Έμελλε η πρώτη κινητοποίηση εν μέσω πανδημίας στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη να είναι αντιφασιστική. Αιτία; Η «έμπνευση» του καθολικού αρχιεπισκόπου της πόλης του Σαράγιεβο να τελέσει επιμνημόσυνη δέηση για τα θύματα του Μπλάιμπουργκ, δηλαδή τις χιλιάδες συνεργατών των ναζί και του φασιστικού Ανεξάρτητου Κροατικού Κράτους του B’ Παγκοσμίου Πολέμου που αρνήθηκαν να παραδοθούν στους παρτιζάνους ή τους συμμάχους και εκτελέστηκαν.

Απέναντι σ’ αυτήν την προκλητική πρωτοβουλία στην πολυεθνική πόλη του Σαράγιεβο, οργανώθηκε αντιφασιστική συγκέντρωση που μπλόκαρε την οδό Τίτο. Ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις περιφρούρησαν την καθολική εκκλησία όπου η επιμνημόσυνη δέηση τελέστηκε ανάμεσα σε ελάχιστους νοσταλγούς.

Κρατώντας πορτραίτα του Τίτο και πλακάτ, φορώντας αντιφασιστικά μπλουζάκια και με ένα τεράστιο πανό πιασμένο από τις στέγες των σπιτιών που έγραφε «Είμαι κι εγώ αντιφασίστας», πολλοί κάτοικοι της πόλης διατράνωσαν την αντίθεσή τους στο «ξέπλυμα» των συνεργατών των ναζί υπό τη δικαιολογία του «τιμούμε όλα τα θύματα του πολέμου», «καταδικάζουμε τη βία».

Δυστυχώς, δεν πρόκειται για μια μεμονωμένη πράξη ενός αρχιεπισκόπου καθώς η πρωτοβουλία είχε τη στήριξη του κροατικού κοινοβουλίου και ενός ιδρύματος συγγενών θυμάτων του Μπλάιμπουργκ. Στην ίδια την Κροατία μαίνεται εδώ και δεκαετίες μία ιδεολογική και πολιτική μάχη, καθώς η πολιτική ελίτ της χώρας επιχειρεί να εξισώσει τα θύματα του φασισμού/ναζισμού και των παρτιζάνων μέσα σε ένα αφήγημα «καταδίκης των ακροτήτων».

Ο λαός του Σαράγιεβο με συνθήματα όπως: «Δεν θα συγχωρήσουμε», «Οι Ουστάσι είναι φασίστες» και γιουγκοσλάβικα αλλά και ισπανικά παρτιζάνικα τραγούδια, έδειξε ότι οι δρόμοι για τους φασίστες δεν είναι ανοιχτοί. Μετά το μπλοκάρισμα του δρόμου, η πορεία κατέληξε σε μνημείο 10.000 κατοίκων της πόλης που έπεσαν θύματα των φασιστικών θηριωδιών. Εκεί οι διαδηλωτές άφησαν λουλούδια.
Η εκδήλωση για τα θύματα του Bleiburg κάθε χρόνο εδώ και χρόνια γινόταν στην Αυστρία. Φέτος, λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, όπως εξήγησε ο καρδινάλιος Βίνκο Πούλιτς, δεν μπόρεσαν να περάσουν στην Αυστρία. Εκεί, στο Bleiburg, στο τέλος του πολέμου (3 Μαΐου 1945), κατέφυγαν τα απομεινάρια των Ουστάσι, των Κροατών φασιστών συνεργατών των Γερμανών ναζί. Αποχώρησαν μαζί με τις δυνάμεις του ηττημένου γερμανικού στρατού. Στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής οι Ουστάσι είχαν διαπράξει φρικιαστικά εγκλήματα σε βάρος των παρτιζάνων κομμουνιστών, των Εβραίων, Σέρβων και άλλων ομάδων του πολυεθνικού πληθυσμού των λαών της Γιουγκοσλαβίας. Ο νικηφόρος παρτιζάνικος στρατός και η κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας απαίτησαν την παράδοσή τους αλλά αυτοί αρνήθηκαν. Τότε οι παρτιζάνοι σε μια καταδρομική επιχείρηση στο Bleiburg τους τσάκισαν.
Να σημειώσουμε ότι την αντιφασιστική μαζική συγκέντρωση οργάνωσε η Συμμαχία Αντιφασιστών Μαχητών (SABNOR) και πήραν μέρος πάνω από δύο χιλιάδες κόσμος όλων των ηλικιών. Οι διαδηλωτές βάδισαν προς το κέντρο της πόλης στο μνημείο της Αιώνιας Φλόγας που έχει ανεγερθεί προς τιμήν των παρτιζάνων που απελευθέρωσαν την πόλη το 1945.

Ταυτόχρονα, ο Πρέσβης του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) Kathleen Kavalec και αρκετοί άλλοι διπλωμάτες κατέθεσαν στεφάνια και λουλούδια στο μνημείο στο Vratsa Memorial Complex, το οποίο είναι επίσης αφιερωμένο στα θύματα της φασιστικής τρομοκρατίας στο Σεράγεβο και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, όπως και στο Εβραϊκό Νεκροταφείο.
Θ.Κ.