολουθήσουμε, προσπαθώντας να μη χαθούμε στο δρόμο».

Η έκδοση αυτή είναι η δεύτερη στη σειρά μετά την πολύ επιτυχημένη τού 2014. Έχουν προστεθεί οι πολύ διαφωτιστικές σημειώσεις της Ελίζας Νικολοπούλου, οι βιβλιογραφικές παραπομπές, το δίγλωσσο ευρετήριο όρων και εννοιών, το αγγλοελληνικό γλωσσάριο καθώς και η εργογραφία του Γουίνικοτ.

Ο Γουίνικοτ, καινοτόμος ψυχαναλυτής ενηλίκων και παιδιών, καλός γνώστης του έργου του Φρόυντ, του Φερέντσι, της Κλάιν, της Τζόυς Μακ Ντούγκαλ και άλλων, αναπτύσσει τη δική του προσέγγιση, μέσα από την επεξεργασία της κλινικής εμπειρίας του. Δίνει πολύ μεγάλη σημασία στη διάδραση βρέφους – περιβάλλοντος. Όπως αναφέρει στη συζήτηση η Ντετεβίλ «Το βρέφος έρχεται στον κόσμο χωρίς ένα οργανωμένο Εγώ… Μόνο με την πάροδο του χρόνου θα αποκτήσει την αίσθηση ολότητας του σώματος, χάρη στις μητρικές φροντίδες, οι οποίες θα του επιτρέψουν να απαρτιώσει ένα βίωμα ολότητας εαυτού.» (σελ. 27). Το υποκείμενο γεννιέται με αφετηρία τις αρχικά αδιαφοροποίητες και διάσπαρτες σωματικές εμπειρίες και υπάρχει συνοδευόμενο από κάποιον άλλο, ο οποίος του αντιγυρίζει ότι υπάρχει. «Ο Γουίνικοτ θεωρεί ότι το παιδί σαφώς και έρχεται στον κόσμο μέσα σε μια ατμόσφαιρα κορεσμένη από λόγο, αλλά στα πολύ αρχικά στάδια της ζωής δεν έχουν σημασία οι λέξεις, αλλά ο τρόπος που εκφέρονται. Το βρέφος θα είναι πολύ πιο ευαίσθητο στο σωματικό λόγο της μητέρας, στη μιμική της, στο χαμόγελό της, στις κινήσεις της, στη μουσικότητα του λόγου, παρά στα λόγια που προφέρονται.» (σελ. 37). Μιλώντας, βέβαια, για τη μητέρα αναφέρεται στην ψυχική πραγματικότητα στην οποία συμπεριλαμβάνεται και ο πατέρας.

Η συνομιλία φωτίζει το περιεχόμενο των εννοιών μεταβατικό αντικείμενο και μεταβατικά φαινόμενα, όπως και ψευδής εαυτός. Φωτίζει επίσης τη θεραπευτική προσέγγιση του Γουίνικοτ, τονίζοντας ότι ποτέ δεν ενοχοποιούσε τους γονείς, προσπαθούσε πάντα να τους ενδυναμώσει στο ρόλο τους

Τέλος, αξίζει να υπογραμμίσουμε την πίστη του Γουίνικοτ στη δημιουργικότητα και τη δημιουργική ικανότητα κάθε ανθρώπου, Θέσεις που έχουν, μεταξύ των άλλων, εμπνεύσει τις εικαστικές θεραπείες. Πραγματικά πρόκειται για ένα πολύτιμο βιβλίο.