ΔΟΣΙΛΟΓΟΙ: Ο 'ΕΝΤΟΣ' ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΕΧΘΡΟΣ

ΔΟΣΙΛΟΓΟΙ: Ο ‘ΕΝΤΟΣ’ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΕΧΘΡΟΣ
Η θέση τους στο μεταπολεμικό ελληνικό κράτος

Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι το θέμα της μη τιμωρίας των δοσίλογων που έδρασαν κατά την περίοδο της κατοχής στον ελλαδικό χώρο αποτελεί μια μαύρη σελίδα στην ιστορία του τόπου αν συνυπολογιστεί μάλιστα ότι ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς αποτέλεσαν σημαντικά γρανάζια της μεταπολεμικής μηχανής χωρίς καν να δικαστούν. Άλλωστε η Ελλάδα αποτελεί τη μοναδική χώρα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου ήδη από το φθινόπωρο του 1943, κατά την περίοδο δηλαδή όπου ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος βρισκόταν στο αποκορύφωμα του, επιχειρήθηκε μια – όχι και τόσο – άτυπη γερμανοβρετανική αντικομμουνιστική συνεγασία. (Ι. Μιχαηλίδης, Η. Νικολακόπουλος, Χ. Φλάισερ, Εχθρός εντός των τοιχών, σελ 18).

Όπως αναφέρει στη συνέντευξη του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ o Δημήτρης Κουσουρής: «Στην πολιτική δίκη των κυβερνήσεων οι βασικοί κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν αλλά κανείς δεν εκτελέστηκε όπως συνέβη π.χ. στη Γαλλία, στην Τσεχοσλοβακία, στη Νορβηγία και αλλού». Τα μέλη ωστόσο των ταγμάτων ασφαλείας, των Ευζώνων, της ομάδας Χ αλλά και άλλων ένοπλων δοσιλογικών τμημάτων αντιμετωπίστηκαν με πολύ μεγαλύτερη επιείκεια από τα Ειδικά Δικαστήρια από τους πολιτικούς προισταμένούς τους φτάνοντας στο σημείο να τους αθωώνουν «δια λόγους βλακείας », επειδή βρίσκονταν σε πολύ νεαρή ηλικία. Από την άλλη πλευρά βέβαια η αστική δικαιοσύνη της εποχής έστελνε με ταχύτατους ρυθμούς στο εκτελεστικό απόσπασμα χιλιάδες μέλη του εαμικού κινήματος, πιο συγκεκριμένα: «…ανάμεσα στο 1945 και 1949 εκτελέστηκαν με απόφαση πολιτικών ή στρατιωτικών δικαστηρίων 25 δοσίλογοι και πάνω από 3000 καταδικασθέντες ως μέλη ή συνοδοιπόροι του ΚΚΕ και του ΕΑΜ» . (Δ. Κουσουρής, ό.π.). Αλλά δεν έμειναν εκεί, με απίστευτη θρασύτητα τα Ειδικά Δικαστήρια Δοσιλόγων στα τέλη του 1945 καθώς και τους πρώτους μήνες του 1946, προτού καν τεθεί σε ισχύ το Γ΄ Ψήφισμα και άλλοι αντικομμουνιστικοί νόμοι, καταδίκασαν αρκετούς εαμίτες ως δοσιλόγους, με το σκεπτικό πώς είχαν ασκήσει βία σε εθνικόφρονες πολίτες υποκινούμενοι από τον βούλγαρο κατακτητή. (Δ. Κουσουρής).

Ενδεικτικό του κλίματος της εποχής αποτελεί το γεγονός ότι σε πολλές περιπτώσεις λόγω της Λευκής Τρομοκρατίας οι μάρτυρες κατηγορίας είτε δεν προσέρχονταν καν στο δικαστήριο ή προσέρχονταν προκειμένου να ανασκευάσουν προηγούμενες επιβαρυντικές για τους κατηγορούμενους καταθέσεις, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές όπου υψηλά ιστάμενοι μεσολαβούσαν έτσι ώστε οι κατηγορούμενοι να λαμβάνουν βρετανικές βεβαιώσεις που πιστοποιούσαν τη συμμετοχή τους σε συμμαχικά δίκτυα κατασκοπείας. Σε αυτό ακριβώς το σημείο αξίζει να αναφερθεί ότι πάνω από το 80% των υποθέσεων που είχαν να κάνουν με δοσιλογισμό δεν έφταναν ποτέ σε δίκες, αλλά έμπαιναν από την προανακριτική διαδικασία στο συρτάρι με βουλεύματα. Οι περισσότερες από αυτές τις υποθέσεις αφορούσαν περιπτώσεις οικονομικού δοσιλογισμού όπου αρκετές φορές παρατηρήθηκαν φαινόμενα δωροδοκίας των κατηγορούμενων προς τους δικαστές. (Δ. Κουσουρής, ό.π.). Άλλωστε όπως προκύπτει από την ιστορική έρευνα κανένας εκπρόσωπος της προπολεμικής αστικής τάξης πολλοί από τους οποίους συνεργάστηκαν σε οικονομικό και όχι μόνο επίπεδο με τους κατακτητές δεν καταδικάστηκε.

ΕΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΤΙΜΩΡΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΒΡΑΒΕΥΣΗΣ ΔΟΣΙΛΟΓΟΥ

Νίκος Μπουραντάς: Επικεφαλής του μηχανοκίνητου της αστυνομίας

Η δράση των σωμάτων ασφαλείας κατά τη διάρκεια της Κατοχής (1941-1944) και των γεγονότων του Δεκέμβρη του 1944 αποτελεί ένα από τα πιο σκοτεινά και ματωμένα κεφάλαια της σύγχρονης Ιστορίας του τόπου. Ένα από τα πλέον «προβεβλημένα» και «δραστήρια» τμήματά τους ήταν το Μηχανοκίνητο Τμήμα της Αστυνομίας Πόλεων. Διοικητής του κατά το επίμαχο χρονικό διάστημα ήταν ο Νίκος Μπουραντάς και γι’ αυτό το λόγο οι άντρες τους πέρασαν στη λαϊκή συνείδηση ως «μπουραντάδες».

Καταστολή διαδηλώσεων, αιματηρές μάχες στις γειτονιές της Αθήνας με δυνάμεις του ΕΑΜ (βλ. Μάχη της Καλλιθέας τον Ιούλιο του 1944), συλλήψεις χιλιάδων αγωνιστών και παράδοσή τους στις γερμανικές αρχές, συμμετοχή σε μπλόκα όπως για παράδειγμα στο «μπλόκο της Κοκκινιάς» κατά τη διάρκεια του οποίου εκατοντάδες κάτοικοι της περιοχής εκτελέστηκαν ενώ χιλιάδες συνελήφθησαν και μεταφέρθηκαν είτε στο στρατόπεδο Χαϊδαρίου είτε σε γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης στο Άουσβιτς, στο Νταχάου κ.λπ., εφόδους σε νοσοκομεία προκειμένου να συλληφθούν τραυματισμένοι μαχητές του ΕΛΑΣ -χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση της επίθεσης που έλαβε χώρα στις 30/11/1943 στο νοσοκομείο του Ευαγγελισμού όπου συνελήφθησαν σχεδόν 2000 άτομα- ήταν μερικά από τα «κατορθώματα» του Μηχανοκίνητου που για ευνόητους λόγους δεν πέρασαν απαρατήρητα από τον βρετανικό παράγοντα που έβλεπαν ως οι επόμενοι «επικυρίαρχοι» έναν σημαντικό σύμμαχο στην αντιμετώπιση του «κομμουνιστικού κινδύνου». ( Γιάννης Ράγκος, Ο Νίκος Μπουραντάς και το Μηχανοκίνητο Τμήμα της Αστυνομίας, περ. ΙΣΤΟΡΙΑ, τευχ. 548, Φεβρουάριος 2014).

Στις 12 Οκτώβρη 1944, την ημέρα δηλαδή που τα γερμανικά στρατεύματα αποχώρησαν από την Αθήνα ο Μπουραντάς ύστερα από απαίτηση του εαμικού Υπουργού Γεωργίας Γιάννη Ζέυγου φυλακίστηκε στις φυλακές Αβέρωφ με την κατηγορία του δοσιλογισμού. Κατά την περίοδο των «Δεκεμβριανών» και ύστερα από την επίθεση του ΕΛΑΣ στις φυλακές Αβέρωφ που είχε σαν στόχο την τιμωρία των δοσιλόγων που κρατούνταν εκεί και η πλευρά των βρετανών χρησιμοποίησε μέχρι και τη RAF προκειμένου να τους απεγκλωβίσει, μεταφέρθηκε σε άγνωστο χώρο μαζί με άλλους συγκατηγορούμενούς του για τη δίκη του. Στα τέλη Αυγούστου του 1945 ξεκίνησε η δίκη του στο Β΄ Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων. Αν και κατέθεσαν πλήθος μαρτύρων που επιβεβαίωναν τη δράση του Μηχανοκίνητο, ο Μπουραντάς αθωώθηκε. Το Δικαστήριο φαίνεται να έλαβε υπόψη του περισσότερο την κατάθεση του αστυνομικού διευθυντή Αθηνών κατά την ίδια περίοδο που «δρούσε» ο Μπουραντάς, Άγγελου Έβερτ. Ο οποίος έπλεξε το εγκώμιο του κατηγορούμενου χαρακτηρίζοντάς τον ως «καλό Έλληνα που ουδέποτε υπήρξε όργανον των εχθρών. (Γ. Ράγκος, ό.π.).

Τελικά, λίγους μήνες μετά τη δίκη -Ιούλιος 1946- επανήλθε… «εις εμπιστευτικήν θέσιν» στο αρχηγείο της αστυνομίας, το 1947 ο Υπουργός Δημόσιας Τάξης και παλιός διοικητής του ΕΔΕΣ Ναπολέων Ζέρβας με βασιλικό διάταγμα τον παρασημοφόρησε αποδίδοντάς του τον «αστυνομικό σταυρό». Στις εκλογές που έγιναν στις 5 Μαρτίου 1950 ο Μπουραντάς εξελέγη βουλευτής Αττικοβοιωτίας με την Πολιτική Ανεξάρτητη Παράταξη που είχε συγκροτηθεί από οπαδούς της δικτατορίας του Μεταξά. Το 1959 η κυβέρνηση της ΕΡΕ τον τοποθέτησε στην αρχηγεία του Πυροσβεστικού Σώματος όπου έμεινε μέχρι και το 1964..

ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ, ΤΕΡΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ

Εμβαθύνοντας στην ιστορική έρευνα για αυτό το πολύ σημαντικό ζήτημα αρχίζουν να ξεπετάγονται μέσα από τις σελίδες ονόματα γνώριμα που απασχολούν μέχρι σήμερα, ονόματα τεράτων που προσπαθούν να μιμηθούν τα «ανδραγαθήματα» των φαντασμάτων – προγόνων τους. Ονόματα σαν αυτό των ψευδομαρτύρων στην υπόθεση του ΕΛΑΣΙΤΗ ποδοσφαιριστή Νίκου Γόδα που εκτελέστηκε φορώντας την φανέλα του Ολυμπιακού Λουκά και Δημήτρη Κασιδιάρη, σαν αυτό του κοντόχοντρου καραφλού με μούσι (κοίτα να δείς τώρα) βασανιστή της Ειδικής Ασφάλειας Παναγιώταρου, σαν αυτό του πατέρα; της Ζαρούλια Βασίλη Ζαρούλια ο οποίος είχε κατηγορηθεί για εκβιασμούς ευκατάστατων πολιτών με τις ευλογίες των γερμανών βέβαια, σαν αυτό του ταγματασφαλίτη Ξενοφώντα Γιοσμά που επιθυμουσε να τον αποκαλούν Φον και είχε στο ενεργητικό του απίστευτες σφαγές κυρίως στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, ενώ είχε συλληφθεί το 1963 ως ηθικός αυτουργός στην υπόθεση Λαμπράκη και συνταξιοδοτήθηκε ως αντιστασιακός μετά την επιβολή της χούντας ο γιος του οποίου δηλώνει περήφανος για τον πατέρα του και είχε λάβει μέρος στις εκλογές του 2009 ως υποψήφιος του ΛΑΟΣ ενώ σήμερα δηλώνει έθερμος υποστηρικτής της Χρυσής Αυγής, σαν τον πατέρα και άλλων συγγενών του Φύρερ της ναζιστικής οργάνωσης, σαν αυτό του αγρινιώτη ανθυπασπιστή Δημοσθένη Μπαρμπαρούση που «υπηρετούσε» στο 3ο Σύνταγμα Ευζόνων… Πολλες συμπτώσεις μαζεμένες.

Χαλβατζής Αλέξης